علوم باغبانی ایران
سال:1388 | دوره:40 | شماره:4 |تعداد مقالات:10

در این تحقیق، ریزازدیادی گیاه انجیر رقم جامی کن از مریستم انتهایی گیاهچه های رشد یافته در شرایط گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. برای مرحله استقرار اندازه ریزنمونه مریستمی در دو سطح (0.2-0.4 و 0.5-0.7 میلیمتر)، نوع محیط کشت در دو سطح (MS و B5) و غلظت هورمون بنزیل آدنین (BA) در سه سطح (0.5، 1 و 1.5 میلی گرم در لیتر) بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی مورد مطالعه قرار گرفتند و پس از یک ماه، درصد بقای ریزنمونه های مریستمی اندازه گیری شد. سپس مریستم های خوب رشد یافته برای مرحله باززایی استفاده گردیدند. برای مرحله پرآوری فاکتورهای غلظت هورمون BA در سه سطح (1، 1.5 و 2 میلی گرم در لیتر) به تنهایی یا در ترکیب با سه غلظت هورمون نفتالین استیک اسید (0، 0.1 و 0.5 میلی گرم در لیتر) بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی بررسی شدند. محیط کشت بکار رفته برای این مرحله محیط کشت پایه MS بود و برداشت داده ها (تعداد و طول شاخه های تولیدی) پس از 6 هفته انجام شد. در مرحله ریشه زایی، غلظت هورمون ایندول بوتریک اسید در 4 سطح (0.5، 1، 1.5 و 2 میلی گرم در لیتر) در قالب طرح کاملا تصادفی آزمون گردید. محیط کشت مورد استفاده نیزMS  نیمه غلظت بود و پس از 5 هفته، درصد گیاهچه های ریشه دار شده، تعداد و طول ریشه های تولیدی، داده برداری شدند. طبق نتایج بدست آمده، بیشترین درصد بقای ریزنمونه مریستمی در مرحله استقرار در محیط حاوی 0.5 میلی گرم در لیتر BA دیده شد و بیشترین میزان زنده مانی نیز مربوط به ریزنمونه های با اندازه بزرگ تر بود. در مرحله پرآوری، غلظت 2 میلی گرم در لیتر BA نسبت به سایر غلظت ها، بیشترین تعداد شاخه را حاصل نمود و این در حالی بود که کوتاهترین طول شاخه نیز در این سطح BA بدست آمد. همچنین بیشترین طول شاخه در غلظت 1 میلی گرم BA دیده شد. در مرحله ریشه زایی، حداکثر تعداد گیاهک های ریشه دار شده در غلظت های 1.5 و 2 میلی گرم در لیتر IBA حاصل گردید، همچنین بیشترین تعداد ریشه برای هر گیاهچه در محیط حاوی 2 میلی گرم در لیتر IBA دیده شد.

