علوم گیاهان زراعی ایران
سال:1388 | دوره:40 | شماره:4 |تعداد مقالات:23

به منظور بررسی تاثیر مقادیر و تقسیط کود نیتروژن بر عملکرد دانه، کارآیی زراعی، کارآیی بازیافت و کارآیی فیزیولوژیک کود نیتروژن در برنج (Oryza sativa L.) رقم خزر، آزمایشی در سال 1382 در خاک شالیزاری با بافت شنی در استان گیلان، در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا در آمد. در این آزمایش اثرات 6 تیمار : شاهد (بدون استفاده از نیتروژن)، تیمار دوم 40 (پایه)، تیمار سوم 40+40 (پایه+ اواسط پنجه زنی)، تیمارچهارم 40+20+20 (پایه+اواسط پنجه زنی+تشکیل خوشه)، تیمار پنجم 60+60 (پایه+ اواسط پنجه زنی) و تیمار ششم 60+30+30 (پایه+اواسط پنجه زنی+تشکیل خوشه) کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره با یکدیگر مقایسه شدند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه در تیمار های با سه تقسیط ششم و چهارم به طور معنی داری بالاتر از سایر تیمار ها بود (به ترتیب 4832 و 4668 کیلوگرم در هکتار). بیشترین میزان جذب نیتروژن در بوته در تیمار ششم حاصل شد (9/146 کیلوگرم در هکتار) که بالاتر از سایر تیمار ها بود. بالاترین کارآیی زراعی (Ea)، کارآیی فیزیولوژیک (Ep) و درصد کارآیی بازیافت (Er) در تیمار چهارم و به ترتیب در حدود 1/20، 1/30 و 9/66 بدست آمد. در حالی که بیشترین شاخص برداشت نیتروژن (NHI) نیز در تیمار چهارم مشاهده شد (428/0)، اما اختلاف بین تیمار ها معنی دار نبود. با توجه به این که عملکرد دانه تیمار چهارم تفاوت  معنی داری با تیمار ششم نداشت، اما به لحاظ دارا بودن کارآیی زراعی، فیزیولوژیک، بازیافت و شاخص برداشت نیتروژن بالاتر و امکان صرفه جویی در مصرف کود و جلوگیری از آبشویی آن در خاک های سبک ساحلی به عنوان بهترین تیمار برای برنج رقم خزر شناخته شد.

به منظور مطالعه نحوه توارث مقاومت به خشکی در برخی ازصفات گندم، هفت رقم گندم نان، به همراه نتاج آن ها بر اساس طرح آمیزشی دای آلل یک طرفه، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، در دو شرایط نرمال و تنش خشکی در سال 1383 در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کاشته شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که درهر دو شرایط نرمال و تنش خشکی بین ژنوتیپ ها برای کلیه صفات بجز صفات سرعت پر شدن دانه و دوره پر شدن دانه در شرایط تنش تفاوت معنی داری در سطح احتمال یک درصد وجود دارد. نتایج تجزیه دی آلل نشان داد که در هر دو شرایط نرمال و تنش خشکی قابلیت ترکیب پذیری عمومی کلیه صفات بجز صفت تعداد سنبله در بوته در شرایط تنش خشکی در سطح احتمال یک درصد معنی دار است. قابلیت ترکیب پذیری خصوصی کلیه صفات بجز تعداد روز تا رسیدگی درهر دو شرایط نرمال و تنش خشکی در سطح احتمال یک درصد معنی دار است. در کنترل اغلب صفات هم اثر افزایش و هم اثر غیرافزایشی دخالت دارند و افزایش اکثر صفات با آلل های غالب کنترل می  شود. در شرایط نرمال صفات تعداد سنبلچه بارور در سنبله و طول بیرون آمدگی پدانکل و در شرایط تنش خشکی صفت عملکرد دانه سنبله بیشترین مقدار وراثت پذیری عمومی را دارا بودند.

تعداد پنج رقم اصلاح شده برنج به عنوان لاین با سه رقم بومی برنج به عنوان تستر در سال 1381 به روش لاین× تستر (3×5) با یکدیگر تلاقی داده شدند. در سال بعد، 15 هیبرید حاصل همراه با 8 ژنوتیپ والدی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مزرعه آزمایشی موسسه تحقیقات برنج (رشت) مورد مطالعه قرار گرفتند. هدف از این تحقیق برآورد قابلیت ترکیب پذیری عمومی و خصوصی و تعیین نحوه کنترل ژنتیکی 10 صفت زراعی و کیفی بود. تجزیه واریانس ژنوتیپ ها، والدین و تلاقی ها براساس روش لاین× تستر برای کلیه صفات به جز عملکرد دانه برای تلاقی ها در سطح احتمال 5 و 1 درصد معنی دار بود. تجزیه قابلیت ترکیب پذیری عمومی (GCA) نشان داد که ارقام کادوس و غریب از نظر عملکرد دانه و ارقام کادوس، هاشمی، نعمت و لاین 830 از نظر طول و شکل دانه دارای GCA مثبت و معنی دار بودند که نشان دهنده قابلیت انتقال مطلوب این صفات توسط ارقام مذکور بوده است. ارقام کادوس و حسنی برای صفت تعداد روز تا 50 درصد گلدهی و ارتفاع بوته دارای GCA منفی و معنی دار بوده  و می توانند سبب کوتاهی دوره رشد (زودرسی) و پاکوتاهی در نتاج شوند. تلاقی غریب/IR50 دارای قابلیت ترکیب پذیری خصوصی (SCA) مثبت و معنی دار برای صفت عملکرد دانه و تلاقی های هاشمی/IR28، غریب/کادوس و حسنی/ لاین 830 دارای SCA مثبت و معنی دار برای تعداد پنجه بودند. برای صفت شکل دانه سهم واریانس افزایشی بسیار بیشتر از واریانس غالبیت بود که نشان می دهد این صفت بوسیله اثر افزایشی ژنها کنترل می شود و بنابراین می تواند به نتاج منتقل شود. برای صفاتی مانند تعداد دانه پر و پوک در خوشه، طول دانه، ارتفاع بوته و به ویژه تعداد پنجه در بوته، سهم واریانس افزایشی کم و سهم واریانس غالبیت قابل توجه بود. بنابراین از صفات مذکور می توان در برنامه تولید واریته های برنج هیبرید استفاده نمود.

