علوم گیاهان زراعی ایران
سال:1389 | دوره:41 | شماره:1 |تعداد مقالات:23

به منظور ارزیابی کارآیی مصرف علف کش ارادیکان به روش سم آبیاری و مقایسه آن با روش معمول، از نظر کاهش تراکم و بیوماس علف های هرز و عملکرد دانه ذرت، آزمایشی به صورت فاکتوریل همراه با سه شاهد در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1385 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران (کرج) اجرا شد. روشهای مصرف ارادیکان در 4 سطح شامل کاربرد ارادیکان به صورت: 1) روش معمول مصرف، 2) سم آبیاری با آبیاری اول، 3) سم آبیاری با آبیاری دوم، 4) سم آبیاری به صورت غلظت خرد شده در آبیاری اول و دوم بود. غلظت های مختلف ارادیکان (به فرم تجاری) در سه سطح شامل: 1) 4.5 کیلوگرم ماده موثره در هکتار (غلظت توصیه شده)، 2) 3.15 کیلوگرم ماده موثره در هکتار و 3) 5.85 کیلوگرم ماده موثره در هکتار به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شدند. سه تیمار شاهد عبارت بودند از شاهد آلوده به علف هرز، شاهد عاری از علف هرز و آترازین+آلاکلر (در مقادیر توصیه شده به عنوان علف کش رایج در ذرت). نتایج نشان داد که روش معمول مصرف ارادیکان بالاترین راندمان (80.8%) را از نظر کاهش تراکم مجموع گونه های علف های هرز در اوایل فصل رشد ذرت داشت، اما در مرحله رسیدگی فیزیولوژیک تفاوتی از این نظر بین روش معمول مصرف و سم آبیاری با آبیاری دوم دیده نشد. کارآیی این دو تیمار از نظر تاثیر بر بیوماس علف های هرز نیز در اول فصل و در مرحله رسیدگی فیزیولوژیک ذرت یکسان بود. کمترین تاثیر از نظر کاهش تراکم و بیوماس علف های هرز چهار هفته پس از کاشت و در مرحله رسیدگی فیزیولوژیک ذرت از تیمار سم آبیاری با آبیاری اول بدست آمد. بالاترین عملکرد دانه ذرت نیز در بین روش های مصرف مربوط به تیمار روش معمول مصرف بود که با تیمار سم آبیاری با آبیاری دوم در یک گروه آماری قرار گرفت. تفاوتی بین غلظت توصیه شده و غلظت حداکثر از نظر کاهش تراکم، کاهش بیوماس علف های هرز و عملکرد دانه ذرت، بجز در مورد صفت بیوماس علف های هرز 4 هفته پس از کاشت، دیده نشد. ضمن اینکه ارزش همه صفات بررسی شده، در تیمار آترازین+آلاکلر بالاتر از تیمارهای ارادیکان بود. در مجموع چنانچه کشاورزان تمایل به کاربرد ارادیکان از طریق سم آبیاری را داشته باشند، مصرف ارادیکان با غلظت 5.85 کیلوگرم ماده موثره در هکتار همراه با آبیاری دوم در ذرت توصیه می شود.

به منظور بررسی تاثیر مقادیر و تقسیط کود نیتروژن بر میزان انتقال مجدد ماده خشک ارقام مختلف برنج، آزمایشی در سال زراعی 1384 در موسسه تحقیقات برنج کشور (آمل) بصورت کرتهای دوبار خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با سه عامل مقادیر کود نیتروژن (100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره)، تقسیط کود نیتروژن (به نسبت های متغیر در مراحل کاشت، پنجه زنی و خوشه رفتن به ترتیب شامل S1 (%50،%25  و %25) و S2 (%25،%50  و %25) و S3 (%25،%25  و %50) و رقم (طارم، شفق و هیبرید (GRH1 انجام گرفت. نتایج نشان داد که مقادیر و تقسیط کود نیتروژن بر مقدار انتقال مجدد ماده خشک کل اندام های هوایی، ساقه و برگ ها (غیر از برگ پرچم) اثر معنی دار داشته، بطوریکه بالاترین مقدار انتقال مجدد ماده خشک از ساقه و کل اندام هوایی مربوط به رقم شفق بود. همچنین بیشترین مقدار انتقال مجدد در سطح کودی 100 کیلوگرم در هکتار مشاهده شد. در بین سطوح تقسیط نیز، تقسیط نوع اول (%50،%25  و %25) بالاترین مقدار انتقال مجدد ماده خشک را به خود اختصاص داد. در میان ارقام برنج، هیبریدGRH1  دارای بیشترین مقدار انتقال مجدد ماده خشک از برگ پرچم و سایر برگ ها بود. بر اساس داده های حاصله انتقال مجدد ماده خشک از اندام های هوایی (r=0.60)، ساقه(r=0.62)  و سایر برگ ها (r=0.34) از همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد شلتوک برخوردار بودند.

