پژوهش های تولید گیاهی
سال:1399 | دوره:27 | شماره:1 |تعداد مقالات:19

هدف پژوهش حاضر ارزیابی واکنش گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea Moench. ) در کشت مخلوط با کنجد (Sesamum indicum L. ) به تغییرات خرد اقلیمی استان مازندران بود. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو منطقه سیمرغ و سوادکوه استان مازندران در سال زراعی 1394 اجرا شد. تیمارها شامل تک کشتی سرخارگل، 75% سرخارگل+25% کنجد، 50% سرخارگل+50% کنجد، 25% سرخارگل+75 کنجد و تک کشتی کنجد بود. در این پژوهش، برخی شاخص ها نظیر نسبت برابری زمین (LER) و سودمندی مالی (MAI) کشت مخلوط و ضریب غالبیت (A) و افت یا افزایش عملکرد واقعی (IYA or LYA) دو گونه گیاهی بر اساس عملکرد دانه کنجد و زیست توده سرخارگل ارزیابی شد. تجزیه آماری داده های آزمایش با استفاده از نرم افزار SAS و مقایسه میانگین ها برای صفات مورد ارزیابی به روش آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح احتمال پنج درصد انجام شد. یافته ها: در این پژوهش، تک کشتی سرخارگل در منطقه سوادکوه از حداکثر تولید (3631 کیلوگرم در هکتار) برخوردار بود که در مقایسه با منطقه سیمرغ حدود هفده درصد افزایش نشان داد. هم چنین، کشت مخلوط 75% سرخارگل+25% کنجد از عملکرد اقتصادی مشابهی در دو منطقه برخوردار بود و حداقل تولید اقتصادی به تک کشتی کنجد در منطقه سوادکوه (1716 کیلوگرم در هکتار) تعلق داشت. با توجه به شاخص های رقابتی دو گونه، سرخارگل (Apc) و کنجد (Ase) در گستره ی عددی بین 16/0-02/0 Apc=و 26/0-10/0 Ase= به ترتیب در منطقه سوادکوه و سیمرغ گونه غالب بودند. با توجه به افت شدید حداقل دما و رطوبت نسبی اقلیم سوادکوه در مقایسه با منطقه سیمرغ طی فصل رشد، شاخص غالبیت سرخارگل مؤید برخوراری گیاه از بهترین شرایط محیطی و به تبع آن افزایش تجمع ماده خشک در این منطقه می باشد. علاوه بر این، حداکثر شاخص عملکرد واقعی سرخارگل به کشت مخلوط 50% سرخارگل+50% کنجد در منطقه سوادکوه (23/0AYLpc=) تعلق داشت و افت عملکرد واقعی آن در آرایش کاشت 25% سرخارگل+75% کنجد در منطقه سیمرغ (14/0-AYLpc=) مشاهده شد. هم چنین، حداکثر افزایش عملکرد واقعی کنجد به کشت مخلوط 25% کنجد+75% سرخارگل در منطقه سیمرغ (26/0AYLse=) تعلق داشت. نتایج بیانگر آن است که ترکیب های مختلف کشت مخلوط در یک گروه آماری افزایش بیش از هفت درصدی نسبت برابری زمین را در مقایسه با تک کشتی گونه ها موجب گردیدند و کشت مخلوط 75% سرخارگل+25% کنجد از بالاترین شاخص سودمندی مالی کشت مخلوط (1823MAI=) برخوردار بود. نتیجه گیری: در مجموع، نتایج بیانگر تأثیرپذیری کشت مخلوط از شرایط خرداقلیمی دو منطقه بود. بر این اساس، کنجد و سرخارگل با سهم 25 و 50 در کشت مخلوط به ترتیب در مناطق سیمرغ و سوادکوه از توانایی رقابتی بالاتری برخوردار بودند.

سابقه و هدف: دسترسی ناکافی به آب در مناطق خشک و نیمه خشک، افزایش کارآیی مصرف آب را به عنوان یکی از محورهای اصلی کشاورزی پایدار در این مناطق مطرح کرده است. از این رو، در سال های اخیر تلاش های فراوانی به منظور افزایش کارایی مصرف آب صورت گرفته است که در این مسیر، بهره گیری از سوپرجاذب ها و محلول پاشی نهاده های بوم سازگاری نظیر اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک جهت صرفه جویی و استفاده ی بهینه ی آب مدنظر قرار گرفته اند، لذا این پژوهش با هدف استفاده از تجزیه و تحلیل عاملی در تعیین عوامل مؤثر بر کارآیی مصرف آب کنجد در شرایط کاربرد همزمان نیتروژن و نهاده های بوم سازگار انجام شد. مواد و روش ها: این پژوهش در سال زراعی 95-1394 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه ی بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. سطوح آبیاری (50 و 100 درصد نیاز آبی) در کرت های اصلی و تیمارهای تغذیه ای شامل 1-کاربرد 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص به علاوه 80 کیلوگرم سوپرجاذب رطوبت، 2-کاربرد 80 کیلوگرم در هکتار هیدروژل سوپرجاذب رطوبت به علاوه کاربرد توأم 6 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و یک میلی مولار اسید سالیسیلیک 3-کاربرد توأم 6 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و یک میلی مولار اسید سالیسیلیک به علاوه کاربرد 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص 4-کاربرد توأم 6 کیلوگرم در هکتار اسید هیومیک و یک میلی مولار اسید سالیسیلیک به علاوه 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص به علاوه 80 کیلوگرم سوپرجاذب رطوبت و 5-شاهد در کرت های فرعی قرار گرفتند. یافته ها: نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین عملکرد دانه (1672 کیلوگرم در هکتار) با تأمین 100 درصد نیاز آبی و در تیمار کاربرد همزمان نیتروژن، سوپرجاذب، اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک بدست آمد. نقش اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک در بهبود اکثر صفات مورد مطالعه بسیار محسوس بود، به طوری که عملکرد دانه، شاخص سطح برگ، سرعت رشد محصول، و کارآیی مصرف آب به ترتیب 22، 31، 30 و 21 درصد در تیمارهای دارای اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک بیشتر از تیمارهای بدون این دو نهاده بود. بر اساس نتایج تحلیل عاملی، متغیرها به دو عامل تجزیه شده و عامل اول 59 درصد از واریانس متغیرها را تبیین کرد. عامل اول شامل متغیرهای عملکرد دانه، وزن دانه در بوته، سرعت رشد محصول، نیتروژن و فسفر خاک و کارآیی مصرف آب و عامل دوم به متغیرهای عملکرد ماده خشک، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ و pH خاک تعلق گرفت. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که در شرایط تنش خشکی (تأمین 50 درصد نیاز آبی)، تیمارهای کاربرد همزمان نیتروژن و سوپرجاذب، کاربرد همزمان سوپرجاذب، اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک، کاربرد همزمان نیتروژن، اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک و کاربرد همزمان نیتروژن، سوپرجاذب، اسید هیومیک و اسید سالیسیلیک کارآیی مصرف آب را به ترتیب 15، 27، 32 و 40 درصد نسبت به شاهد بهبود بخشید. با توجه نتایج تجزیه ی عاملی و متغیرهای متعلق به هر عامل، به نظر می رسد عامل اول شاخصی از عملکرد محصول و عامل دوم منعکس کننده ی ویژگی های ذاتی آرایش فضایی بوته (بار زیاد متغیرهای ارتفاع بوته و شاخص سطح برگ روی این عامل) بود. به طور کلی، به نظر می رسد که کاربرد همزمان نیتروژن و نهاده های بوم سازگار ضمن بهبود عملکرد و خصوصیات رشدی گیاه، می تواند کارآیی مصرف آب را بهبود بخشد. همچنین انجام تجزیه ی عاملی و همبستگی بالای متغیرهای درون هر عامل با یکدیگر، حاکی از آن بود که با ایجاد هر گونه تغییر در متغیرهایی که با کارآیی مصرف آب روی یک عامل قرار گرفته اند، می توان کارآیی مصرف آب را افزایش داده و خسارات ناشی از تنش خشکی و کم آبی را به حداقل رساند.