به منظور بررسی اثرات شوری محلول غذایی بر رشد، عملکرد و صفات کیفی گوجه فرنگی (Lycopersicon esculentum Mill. cv. Falkato) در سیستم کشت کیسه  ای، آزمایشی در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با چهار سطح هدایت الکتریکی 1.5 (شاهد) 3.5، 5.5 و 6.5 دسی زیمنس بر متر و سه تکرار صورت گرفت. شاخص های رشدی از جمله عملکرد کل، عملکرد بازارپسند و غیر بازارپسند، تعداد، قطر، ماده خشک و میانگین وزن میوه، تعداد و سطح برگ و تعداد گل در خوشه و همچنین برخی صفات کیفی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش هدایت الکتریکی محلول غذایی، عملکرد کل، میانگین وزن میوه و شاخص سطح برگ به طور معنی داری کاهش یافت، در حالی که درصد ماده خشک میوه روندی افزایشی داشت. بیشترین عملکرد از تیمار محلول شاهد و تیمار 3.5 دسی زیمنس بر متر به ترتیب با 14.33 و 13.25 کیلوگرم در متر مربع به دست آمد که اختلاف معنی داری بین این دو تیمار وجود نداشت. اما تفاوت آنها با عملکرد تیمار های 5.5 دسی زیمنس بر متر (10.18 کیلوگرم در مترمربع) و 6.5 دسی زیمنس بر متر (9.73 کیلوگرم در مترمربع) معنی دار بود (P=<0.01). همچنین با طبقه بندی میوه ها بر اساس قطرمیوه، در سه درجه مشخص شد که با افزایش هدایت الکتریکی محلول غذایی درصد میوه های درجه یک کاهش ولی درصد میوه های درجه دو و سه افزایش می یابد که این خود عامل مهمی در کاهش محصول بازارپسند است. تعداد میوه، تعداد برگ و تعداد گل در خوشه در تیمار های آزمایشی اختلاف معنی داری نشان ندادند. به طور کلی افزایش هدایت الکتریکی یا به عبارتی افزایش سطح شوری در محلول غذایی کشت های بدون خاک تا 3.5 دسی زیمنس بر متر، تاثیر معنی داری بر عملکرد و برخی از اجزای آن ندارد و نتایجی نزدیک به هدایت الکتریکی نرمال، جهت پرورش گوجه فرنگی را سبب می شود. اما در سطوح بالا تر عملکرد با شدت بیشتری تحت تاثیر این عامل بوده و کاهش معنی داری را نشان می دهد. همچنین با افزایش هدایت الکتریکی محلول غذایی، میزان مواد جامد محلول، اسید قابل تیتر، هدایت الکتریکی عصاره میوه، درصد ماده خشک میوه و میزان ویتامین ث به طور معنی داری افزایش می یابد. این در حالی است که pH عصاره میوه تفاوت معنی داری نشان نمی دهد. افزایش سطوح شوری محلول غذایی همچنین سبب کاهش مقادیر پتاسیم، نیتروژن، کلسیم و افزایش مقادیر سدیم و کلر در میوه می شود.

به منظور تعیین آستانه طول روز و درجه حرارت تجمعی برای تشکیل سوخ و آنالیز رشد رقم های قرمز ایرانشهر، سفید بهبهان و پریماورا آزمایشی به مدت یکسال (1386-1385) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. بذرها در اوایل آبان ماه در خزانه کشت و نشاها در اوایل بهمن ماه به زمین اصلی منتقل شدند. تاریخ تشکیل سوخ به روش نسبت تشکیل سوخ (حداکثر قطر سوخ تقسیم بر حداقل قطر گردن) محاسبه گردید. در رقم های قرمز ایرانشهر، سفید بهبهان و پریماورا آستانه طول روز برای تشکیل سوخ به ترتیب 12 ساعت و 7 دقیقه (29 اسفند)، 12 ساعت و 52 دقیقه (24 فروردین) و 12ساعت و 35 دقیقه (15 فروردین) و درجه حرارت تجمعی 1036.3، 1317.2 و 1178.9 درجه روز رشد بود. برداشت سوخ در زمان افتادگی 50 تا 80 درصد برگ ها و شروع خشک شدن آنها انجام گرفت. نتایج آنالیز رشد مشخص نمود که در همه رقم های مورد بررسی مرحله رشد کند تا 135 روز بعد از جوانه زدن ادامه داشته و سپس مرحله رشد سریع گیاه آغاز شد. رقم سفید بهبهان شاخص سطح برگ، سرعت رشد نسبی، سرعت رشد محصول و سرعت رشد سوخ بیشتری از دو رقم دیگر داشت، به همین دلیل عملکرد ماده خشک سوخ این رقم از سایر رقم ها برتر بود. عملکرد تازه سوخ رقم پریماورا برتری معنی داری (در سطح %1) بر دو رقم دیگر داشت. با این وجود با توجه به اختلاف بسیار معنی دار درصد ماده خشک سوخ رقم های مورد مطالعه، عملکرد ماده خشک سوخ این رقم ها نیز مورد تجزیه واریانس قرار گرفت. نتایج حاصله نشان داد از لحاظ عملکرد ماده خشک سوخ در هکتار رقم سفید بهبهان بر سایر رقم ها در سطح 55 برتری دارد.