تراکم گیاهی از طریق تغییر در رشد رویشی و بهره وری از عوامل محیطی بر اجزای عملکرد و عملکرد دانه ماش تاثیر میگذارد. این تغییرات در بهار سال زراعی 1385 در مزرعه پژوهشی دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی رامین واقع در ملاثانی، شمال شرقی اهواز، با طرح بلوکهای کامل تصادفی و به صورت فاکتوریل با چهار تکرار بررسی گردید. فاکتور اول شامل چهار فاصله کاشت (10، 15، 20 و 25 سانتیمتر) و فاکتور دوم شامل سه رقم ماش (گوهر، VC1973A و (NM92 بود. نتایج نشان می دهد که بیشترین عملکرد دانه با تراکم 13.3 بوته در مترمربع و با فاصله بوته 15 سانتیمتر (3471 کیلوگرم در هکتار) برای رقم NM92 و کمترین عملکرد دانه با تراکم 20 بوته در مترمربع به فاصله 10 سانتیمتر (2115 کیلوگرم در هکتار) و برای رقم گوهر حاصل شد. از بین اجزای عملکرد، تعداد غلاف در مترمربع بیشتر از سایر اجزا، افزایش عملکرد دانه را توجیه می کند. افزایش یا کاهش تراکم هر دو عامل محدود کننده ی عملکرد دانه ماش محسوب می شوند. افزایش تراکم باعث زیاد شدن رقابت بین گونه ای و کاهش تراکم سبب عدم دستیابی به پتانسیل گیاهی می شود. لذا انتخاب تراکم مناسب گیاهی (13.3 بوته در مترمربع) با توجه به رقم مناسب NM92 در شرایط مشابه با آزمایش حاضر می تواند مطلوب باشد.

جو (Hordeum vulgare L.) گیاهی مدل برای بررسی های ژنتیکی و فیزیولوژیکی است. تنش های غیرزیستی مانند خشکی، رشد و توسعه گیاه را کاهش می دهند. هدف این آزمایش شناسایی ژن های پاسخ دهنده به تنش اسمزی با استفاده از فن آوری درشت آرایه (دارای cDNA  (13050بود. در این آزمایش از برگ 5 ژنوتیپ جو در دو شرایط تنش و بدون تنش و در سه زمان 1، 3 و 7 روز پس از اعمال تنش RNA استخراج شد. پس از اندازه گیری بیان ژن ها و تجزیه واریانس داده ها، اثر شرایط در 744 ژن معنی دار بود. تجزیة مولفه های اصلی بر روی ماتریس اثر برهمکنش ژن × شرایط نشان داد ژن هایی که در متابولیسم چربی، مسیر پاسخ به تنش و متابولیسم اسید آمینه فعال هستند، در این آزمایش به تنش پاسخ داده اند. با انجام این تجزیه بر روی ماتریس اثر برهمکنش ژن× شرایط × ژنوتیپ و اثر برهمکنش ژن × شرایط × زمان ژن های به دست آمده بیشتر مربوط به تنش، متابولیسم هورمون و متابولیسم اسید آمینه بودند. پرتعدادترین گروه های ژنی پاسخ دهنده به تنش مربوط به ژن های دی هایدرین و پروتئین های انتقال دهنده لیپید بودند.

به منظور بررسی کشت مخلوط ذرت و کدو و تاثیر آن بر کنترل علف های هرز، آزمایشی در سال 1383 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در کوشکک انجام گرفت. این آزمایش با استفاده از طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت. عامل اصلی شامل عدم وجین علف های هرز (w) و وجین علف های هرز (W) و عامل فرعی نیز شامل کشت خالص ذرت (M)، کشت خالص کدو (C)، کشت مخلوط افزایشی 100% ذرت + 100% کدو (Mc) کشت مخلوط جایگزینی 50% ذرت + 50% کدو (mc) کشت مخلوط افزایشی 100% ذرت +50 % کدو (Mc) و کشت مخلوط افزایشی 50% ذرت + 100% کدو (mc) بود. ترکیب کشت مخلوط با استفاده از طرح های افزایشی و جایگزین به دست آمد. نتایج نشان داد که از نظر درصد جذب نور (PAR) کشت مخلوط نسبت به کشت خالص برتری داشت. همچنین از نظر عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه ذرت و میوه کدو کشت مخلوط نسبت به کشت خالص دو گیاه به دلیل استفاده بهتر از منابع برتری داشت. از نظر کنترل علف های هرز کشت مخلوط در مقایسه با کشت خالص ذرت موثرتر بود و تیمار (MC) نسبت به کشت خالص ذرت بدون وجین، وزن خشک کل علف های هرز را به میزان 41% کاهش داد. کشت مخلوط همچنین باعث افزایش شاخص برداشت ذرت شد، بیشترین شاخص برداشت در تیمار (MC) مشاهده شد. در اغلب تیمارها نیز نسبت برابری زمین (LER) بزرگتر از واحد بود و بزرگترین LER در تیمار WMC و برابر با 1.58 بدست آمد.