سابقه و هدف: خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدودکننده تولید محصولات کشاورزی در دنیا به شمار می رود و تابعی از ژنوتیپ، دما، بارش و ظرفیت نگهداری آب خاک است. انگور به عنوان یکی از مهم ترین محصولات باغبانی در جهان و ایران است و تنش خشکی یکی از مهم ترین فاکتورهای محدودکننده رشد آن در مناطق مدیترانه ای می باشد. اعمال تیمار تنش خشکی در شرایط آزمایشگاهی و انتخاب ارقام بر اساس شرایط تنش، ازجمله روش های انتخاب ارقام متحمل به تنش خشکی می باشد که توسط سایر محققین نیز پیشنهادشده است. این پژوهش باهدف مقایسه پایه و ارقام متحمل معرفی شده توسط محققین، در شرایط تنش خشکی شدید و معرفی متحمل ترین انجام شد. مواد و روش ها: این آزمایش با 15 تیمار شامل چهار رقم انگور غیر پیوندی (سمرقندی، یاقوتی، رطبی و چفته) و پایه پیوندی 110R که حاصل تلاقی (V. berlandieri * V. rupestris) و سه تیمار کم آبی (صفر) شاهد، 2-مگا پاسکال (تنش شدید) و 5/2-مگا پاسکال (تنش خیلی شدید) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. هر واحد آزمایشی شامل یک بوته دوساله انگور گلدانی بود. صفات اندازه گیری شده در این آزمایش شامل صفات مورفولوژی (تعداد برگ سالم، طول شاخه اصلی و فرعی، سطح برگ، وزن تر و خشک ساقه و برگ) و صفات فیزیولوژی (کلروفیل کل، نشت یونی، محتوای نسبی آب برگ و میزان مالون دی آلدهید، قندهای محلول، فنل، گلایسین بتائین و اسیدآمینه پرولین) بودند. یافته ها: با افزایش شدت تنش خشکی اغلب صفات مورفولوژی مرتبط با رشد ظاهری انگور (سطح برگ، تعداد کل برگ، طول ریشه و وزن تر و خشک ساقه و ریشه) کاهش یافتند. برخی صفات فیزیولوژی (فنل، میزان کلروفیل کل و محتوای نسبی آب برگ) در مقایسه با شاهد (بدون تنش) کاهش یافتند در مقابل میزان نشت یونی، قند محلول، اسیدآمینه پرولین و گلایسین بتائین در شرایط تنش شدید و خیلی شدید افزایش یافتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش خشکی بر تمامی صفات اندازه گیری شده به جز وزن خشک ریشه و تاج و میزان مالون دی آلدهید در پایه و ارقام متحمل این آزمایش معنی دار بود. نتیجه گیری: براساس مقایسه میانگین صفات مورفولوژی و فیزیولوژی اندازه گیری شده پس از استانداردسازی، رقم چفته به عنوان متحمل ترین رقم در مقایسه با پایه و ارقام دیگر در شرایط تنش خشکی خیلی شدید معرفی می گردد و پس ازآن به ترتیب ارقام رطبی، سمرقندی و یاقوتی قرار گرفتند پایه 110R به دلیل عدم همسوئی بین شاخص های تحمل به تنش خشکی (مورفولوژی و فیزیولوژی) به عنوان ضعیف ترین پایه معرفی شد.

سابقه و هدف: یکی از درختان میوه معتدله که امکان پرورش آن در ایران وجود دارد، زالزالک معمولی با نام علمی Crataegus monogyna Jacq. می باشد. به طور کلی گونه های زالزالک در مناطق معتدله نیمکره شمالی پراکنده هستند. جنس زالزالک در اکثر نقاط ایران نیز پراکندگی دارد. بیشترین پراکنش آن در شمال، شمال شرق، شمال غرب و غرب است. این جنس در ایران دارای 27 گونه و هیبرید است. زالزالک به عنوان گیاهی مقاوم به آلودگی هوا، سازگار با انواع خاک ها، گیاه زینتی با ارزشی به شمار می رود. در کشور های اروپایی این گیاه به میزان زیادی در پرچین سازی مورد استفاده قرار می گیرد. میوه این گیاه دارای ارزش دارویی و خوراکی بوده و به اشکال مختلف مانند تازه خوری، آب میوه، مربا، ژله و به عنوان طعم دهنده غذا ها مورد استفاده قرار می گیرد. اندازه کوچک و عدم یکنواختی میوههای زالزالک(Crataequs monogyna)، محدودیتهایی برای تولید و فرآوری محصول ایجاد میکند. یکی از دلایل این محدودیت تولید گلهای فراوان و تبدیل درصد بالایی از آنها به میوه است. این آزمایش برای آگاهی از میزان سازگاری و یا ناسازگاری درخت زالزالک و همچنین تاثیر تنظیم کنندههای رشد مختلف روی میزان میوه دهی و کیفیت میوه آن انجام شد. مواد و روش ها: در این پژوهش ناسازگاری احتمالی و اثر برخی تنظیمکنندههای رشد گیاهی روی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی میوه زالزالک مورد برسی قرار گرفت. این پژوهش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با عوامل گرده افشانی در دو سطح (خود گردهافشان و آزاد گردهافشان) و تنظیم کنندههای رشد جیبرلیک اسید (75 و 150 ppm)، نفتالین استیک اسید (10 و 20 ppm) و اتفون (75 و 150 ppm) در سه تکرار به اجرا در آمد. شاخصهای درصد تشکیل میوه (3، 7، 10 و 17 هفته پس از تمام گل) وزن دانه، گوشت و میوه، نسبت وزن گوشت به بذر، وزن خشک و درصد آب گوشت، TSS، TA، TSS/TA و تعداد سلول در هر میدان دید میکروسکوپ براورد گردید. یافته ها: نوع گرده افشانی (خود و آزاد گرده افشان) و همچنین محلول پاشی تنظیم کنندههای رشد گیاهی بر درصد تشکیل میوه زالزالک، وزن میوه، وزن دانه و نسبت گوشت به دانه موثر بود در حالی که تیمارهای انجام شده در وزن گوشت و درصد آب میوه تاثیر معنیداری نداشت. براساس نتایج بهدست آمده خصوصیات کیفی میوه زالزالک (مواد جامد محلول، اسید کل و نسبت مواد جامد محلول به اسید کل) تحت تاثیر تنظیم کنندههای رشد گیاهی مورد استفاده در این آزمایش (GA، NAAو ETHE) قرار گرفتند همچنین تعداد سلولها تحت تاثیر تیمارها قرار گرفت بهطوری که اتفون در غلظتهای 75 و 150 ppm بیشترین تاثیر را بر تعداد سلول در درختان آزاد گرده افشان و خود گردهافشان داشت. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که زالزالک استفاده شده در این آزمایش دارای ناسازگاری است و برای تشکیل میوه بهتر نیاز به گرده افشانی آزاد (استفاده از گرده افشان) دارد. همچنین استفاده از تنظیم کننده های رشد گیاهی بر درصد تشکیل میوه و اندازه میوه موثر بودند. بیشترین درصد تشکیل میوه با محلول پاشی جیبرلین حاصل شد و بزرگترین میوه ها حاصل از محلول پاشی با اتفن بود.