در این پژوهش تاثیر چهار پایه مرکبات شامل نارنج (Citrus aurantium)، بکرائی (C. reticulata × C. auralimetta)، لیموآب (C. aurantifolia) و ولکامرلمون(C. volkameriana)  بر میزان کلروفیل و غلظت عناصر معدنی (نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، سدیم، آهن، روی، مس، منگنز، کلر و بور) برگ پیوندک لیموشیرین رشد یافته در گلدان های حاوی خاک آهکی در گلخانه در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج نوع پایه تاثیر معنی داری بر میزان کلروفیل برگ پیوندک داشت و بیشترین میزان کلروفیل روی پایه لیموآب بدست آمد. تحت تاثیر نوع پایه، غلظت سایر عناصر، به غیر از بور، در برگ پیوندک اختلاف معنی دار داشت. غلظت نیتروژن در برگ پیوندک روی همه پایه ها کمتر از حد مطلوب بود و پایه نارنج بالاترین غلظت کلر و سدیم را در برگ پیوندک داشت.

این تحقیق به منظور بررسی امکان استفاده از سنگ های آپاتیت ایران در سیستم زئوپونیک و ارزشیابی این مواد به عنوان جایگزینی برای کودهای فسفاته در کشت رز گلخانه ای در طی سال های 85-1384 و در گلخانه های گروه علوم باغبانی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج به مرحله اجرا گذاشته شده است. در این تحقیق پنج بستر کشت شامل: M1 مخلوط وزنی از %89 خاک زراعی %10+ کلینوپتیلولیت %1+ آپاتیت منطقه جیرود.  M2مخلوط وزنی از %82 خاک زراعی %15+ کلینوپتیلولیت %3+ آپاتیت منطقه جیرود.M3  مخلوط وزنی از %89 خاک زراعی %10+ کلینوپتیلولیت %1+ آپاتیت منطقه موندون.M4  مخلوط وزنی از %82 خاک زراعی %15+ کلینوپتیلولیت %3+ آپاتیت منطقه موندون و M5 شامل خاک زراعی به تنهایی بود (شاهد). پنج محلول غذایی که سه محلول بر پایه محلول کوئیک و لسن و دو محلول دیگر با غلظت کم در حدود غلظت عصاره خاک بر پایه پیشنهاد هلر، برای تغذیه گیاهان بکار برده شد که عنصر فسفر در این محلول ها متغیر بود. رقم رز در این آزمایش Black Magic بود. نتایج تحقیق نشان داد با توجه به pH بسترها و محلول های غذایی و طول دوره کشت، جذب فسفر و سایر عناصر از خاک و بسترهایی که میزان سنگ آپاتیت کمتر داشته اند بیشتر و آسان تر صورت گرفته و رشد گیاهان در این بسترها بهتر بوده همچنین سنگ آپاتیت منطقه موندون نسبت به جیرود عملکرد بهتری داشته است.

در این مطالعه برای افزایش عمر انباری و کیفیت میوه هلو رقم زعفرانی، میوه ها با اشعه ماوراء بنفش (UV-C) با شدت 1.435×10-4 Wcm-2 با سه زمان مختلف صفر (شاهد)، 5 و 15 دقیقه و همچنین غوطه وری در محلول کلرید کلسیم با دو غلظت صفر (شاهد) و 3 درصد تیمار شدند. این آزمایش به صورت آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی با 4 تکرار بود. میوه های هلو پس از برداشت و پس از اعمال تیمارهای مورد نظر 45 روز در سردخانه در  دمای 0oC و رطوبت نسبی 90±5 درصد نگهداری شدند. صفات مورد بررسی در این آزمایش عبارت بودند از: سفتی بافت میوه، درصد مواد جامد محلول کل، اسیدیته قابل تیتراسیون، نسبت TSS/TA،pH  آب میوه، درصد کاهش وزن، درصد پوسیدگی و میزان اسید آسکوربیک. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که پرتوتابی با اشعه UV-C و غوطه وری در کلرید کلسیم قابلیت انباری میوه ها را افزایش و کیفیت میوه ها را در پایان دوره نگهداری بهبود دادند. پرتوتابی فاکتورهایی مانند pH،TSS/TA  و پوسیدگی را کاهش و اسیدیته قابل تیتراسیون، سفتی میوه و اسید آسکوربیک را افزایش داد. غوطه وری در کلرید کلسیم سفتی میوه و اسیدیته قابل تیتراسیون را افزایش و درصد کاهش وزن، درصد پوسیدگی و TSS/TA را کاهش داد.