به منظور بررسی و مقایسه میزان کلروفیل، کاروتنوئید، پروتئین و آنزیم در گونه های مختلف جو، آزمایشی تحت شرایط گلخانه، با 3 تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی، در سال 1387 در گلخانه گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران اجرا شد. مواد گیاهی در این آزمایش شامل 49 ژنوتیپ جو بومی ایران از 5 گونه شامل H. vulgare، H. spontaneum، H. marinum، H. murinum،H. bulbosume  بود. گونه ها و ژنوتیپ های داخل گونه ها از لحاظ صفات مورد بررسی تنوع بسیار معنی داری نشان دادند. در تمامی گونه ها همبستگی بسیار معنی دار و مثبتی بین میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید وجود داشت. در دو گونه H. marinum و H. bulbosum بین میزان آنزیم پراکسیداز و پروتئین همبستگی معنی دار و منفی وجود داشت و در گونه H. bulbosume بین میزان آنزیم پراکسیداز و پلی فنول اکسیداز همبستگی مثبت و معنی داری دیده شد. تجزیه به مولفه های اصلی 7 متغیر اولیه را در قالب دو متغیر جدید (دو مولفه) گروه بندی نمود که در مجموع این دو مولفه 78 درصد از تغییرات کل را توجیه کردند. بطوریکه مولفه اول با تخصیص 57 درصد از تغییرات کل عمدتا توجیه کننده صفات کلروفیلa ، کلروفیل b، کلروفیل کل و میزان کاروتنوئید بود. در حالی که متغیر دوم با 21 درصد از تغییرات عمدتا توجیه کننده میزان پروتئین، آنزیم پراکسیداز و پلی فنول اکسیداز بود. نتایج این تحقیق نشان داد که گونه های مختلف جو و همچنین ژنوتیپ های مختلف یک گونه از لحاظ صفات فیزیولوژیکی مورد بررسی با همدیگر تفاوت دارند این صفات در گونه های وحشی (به غیر از میزان پروتئین) از مقادیر بیشتری برخوردار می باشند. بنابراین به کمک روش های اصلاح کلاسیک و تلاقی بین برخی از این گونه ها که قابل تلاقی می باشند می توان این صفات را در ارقام زراعی بهبود داد.

تحقیق حاضر با هدف شناسایی و مقایسه میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت در گیاهچه ده اکوتیپ یونجه چند ساله در سه سطح تنش خشکی با یک آزمایش فاکتوریل 10×3 و 3 تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اکوتیپ ها، سطوح تنش و اثرات متقابل آن ها اثر معنی داری بر سطح فعالیت کلیه آنزیم های مورد بررسی داشته اند. نتایج مقایسه میانگین نیز نشان داد که تنش متوسط خشکی (4- بار) بیشترین سطح فعالیت چهار نوع آنزیم مورد مطالعه را به همراه داشته در حالیکه تنش شدیدتر (6- بار) احتمالا با تخریب سیستم سنتز پروتئین، موجبات کاهش سطح فعالیت این آنزیم ها را فراهم نموده است. مقایسه میانگین سطح فعالیت آنزیم ها نیز نشان داد که سوپراکسیددیسموتاز و پراکسیداز به ترتیب با میانگین تغییرات جذب 780.1 و 8.2 میلی گرم پروتئین در دقیقه، بیشترین و کمترین سطح فعالیت آنزیمی را داشته اند. اکثر اکوتیپ های مورد بررسی نیز روند تغییرات فعالیت آنزیمی مشابهی را در سطوح مختلف خشکی نشان دادند. با این حال روند تغییرات فعالیت آنزیم پراکسیداز در اکوتیپ های خارجی کاملا متفاوت نسبت به اکوتیپ های ایرانی بود به گونه ای که فعالیت آنزیم پراکسیداز در تنش خشکی متوسط و شدید روندی کاهشی داشت. این در حالی بودکه اکوتیپ های ایرانی در تنش خشکی متوسط با افزایش و در تنش شدید خشکی با کاهش فعالیت آنزیم پراکسیداز، عکس العمل نشان دادند.