علی رغم اهمیت کیفیت علوفه در نمود حیوان، در برنامه های اصلاحی جو کیفیت علوفه آن به عنوان معیار انتخاب مورد استفاده قرار نگرفته است. به منظور نقشه یابی نواحی ژنومی موثر در کیفیت علوفه جو، دو آزمایش در سال 1386 با 72 لاین هاپلوئید مضاعف جو به همراه والدین آنها (استپتو و مورکس)، در مزارع تحقیقاتی دانشکده علوم زراعی و دامی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران و مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی سیستان، در طرح بلوکهای کامل تصادفی با دو تکرار اجرا گردید. هر پلات آزمایش شامل چهار ردیف به طول 3 متر و فاصله 25 سانتیمتر بود. بر اساس نتایج تجزیه مرکب، اثر اصلی رقم برای کلیه صفات مورد مطالعه بسیار معنی دار بود. برای کلیه صفات مورد بررسی، تفرّق برتر از والدین در دو جهت مثبت و منفی مشاهده شد. برای صفات مورد مطالعه، در مجموع 28 عدد QTL شناسایی گردید. واریانس فنوتیپی توجیه شده بوسیله این QTL ها از 18/4 تا 92/38 درصد متغیر بود. بیشترین مقدار LOD برای الیاف شوینده اسیدی و روی کروموزوم 2H بدست آمد. QTLهای شاخص های کیفیت علوفه روی کروموزوم های 5H1، H2، H و 6H نقشه یابی گردیدند. اکثر QTLهای نقشه یابی شده، از پایداری بین دو محیط برخوردار بودند. در نتیجه، استفاده از گزینش به کمک نشانگر در این جامعه از کارایی لازم برخوردار می باشد.

خشکی، تابش فرابنفش و افزایش غلظت دی اکسیدکربن سه فاکتور عمده محیطی هستند که آینده غذایی بشر را تحت تاثیر قرار خواهند داد. هدف از پژوهش گلخانه ای حاضر، بررسی عملکرد و برخی ترکیبات متابولیکی برگ گندم نان رقم پیشتاز تحت تاثیر سطوح مختلف دی اکسیدکربن (400 و 900 میکرو مول بر مول هوا)، تابش فرابنفش (سه سطحUV-A, B, C  به ترتیب با شدت 18, 25 و 40 میکرو وات بر سانتی متر مربع) و کمبود آب آبیاری (به میزان 60% ظرفیت مزرعه) بوده است. نتایج نشان داد که با کاهش طول موج تابش فرابنفش، میزان رنگدانه های آنتوسیانین، فلاونوئید و کاروتنوئیدهای برگ گندم نان افزایش و عملکرد دانه  یافت. اما افزایش غلظت دی اکسیدکربن میزان رنگدانه های آنتوسیانین و فلاونوئید برگ را کاهش داد. کمبود آب نیز منجر به کاهش مقادیر فلاونوئید و کاروتنوئیدهای برگ گندم نان گردید. با کاهش طول موج تابش فرابنفش و افزایش غلظت دی اکسیدکربن میزان کربوهیدرات های برگ کاهش یافت و تغییر میزان آب آبیاری در اغلب موارد تاثیر زیادی بر میزان کربوهیدرات های برگ نداشت. فلاونوئیدهای برگ با کاهش طول موج تابش فرابنفش و کمبود آبیاری افزایش یافت ولی این مقدار با افزایش غلظت دی اکسیدکربن کاهش یافت. در کل با کاهش طول موج تشعشع فرابنفش میزان کلروفیل برگ کاهش یافت. اما این تغییر در غلظت های مختلف دی اکسیدکربن و مقادیر متفاوت آب آبیاری روند یکسانی نداشت. میزان پروتئین های محلول برگ گندم نان نیز با کاهش طول موج تابش فرابنفش و افزایش غلظت دی اکسیدکربن و تنش آبی کاهش یافت. در کل می توان چنین نتیجه گرفت که در آینده چنانچه در خرد اقلیم تغییراتی نظیر آنچه در این آزمایش شبیه سازی رخ دهد، میزان کربوهیدرات ها و پروتئین های محلول غلات به ویژه گندم نان که از مهمترین محصولات غذایی جهان می باشد کاهش پیدا خواهد کرد. و با کاهش بنیه گیاه میزان عملکرد این محصول راهبردی کم شد.