سابقه و هدف: ایران با قرار داشتن در زمرة مناطق اصلی تنوع گیاهی ذخایر ژنتیکی مطلوبی در زمینه ی گیاهان به ویژه محصولات باغبانی دارد. زرشک نیز از جمله ریزمیوه هایی است که به دلیل وجود جمعیتهای وحشی در سراسر کشور مستعد انجام پژوهشهای اولیه شامل گردآوری ژنوتیپهای مختلف و بررسی آنها در جهت شناسایی مزایا و معایب این گیاه و در نهایت گروه بندی آنها می باشد. هدف از اجرای این تحقیق بررسی خصوصیات مورفولوژیکی ژنوتیپ های مختلف زرشک شمال غرب ایران و بررسی قرابت های آنها با هم می باشد. مواد و روش ها: این مطالعه به منظور بررسی خصوصیات مورفولوژیکی ژنوتیپ های مختلف زرشک در منطقه شمال غربی ایران در سال 1396 اجرا شد. در این مطالعه از استانهای خراسان شمالی، خراسان جنوبی، خراسان رضوی و گلستان 15 ژنوتیپ مختلف زرشک جمع آوری شد و خصوصیات مورفولوژیکی آنها از قبیل خصوصیات مربوط به برگ و میوه ژنوتیپ های زرشک مورد بررسی قرار گرفت و در پایان همبستگی آنها انجام و تجزیه کلاستر نیز صورت گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که اثر تیمار ژنوتیپ بر تمامی صفات بررسی شده در این مطالعه معنی دار بود. با توجه به این نتایج مشخص شد که تعداد برگ در هر گره (6/8 برگ)، طول خار (96/3 سانتی متر) و زاویه خار (106 درجه) در ژنوتیپ درگز2 بیشتر از سایر ژنوتیپ های مورد مطالعه بود در حالی که طول دمبرگ (42/1 سانتی متر) در ژنوتیپ شیروان2 بالاتر از سایر ژنوتیپ ها بود. با توجه به اینکه طول خوشه (3/7 سانتی متر) و وزن خشک صد حبه (55/8 گرم) ژنوتیپ شیروان3 بیشتر از سایر ژنوتیپ ها بود ولی نتایج نشان داد که ژنوتیپ بی دانه بیرجند از نظر صفت تعداد برگ در هر خوشه (18 برگ در هر خوشه) و طول دم میوه (6/9 میلی متر) برتر از سایر ژنوتیپ های دانه دار بود. همچنین نتایج نشان داد ژنوتیپ گلستان5 از نظر صفات طول حبه (97/11 میلی متر) و نسبت طول به قطر حبه (98/1) نسبت به سایر ژنوتیپ ها برتر بود. صفات وزن تر و خشک و حجم صد حبه با صفات طول خوشه، طول حبه، قطر حبه مثبت بود وبا افزایش این صفات وزن تر و خشک حبه در ژنوتیپ های زرشک افزایش یافت. نتایج حاصل از تجزیه کلاستر در فاصله 5/0 ژنوتیپ های زرشک را در 5 گروه اصلی گروه بندی نمود که در گروه اول ژنوتیپ شیروان3 و در گروه پنجم ژنوتیپ درگز1 قرار داشت که نشان دهنده اختلاف این ژنوتیپ ها با سایر ژنوتیپ های مورد مطالعه می باشد. همچنین ژنوتیپ بیرجند بی دانه به همراه ژنوتیپ های شیروان1، شیروان4، شیروان2، درگز3 و درگز2 در یک گروه قرار داشتند که بیانگر نزدیک بودن ویژگی های مورفولوژیکی این ژنوتیپ ها با هم می باشد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که ژنوتیپ های مختلف زرشک دارای طیف وسیعی از خصوصیات مورفولوژیکی بودند که با استفاده از اشتراکاتی که دارند آنها را در گروه های مشابه تقسیم بندی نموده و می توان از این اطلاعات برای اهداف اصلاحی ژنوتیپ های زرشک استفاده نمود.

مقدمه پیش بینی تغییرات سطح برگ بخش مهمی از مدل های شبیه سازی گیاهان زر اعی است. قابلیت پیش بینی تغییرات شاخص سطح برگ گیاه در طی فصل رشد برای تخمین میزان تشعشع خورشیدی دریافتی و ماده خشک تولیدی گیاه مهم است. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی روند تغییرات تولید و زوال سطح برگ گلرنگ "توده محلی اصفهان" می باشد. مواد و روش یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ولیعصر در سال 1391 انجام شد. عوامل آزمایش شامل تاریخ کاشت (17 فروردین و 6 اردیبهشت) و تراکم بوته (15، 40، 65 و 90 بوته در مترمربع) بودند. پس از سبز شدن بوته ها تا پایان فصل رشد به فاصله زمانی هر 10 روز یک بار سطح برگ بوته ها مورد اندازه گیری قرار گرفت. همچنین از ابتدای فصل رشد تا پایان مرحله گلدهی، هر 7-3 روز یک بار تعداد برگ سبز و گره تولید شده روی ساقه اصلی، تعداد برگ زرد روی ساقه اصلی و همچنین تعداد کل برگ زرد روی بوته شمارش و ثبت گردید. یافته ها نتایج نشان داد با کاهش تراکم شاخص سطح برگ حداکثر (LAImax) روند افزایشی داشت به طوری که مقدار آن در تراکم 15 بوته در مترمربع به 91/3 و 37/3 در تاریخ کاشت های اول و دوم رسید و در تراکم های بالاتر مقدار آن کاهش یافت. سرعت تولید برگ (leaf/° Cd-1) میان تراکم های مختلف در تاریخ کاشت های مورد مطالعه اختلاف معنی داری نشان نداد و بین 73/1 تا 93/1 leaf/° Cd-1 متغیر بود. تولید برگ در گیاه پس از گذشت 1349 تا 1395 ° Cd-1 و 1300 تا 1384 ° Cd-1 به ترتیب برای تاریخ کاشت های اول و دوم پایان یافت. با افزایش تعداد برگ در طول فصل رشد، سطح برگ به صورت توانی افزایش یافت به طوری که شیب افزایش سطح برگ با افزایش تراکم و تاخیر در کاشت روند کاهشی داشت. سرعت زوال برگ در تراکم های پایین تر هر تاریخ کاشت و نیز با تأخیر در کاشت با شیب زیادی صورت گرفت. سرعت پیری برگ براساس تعداد برگ زرد در بوته بین 0025/0 تا 0045/0 leaf/° Cd-1 برای تاریخ کاشت اول و 0018/0 تا 0037/0 leaf/° Cd-1 برای تاریخ کاشت دوم متغیر بود. بحث نتایج نشان داد با افزایش تراکم از شاخص سطح برگ حداکثر کاسته شد. با افزایش تراکم بوته به دلیل افزایش رقابت درون و برون بوته ای و درنتیجه کاهش تعداد شاخه فرعی در هر بوته، سطح برگ تک بوته کاهش می یابد اما بر خلاف این انتظار افزایش تعداد بوته نتوانست کاهش شاخص سطح برگ را جبران کند. این امر احتمالا به دلیل کاهش تعداد برگ در بوته در تراکم بالاتر بود. تأخیر در کاشت موجب افزایش سرعت ظهور برگ و کاهش دوره موثر تولید برگ گردیده و از تعداد نهایی برگ در ساقه اصلی کاسته شد. سرعت تولید گره در طی این دوره در درجه نخست به وسیله دما و پس از آن توسط دسترسی به اسمیلات برای رشد برگ تعیین می شود. با افزایش تراکم، سرعت زوال برگ در ساقه بیشتر شد. افزایش شدت پیری در تراکم های کاشت پایین را می توان به رقابت درون گیاهی و سایه اندازی بیشتر نسبت داد.

سابقه و هدف: زیتون درختی همیشه سبز و یکی از قدیمی ترین گیاهان کشت شده در حوزه مدیترانه شناخته شده است. تنش خشکی به عنوان یکی از مهم ترین تنش غیرزیستی سبب کاهش عملکرد زیتون در شرایط گرمسیری و نیمه گرمسیری می باشد. بنابراین شناسایی ارقام مقاوم به تنش جهت کشت در مناطق مستعد خشکی یکی از کارهای مهم در توسعه سطح زیر کشت این گیاه باغی محسوب می شود. این آزمایش با هدف ارزیابی برخی از ارقام تجاری و ژنوتیپ های امیدبخش زیتون با استفاده از شاخص های تحمل و حساسیت به تنش خشکی صورت گرفت. مواد و روش ها: به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد میوه و درصد روغن 20 رقم تجاری و ژنوتیپ امیدبخش زیتون یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات زیتون طارم طی دو سال باغی 1396-1394 اجرا شد. اعمال تنش خشکی به صورت قطع آبیاری به مدت یک ماه قبل از سخت شدن تا زمان سخت شدن هسته صورت گرفت. محاسبه 9 شاخص تحمل و حساسیت به تنش خشکی بر اساس عملکرد میوه و درصد روغن در شرایط تنش و بدون تنش خشکی، محاسبه همبستگی بین عملکرد و شاخص ها و نیز تجزیه به مؤلفه های اصلی با استفاده از ماتریس ضرایب همبستگی انجام شد. یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده تنش خشکی موجب کاهش عملکرد میوه در کلیه ژنوتیپ ها و ارقام و افزایش درصد روغن در برخی از آن ها شد. نتایج تجزیه همبستگی نشان داد کلیه شاخص ها به جز TOL و SSI دارای همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد میوه و درصد روغن در شرایط تنش و بدون تنش خشکی هستند. نتایج تجزیه به مؤلفه های اصلی (PCA) نشان داد دو مؤلفه نخست در مجموع 78/98 و 59/99 درصد کل تغییرات مربوط به عملکرد میوه و درصد روغن را توجیه نمودند. زاویه بین بردارهای هر یک از شاخص ها در بای پلات ترسیم شده توسط دو مؤلفه نخست نتایج تجزیه همبستگی را تأیید نمود. با توجه به نمودار سه بعدی ترسیم شده بر اساس مقادیر عملکرد و شاخص STI مشخص شد که ژنوتیپ امیدبخش T7 در هر سال باغی و متوسط دو سال از نظر عملکرد میوه و درصد روغن در گروه A قرار داشت. با در نظر گرفتن نتایج تجزیه به مؤلفه های اصلی نیز این ژنوتیپ در زمره ارقام برتر قرار گرفت. نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از این آزمایش نشان داد ژنوتیپ امیدبخش T7 نسبت به سایر ارقام و ژنوتیپ ها به عنوان متحمل ترین ژنوتیپ به تنش خشکی شناسایی شد. لذا استفاده از آن در برنامه های اصلاحی ارقام متحمل و همچنین کشت در مناطق مستعد خشکی توصیه می شود.