مطالعه واکنش های فیزیولوژیک ارقام مختلف گندم به تنش شوری می تواند منجر به شناسایی مکانیزم های موثر در تحمل شوری گردد. هفت رقم گندم نان متفاوت از نظر توان تجمع یون سدیم و نیز تحمل شوری برای ارزیابی نحوه توزیع یونی و میزان تجمع و دفع سدیم در بافت های مختلف گیاه در شرایط تنش شوری مورد ارزیابی قرار گرفت. جهت شناسایی الگوی توزیع یونی در بوته، غلظت یون سدیم (Na+)، پتاسیم (K+) و نسبت K+/Na+ در بافت های مختلف گیاه شامل ریشه، پهنک برگ سوم، غلاف و پهنک برگ پرچم در سه سطح شوری (صفر، 100 میلی مولار و 200 میلی مولار کلرید سدیم) و همچنین تاثیر تنش شوری بر عملکرد دانه و ماده خشک اندام هوایی و ریشه در آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار بررسی شد. تحمل شوری در گونه های گندم مورد مطالعه با تجمع مقادیر پایینی از یون Na+ در برگ ها همراه بود. دامنه متفاوتی از تجمع و دفع یون Na+ در ریشه و بافت های هوایی ارقام مورد مطالعه مشاهده شد. غلظت این یون از ریشه به سمت بافت هوایی به طور معنی داری کاهش یافت و مقدار آن در برگ های مسن بطور معنی داری بیشتر از جوان ترین برگ یعنی پهنک برگ پرچم بود. غلاف برگ پرچم به عنوان یک محل نگهداری و ممانعت از انتقال یون Na+ به پهنک برگ پرچم مورد شناسایی قرار گرفت. ارقام متحمل به شوری میزان یون Na+ بیشتری را در ریشه، برگ های مسن و غلاف برگ خود نگهداری نموده و میزان تجمع یون Na+ کمتر و نسبت K+/Na+ بالاتری در پهنک برگ پرچم در مقایسه با سایر بافت ها داشتند. به نظر می رسد تفاوت در الگوی توزیع یونی، از جمله تجمع کمتر یون Na+ و حفظ نسبت های بالاتر K+/Na+ در بافت هوایی به ویژه در پهنک برگ پرچم و بافت های جوان و حفظ و نگهداری یون Na+ در غلاف برگ ها از مهم ترین مکانیزم های درگیر در بهبود تحمل شوری در ارقام متحمل باشند.

فسکیوی بلند از گراس های سردسیری است که علاوه بر پراکنش وسیع، از سازگاری بالایی نیز به شرایط مختلف محیطی کشور برخوردار است. قابلیت تولید بذر بالا در فسکیوی بلند اهمیت خاصی در تکثیر واریته های جدید اصلاحی، تولید بذر تجاری و توسعه سطح زیر کشت آن دارد. به منظور مقایسه ارقام و بررسی تنوع عملکرد بذر و خصوصیات وابسته تعداد 46 نمونه داخلی و خارجی فسکیوی بلند مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای هر نمونه نشاءها در گلخانه تهیه و پس از 3 ماه به مزرعه منتقل و در قالب طرح آماری تکراردار کشت شدند. نتایج نشان داد که از لحاظ کلیه صفات بین توده ها و ارقام مورد مطالعه اختلاف آماری معنی دار وجود داشت. ضرایب تنوع ژنتیکی صفات از 14.78 برای صفت طول خوشه تا 42.04 برای عملکرد دانه متغیر بود که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی گسترده در ژرم پلاسم این گیاه می باشد. مقادیر وراثت پذیری عمومی برای تمامی صفات به غیر از طول و عرض برگ پرچم بیشتر از 50 درصد برآورد گردید. نتایج تجزیه خوشه ای توانست نمونه ها را به لحاظ منشا جغرافیای دور و اکثر خصوصیات مورد اندازه گیری از همدیگر متمایز کندکه نشانگر تاثیرگذاری تفاوت های اقلیمی و اکولوژیکی بر روند تکامل خصوصیات بذری می باشد. تنوع و فاصله ژنتیکی بالا برای اکثر صفات مورد بررسی، کارایی بالای روش های اصلاحی را در بهبود این صفات و خصوصیات مرتبط با آنها نوید می دهد. همچنین اکوتیپ های دارای فاصله ژنتیکی زیاد می توانند در پروژه های اصلاحی بعدی نظیر انتخاب برای ایجاد واریته ترکیبی با تولید بذر بالا و نیز تشکیل جوامع مناسب برای نقشه یابی خصوصیات بذری مورد استفاده قرار گیرند.

تحمل به تنش سرما ویژگی اقتصادی مهمی در گندم های زمستانه است که توانایی تحمل گیاه را در دماهای پایین انجماد مشخص می کند. برای شناسایی ناحیه های ژنومی مرتبط با تحمل به دماهای پایین در گندم های هگزاپلویید، جمعیت F2:3 حاصل از تلاقی والد زمستانه متحمل به سرما، میرنووسکایا  (LT50=-20oC) 808و والد بهاره حساس به سرما، پیشتاز (LT50=-7oC)، استفاده شد. LT50، سطح دمایی که 50 درصد از گیاهان در آن زنده می مانند به عنوان شاخص تحمل به سرما انتخاب شد. افراد F2:3 توزیع پیوسته ای را از این شاخص (-23oC تا LT50=-3) نشان دادند که دلیل بر پلی ژنیک بودن و واجد توارث کمی بودن تحمل به تنش سرما بود. ارزیابی ژنوتیپی والدین با استفاده از 170 جفت آغازگر ریز ماهواره و 22 ترکیب آغازگر AFLP انجام گرفت. 75 جایگاه نشانگر چند شکل شامل 20 نشانگر ریز ماهوراه و 55 نشانگرAFLP ، برای غربال افراد  F2استفاده شدند. نقشه پیوستگی با استفاده از نشانگرهای چند شکل تهیه شد. نشانگرهای چند شکل به 6 گروه پیوستگی منتسب شدند. براساس تجزیه تک نشانگری و مکان یابی فاصله ای، یک QTL روی بازوی بلند کروموزوم5B  شناسایی گردید. این QTL،11.3  درصد از تغییرات فنوتیپی (LT50) را توجیه کرد.

به منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی جمعیت سنتتیک یک(Syn1)  با جمعیت آزادگرده افشان نسل اول (Syn2) و یکی از ارقام والدی (قره یونجه)، حدود 35 تا 50 فرد از هر جمعیت از طریق سه نوع پروتئین ذخیره ای تک بذر مورد مطالعه قرار گرفتند. انجام الکتروفورز SDS-PAGE پروتئین های ذخیره ای تک بذر ( S2, S1وS3 ) برای سه جمعیت یونجه نشان داد که میانگین فاصله افراد درون جمعیتی براساس ضریب تطابق ساده در Syn1 و قره یونجه به ترتیب 0.0054±0.274 و 0.0081±0.270 بدون اختلاف معنی دار هستند ولی این میانگین در جمعیت Syn2 بطور معنی داری کمتر و برابر 0.0081±0.251 بود که نشان دهنده شباهت بیشتر افراد در نسل Syn2 است. بنابراین نتایج حاصله نشان داد که جمعیت سنتتیک یک و قره یونجه در پروتئین های بررسی شده (S3, S2, S1) و پروتئین های کل) بیشترین فاصله ژنتیکی درون جمعیتی را به خود اختصاص داده اند. اطلاع از فاصله ژنتیکی با استفاده از نشانگرهای پروتئینی در کنار نشانگرهای دیگر از جمله مورفولوژیکی و دی.ان.ای می تواند در شناسایی والدین مناسب برای برنامه های دورگ گیری و توسعه هیبرید مناسب باشد.

در این مطالعه 81 اکوتیپ یونجه نواحی مختلف ایران از لحاظ صفات فنوتیپی مورد ارزیابی قرار گرفت. تنوع بالایی بین اکوتیپ ها در صفات مورد ارزیابی مشاهده گردید. نتایج ضرایب همبستگی میان صفات نشان داد که نقش ساقه در عملکرد علوفه یونجه مهم تر از برگ می باشد. همچنین نسبت برگ به ساقه و عملکرد علوفه تر همبستگی معنی دار و منفی داشت، بنابراین موثرترین جزء روی کمیت علوفه، ارتفاع بوته و وزن ساقه است. بر اساس نتایج تجزیه به مولفه های اصلی، سه مولفه اول با مقدار ویژه بالاتر از یک، حدود 89.71 درصد از تغییرات کل را توجیه نمود. مولفه اول با صفات وزن تر برگ، وزن خشک برگ، وزن تر ساقه و وزن خشک ساقه و مولفه دوم با صفات نسبت وزن خشک برگ به ساقه و همچنین نسبت وزن تر برگ به ساقه عمدتا ارتباط نشان داد. مولفه سوم ارتباط مثبتی با ارتفاع گیاه و ارتباط منفی با روز تا 10% گلدهی نشان داد. بر اساس نتایج تجزیه کلاستر اکوتیپ های مورد بررسی در سه گروه جداگانه قرار گرفتند و در مقیاس دو بعدی دو مولفه اول هر سه نوع کلاستر از یکدیگر تفکیک شدند. شناسایی تنوع فنوتیپی موجود، اطلاعات مفیدی در مدیریت کلکسیون ها فراهم می آورد و منابع ژنتیکی با ارزشی را در دسترس اصلاحگران قرار می دهد.