آزمایش ارزیابی تاثیر تاریخ کاشت و رقم نخود دیم بر تداخل علف های هرز طی دو سال زراعی 82-1381 و 83-1382 در ایستگاه تحقیقات دیم کوهدشت (منطقه ای نیمه گرمسیری در جنوب غربی استان لرستان) اجرا شد. طرح آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار بود. آزمایش دارای سه فاکتور شامل 1) وضعیت علف های هرز، در دو سطح بدون علف هرز و با علف هرز؛ 2) تاریخ کاشت، در سه سطح پاییزه، زمستانه و بهاره و 3) رقم نخود، در سه سطح ILC482، توده محلی گریت و هاشم بود. وجین علف های هرز در سال اول (سال کم باران) و سال دوم (سال با بارندگی نسبتا مناسب) به ترتیب سبب افزایش 199 درصدی و 92 درصدی عملکرد دانه نخود شد. این موضوع گویای شدت اثرات تداخلی علف های هرز در شرایط تنش خشکی است. میانگین عملکرد دانه نخود در کشت های پاییزه، انتظاری و بهاره به ترتیب 682 کیلوگرم در هکتار، 1067 کیلوگرم در هکتار و 117 کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد دانه رقم ILC482، توده محلی گریت و رقم هاشم به ترتیب برابر با 724 کیلوگرم در هکتار، 692 کیلوگرم در هکتار و 451 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین میانگین عملکرد دانه (539 کیلوگرم در هکتار) در تیمارهای با علف هرز متعلق به رقم ILC482  بود، که این امر گویای توانایی رقابت بالای این رقم نخود است. بیشترین میانگین عملکرد دانه به مقدار 1464 کیلوگرم در هکتار برای کشت انتظاری توده محلی گریت در شرایط بدون علف هرز به دست آمد.

تاتوره یکی از گونه های گیاهی است که هم از جنبه دارویی و هم به عنوان یکی از علف های هرز مهم در زراعت محصولات تابستانه ای چون ذرت، سویا، پنبه و غیره حایز اهمیت می باشد. جهت مهار این علف هرز در قالب مدیریت تلفیقی علف های هرز، آگاهی از مکانیزم خواب و چگونگی سبز شدن آن ضروری می باشد. به این منظور اثر تیمارهای مختلف بر شکست خواب و جوانه زنی بذرهای این گیاه که از مزرعه آمورشی و پژوهشی گروه زراعت و اصلاح نباتات پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در پاییز سال 1384 جمع آوری شده بود، بررسی شد. در این آزمایش ها تاثیر عوامل محیطی شامل دما، رطوبت، نور و نیز مواد تنظیم کننده رشد گیاهی شامل جیبرلین و کاینتین بر شکست خواب بذرهای تاتوره بررسی شد. بذرهای برداشت شده از گیاه مادری دارای درصد جوانه زنی ناچیزی (4 درصد) بودند، درحالیکه با نگهداری بذرها در سه دمای: محیط طبیعی خاک، سردخانه (2±5 درجه سانتیگراد) و دمای اتاق (2± 23 درجه سانتیگراد) در فاصله زمانی 15 آذر تا 15 اسفندماه جوانه زنی افزایش یافت. این افزایش در مقایسه با شاهد (جوانه زنی در زمان برداشت) به ترتیب 5/68، 56 و 48 درصد بود (p≤%5). خراش دهی مکانیکی بذرها باعث افزایش جوانه زنی شد و درصد جوانه زنی در تیمار خراش دهی مکانیکی بذرهایی که یک هفته از برداشت آنها گذشته بود، حدود 25/28 و برای بذرهایی که 70 روز در دمای 2±5 درجه سانتی گراد نگهداری شده بودند 5/75 درصد بود. تاثیر مواد تنظیم کننده رشد گیاهی شامل، اسید جیبرلیک (GA3) و کاینتین نیز بر درصد جوانه زنی معنی دار بود (p≤%5). بالاترین درصد جوانه زنی (28 درصد) از محلول 400 قسمت در میلیون اسید جیبرلیک بدست آمد. با افزایش غلظت GA3 از 100 به 400 قسمت در میلیون، درصد جوانه زنی بیش از 20 درصد افزایش یافت. نور تاثیری بر جوانه زنی تاتوره نداشت، اما در غلظت های بالای اسید جیبرلیک نور باعث بازداری از جوانه زنی شد. با توجه به ماهیت تیمارهای آزمایشی می توان گفت که جنین نارس، عوامل فیزیکی (پوسته سخت بذر) و فیزیولوژیکی در خواب تاتوره دخیلند.

به منظور بررسی خصوصیات زراعی سه گونه جنس براسیکا (کلزا، خردل هندی و شلغم روغنی) در شرایط تنش خشکی و تعیین بهترین شاخص های تحمل به  تنش جهت ارزیابی ارقام براسیکا، تعداد 16 رقم براسیکا تحت دو شرایط کنترل شده در سطح تنش 6/0 مگاپاسکال و مزرعه ای در دو محیط تنش و آبیاری در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم (کرمانشاه) طی سال زراعی 85-1384 مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج حاکی از وجود اختلاف معنی دار بین و داخل گونه ای برای صفات تحت بررسی بود. بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی متعلق به گونه کلزا و در ارقام Parade و Comet مشاهده گردید. کمترین روز تا گلدهی و رسیدگی در گونه شلغم روغنی، بالاترین ارتفاع گیاه در خردل هندی، بیشترین تعداد غلاف درگیاه در دو گونه خردل و شلغم روغنی، بیشترین تعداد دانه درغلاف، طول غلاف و وزن هزاردانه در کلزا مشاهده شد. میزان روغن دانه در ارقام کلزا بیشترین و در خردل هندی کمترین بود. بالاترین عملکرد دانه و روغن در ارقام کلزا و خردل و کمترین در شلغم روغنی مشاهده شد. همبستگی تعداد غلاف درگیاه با دیگر اجزای عملکرد منفی و معنی دار بود که نشان داد ارقام با تعداد غلاف بالا نظیر ارقام خردل و شلغم روغنی دارای غلاف های کوتاه با تعداد و وزن دانه کمتر هستند. بین عملکرد و اجزای عملکرد همبستگی خاصی مشاهده نشد. همبستگی میزان روغن دانه و نیز عملکرد روغن در شرایط تحت آبیاری با تنش مثبت و کاملا معنی دار بود. بالاترین مقادیر شاخص های میانگین هندسی(GMP)، تحمل تنش(STI)، میانگین بهره‎وری(MP)، و هارمونیک (Harm)  در گونه های کلزا و خردل و کمترین شاخص های تحمل(TOL)، حساسیت تنش (SSI) و بالاترین شاخص پاسخ خشکی (DRI) در گونه شلغم روغنی قرار داشت. با توجه به همبستگی مثبت و معنی دار شاخص های GMP، STI، MP،Harm  با عملکرد میزان روغن در محیط تحت تنش و آبیاری، این شاخص ها برای ارزیابی ارقام براسیکا مناسب تشخیص داده شدند. براساس این شاخص ها ارقام کلزای Parade، Opera، Amica و ارقام خردل هندیJ98/102/51/5،Landrace و Lethbridge انتخاب شدند.