سابقه و هدف: میوه ها و سبزی ها بخش مهمی از رژیم غذایی انسان را تشکیل می دهند که در این میان خیار دارای اهمیت ویژه ای است. خیارهای مزرعه ای معمولا گل نر بیشتری نسبت گل ماده تولید می کنند. اهمیت تولید گل ماده در تشکیل میوه و رابطه مستقیم آن با عملکرد محصول دلیل مطالعه عوامل تاثیرگذار بر تحریک و تولید گل ماده می باشد لذا هدف از این پژوهش بررسی نقش هورمون اتیلن و تغذیه نیتروژن و اثر متقابل آن ها بر آرایش گلدهی و جنسیت گل های تولیدی خیار بود. هم چنین تاثیرگذاری تیمار اتفون و تغذیه نیتروژن بر شاخص های فتوسنتزی مورد بررسی قرار گرفت تا سازوکارهای فیزیولوژیکی اثر این دو تیمار بر گلدهی روشن شود. مواد و روش ها: آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح کاملا تصادفی و کشت گلدانی در گلخانه با سه تکرار و 6 تیمار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1396-1397 انجام پذیرفت. کرت اصلی شامل اتفون در دو سطح صفر و 5/0 میلی مولار و کرت فرعی شامل اوره در سه سطح صفر، 2 و 4 گرم در لیتر هر کدام با سه مرحله محلول پاشی بود. اولین محلول پاشی با اوره در مرحله دو برگی شروع گردیده و سه روز بعد از آن محلول پاشی با اتفون انجام شد. مرحله دوم پاشش اوره پنج روز بعد از پاشش اول آن انجام گردید و مجددا سه روز بعد از مرحله دوم اوره تیماره اتفون تکرار شد و این روند برای مرحله سوم هم اجرا شد. در این تحقیق اثر تیمارهای اتفون و کود نیتروژن بر خصوصیات فیزیولوژیک و گل انگیزی مطالعه و خصوصیاتی شامل تعداد گل های نر و ماده همراه با مورفولوژی گل مانند قطر تخمدان، طول جام گل و طول مادگی و پارامترهای تبادل گازی مانند سرعت تعرق، نرخ جذب دی اکسید کربن، هدایت روزنه ای ارزیابی شدند. یافته ها: بیشترین تعداد گل نر در تیمارهای شاهد (3/44) و اوره دو در هزار (44) بدون کاربرد اتفون دیده شد. هم چنین بیشترین تعداد گل ماده متعلق به تیمار حاوی اوره چهار در هزار بدون کاربرد اتفون (24) و اتفون نیم میلی مولار بدون اوره (6/17) بود. علاوه بر این بیشترین طول مادگی متعلق به محلول پاشی اوره چهار در هزار بدون کاربرد اتفون با میانگین 6/4 میلی متر بود که اختلاف معنی داری با اوره دو در هزار با کاربرد اتفون نیم میلی مولار (2/4 میلی متر) نداشت. بیشترین سرعت تعرق در تیمارهای اوره دو در هزار بدون اتفون (54/3 میلی مول بر مترمربع در ثانیه) و اتفون نیم میلی مولار بدون کاربرد اوره (66/3 میلی مول بر مترمربع در ثانیه) دیده شد که نسبت به شاهد برتر بودند. تیمار حاوی اتفون نیم میلی مولار بدون کاربرد اوره (9/241 میلی مول بر مترمربع در ثانیه) هم چنین بیشترین هدایت روزنه ای را نشان داد که با سایر تیمارهای اتفونی و اوره دو در هزار بدون اتفون اختلاف معنی داری نداشت. بیشترین میزان جذب دی اکسید کربن متعلق به تیمار اتفون با اوره چهار در هزار (6/8 میکرومول بر مترمربع در ثانیه) بود که نسبت به شاهد برتری نشان داد. نتیجه گیری کلی: در مجموع می توان نتیجه گرفت که اثر متقابل تیمارهای نیتروژن و اتفون در اکثر فاکتورهای اندازه گیری شده زایشی و رویشی موجب بهبود پارامترهای مورد مطالعه شد. از آنجایی که یکی از اهداف پژوهش افزایش تعداد گل ماده است بنابراین دو تیمار اوره چهار گرم در هزار بدون اتفون و اتفون نیم میلی مولار بدون کاربرد اوره می توانند تاثیر مثبتی بر تعداد گل ماده در گیاه خیار داشته باشند.

سابقه و هدف: برنج غذای اصلی مردم ایران و بسیاری از کشورهای جهان می باشد. با توجه به افزایش جمعیت و وجود محدودیت های اقلیمی برای کشت ارقام زراعی مهم از جمله برنج، لازم است که تولید برنج و در کنار آن ارزش غذایی افزایش یابد. بهره برداری از هتروزیس به عنوان راهکاری برای افزایش بیشتر عملکرد و کیفیت دانه برنج می باشد. بنابراین، هدف از این مطالعه، بررسی ساختار ژنتیکی و تعیین هتروزیس صفات مورد مطالعه برای برنامه های اصلاحی و انتخاب ترکیب های مناسب برای تولید برنج هیبرید می باشد. مواد و روش ها: در این آزمایش از 24 هیبرید حاصل از تلاقی شش لاین در چهار تستر (که براساس برخی صفات مهم غذایی مورد دورگ گیری قرار گرفته بودند) استفاده گردید. هیبریدها و والدین در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار براساس پنج صفت ارزش غذایی (فعالیت آنتی اکسیدانی، محتوای فنل، عناصر آهن و روی و پروتئین) و هفت صفت کیفیت فیزیکی (درصد برنج سالم و خرد، راندمان تبدیل، درصد گچی بودن دانه، طول، عرض و شکل دانه) به همراه عملکرد براساس طرح تلاقی لاین × تستر مورد ارزیابی قرار گرفتند و اثرات ترکیب پذیری والدین و هیبریدها، وراثت پذیری عمومی و خصوصی و هتروزیس صفات برآورد گردید. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل لاین × تستر برای صفات معنی دار بود که این حاکی از وجود اثر غیرافزایشی ژن در کنترل صفات می باشد. با توجه به نتایج ترکیب پذیری عمومی، ارقام فجر و غریب به عنوان بهترین ترکیب شونده برای عملکرد و صفات ارزش غذایی شناخته شدند. اجزای واریانس ژنتیکی برای صفات مورد بررسی نشان از سهم بیشتر واریانس ترکیب پذیری خصوصی نسبت به واریانس ترکیب پذیری عمومی بود و این نشان دهنده اثر غیرافزایشی ژن در وراثت پذیری صفات است. در تحقیق حاضر، تمامی صفات وراثت پذیری عمومی بالا (بالای 95 درصد) و خصوصی پایین داشتند. بررسی پدیده هتروزیس در تلاقی مورد بررسی سهم واریانس غالبیت را در کنترل این صفات نشان داد. نتیجه گیری: نتایج حاصل از بررسی اجزای واریانس ژنتیکی و بررسی هتروزیس نشان از نقش غیر افزایشی ژن در کنترل صفات ارزش غذایی، فیزیکی و عملکرد می باشد. بنابراین، بهترین روش اصلاحی استفاده از هتروزیس و روش هیبریداسیون در این تحقیق می باشد. نتایج هتروزیس نشان داد که برای اصلاح همزمان صفاتی مثل آهن، روی و پروتئین به همراه افزایش درصد برنج سالم، راندمان تبدیل، طول دانه و عملکرد و کاهش درصد گچی بودن و درصد برنج خرد می توان از تلاقی های اوندا × سپیدرود، غریب × آمل2، فجر × آمل2، فجر × آبجی بوجی، اوندا × موسی طارم و اوندا × صدری استفاده نمود.