به منظور بررسی عمل ژن ها و ترکیب پذیری عمومی و خصوصی در 3 لاین و 3 رقم برنج از لحاظ صفات عملکرد دانه، تعداد پنجه بارور در بوته، تعداد دانه در خوشه، طول دوره رشد، ارتفاع بوته، طول خوشه، طول برگ پرچم، طول و عرض دانه از طرح دی آلل کراس 6×6 یک طرفه استفاده گردید. در سال 1382 والدین و نتاج حاصل از آنها در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور واقع در رشت، کشت گردیدند. نتایج تجزیه واریانس حاکی از وجود تفاوت های ژنتیکی بین ژنوتیپ ها برای تمامی صفات بود. نتایج تجزیه دی آلل بر اساس روش دوم گریفینگ نشان داد که اثر ترکیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) برای همه صفات در سطح آماری 1% معنی دار است. نسبت میانگین مربعات GCA به SCA در مورد صفات تعداد پنجه بارور، طول برگ پرچم، طول و عرض دانه معنی دار بود. در نتیجه برای این صفات بیشترین سهم واریانس ژنتیکی به واریانس افزایشی اختصاص دارد. قابلیت وراثت پذیری خصوصی آنها به ترتیب 0.53، 0.52، 0.65 و 0.68 برآورد شد. برای صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در خوشه، طول دوره رشد، ارتفاع بوته و طول خوشه اثر غیرافزایشی ژن ها نقش مهمی داشت و تحلیل گرافیکی نتایج نشان داد که کنترل ژنتیکی این صفات بصورت فوق غالبیت است.

به منظور ارزیابی کارایی همزیستی و مقاومت به شوری سویه های باکتری Sinorhizobium meliloti بومی خاک های استان تهران و زنجان تعداد 50 سویه باکتری ریزوبیوم از گره های ریشه گیاه یونجه چندساله در مزارع مختلف استان تهران و زنجان جمع آوری شد. به منظور تعیین کارایی همزیستی، آزمایش گلخانه ای کشت یونجه (رقم بمی) در سال 87 در گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، با در نظر گرفتن تیمارهای باکتری همراه با دو تیمار شاهد بدون تلقیح و بدون نیتروژن و تیمار نیتروژن در دو سطح (30 و 70 میلی گرم نیتروژن در لیتر) انجام شد. پس از رشد کافی، گیاهان در دو چین برداشت و شاخص های وزن خشک شاخساره، تعداد و وزن خشک گره اندازه گیری و کارایی همزیستی محاسبه گردید. مقاومت به شوری سویه ها در محیطYMA (Yeast Manitol Agar)  حاوی مقادیر مختلف کلرید سدیم (700 و 600، 400، 200، 0 میلی مولار) بر اساس قطر کلونی ارزیابی شد. این نتایج نشان داد که تنوع زیادی بین سویه های جمع آوری شده از خاک های مناطق مختلف از نظر وزن خشک شاخساره، تعداد و وزن خشک گره و تحمل به مقادیر مختلف شوری وجود دارد. از بین 50 سویه باکتری ریزوبیوم، سویه شماره 30 با میانگین وزن خشک شاخساره حدود 1.31 گرم به دلیل دارا بودن بیشترین میزان وزن خشک شاخساره دارای بیشترین کارایی همزیستی و سویه شماره 6 با میانگین وزن خشک شاخساره حدود 0.69 گرم به دلیل دارا بودن کمترین میزان وزن خشک شاخساره دارای کمترین کارایی همزیستی بود. 48 سویه دیگر دارای وزن خشک شاخساره بیشتری در مقایسه با تیمار شاهد بودند. کارایی همزیستی همبستگی زیادی با وزن خشک شاخساره، تعداد و وزن خشک گره داشت، که نشان دهنده اهمیت صفات تعداد گره و وزن خشک شاخساره در ارزیابی تلقیح موفق و تثبیت نیتروژن در گیاه یونجه است. شوری سبب کاهش قطر کلونی در تمام سویه ها شد. سویه شماره 49 با میانگین قطر کلونی حدود 0.8 سانتیمتر دارای بیشترین قطر کلونی در سطح شوری 700 میلی مولار کلرید سدیم بود. سویه های با کارایی همزیستی بالا و میزان تحمل به سطوح شوری بالا می توانند به عنوان سویه ای مناسب برای تلقیح با گیاه یونجه در خاک های شور پیشنهاد شوند، بنابراین، ارزیابی گلخانه ای برای سنجش بهبود عملکرد یونجه بوسیله تلقیح با سویه های مورد نظر تحت شرایط تنش شوری کار ساز است ولی، تکرار چنین آزمایشاتی تحت شرایط مزرعه ای نیز لازم به نظر می رسد.