تعداد 165 رقم بومی گندم از شمال غرب کشور در قالب دو طرح آزمایشی بهاره و پاییزه در ایستگاه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز مورد بررسی قرار گرفتند. در این آزمایش ها ضمن حذف ناخالصی های آشکار و تکثیر بذر در شرایط یکنواخت، تیپ رشدی 104 توده بومی شناسایی شد و نمونه هایی به صورت تک خوشه از آنها برداشت گردید. حداقل سه نمونه از این ارقام، به همراه 44 رقم اصلاح شده گندم با روش A-PAGE تجزیه شدند. از بذر تکثیر شده در شرایط یکسان مزرعه ای برای تعیین کیفیت نانوایی از طریق شاخص هایی که به مقدار بذر کم نیاز دارند (حدود 50 گرم)، مانند سختی دانه، درصد پروتئین، درصد جذب آب توسط آرد، حجم قرص نان، رسوب زلنی و حجم رسوب SDS استفاده گردید. همه گلیادین ها در ارقام بومی و اصلاح شده چند شکلی نشان دادند. تعداد نوار گلیادین در ارقام بومی زمستانه (34/1 ± 28) به شکل معنی داری بیشتر از ارقام اصلاح شده زمستانه (89/0±21) بود. در حالی که میانگین تعداد گلیادین در ارقام بومی بهاره (21/1±25) با ارقام اصلاح شده بهاره (33/1 ± 26) اختلاف معنی دار نداشت. میانگین شاخص های کیفیت در ارقام اصلاح شده بیشتر از ارقام بومی بود ولی فقط میزان سختی دانه و جذب آب در این دو گروه اختلاف معنی دار نشان دادند (05/p<0). میانگین این شاخص ها در گندم های بهاره بویژه از لحاظ درصد پروتئین، رسوب زلنی و حجم قرص نان بیشتر از گندم های زمستانه بدست آمد. در هر دو گروه زمستانه و بهاره همبستگی 7 تا 11 نوار گلیادین با برخی از این شاخص ها مثبت و معنی دار و با همین تعداد گلیادین منفی و معنی دار بود. بررسی تجزیه همبستگی ها و تجزیه کلاسترهای گوناگون در این پژوهش امکان داد که به ترتیب ارقام بومی زمستانه با شماره بانک ژن 10425، 11071، 11203، 12074 و 11029 و ارقام بومی بهاره 10422، 11012، 11204 و 1422 به خاطر داشتن پروتئین های مطلوب بیشتر و شاخص های کیفی بالاتر جهت هرگونه استفاده در برنامه های اصلاح کیفیت نانوایی معرفی شوند.

انتخاب ارقام برتر با سازگاری وسیع در محیط های زراعی متفاوت قبل از توصیه برای معرفی رقم از اهمیت زیادی برخودار است. مطالعه پایداری 17 اکوتیپ  یونجه، در سال های زراعی 1384-1383 و 1385-1384 در 10 ایستگاه تحقیقاتی مورد بررسی قرار گرفت. هر آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شده و از صفات علوفه تر و علوفه خشک یادداشت برداری گردید. تجزیه واریانس ساده برای هر محیط (ترکیب سال × مکان) و نیز تجزیه واریانس مرکب انجام شد. نتایج تجزیه واریانس ساده نشان دهنده وجود اختلافات معنی دار بین اکوتیپ های مورد بررسی بود. نتایج به دست آمده از تجزیه مرکب داده ها نشان داد که اثرات متقابل سال × مکان و اکوتیپ × سال × مکان هم براساس عملکرد علوفه خشک و هم بر اساس عملکرد علوفه تر در سطح احتمال 1% معنی دار بودند ولی اثر سال، اکوتیپ و اثر متقابل اکوتیپ × سال اختلافات معنی دار نشان نداد. به منظور معرفی اکوتیپ پایدار، از روش های ناپارامتری مجموع رتبه کنگ‏، انحراف معیار رتبه، شاخص فاکس و همکاران، معیارهای ناپارامتری تنارازو و معیارهای ناپارامتری هان هم برای صفات علوفه تر و علوفه خشک استفاده شد. در مجموع با توجه به عملکرد علوفه خشک و بر اساس میانگین و انحراف معیار رتبه و شاخص فوکس و روزیل اکوتیپ شماره 1 و همچنین بر اساس معیار ناپارامتری هان و تنارازو اکوتیپ شماره 8 و 6 پایدارتر از سایر اکوتیپ ها بودند. بررسی صفت عملکرد علوفه تر و با در نظر گرفتن نتایج تمام روش های ناپارامتری اکوتیپ های 10 و 11، اکوتیپ های پایدار بودند. در مجموع با توجه به نتایج نسبتا متفاوت آماره های ناپارامتری و با توجه به مقوله عملکرد و بر اساس عملکرد علوفه خشک، اکوتیپ شماره 8 را بعنوان یک اکوتیپ پایدار معرفی گردید.