سابقه و هدف: تنش شوری از طریق برهم زدن توازن عناصر موجود در خاک، موجب استقرار ضعیف گیاه می شود، که میزان این تأثیر بستگی به میزان حساسیت گیاه دارد. عروسک پشت پرده (Physalis peruviana L. ) متعلق به خانواده سولاناسه می باشد. این گیاه در دامنه وسیعی از شرایط آب و هوایی رشد می کند، اما سطوح بالای شوری را تحمل نمی کند و در واقع یک گیاه گلیکوفیت محسوب می شود. با توجه به حساسیت گیاه به تنش شوری، این پژوهش با هدف بررسی اثر اسید سالیسیلیک بر برخی صفات ریخت شناسی و زیست شیمیایی گیاه عروسک پشت پرده در شرایط تنش شوری انجام شد. مواد و روش ها: این آزمایش در سال 1397 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان به صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملاً تصادفی، با سه تکرار انجام شد. ترکیب تیماری آزمایش، شامل چهارسطح شوری( 0، 35، 70 و 105 میلی مولار کلرید سدیم) و چهار سطح اسید سالیسیلیک (0، 0. 5، 1 و 2 میلی مولار ) بودند. نشاهای عروسک پشت پرده در گلدان حاوی خاک، کود دامی و ماسه کشت شدند. صفات اندازه گیری شده در این آزمایش شامل ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد و سطح برگ، وزن تر و خشک ریشه، برگ، ساقه و کل شاخساره، کلروفیل، آنتوسیانین، کاروتنوئید، پرولین، نشت یونی، مالون دی آلدئید و محتوای نسبی آب برگ بودند. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد، اثرات اصلی و اثرات متقابل تنش شوری و اسید سالسیلیک برای بیش تر صفات اندازه گیری شده معنی دار شد. با افزایش غلظت کلریدسدیم، ارتفاع گیاه، قطر ساقه، تعداد برگ، وزن تر و خشک شاخساره و ریشه، میزان کلروفیل و کاروتنوئید، آنتوسیانین برگ، محتوای نسبی و سطح برگ، کاهش و میزان مالون دی آلدئید، نشت الکترولیت و پرولین افزایش یافت و کاربرد اسید سالیسیلیک موجب کاهش اثرات منفی ناشی از تنش شوری شد، به طوری که غلظت 2 میلی مولار اسید سالیسیلیک بیش ترین اثر را بر صفات مورد بررسی داشت، در بین تیمارها، بیش ترین میانگین برای بیش تر صفات در تیمار شاهد )بدون تنش شوری( و غلظت 2 میلی مولار اسید سالیسیلیک مشاهده شد. بیش ترین و کم ترین میزان محتوای نسبی به ترتیب در تیمار بدون تنش شوری (با کاربرد غلظت 2 میلی مولار اسید سالیسیلیک) و تیمار شوری 105 میلی مولار کلریدسدیم )با غلظت صفر میلی مولار اسید سالیسیلیک( مشاهده شد. بیش ترین میزان مالون دی آلدئید در تیمار تنش شوری 105 میلی مولار و غلظت صفر میلی مولار اسید سالیسیلیک مشاهده شد. نتیجه گیری: با توجه نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر، با افزایش غلظت کلرید سدیم شاخص های ریخت شناسی-فیزیولوژیکی مانند ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد و سطح برگ، وزن تر و خشک بوته، میزان کلروفیل و کاروتنوئید، آنتوسیانین برگ و محتوای نسبی آب برگ، کاهش و شاخص های زیست شیمیایی مانند میزان مالون دی آلدئید، نشت الکترولیت و پرولین-افزایش یافت. نتایج این مطالعه مشخص نمود که گونه مورد بررسی (peruviana) در این پژوهش نسبت به مقادیر کم شوری ( 35 میلی مولار( حساس و قادر به میوه دهی در شرایط شوری کم نیست و نباید در مناطق دارای خاک یا آب شور کشت گردد. این گونه راهبردها مانند افزایش پرولین در شرایط تنش متوسط ) 70 میلی مولار( و شدید ) 105 میلی مولار( کلرید سدیم را جهت بقای گیاه در این شرایط از خود نشان داد و با کاربرد اسید سالیسیلیک 2 میلی مولار، شاخص های مهم مورد بررسی مانند ارتفاع گیاه، تعداد برگ، سطح برگ، وزن تر و خشک شاخساره و میوه، کلروفیل، کاروتنوئید، محتوی نسبی آب و پرولین نسبت به عدم کاربرد اسید سالیسیلیک یا سطوح کم تر آن (نیم و یک میلی مولار) بهبود یافت.

سابقه و هدف: گندم یکی از مهمترین محصولات غذایی در جهان است که رشد و تولید آن اغلب با تنش خشکی کاهش می یابد. یکی از روش های ممکن افزایش غذا به روش پایدار با حفظ سطح زیر کشت استفاده از سیستم کشت مخلوط است. کشت مخلوط به عنوان یکی از روش ها و نمونه ای از نظام های پایدار در کشاورزی اهدافی نظیر ایجاد تعادل اکولوژیک، بهره برداری بیشتر از منابع، افزایش کمی وکیفی عملکرد، کاهش خسارت آفات بیماری ها و علف های هرز را دنبال می کند. کاهش وابستگی کشاورزان به آفت کش ها به شرط حفظ کیفیت محصول و بازار پسندی آن یکی از اهداف کشت مخلوط در کشاورزی پایدار است. بطورکلی هدف از اجرای این آزمایش ارزیابی اثر تنوع ژنتیکی ژنوتیپ ها بر عملکرد و اجزاء عملکرد دانه تحت شرایط تنش کم آبی بعد از گلدهی در سیستم های کشت مخلوط گندم دوروم می باشد. مواد و روش ها: این آزمایش بصورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 97-96 در دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز انجام شد. عامل ها شامل: رژیم رطوبتی بعد از گلدهی در دو سطح (آبیاری مطلوب و تنش کم آبی) و سیستم های کاشت شامل کشت خالص ژنوتیپ های گندم دوروم (کشت خالص لاین 4-92DW-، کشت خالص شبرنگ، کشت خالص لاین 14-94DW-، کشت خالص بهرنگ) و کشت مخلوط آن ها (کشت مخلوط لاین 4-92 DW-+ شبرنگ، کشت مخلوط لاین 4-92 DW-+ 14-94 DW-، کشت مخلوط 4-92 DW-+ بهرنگ، کشت مخلوط شبرنگ + 14-94 DW-، کشت مخلوط شبرنگ + بهرنگ، کشت مخلوط 14-94 DW-+ بهرنگ، کشت مخلوط 4-92 DW-+ شبرنگ + 14-94 DW-+ بهرنگ) بود. یافته ها: بر طبق نتایج این آزمایش بیشترین عملکرد دانه در تیمار کشت مخلوط دو ژنوتیپ بهرنگ+ 14-94DW-با میانگین 8815 کیلوگرم در هکتار در شرایط آبیاری مطلوب به دست آمد که تفاوت معنی داری با مخلوط چهار ژنوتیپ در شرایط آبیاری مطلوب نداشت. کمترین عملکرد دانه در تیمار کشت های مخلوط بهرنگ + 4-92 DW-با مقدار 2233 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش کم آبی مشاهده شد. همچنین مقایسه گروهی کشت های خالص و کشت مخلوط دوتایی و چهارتایی این ژنوتیپ ها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه در تیمار کشت مخلوط چهارتایی تحت شرایط آبیاری مطلوب با میانگین 8799 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. تجزیه ضرایب همبستگی در این آزمایش نشان داد که در شرایط تنش کم آبی حداکثر همبستگی مثبت و معنی دار بین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک (**76/0=r) مشاهده گردید. همچنین در شرایط آبیاری مطلوب بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار بین عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک (**90/0=r) وجود داشت. نتیجه گیری: استفاده از کشت مخلوط ژنوتیپ های مختلف گندم دوروم، عملکرد و اجزای عملکرد را نیز تحت تاثیر قرار داد. کشت مخلوط ژنوتیپ ها در شرایط آبیاری مطلوب بیشترین عملکرد را نسبت به شرایط تنش کم آبی به خود اختصاص داد. در مجموع به نظر می رسد کشت های مخلوط به دلیل داشتن پتانسیل عملکرد دانه بالاتر چه در شرایط آبیاری مطلوب و چه در شرایط محدودیت های رطوبتی قابل توصیه می باشند.