بادام (Prunus dulcis) یکی از مهمترین میوه های خشک مناطق معتدله است که اکثر ارقام آن خودناسازگار بوده و برای تولید میوه تجارتی نیاز به گرده دهنده مناسب و سازگار دارند، لذا بررسی چگونگی تشکیل میوه و تعیین سازگاری ارقام مختلف از اهمیت بالایی در صنعت میوه کاری برخوردار است. از طرفی ایجاد ارقام خودسازگار بویژه در شرایط اقلیمی نامناسب برای گلدهی (دمای پایین) که فعالیت حشرات گرده افشان کننده به صورت کافی و مناسب نباشد از اهمیت خاصی برخوردار است. در این پژوهش، رقم خودسازگار «سوپرنووآ» به عنوان پایه مادری با استفاده از دانه گرده ارقام «شاهرود21»، «شاهرود12»، «فراجیلو»، «4-10»، «11-5» و همچنین گرده رقم «سوپرنووآ» به عنوان پایه های پدری، با دو روش مختلف گرده افشانی شدند. طبق نتایج بدست آمده تمام ارقام مورد بررسی با رقم «سوپرنووآ» سازگار بودند. همچنین از نظر درصد تشکیل میوه بین ارقام (نوع دانه گرده) در مرحله 2 و 3 تفاوت معنی داری وجود داشت اما بین نوع گل های گرده افشانی شده رقم «سوپرنووآ» (اخته شده یا نشده) از نظر درصد تشکیل میوه تفاوتی مشاهده نگردید. گل های گرده افشانی شده رقم «سوپرنووآ» با گرده رقم «شاهرود 21» دارای بیشترین درصد تشکیل میوه بودند. همچنین کمترین درصد تشکیل میوه مربوط به گل های خودگرده افشانی شده رقم «سوپرنووآ» بود.

شوری یکی از بزرگترین عوامل محدودکننده رشد گیاهان و تولید محصول در بسیاری از نقاط جهان می باشد که از دیر باز مورد توجه بوده است. مرکبات جزء گیاهان حساس به شوری می باشند. از آنجا که گونه های تجاری مرکبات به صورت پیوندی تکثیر می شوند؛ میزان تحمل پیوندک به شوری، بستگی زیادی به نوع پایه مورد استفاده دارد. پژوهش گلخانه ای با هدف ارزیابی تحمل به شوری نه پایه مرکبات شامل: پایه  های نارنج، بکرائی، کلئوپاترا، رانگ پورلایم، رافلمون، ماکروفیلا و سیتروملو، سیترنج و پونسیروس بصورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار و چهار سطح شوری شامل: شاهد، 25، 50 و 75 میلی مول در لیتر نمک NaCl، با هدایت الکتریکی به ترتیب 1.5، 4.5، 6.79 و 9.06 دسی زیمنس بر متر در دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اجرا گردید. نتایج نشان داد که با افزایش سطح شوری، شاخص های تعداد برگ، ارتفاع گیاه، سطح برگ، وزن تر و خشک برگ، ساقه و ریشه، تعداد و طول ریشه کاهش می یابد. نتایج مقایسات میانگین صفات مورد بررسی نشان داد که اختلاف های معنی داری بین پایه های مرکبات وجود دارد. در بین پایه ها، نارنج، کلئوپاترا و رانگ پورلایم کمترین و پونسیروس، سیترنج و سیتروملو بیشترین کاهش در شاخص های رشدی اندام هوایی و ریشه را نشان دادند.