به منظور مطالعه اثرات کشت مخلوط ذرت و ماش سبز بر برخی از خصوصیات کمی علوفه و زیست توده علف های هرز، آزمایشی درتابستان 1385 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان به صورت بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا شد. در این آزمایش از بذر ماش محلی گنبد و ذرت هیبرید سینگل کراس550 استفاده شد. دوازده تیمار خالص و مخلوط شامل ذرت خالص با کنترل علف های هرز، ذرت خالص بدون کنترل علف های هرز، افزایش 10 درصد ماش به ذرت، افزایش 20 درصد ماش به ذرت، افزایش 30 درصد ماش به ذرت، افزایش 40 درصد ماش به ذرت، افزایش 50 درصد ماش به ذرت، جایگزینی ماش به جای 25 درصد ذرت، جایگزینی ماش به جای50 درصد ذرت، جایگزینی ماش به جای 75 درصد ذرت، ماش خالص با کنترل علف های هرز و ماش خالص بدون کنترل علف های هرز بودند. بین تیمارها از نظر وزن تر و خشک علوفه در هکتار، وزن خشک برگ واحد گیاهی، نسبت وزن خشک برگ به وزن خشک واحد گیاهی، نسبت برابری زمین و زیست توده خشک علف های هرز در هکتار اختلاف بسیار معنی داری وجود داشت. تیمار ذرت خالص با کنترل علف های هرز دارای بیشترین وزن تر و خشک علوفه با 08/50 و 4/15 تن در هکتار بود. حداکثر وزن خشک برگ واحد گیاهی با 13/44 گرم و نسبت برابری زمین با 53/1 به تیمار افزایش 50 درصد ماش به ذرت تعلق داشت. حداکثر نسبت وزن خشک برگ به وزن خشک واحد گیاهی با 54/43 درصد و زیست توده علف های هرز با 1109 کیلوگرم در هکتار از تیمار ماش خالص بدون کنترل علف های هرز به دست آمد. حداقل وزن تر و خشک علوفه با 19/11 و 37/3 تن در هکتار و وزن خشک برگ واحد گیاهی با 04/22 گرم به ماش خالص بدون کنترل علف های هرز مربوط بود. کمترین نسبت وزن خشک برگ به وزن خشک واحد گیاهی با 43/16 درصد به تیمار ذرت خالص بدون کنترل علف های هرز تعلق داشت. صرف نظر از تیمارهای ذرت و ماش خالص با کنترل علف های هرز که در طول دوره رشد وجین شدند، حداقل زیست توده علف های هرز با 3/125 کیلوگرم در هکتار از تیمار افزایش 50 درصد ماش به ذرت به دست آمد.

به منظور بررسی اثر آرایش کاشت و تراکم بوته بر جمعیت علف های هرز و عملکرد بادام زمینی، آزمایشی فاکتوریل با دو عامل آرایش کاشت و تراکم بوته به ترتیب در دو سطح (مربع و مستطیل) و چهار سطح (3، 3/5، 3/8 و 8/14 بوته در متر مربع) با طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در شهرستان بندر کیاشهر در سال زراعی 1381 به اجرا در آمد. نتایج حاصل نشان داد که عملکرد غلاف بادام زمینی تحت تاثیر آرایش کاشت و تراکم بوته قرار گرفت بطوریکه حداکثر عملکرد غلاف از آرایش کاشت مربع و تراکم کاشت 3/8 بوته در متر مربع به دست آمد. 60 روز پس از کاشت (وجین دوم) تعداد انشعابات ساقه و پگ نفوذ کرده به خاک به ترتیب در سطح احتمال 5 و 1 درصد تحت تاثیر آرایش کاشت قرار گرفتند و در هر دو پارامتر مذکور آرایش کاشت مربع بر مستطیل برتری داشت. 90 روز پس از کاشت (وجین مرحله سوم) تعداد انشعابات اولیه ساقه و پگ نفوذ کرده به خاک تحت تاثیر آرایش کاشت قرار گرفت. اثر آرایش کاشت و تراکم بوته و همچنین اثر متقابل بین آنها بر وزن خشک و تعداد علف های هرز در مرحله اول وجین معنی دار نبود. در مرحله دوم وجین، وزن خشک و تعداد علف های هرز در هر کرت تحت تاثیر آرایش کاشت و تراکم بوته قرار گرفت. در مرحله سوم و چهارم وجین آرایش کاشت تاثیر معنی داری بر وزن خشک و تعداد علف های هرز نداشت در حالیکه تراکم کاشت اثر معنی داری بر این صفات داشت. چهار علف هرز تاج خروس، تاج ریزی سیاه، سلمه تره و خرفه از لحاظ وزن خشک و تعداد نسبت به سایر علف های هرز (مرغ، درمنه، پنجه مرغی، مرغ خوشه سرخ، تاتوره، پاسپالوم، هویج وحشی، ترب وحشی، سیزاب وحشی و اویارسلام زرد) برتر بودند. در مجموع آرایش کاشت مربع و همچنین تراکم های 8/14 و 3/8 بوته در متر مربع در کنترل علف های هرز موفق تر عمل نمودند.