سابقه و هدف: فالانوپسیس (Phalaenopsis amabilis) از انواع ارکیده های مناطق گرمسیری است که در سالیان اخیر به عنوان گیاه گلدانی و گل شاخه بریده در بازار ایران بسیار مورد توجه قرار گرفته است. به دلیل تخصصی بودن روش کشت و عدم تولید نشاء این گیاه در داخل کشور، پرورش دهندگان داخلی مجبور به واردات گیاهچه های فالانوپسیس از کشورهای دیگر هستند. با وجود مشکلات فراوان از قبیل تلفات حمل و نقل، قرنطینه سخت گیرانه و زمان بر، قیمت و هزینه های تمام شده بالا در تولید، واردات این نشاها همواره روند افزایشی داشته است. معرفی ارقام جدید با کیفیت بالا، زیبایی و جذابیت برای تامین نیاز بازار جهانی، منجر به تقویت و تشدید این وابستگی دائمی شده است. پیدا کردن راهی برای تکثیر ارقام این گیاه اولین گام برای از بین بردن این وابستگی است. بنابراین هدف از این تحقیق ارزیابی اثرات طیف نور، تنظیم کننده های رشد گیاهی و اثر زخم زنی برای یافتن شرایط مناسب به منظور انگیزش جنین زایی بدنی و تولید انبوه کلون این گیاه بود. مواد و روش ها: برای انجام پژوهش پس از کشت بذر از پروتوکورم های 3 ماهه درون شیشه ای به عنوان ریز نمونه استفاده شد که به دو شکل برش زده و بدون برش روی محیط کشت 1/2 MS با غلظت های صفر و 3 میلی گرم در لیتر تیدیازورن کشت شدند و طی چهار ماه تحت تأثیر 6 نوع طیف نوری با استفاده از لامپ های ال ای دی شامل طیف های نوری آبی، قرمز، سفید، سبز، آبی-قرمز، قرمز-قرمز دور و همچنین تاریکی قرار گرفتند. واکشت ریز نمونه ها هر بیست روز یک بار تکرار شد. دوبار تصویر برداری فلورسنس (ابتدا دو ماه پس از القاء تیمار و سپس در پایان تیمارهای رویان زایی) برای ارزیابی حداکثر کارآیی فتوسیستم دو (QY-max) انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که طیف های مختلف نوری و تنظیم کننده رشد می توانند روی القاء و تشکیل رویان های بدنی بسیار موثر باشند، اما زخم زنی بر رویان زایی اثر نداشته است. پروتوکورم های بدون برش در تیمار دارای غلظت 3 میلی گرم در لیتر تیدیازورن و طیف نوری قرمز-قرمز دور بدون اختلاف معنی داری با طیف قرمز بالاترین درصد رویان زایی بدنی مستقیم (100%) را داشتند. کمترین میزان رویان زایی به ترتیب در طیف های آبی، تاریکی و آبی قرمز مشاهده شد. بالاترین میزان QY-max در تصویربرداری اول در تیمار نور آبی و بالاترین میزان QY-max در تصویربرداری دوم در تیمار نوری سفید و سبز مشاهده گردید. نتیجه گیری: در مجموع استفاده از طیف نوری قرمز-قرمز دور در کنار استفاده از تنظیم کننده رشد گیاهی تیدیازورن برای القاء موفقیت آمیز رویان بدنی در این نوع ارکیده توصیه می شود. بر اساس اندازه گیری فلورسنس کلروفیل جنین های بدنی می توان گفت پس از القاء رویان، استفاده از نور آبی و در ادامه نور سفید یا سبز می تواند برای رسیدن به حداکثر کارایی سیستم فتوسنتزی مورد استفاده قرار گیرد.

سابقه و هدف: گل نرگس یکی از مهم ترین گیاهان زینتی و دارویی است که گونه های مختلف آن در سرتاسر دنیا به جز مناطق گرمسیری رشد می کنند. نرگس شهلا گیاهی سوخ دار و چندساله است که از آن به عنوان گل شاخه بریده، باغچه ای و گلدانی استفاده می شود. با توجه به اینکه گل نرگس شهلا یکی از محصولات مهم اقتصادی و زیر کشت در ایران است و از طرف دیگر بحران خشکسالی و شوری آب و خاک از مشکلات جدی بخش تولید در کشاورزی است، آگاهی از میزان تحمل این گیاه به تنش های خشکی و شوری به منظور تولید بهینه محصول، امری ضروری است. این پژوهش با هدف مطالعه تأثیر توأم تنش های خشکی و شوری بر برخی از خصوصیات زایشی، بیوشیمیایی و غلظت یون های سدیم و پتاسیم گل نرگس انجام شد. مواد و روش ها: این پژوهش گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اول تنش خشکی در چهار سطح 90 (شاهد)، 70، 50 و 30 درصد ظرفیت زراعی و فاکتور دوم تنش شوری آب آبیاری ناشی از کلرید سدیم در چهار سطح صفر (شاهد)، 20، 40 و 60 میلی مولار بودند. اعمال تیمار های خشکی و شوری حدود 4 ماه به طول انجامید و سپس صفات مورد نظر اندازه گیری شدند. صفات مورد بررسی شامل تعداد گل، قطر گل، کلروفیل کل، کاروتنوئید و فلاونوئید برگ، آنزیم های کاتالاز و گایاکول پراکسیداز برگ و مقادیر عناصر سدیم و پتاسیم برگ و سوخ بودند. یافته ها: نتایج نشان داد اثر تنش های خشکی و شوری و اثر متقابل آن ها بر تعداد گل معنی دار نبود؛ ولی این تنش ها سبب کاهش قطر گل شدند. بیشترین و کمترین قطر گل به ترتیب از تیمارهای شاهد و تنش خشکی 30 درصد ظرفیت زراعی همراه با شوری 60 میلی مولار بدست آمد. اثر متقابل تنش های شوری و خشکی بر محتوای کلروفیل کل معنی دار و کاهشی بود. به طوری که تیمار 60 میلی مولار کلرید سدیم همراه با 30 درصد ظرفیت زراعی باعث کاهش 72 درصدی کلروفیل کل نسبت به شاهد شد. تنش های شوری و خشکی سبب کاهش محتوای کاروتنوئید برگ شدند، به طوری که مقدار این صفت در شدیدترین سطوح شوری و خشکی، به ترتیب 26 و 25 درصد در مقایسه با شاهد کاهش یافت. نتایج نشان داد که با افزایش سطوح تنش شوری و خشکی میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز و گایاکول پراکسیداز افزایش یافت، به طوری که بیشترین فعالیت آنزیمی از بالاترین سطوح (شوری 60 میلی مولار و 30 درصد ظرفیت مزرعه) بدست آمد. در اثر متقابل دو تنش، بیشترین میزان فعالیت آنزیم کاتالاز مربوط به تیمار 60 میلی مولار همراه با 30 درصد ظرفیت زراعی با افزایش 5/4 برابری نسبت به شاهد بدست آمد. با افزایش تنش شوری و خشکی میزان پتاسیم برگ و سوخ کاهش یافت، ولی سدیم برگ و سوخ، با افزایش تنش ها به ویژه تنش شوری، افزایش یافت. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که همه سطوح تنش های خشکی و شوری موجب افزایش و بهبود فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (کاتالاز و گایاکول پراکسیداز) و غیر آنزیمی (فلاونوئید کل) گل نرگس شد؛ اما تحت شرایط تنش خشکی و شوری، قطر گل، میزان کاروتنوئید و کلروفیل کل کاهش یافتند. تحت شرایط تنش شوری و خشکی، میزان تجمع سدیم در برگ در مقایسه با سوخ، بیشتر بود. نتایج نشان داد حساسیت گیاه نرگس نسبت به تنش شوری بیشتر از خشکی بود که با کاربرد همزمان دو تنش، اثرات منفی تشدید شد. به طور کلی، نتایج نشان داد که کشت گل نرگس تا سطح رطوبتی 70 درصد ظرفیت زراعی و شوری آب آبیاری حدود 3 دسی زیمنس بر متر تأثیر منفی قابل توجهی بر عملکرد و کیفیت گیاه نداشت و قابل توصیه است.