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و شناسایی ژنوتیپ های دارای صفات برتر گردو، 608 ژنوتیپ مختلف گردو در شهرستان نی ریز ارزیابی و نتایج آن ثبت شد. صفاتی از قبیل رنگ مغز، شکل میوه، روزنه انتهای میوه، بافت پوست و گوشتی بودن مغز کدبندی و صفاتی مانند وزن مغز، درصد مغز و ضخامت پوست نیز اندازه گیری شد. ارتباط و همبستگی بین صفات در بیشتر موارد در سطح 1 تا 5 درصد معنی دار بوده و صفات وزن دانه با وزن مغز و همچنین ارتباط بین زمان باز شدن برگ با زمان برداشت محصول مثبت و معنی دار بود. در نهایت تعداد 44 ژنوتیپ برتر مشخص و با 10 صفت مورد ارزیابی بیشتر قرار گرفتند. آنالیز حاصل از تجزیه با روش وارد ژنوتیپ های برتر را در چهار گروه مختلف قرار داد. بیشترین اختلاف ژنتیکی مشاهده شده بین دو ژنوتیپ 564 و 536 با ژنوتیپ های 483، 572 و 581 بود. در بین ژنوتیپ های برتر تعداد 7 ژنوتیپ که به طور متوسط 85 درصد از خصوصیات مربوط به یک ژنوتیپ امید بخش (دیر برگی، باردهی جانبی و کیفیت مطلوب دانه) و قابل معرفی گردو را دارا بودند مشخص گردیدند.

به منظور حفاظت از ذخایر ژنتیکی و شناسایی نقاط قوت و ضعف توده های محلی سیستان و مقایسه آن با ارقام اصلاح شده، 53 توده محلی به همراه 3 رقم فرفاکس، شوگر بی-بی و چارلستون گری (شاهد) به صورت آزمایشی در سال 1386 در قالب طرح لاتیس مستطیل با دو تکرار اجرا گردید. صفات مورفولوژی شامل طول بوته، وزن میوه، وزن بذر، تعداد میوه، طول میوه، عرض میوه، درصد قند و عملکرد بودند. میزان تنوع فنوتیپی، ژنوتیپی، محیطی، توارث پذیری عمومی صفات، نسبت تنوع ژنوتیپی به محیطی، ضریب همبستگی صفات، رگرسیون گام به گام، تجزیه خوشه ای و تجزیه به مولفه های اصلی با استفاده از نرم افزارهای Excell و SAS نسخه 9.1 محاسبه گردید. نتایج نشان داد ارقام و توده ها از نظر صفات طول میوه، عرض میوه، درصد قند و عملکرد اختلاف معنی داری در سطح 5 درصد داشتند. در مورد همه صفات، ضریب تنوع فنوتیپی از ضریب تنوع ژنتیکی بیشتر بود، که نشان دهنده تاثیر عوامل محیطی بر روی صفات مورد بررسی می باشد. نسبت تنوع ژنوتیپی به محیطی در همه صفات به جز صفت وزن بذر پایین بود. همبستگی فنوتیپی بین صفات، نشان داد که بین عملکرد و وزن میوه، طول میوه و عرض میوه همبستگی مثبت و معنی دار داشتند. تجزیه خوشه ای بر اساس صفات مورفولوژی توده های جمع آوری شده را به چهار گروه قابل متمایز تفکیک نمود. تجزیه به مولفه های اصلی صفات اشاره داشت به اینکه دو مولفه اول 36 و 19 درصد (55 درصد از کل) از تنوع کل را توجیه نمودند. 78 درصد از تنوع توسط پنج مولفه اول، قابل توجیه بود. در مولفه اول، صفت عرض میوه (54 درصد)، عملکرد (53 درصد)، وزن میوه (50 درصد)، طول میوه (37 درصد) و در مولفه دوم صفت تعداد میوه (52 درصد)، وزن بذر (48 درصد) و درصد قند (28 درصد) بیشترین تاثیر را در توجیه تنوع ژنتیکی دارا بودند.