مکان یابی QTL علاوه بر اطلاعات مفیدی که در زمینه تعداد ژن های کنترل کننده صفات کمی و جایگاه ژنومی آن ها فراهم می کند، می تواند در گزینش به کمک نشانگر هم مورد استفاده قرار گیرد. به منظور مکان یابی  QTLهای کنترل کننده تعداد روز تا گلدهی، ارتفاع بوته، ارتفاع پایین ترین شاخه فرعی از سطح زمین، طول گل آذین اصلی و تعداد غلاف درگل آذین اصلی، 135 لاین هاپلویید مضاعف کلزا حاصل از تلاقی بین یک لاین زمستانه فرانسوی (Darmor-Bzh)  و یک لاین بهاره کره ای (Yudal) به همراه 7 واریته تجاری و والدین در یک آزمایش در قالب طرح لاتیس ساده با دو تکرار در سال 1386-1387 درمزرعه پژوهشی و آموزشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران مورد ارزیابی قرار گرفتند. نقشه لینکاژی جمعیت با استفاده از 459 نشانگر مولکولی شامل آیزوزیم، RFLP، RAPD،SSR  و SNP ترسیم گردیدکه 19 گروه لینکاژی را پوشش می داد. بر اساس روش مکان یابی فاصله ای مرکب برای صفات تعداد روز تا گلدهی، ارتفاع بوته، ارتفاع اولین شاخه فرعی از سطح زمین، طول گل آذین اصلی، تعداد غلاف در گل آذین اصلی و تراکم غلاف در گل آذین اصلی به ترتیب دو، سه، سه، یک، دو و سهQTL شناسایی شد. بیشترین تعداد QTL روی کروموزوم های DY13 و DY6 شناسایی گردید و به نظر می رسد که این دو گروه پیوستگی به لحاظ صفات مورد بررسی دارای نقش اساسی هستند.

به منظور برآورد میزان ترکیب پذیری و نوع عمل ژن در تعدادی از صفات کمی از تلاقی دیالل بین 5 ژنوتیپ مختلف برنج به عنوان والد استفاده شد. والدها و نتاج حاصل از تلاقی نیمه دیالل آنها به منظور بررسی 7 صفت کمی در قالب یک طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1386 در ایستگاه تحقیقات برنج کشور معاونت آمل مورد ارزیابی قرار گرفتند. میانگین مربعات ژنوتیپ ها برای کلیه صفات از نظر آماری در سطح 1% معنی دار شد. معنی دار بودن ترکیب پذیری عمومی و همچنین ترکیب پذیری خصوصی برای کلیه صفات وجود اثرات افزایشی و غیرافزایشی را در کنترل صفات مربوطه نشان می دهد. همچنین غیر معنی دار شدن نسبت MS (GCA)/MS (SCA) برای تمامی صفات به جزء وزن هزار دانه، نشان دهنده اهمیت بیشتر اثرات غیر افزایشی نسبت به اثرات افزایشی ژن های کنترل کننده صفات مورد مطالعه می باشد. در مجموع، والدین دشت، ندا و بینام بهترین والد از نظر ترکیب پذیری عمومی و تلاقی های دمسیاه مشهد×بینام و بینام ×IR62871-175-1-10 بهترین دورگ از لحاظ ترکیب پذیری خصوصی برای عملکرد و اجزاء وابسته به آن می باشند.