چکیده سابقه و هدف: استفاده از باکتری ها به عنوان کود زیستی یکی از مسائل مهم در توسعه کشاورزی پایدار محسوب می شود که مهمترین نتیجه آن کاهش آلودگی محیط زیست در اثر کاهش مصرف کودهای شیمیایی است. گیاه باقلا سال هاست به دو دلیل بسیار مهم، ارزش تغذیه ای دانه ها و ارزش اکولوژیک آن جهت تثبیت نیتروژن، در تناوب های زراعی با غلات مورد استفاده قرار می گیرد. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثر سطوح مختلف جمعیت باکتری Peseudomonas fluorescens به تنهایی و در ترکیب با باکتری Rhizobium leguminosarum بر برخی فاکتورهای رشد و عملکرد باقلا، جهت حصول عملکرد مناسب اجرا گردید. مواد و روش ها: آزمایش طی سال های 95-1394 و 96-1395 در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی و به صورت کرت های خردشده، در مزرعه ای واقع در ایستگاه تحقیقات کشاورزی استان گلستان، اجرا شد. Rhizobium leguminosarum به عنوان کرت اصلی و مقادیر باکتری Peseudomonas fluorescens در پنج سطح صفر، 103×9، 105×9، 107×9، 109×9 باکتری زنده در هر میلی لیتر مایه تلقیح، به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شد. صفت ارتفاع بوته در زمان رسیدگی فیزیولوژیک، شاخص سطح برگ در زمان غلاف دهی، تعداد دانه و غلاف در مترمربع در یک نمونه شامل 10 بوته اندازه گیری و وزن 100 دانه نیز در یک نمونه 100 تایی توزین گردید. عملکرد دانه با احتساب رطوبت 11 درصد سال اول و 9 درصد سال دوم، عملکرد غلاف سبز و عملکرد زیستی در واحد سطح بدست آمد. از نسبت عملکرد اقتصادی(دانه) به عملکرد زیستی، شاخص برداشت محاسبه گردید. یافته ها: نتایج دوسال نشان داد، اثر باکتری ها، تحت تأثیر شرایط اقلیمی قرار گرفته است. در سال اول، تعداد غلاف و دانه در مترمربع تحت تأثیر اثر متقابل ریزوبیوم و سودوموناس قرار گرفتند و بهترین تیمار، کاربرد ریزوبیوم به همراه تعداد 105×9، باکتری زنده Peseudomonas fluorescens در هر میلی لیتر مایه تلقیح بود. اثر سطوح مختلف جمعیت باکتری سودوموناس روی عملکرد غلاف سبز، در سطح احتمال 5 درصد معنی دار شد. با کاربرد تعداد 105×9 باکتری سودوموناس، افزایش 14 درصدی در عملکرد غلاف سبز نسبت به شاهد مشاهده شد. با افزایش تعداد باکتری (107×9 باکتری زنده سودوموناس در میلی-لیتر مایه تلقیح) کاهش معنی داری در عملکرد غلاف نسبت به تیمار 105×9، دیده شد و در نهایت در بالاترین تعداد (109×9 باکتری زنده در میلی لیتر مایه تلقیح)، سودوموناس باعث افزایش دوباره و معنی دار عملکرد مذکورگردید که با تیمار 105×9 باکتری زنده در میلی لیتر مایه تلقیح، تفاوت معنی داری نداشت. در سال اول، کاربرد ریزوبیوم باعث افزایش 10 درصدی عملکرد زیستی نسبت به شاهد گردید که در سطح احتمال 5 درصد معنی دار شد. نتایج سال دوم نشان داد که از کارایی ریزوبیوم کاسته شده و بیشترین تعداد دانه در متر مربع، عملکرد زیستی و عملکرد دانه در واحد سطح، با کاربرد تعداد 105×9 باکتری زنده سودوموناس در هر میلی لیتر مایه تلقیح بدست آمد که با جمعیت های بالاتر به لحاظ آماری تفاوتی نداشت. تعداد غلاف در مترمربع نیز تحت تأثیر معنی دار و متقابل هر دو باکتری ریزوبیوم و سودوموناس قرار گرفت. نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که در مجموع اثر Peseudomonas fluorescens بر عملکرد و اجزای آن در شرایط محیطی مختلف دو سال، از ثبات بیشتری نسبت به ریزوبیوم برخوردار بود و بهترین جمعیت باکتریPeseudomonas fluorescens جهت تلقیح بذور باقلا، 105 × 9 باکتری زنده در هر میلی لیتر مایه تلقیح، مشخص شد که به نظر می رسد آستانه پاسخ باقلا به این باکتری باشد.

سابقه و هدف: تعیین ارتباط بین ویژگی های مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی (کیفی)، جهت حصول افزایش تولید و کیفیت محصولات باغی از جمله توت فرنگی ضرورت دارد. با گذشت زمان، راهکارهای آماری متنوعی جهت درک روابط واقعی متغیرها ظهور پیدا کرده و راهکارهای آماری قدیمی تر، بتدریج جای خود را به انواع جدید، به دلیل برآورد و حصول علمی تر و مطمئن تر نتایج داده اند. در این بین، راهکار جدید PLS-PM بدلیل روش نوین و نتایج معتبر و جذاب تر، کاربرد زیادی نسبت به روش های آماری قدیمی دارد. مواد و روش ها: صفات مورفولوژیکی: گل، میوه، کیفی (بیوشیمیایی) و عملکرد در 8 ژنوتیپ توت فرنگی طی 4 سال در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار مطالعه گردید. از راهکارهای مختلف آماری همانند برآورد ضرایب همبستگی، رگرسیون گام به گام، تجزیه مسیر ساده و جهت درک دقیقتر روابط، الگوریتم تحلیل داده ها با راهکار پیشرفته ی PLS-PM (شامل آلفای کرونباخ، ضرایب بار عاملی، معناداری ضرایب مسیر و ضریب تبیین، نیکویی برازش و بارهای عاملی متقاطع) استفاده گردید. یافته ها: با وجود تنوع ژنتیکی بین ارقام، بین عملکرد میوه با ویژگی های میوه، تعداد برگ، ویژگی های گل آذین و تعداد طوقه در بوته و نیز بین اندازه میوه و میزان آنتوسیانین همبستگی بالا و مثبتی مشاهده شد. تعداد گل آذین، اندازه و حجم و تعداد میوه، تاریخ تشکیل ساقه رونده و طول دوره گلدهی 3/88 درصد از تغییرات عملکرد را تبیین و مهم ترین اجزاء آن شناخته شدند. تعداد وحجم میوه بیشترین اثر مستقیم را بر افزایش عملکرد میوه داشتند. گل دهی، بیشترین تأثیر را بر عملکرد میوه داشته و سپس صفات موروفولوژیکی بیشترین تأثیر را بر صفات بیوشیمیایی و گل آذین داشتند. اندازه و حجم میوه، بیش از بقیه، تحت تأثیر صفات مورفولوژیکی بود. نتیجه گیری: در این تحقیق، از راهکارهای آماری مختلفی جهت درک ارتباطات صفات با ماهیت متفاوت توت فرنگی استفاده گردید، که هیچکدام به اندازه راهکار جدید ولی ناشناخته PLS-PM نشان دهنده ی تأثیر مهم صفات گل دهی در افزایش عملکرد میوه توت فرنگی نبود. با بکارگیری روش جدید PLS-PM در مقایسه با روش های قدیمی آماری، و با انجام دسته بندی صفات، با توجه به ماهیت متفاوت آنها، نتیجه گرفته شد که در بحث افزایش عملکرد میوه توت فرنگی، صفات گل دهی از بقیه صفات موردنظر، مؤثرتر بوده و صفات ریختی شامل: ارتفاع گل آذین، تعداد برگ، طول گوشوارک، تعداد طوقه، تاریخ شروع و تعداد ساقه رونده و سطح برگ نیز از جمله صفات تأثیرگذار بوده که بر اساس آنها می توان برنامه های اصلاحی و تولید اقتصادی توت فرنگی را مدیریت نمود.