نشانمند کردن ژن های برگرداننده باروری برای نرعقیمی ژنتیکی سیتوپلاسمی نوع WA با استفاده از 10000 بوته جمعیت F2 حاصل از تلاقی دو رقم IR58025A در IR42686R انجام شد. این مطالعه اصولا به منظور کاهش فاصله نشانگرهایی انجام شد که در حال حاضر برای ژن های RF شناسایی شده اند. این جمعیت F2 از آن جهت منحصر بفرد بوده است که امکان شناسایی و نشانمند کردن 4 ژن RF بر روی کروموزومهای 1، 7، 10 و12 آن وجود دارد. ژنRF3  بر روی کروموزوم 1 بین دو نشانگر ریزماهواره RM443 و RM315 در فاصله ژنتیکی 3.3 و 20.2 سانتی مورگان شناسایی شد. ژن RF6 که بر روی کروموزوم 10 قرار دارد بین دو نشانگر ریزماهواره RM6737 و RM271 با فاصله بسیار نزدیک 2.2 و 4.3 سانتی مورگان شناسایی شد. در این تحقیق یک نشانگر ریزماهواره جدید همبسته با ژنRF7  بر روی کروموزوم 12 با فاصله ژنتیکی 7.8 سانتی مورگان از ژن مذکور بنام RM519 گزارش شده است. در این مطالعه همچنین تایید شد که نشانگر ریزماهواره RM6344 بر روی کروموزوم 7 با فاصله 12.2 سانتی مورگان با ژن RF4 همبسته بود. شناسایی و نشانمند کردن نشانگرهای ریزماهواره که با 4 ژن RF با فاصله کمی همبسته باشند برای اصلاح گران ارقام هیبرید جهت انتخاب بسیار مفید خواهد بود. علاوه بر این، هرمی کردن ژن های RF با دیگر منابع ژنتیکی نرباروری شناخته شده، جهت توسعه لاینهای بازگرداننده باروری قوی امکان پذیر خواهد بود.

به منظور کوتاه کردن دوره خواب ریز غده های سیب زمینی و قابلیت کشت آنها به مدت کمی پس از برداشت، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه فاکتور و سه تکرار در شرکت کشت بافت پیشتاز واقع در شهرستان کرج انجام گرفت. فاکتور اول شامل سه رقم آگریا، مارفونا و بورن، فاکتور دوم شامل سه وزن ریز غده 0.3، 0.7 و 1.5 گرم و فاکتور سوم شامل دو روش خواب شکنی با استفاده از اسید جیبرلیک و دی سولفید کربن و بدون تیمار (شاهد) بودند. نتایج نشان داد که در ارقام آگریا و مارفونا، اسید جیبرلیک به ترتیب با میانگین 72 و 35 درصد و کربن دی سولفید به ترتیب با میانگین  74و 46 درصد کاهش طول دوره خواب، بیشترین و کمترین تاثیر را داشتند. تیمارهای خواب شکنی موجب برداشتن غالبیت انتهایی و افزایش تعداد جوانه در غده شدند. رقم آگریا با میانگین 2.62 جوانه در غده بیشترین تعداد جوانه را داشت. همچنین با افزایش وزن غده طول دوره خواب کاهش و تعداد جوانه در غده افزایش یافت. میزان پوسیدگی در غده های با وزن 0.3 گرم (4.63 درصد) بیشتر بود. دی سولفید کربن موجب افزایش میزان پوسیدگی به ویژه در غده های کوچک شد.

به منظور بررسی شاخص های مقاومت به خشکی در هشت رقم سیب زمینی مارادونا، راموس، ری مارکا، دیامانت، اگریا، مارفونا، آئولا و دراگا و تعیین بهترین شاخص ها و شناسایی متحمل ترین رقم مورد بررسی با استفاده از عملکرد اندازه گیری شده در شرایط معمول و کمبود آب، دو آزمایش جداگانه در دو رژیم آبیاری در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در یکی از مزارع تکثیر بذر سیب زمینی استان چهارمحال و بختیاری در کیلومتر 10 بروجن-شهرکرد اجرا شد. شاخص های میانگین هندسی بهره وری، میانگین بهره وری، تحمل تنش و تحمل تنش تغییریافته که دارای ضریب همبستگی بسیار معنی داری با عملکرد در هر دو محیط بودند، به عنوان شاخص های مناسب در شناسایی ارقام متحمل به شرایط کمبود آب در سیب زمینی معرفی شدند. همچنین با انجام تجزیه مولفه های اصلی و ترسیم نمودار بای پلات، ارقام راموس و ری مارکا به عنوان ارقام مناسب تر در این مطالعه با پتانسیل عملکرد بالا و متحمل به شرایط کمبود آب در شرایط آزمایشی این تحقیق معرفی شدند.