به منظور مطالعه اثرات کشت مخلوط ذرت و ماش سبز بر وزن خشک و برخی از ویژگی های کیفی علوفه، آزمایشی در تابستان سال های 1385 و 1386 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان به صورت بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا شد. در این آزمایش از بذر ماش محلی گنبد و ذرت هیبرید سینگل کراس550 استفاده شد. آزمایش دوازده تیمار خالص و مخلوط را به صورت ذرت خالص با کنترل علف های هرز، ذرت خالص بدون کنترل علف های هرز، افزایش 10،20، 30، 40 و50 درصد ماش به ذرت، جایگزینی ماش به جای 25، 50 و 75 درصد ذرت، ماش خالص با کنترل علف های هرز و ماش خالص بدون کنترل علف های هرز شامل می شد. در سال 1386، درصد ماده خشک قابل هضم، درصد کربوهیدرات های محلول در آب و درصد خاکستر بیشتر از سال 1385 و درصد پروتئین، درصد فیبر غیرقابل حل در شوینده های اسیدی و عملکرد پروتئین کمتر بود. بین تیمارهای مخلوط نیز از نظر کلیه صفات مورد بررسی اختلاف بسیار معنی دار وجود داشت. تیمار کشت خالص ذرت با کنترل علف های هرز دارای بیشترین عملکرد علوفه (88/14 تن در هکتار)، درصد ماده خشک قابل هضم (14/78) و درصد کربوهیدرات های محلول در آب (41/32) و کمترین درصد پروتئین خام (45/8)، درصد فیبر غیرقابل حل در شوینده های اسیدی (87/17) و درصد خاکستر (27/4) بود. کمترین عملکرد علوفه (32/4 تن در هکتار)، درصد ماده خشک قابل هضم (36/66)، درصد کربوهیدرات های محلول در آب (17)، درصد خاکستر (8/8) و میزان پروتئین (8/0 تن در هکتار) به تیمار کشت خالص ماش بدون کنترل علف های هرز تعلق داشت. تیمار کشت خالص ماش با کنترل علف های هرز دارای بیشترین درصد پروتئین (63/18) بود. بیشترین عملکرد پروتئین به تیمار افزایش 50 درصد ماش به ذرت تعلق داشت. اثر متقابل سال×کشت مخلوط در مورد عملکرد علوفه در سطح پنج درصد و در مورد عملکرد پروتئین در سطح یک درصد معنی دار شد. با توجه به معنی دار نشدن اختلاف عملکرد دو تیمار کشت خالص ذرت بدون کنترل علف های هرز و تیمار کشت مخلوط افزایش 50 درصد ماش به ذرت و بالاتر بودن عملکرد پروتئین تیمار کشت مخلوط افزایش 50 درصد ماش به ذرت که در نهایت موجب افزایش کیفیت علوفه شد، این تیمار به عنوان بهترین تیمار معرفی می گردد.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت و تراکم گیاهی بر خصوصیات مورفولوژیک و درصد اسانس گیاه دارویی زنیان، تحقیقی در سال زراعی 83-82 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد با استفاده از آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار به اجرا درآمد. کشت در چهار تاریخ 16 اسفند،  8 فروردین،  29 فروردین و 19 اردیبهشت بصورت مستقیم صورت گرفت. تراکم گیاهی دارای چهار سطح 10، 30، 50 و 70 بوته در متر مربع بود که از طریق تنظیم فاصله روی ردیف اعمال شد. نتایج این تحقیق نشان داد که میزان سبز شدن بذورتحت تاثیر تاریخ کاشت قرار گرفت به نحوی که کشت دیر هنگام زنیان در 19 اردیبهشت با عدم سبز شدن همراه بود. بالاترین میزان ارتفاع کانوپی،  تعداد انشعاب ساقه ای،  تعداد چترک در چتر و عملکرد دانه در تاریخ کشت دوم و بیشترین تعداد انشعاب طوقه ای و وزن هزار دانه در تاریخ کشت اول بدست آمد. تراکم نیز بر عمده صفات تحت بررسی تاثیر داشت. با افزایش تراکم ارتفاع کانوپی و ارتفاع ساقه اصلی افزایش یافت ولی قطر ساقه،  تعداد انشعابات طوقه ای،  ساقه ای،  اولیه و ثانویه،  تعداد چتر در بوته،  تعداد بذر در چترک،  وزن دانه در بوته،  وزن خشک و شاخص برداشت روند کاهشی از خود نشان دادند. تاثیر تراکم بر تعداد چترک در چتر و وزن هزار دانه معنی دار نبود ولی از نظر کمی با بالا رفتن تراکم میانگین عددی این صفات کاهش یافت. عملکرد دانه با افزایش تراکم از 10 به 50 بوته افزایش یافت ولی تراکم 70 بوته سبب کاهش میزان عملکرد شد که البته از لحاظ آماری معنی دار نبود. تاثیر تاریخ کاشت بر درصد اسانس بذر زنیان معنی دار نبود ولی عملکرد اسانس تحت تاثیر قرار گرفت و با تاخیر در کاشت درصد اسانس روند کاهشی از خود نشان داد. با افزایش تراکم درصد و عملکرد اسانس افزایش یافت. به نظر می رسد بهترین تاریخ کاشت و تراکم برای حصول عملکرد دانه در شرایط مشهد تایخ کشت 8 فروردین با تراکم 50 بوته در متر مربع باشد.

به منظور ارزیابی تاثیر سطوح مختلف تراکم بوته و کود نیتروژن بر عملکرد، و برخی صفات مرفولوژیک کلزای پاییزه (رقم زرفام) آزمایشی درسال 1381 بصورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مرکز تحقیقات بذر و نهال کرج انجام شد. تیمارها مشتمل بر تراکم بوته در چهار سطح 150، 190، 230 و 270 بوته در مترمربع (معادل 6، 8، 10و 12 کیلو گرم بذر در هکتار) و کود نیتروژن در چهار سطح صفر، 100، 200 و 300 کیلوگرم در هکتار (از منبع اوره با 46% نیتروژن خالص) بودند تجزیه های آماری نشان داد که سطوح مختلف تراکم بوته و کود نیتروژن در سه مرحله رویشی کلزا شامل: رزت، ساقه دهی و 50% گل دهی اثر معنی داری بر وزن خشک کلزا داشت و افزایش سطوح هر کدام از عامل ها بر وزن خشک کلزا اثر افزایشی داشت. افزایش سطوح مختلف تراکم بوته و کود نیتروژن اثر معنی داری روی ارتفاع بوته، طول ساقه غلاف دهنده، تعداد غلاف در شاخه اصلی و فرعی، تعداد کل غلاف در بوته، عملکرد دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت نشان داد، ولی صد روغن تحت تاثیر تیمارها قرار نگرفت. افزایش سطوح کود نیتروژن در همه تیمارها اثر افزایشی بر روی این صفات داشت اما افزایش تراکم بوته باعث کاهش طول ساقه غلاف دهنده، تعداد غلاف در شاخه اصلی و فرعی و تعداد غلاف در بوته گردید. بطورکلی تراکم 190 بوته در مترمربع (8 کیلوگرم بذر در هکتار) و کاربرد حداکثر کود اوره (200 کیلو گرم در هکتار) برتری قابل ملاحظه ای نشان داد و منجر به تولید حداکثر عملکرد دانه (3122 کیلوگرم در هکتار) گردید.