سابقه و هدف: گل جالیز گیاهی فاقد کلروفیل و انگل مطلق ریشه گیاهان دولپه ای است که دامنه پراکندگی آن بیشتر در نواحی گرم و خشک و همچنین نواحی معتدل و نیمه خشک کشورهای مدیترانه ای، اروپای شرقی و جنوبی و خاورمیانه از جمله ایران آلودگی ایجاد می کند. علف های هرز انگلی به ویژه گل جالیز به دلیل کاهش عملکرد و افزایش هزینه در تولید خیار، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از انجام این مطالعه کنترل شیمیایی گل جالیز با علف کش های گلایفوسیت و سولفوسولفورون و تعیین میزان مناسب و تعداد دفعات کاربرد بوده. بر همین اساس آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان اجرا شد. مواد و روش ها: این آزمایش در بهار و تابستان (25 اردیبهشت تا پایان شهریور) سال 1397 به صورت گلدانی در فضای آزاد مزرعه، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با چهار تکرار که هر تکرار شامل 25 تیمار علف کشی به شرح زیر بود: تیمار 1) شاهد آلوده به گل جالیز و بدون اعمال علف کش، تیمارهای 2 تا 5) علف کش گلایفوسیت (SL 36%) 20، 40، 60 و 80 گرم ماده موثره در هکتار یک بار کاربرد، تیمارهای 6 تا 9) علف کش سولفوسولفورون (WG 75%) 25، 50، 75 و 100 گرم ماده موثره در هکتار یک بار کاربرد، تیمارهای 10 و 11) علف کش گلایفوسیت 20 و 40 گرم ماده موثره در هکتار دوبار کاربرد، تیمارهای 12 و 13) علف کش سولفوسولفورون 25 و50 گرم ماده موثره در هکتار دوبار کاربرد، تیمارهای 14 تا 16) علف کش گلایفوسیت 20، 40 و 60 گرم ماده موثره در هکتار سه بار کاربرد، تیمارهای 17 تا 19) علف کش سولفوسولفورون 25، 50 و 75 گرم ماده موثره در هکتار سه بار کاربرد، تیمارهای ترکیبی20 تا 22) علف کش های سولفوسولفورون 25 + گلایفوسیت 20 گرم ماده موثره در هکتار دوبار کاربرد، گلایفوسیت 40 + سولفوسولفورون 50 گرم ماده موثره در هکتار دوبار کاربرد و سولفوسولفورون 50 + گلایفوسیت 40 گرم ماده موثره در هکتار دوبار کاربرد و تیمارهای ترکیبی 23 تا 25) علف کش های گلایفوسیت 20 + سولفوسولفورون 25 + گلایفوسیت 40 گرم ماده موثره در هکتار سه بار کاربرد، سولفوسولفورون 25 + گلایفوسیت 40 + سولفوسولفورون 50 گرم ماده موثره در هکتار سه بار کاربرد و گلایفوسیت 40 + سولفوسولفورون 50 + گلایفوسیت 40 گرم ماده موثره در هکتار سه بار کاربرد. اولین مرحله اعمال تیمارها 15 روز بعد از سبز شدن بذرهای خیار بود و فاصله بین دو تکرار سمپاشی 14 روز بود. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که خیار به علف کش سولفوسولفورون حساسیت بیشتری داشته است. کاربرد سولفوسولفورون 75 گرم ماده موثره در هکتار یک بار سمپاشی، سولفوسولفورون 25، 50 و 75 گرم ماده موثره در هکتار سه بار سمپاشی، سولفوسولفورون 50 + گلایفوسیت 40 گرم ماده موثره در هکتار دوبار سمپاشی، وتیمارهای ترکیبی سه بار سمپاشی در تمام صفات مورد اندازه گیری در میزبان و گل جالیز نسبت به تیمار شاهد در سطح یک درصد معنی دار بوده با وجود کنترل گل جالیز گیاه سوزی زیادی بر روی گیاه میزبان بر جای گذاشتند و به همین دلیل استفاده از آنها توصیه نمی شود. به دلیل حساس بودن خیار و اثر سمیت کمتر تیمارهای گلایفوسیت 20 گرم ماده موثره در هکتار یک و سه بار کاربرد و گلایفوسیت 40 گرم ماده موثره در هکتار یک بار کاربرد به ترتیب با 247، 215 و 151 درصد افزایش نسبت به تیمار شاهد عملکرد بهتری از خود نشان دادند و علاوه بر کنترل گل جالیز، گیاه سوزی کمتری هم بر روی گیاه میزبان مشاهده شد. نتیجه گیری: بطورکل بهترین نتایج با در نظر گرفتن کنترل گل جالیز مصری و عدم خسارت به گیاه میزبان، کاربرد مقادیر گلایفوسیت 20 گرم ماده موثره در هکتار یک و سه بار کاربرد و گلایفوسیت 40 گرم ماده موثره در هکتار یک بار کاربرد به دست آمد.

سابقه و هدف: دیابت بیماری است که بدن توانایی کنترل قند خون را از دست می دهد. داروهای شیمیایی تجویز شده به منظور درمان قند خون دارای اثرات جانبی نامطلوب متعددی هستند. در این زمینه داروهای گیاهی جایگزین بسیار مناسبی میباشند چون اثرات جانبی بسیار کم تری دارند. گیاه کارلا با نام علمی Momordica charantia از خانواده Cucurbitaceae می باشد. بذرهای کارلا دارای پلی پپتیدی به نام p-انسولین می باشد که از 172 اسید آمینه تشکیل یافته است. مقدار p-انسولین بسته به بافت گیاه، رقم، محل کشت و فصل برداشت بسیار متغیر است و در مجموع مقدار آن نسبتا پایین میباشد بطوریکه این میزان برای تولید صنعتی داروها بر پایه این ترکیب کافی نیست. علاوه بر این به دلیل وجود ترکیبات مداخله گر مانند پلی ساکارید ها، ممکن است این ماده موثره تاثیر کمتری داشته باشد. کلون کردن ژن p-انسولین و بیان هترولوگ آن در میکروارگانیسم ها، راه حلی سریع و مفید برای حل این مشکل است. بدین منظور در این تحقیق توالی ژن p-انسولین از گیاه کارلا از طریق RT-PCR شناسایی و سپس توالی یابی شد. مواد و روش ها: به منظوراستخراج RNA، در دو مرحله نارس و رسیده از فرابر، آریل بذر و بذر گیاه کارلا نمونه گیری انجام شد. کمیت و کیفیت RNA استخراج شده از طریق دستگاه اسپکتروفوتومتری و الکتروفوز بر روی ژل TBE 1% تعیین شد. سپس جهت کلونینگ ژن p-انسولین، RT-PCR با پرایمرهای اختصاصی ژن p-انسولین انجام شد. سپس محصول RT-PCR ژن p-انسولین، از طریق ژل الکتروفورز خالص سازی و کلونینگ ژن p-انسولین در تی وکتور صورت گرفت. پس از استخراج پلاسمید نوترکیب و تایید حضور ژن p-انسولین در تی وکتور، پلاسمید نوترکیب تعیین توالی شد. در ادامه ساختار سه بعدی پروتئین p-انسولین از طریق مدلینگ به کمک نرم افزار Phyre 2. 0 (www. sbg. bio. ic. ac. uk/phyre2/) بررسی شد. یافته ها: در نتایج بدست آمده ازالکتروفورز RNA از بافت های مختلف کارلا، وجود دو باند مربوط به 28SrRNA و 18SrRNA نشان دهنده استخراج موفق RNA بود. نتایج RT-PCR با پرایمرهای اختصاصی ژن p-انسولین باند اختصاصی bp750 موید تکثیر صحیح cDNA بود. همچنین، بیان ژن p-انسولین در بافت آریل بذر رسیده بیشتر از سایر بافت های میوه بود. پس از خالص سازی باند مربوط به ژن p-انسولین، واکنش لیگاسیون ژن هدف در داخل تی وکتور و ترانسفورماسیون آن به داخل میزبان E. coli صورت گرفت که نتایج مثبت موید انجام موفق کلونینگ بود. در ادامه تعیین توالی ژن p-انسولین، از گیاه دارویی کارلا برای اولین بار در ایران انجام شد. نتایج بیوانفوماتیک نشان داد که دومین های فعال منواکسیژناز متصل شونده به FDA در بخش N ترمینال و پرولیپوپروتئین دی آسیل گلیسریل ترانسفراز در C ترمینال پروتئین p-انسولین وجود دارد. نتیجه گیری: بیان کم پروتئین p-انسولین در گیاه کارلا و وجود ترکیبات مداخله کننده مانند پلی ساکاریدها ممکن است باعث کاهش تاثیر ماده موثره کاهنده قند خون می شود. لذا، در این تحقیق ژن p-انسولین از گیاه کارلا کلون و تعیین توالی شد. تعیین توالی ژن p-انسولین امکان بیان هترولوگ آن در میکروارگانیسم و تولید فراوان و خالص پروتئین p-انسولین را به عنوان دارو فراهم خواهد کرد.