تولید محصولات زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان بصورت عمده ای تحت تاثیر میزان رطوبت می باشد در این مناطق گیاهان علوفه ای نقش مهمی در تغذیه دام دارند. به منظور بررسی اثر فواصل آبیاری بر ویژگی های مورفولوژیکی ارزن (Pennisetum americanum L.)، سورگوم (Sorghum bicolor L.) و ذرت (Zea mays L.) علوفه ای آزمایشی با استفاده از طرح کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سال زراعی 1381-1380 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد بطوریکه در کرت های اصلی فواصل آبیاری (یک هفته (I1) - دوهفته (I2) - سه هفته (I3) - چهارهفته (I4)) و گونه های مختلف زراعی علوفه ای در سه سطح (ذرت (C)، ارزن (M) و سورگوم ((S) در کرت های فرعی با چهار تکرار قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه عبارت بودند از عملکرد علوفه خشک، ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد گره، تعداد پنجه در بوته، عملکرد برگ، عملکرد ساقه، عملکرد غلاف برگ، عملکرد گل آذین و نسبت برگ به ساقه. نتایج حاصله نشان داد که کلیه صفات مورد مطالعه بجز تعداد پنجه در بوته و نسبت برگ به ساقه بین فواصل مختلف آبیاری در برداشت اول تفاوت معنی داری داشتند، همچنین در این برداشت بین گیاهان مورد مطالعه از نظر کلیه صفات اختلاف معنی داری مشاهده شد و در برداشت دوم بین فواصل مختلف آبیاری از نظر کلیه صفات اختلاف معنی داری مشاهده شد. بر اساس نتایج حاصله ذرت علوفه ای در فواصل آبیاری یک هفته و چهارهفته به ترتیب بیشترین (17.24 تن در هکتار) و کمترین عملکرد ماده خشک (3.41 تن در هکتار) را دارا بود سورگوم علوفه ای نیز در فواصل آبیاری چهارهفته کمترین عملکرد ماده خشک (3.41 تن در هکتار) را تولید کرد.

کمبود آب یکی از مهمترین عوامل محدودکننده تولید محصولات زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. با این وجود اطلاعات اندکی در مورد اثرات کمبود آب بر کیفیت بذور تولیدی موجود می باشد. این آزمایش به منظور بررسی اثرات سطوح آبیاری بر خصوصیات کمی و کیفی سورگوم دانه ای رقم کیمیا انجام گردید. آزمایش به صورت بلوک های کامل تصادفی و کاملا تصادفی با 4 تکرار به ترتیب در مزرعه تحقیقاتی و آزمایشگاه تحقیقات بذر گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده علوم زراعی و دامی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال 1385 انجام پذیرفت. چهار سطح آبیاری شامل آبیاری کامل (شاهد)، آبیاری تا مرحله گلدهی، آبیاری مرحله خمیری شدن دانه ها و آبیاری تا مرحله 8 برگی به عنوان سطوح تیمار آزمایشی آبیاری در نظر گرفته شدند. مصرف متعادل آب طی مراحل نمو همراه با بهره مندی بیشتر از امکانات محیطی با افزایش طول دوره رسیدگی در شاهد در ارتقا کمی محصول نقش بسزایی داشت و در کلیه صفات کمی اندازه گیری شده تیمار شاهد بالاترین سطح را برخوردار بود. قطع آبیاری در مرحله 8 برگی و عدم آبیاری تا پایان فصل رشد موجب کاهش شدید عملکرد و اجزاآن گردید و در کلیه صفات کمی اندازه گیری شده پایین ترین میزان را نشان داد. سطوح متفاوت آبیاری اگر چه تغییرات کمی قابل ملاحظه ای را در تعداد، اندازه و عملکرد بذور موجب گردید. لیکن بر خصوصیات کیفی بذور (درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و شاخص بنیه) تاثیری نداشت و اختلاف معنی داری بین شاهد و سایر سطوح تیمارآبیاری در این صفات مشاهده نگردید. با توجه نتایج بدست آمده در این تحقیق به نظر می رسد که کمبود آب تاثیر مستقیمی بر فعالیت متابولیکی بذور نداشته باشد. هر چند کمبود آب می تواند اثرات منفی بر عملکرد دانه و اجزا عملکرد اعمال نماید.

وجود اثر متقابل ژنوتیپ × محیط ایجاب می کند که عملکرد ژنوتیپ ها در دامنه وسیعی از شرایط محیطی مورد ارزیابی قرار گیرند تا اطلاعات حاصل بتواند کارایی مربوط به گزینش و معرفی آنها را افزایش دهد. به منظور بررسی پایداری و تشخیص ارقام پر محصول و سازگار، عملکرد دانة بیست ژنوتیپ جولخت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در شش منطقه (کرج، اصفهان، نیشابور، یزد، بیرجند و زرقان) به مدت دو سال (83-1381) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس های ساده و مرکب حاکی از وجود تفاوت های معنی دار بین عملکرد دانه در ژنوتیپ ها بود. به منظور بررسی دقیق تر اثرمتقابل و تعیین ژنوتیپ های پایدار تجزیه پایداری با استفاده از روش های واریانس محیطی، ضریب تغییرات محیطی، روش رگرسیونی ابرهارت - راسل، روش رگرسیونی فینلی - ویلکینسون، روش رگرسیونی پرکینز - جینکز، اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، روشهای غیر پارامتری میانگین و انحراف معیار رتبه و روش نسبت شاخص عملکرد انجام شد. نتایج بدست آمده از این روش ها تقریبا مشابه بودند. بر اساس اکثر روش ها ژنوتیپ های آی سی ان 328-93 و آللی /4/ مولا 2 به عنوان ارقام پایدار شناخته شدند. ژنوتیپ گلوریا هم مخصوص مناطق نامساعد ضعیف تشخیص داده شد.