یکی از مهمترین اهداف اصلاحی برنامه های به نژادی اصلاح برای عملکرد دانه می باشد. تعداد 7 رقم برنج (حسنی، دیلمانی، سپیدرود، شاهپسند، صالح، ندا وIRFAON-215 ) و بذور حاصل از تلاقی دای آلل کامل آنها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال های 1385 و 1386 کشت گردیدند. صفات تعداد روز از نشاکاری تا آغاز خوشه دهی، طول، عرض و مساحت برگ پرچم، ارتفاع گیاه، طول خوشه، طول خروج خوشه از غلاف و وزن شلتوک هر بوته مورد اندازه گیری قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان دهنده وجود تفاوت های ژنتیکی بین ژنوتیپ ها بود. اثرات اصلی شامل ترکیب پذیری عمومی، خصوصی، اثر معکوس و غیرمادری برای تمام صفات معنی دار بود. اثر متقابل ترکیب پذیری عمومی×سال برای صفات عرض برگ پرچم، ارتفاع گیاه، طول خوشه، طول خروج خوشه از غلاف و وزن شلتوک هر بوته و اثر متقابل ترکیب پذیری خصوصی×سال برای صفات تعداد روز از نشاکاری تا آغاز خوشه دهی، عرض و مساحت برگ پرچم، طول خوشه، طول خروج خوشه از غلاف و وزن شلتوک هر بوته معنی دار بودند. برای صفات عرض و مساحت برگ پرچم و طول خوشه سهم اثر غالبیت بیشتر بود، در صورتی که برای صفات تعداد روز از نشاکاری تا آغاز خوشه دهی، طول برگ پرچم، ارتفاع گیاه، طول خروج خوشه از غلاف و وزن شلتوک هر بوته سهم اثر افزایشی بیشتر بود و گزینش برای صفات مذکور می تواند مفید باشد.

گلرنگ به عنوان یک دانه روغنی بومی ایران, نسبت به شرایط محیطی کشور و به ویژه مناطق مواجه با تنش های غیرزیستی همچون خشکی و شوری, از قابلیت سازگاری بالایی برخوردار است. آزمایش با هدف ارزیابی ژنوتیپ های بهاره گلرنگ سازگار با شرایط کمبود آب اواخر فصل برای کشت در اراضی کم بازده نیمه آبی و بررسی اثرات تنش خشکی بر روی عملکرد و اجزای عملکرد دانه در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی طی سال زراعی 85-1384 به اجرا در آمد. در این تحقیق از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار استفاده شد. تیمارهای مورد بررسی شامل آبیاری در دو سطح بدون تنش و تنش کمبود آب (آبیاری به هنگام تخلیه شدن 70 تا 75 درصد آب قابل استفاده خاک) از اواخر گل دهی تا رسیدگی دانه و ژنوتیپ در پنج سطح شامل محلی اراک 2811, محلی اصفهان, PI, 57-23KH و 111IL بودند. در طول دوره اعمال تنش، مقدار آب نسبی برگ  RWC)  و دمای برگ (Tl) و در نهایت عملکرد و اجزای عملکرد دانه تعیین گردیدند. نتایج به دست آمده نشان دادند که کمبود آب باعث کاهش معنی دار RWC, ارتفاع تشکیل طبق, تعداد دانه در طبق, وزن هزار دانه, شاخص برداشت، عملکرد دانه و روغن و افزایش معنی دار دمای برگ گردید. ولی عکس العمل ارقام نسبت به تنش متفاوت بودند. همواره همبستگی های معنی داری بین عملکرد دانه با مقدار آب نسبی برگ، دمای برگ، ارتفاع بوته, ارتفاع تشکیل طبق، تعداد طبق در بوته, تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه مشاهده شد. به نظر می رسد بتوان از شاخص های RWC و دمای برگ در شناسایی ژنوتیپ های گلرنگ بهاره متحمل به خشکی اواخر فصل استفاده نمود. به طور کلی از بین اجزای عملکرد, تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه کاهش بیشتری در برابر تنش نشان دادند. از بین ژنوتیپ های مورد مطالعه, محلی اصفهان و محلی اراک 2811 بالاترین عملکردهای دانه و روغن را به خود اختصاص دادند و کمترین درصدهای افت عملکرد دانه در اثر تنش خشکی نیز مربوط به آنها بود.

جهت تقویت ژرم پلاسم گندم نان، کوچک ترین ژن رمزکننده پروتئین های ذخیره ای با وزن مولکولی بالا نوع y-type از ژنوم D بروش تولید گندم سینتتیک وارد گندم نان گردید. گندم تتراپلوئید رقم لنگدون جهت تلاقی با گندم دیپلوئید توشی انتخاب و پس از تلاقی بین آنها جنین های نارس حاصله از روش کشت بافت به محیط کشت غذایی باززایی B5  انتقال داده شد. گیاهان هاپلوئید (ABD) پس از تیمار با محلول کلشیسین بصورت هاپلوئید مضاعف شده (هگزاپلوئید سینتتیک) وارد پروژه تلاقی شدند. در این تحقیق هگزاپلوئید سینتتیک حاصله با گندم های نان ارقام بکستر و سان ویل تلاقی داده و گیاهان F1 حاصله جهت تولید لاین های دابل هاپلوئید مورد استفاده قرار گرفتند. لاین های دابل هاپلوئید حاصله در ادامه با استفاده از روش الکتروفورز SDS-PAGE انگشت نگاری و تعیین فنوتیپی شده و نتایج حاصله لاین های دابل هاپلوئید را به 17 گروه با ترکیب های متفاوتی از پروتئین های ذخیره ای با وزن مولکولی بالا که دارای ژن های کد کننده ( (Dx2.1, Dy12.4)t (2.1+12.4و فاقد آن می باشند تقسیم نمود. لازم بذکر است که پروتئین های ذخیره ای با وزن مولکولی پایین نیز انگشت نگاری گردیده است. این تحقیق می تواند گام موثری در ارزیابی و تعیین خواص کیفی آرد گندم با در نظر گرفتن ترکیب های متفاوت پروتئین های ذخیره ای آرد گندم باشد.