پژوهش های تولید گیاهی
سال:1396 | دوره:24 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

سابقه و هدف: شوری آب و خاک از مشکلات جدی و فزآینده در سطح جهان می باشد به طوری که بخش وسیعی از اراضی کشور ما نیز با این مشکل مواجه است. امروزه استفاده از ریزجانداران همزیست با ریشه گیاهان مانند قارچ پیریفورموسپورا ایندیکا از جمله راهکارهایی است که جهت بهبود رشد و افزایش عملکرد گیاهان زراعی در شرایط نامناسب محیطی مانند شوری آب و خاک به کار گرفته می شود. علاوه بر این، امروزه استفاده از موادی مانند پاکلوبوترازول که توانایی تنظیم رشد و تخفیف تنش های محیطی را دارند نیز افزایش یافته است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی جداگانه و همزمان این عوامل بر ویژگی های رشد گیاه دارویی ریحان در شرایط بروز تنش شوری طراحی و اجرا شد.مواد و روش ها: این مطالعه به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1394 انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو سطح همزیستی (عدم تلقیح به عنوان شاهد و تلقیح با قارچ)، سه سطح پاکلوبوترازول (صفر، 20 و 40 میلی گرم در لیتر) و چهار سطح شوری آب آبیاری (صفر، سه، شش و نه دسی زیمنس بر متر (NaCl بودند. صفاتی نظیر وزن تر و خشک برگ، اندام هوایی و ریشه، ارتفاع بوته، تعداد برگ، سطح برگ، طول ریشه، محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل برگ، درصد و عملکرد اسانس، میزان پراکسیداسیون چربی ها و پراکسید هیدروژن و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز (SOD)، کاتالاز (CAT) و آسکوربات پراکسیداز (APX) مورد مطالعه قرار گرفتند.یافته ها: نتایج این پژوهش نشان داد همزیستی قارچ پیریفورموسپورا ایندیکا توانست وزن تر و خشک برگ، اندام هوایی و ریشه را در شرایط تنش به طور معنی داری افزایش دهد. کاربرد پاکلوبوترازول گرچه در شرایط عادی موجب کاهش وزن تر و خشک برگ و بوته شد اما در شرایط تنش توانست وزن تر و خشک برگ و بوته را بهبود بخشد. همچنین، تلقیح قارچی ارتفاع، تعداد برگ، سطح برگ، طول ریشه، محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل برگ، درصد و عملکرد اسانس گیاه ریحان را در شرایط تنش شوری به طور قابل توجهی افزایش داد هرچند بیشترین اثر مثبت قارچ در تیمارهای شوری متوسط و بالا مشاهده شد. اما در این شرایط برگ پاشی پاکلوبوترازول تنها بر صفات سطح برگ، طول ریشه، محتوای نسبی آب برگ، محتوای کلروفیل برگ و عملکرد اسانس تاثیر معنی دار داشت. همزیستی با قارچ شبه میکوریز و کاربرد پاکلوبوترازول، همچنین، میزان پراکسیداسیون لیپید غشاء را به هنگام تنش کاهش داد. تلقیح قارچی و برگ پاشی پاکلوبوترازول، همچنین، موجب افزایش محتوای پراکسید هیدروژن و بالا رفتن قابل توجه فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز در شرایط تنش شد.نتیجه گیری: به طور کلی، همزیستی قارچ شبه میکوریز P. indica با گیاه ریحان توانست با افزایش تحمل به شوری تا حدود زیادی ویژگی های رشدی آن را بهبود بخشد. همچنین کاربرد پاکلوبوترازول در تخفیف آثار نامطلوب تنش شوری موثر بود، گرچه این اثربخشی به اندازه تاثیر همزیستی با قارچ نبود. کاربرد همزمان دو عامل مورد مطالعه نیز بر وزن تر و خشک برگ و ریشه، ارتفاع و عملکرد اسانس ریحان تاثیر معنی دار داشت.

سابقه و هدف: کاربرد گسترده نانوذرات در زمینه های مختلف امکان ورود آن ها به محیط زیست را افزایش می دهد. بنابراین، خاک می تواند یک مخزن مهمی از نانوذرات آزاد شده به محیط باشد. با توجه به ویژگی های نانوذرات ممکن است این ترکیبات با اجزای اکوسیستم ها از جمله گیاهان و اجتماعات همزیست آن ها برهمکنش داشته باشند. بنابراین از یک طرف درک رفتار نانوذرات در خاک و گیاه برای کاهش خطرات بالقوه برای محیط زیست و سلامت انسان ها نقش خواهد داشت و از طرف دیگر در مطالعات سمیت شناسی نانوذرات فلزی به دلیل حلالیت آن ها در خاک، ارزیابی مقایسه ای سمیت آن ها با سایر ترکیبات غیر از نانو لازم است.مواد و روش ها: بنابراین برای بررسی این برهمکنش در مطالعه حاضر گیاه شنبلیله با غلظت های مختلف نانو ذرات اکسید روی (125، 250، 375 و 500 میلی گرم بر کیلوگرم) در بستر شن+پرلیت تیمار شدند. برای ارزیابی مقایسه ای نیز از بالک اکسید روی نیز در غلظت های متناظر با نانو اکسید روی استفاده شد. عدم استفاده از نانو و بالک در بستر کشت به عنوان شاهد برای هر دو آزمایش در نظرگرفته شد. هر دو آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی اجرا و آنالیز گردید. از مقایسات ارتوگونال برای مقایسه تاثیر نانو اکسید روی با بالک آن استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که افزایش غلظت نانو و بالک اکسید روی تاثیر منفی بر تعداد و وزن گره های ریزوبیومی شنبلیله داشته است (P˂0.05). به طور واضح اثر بازدارندگی نانو اکسید روی بر وزن گره ریزوبیومی بیشتر از بالک آن بود (P˂0.05). افزایش غلظت نانو و بالک اکسید روی باعث افزایش غلظت روی و کاهش غلظت فسفر در ریشه و اندام هوایی شنبلیله گردید. گروه نانو اکسید روی در مقایسه با بالک آن غلظت فسفر ریشه را به میزان بیشتری کاهش داد. غلظت 125 میلی گرم بر کیلوگرم نانو اکسید باعث افزایش طول ساقه ولی غلظت 375 و 500 میلی گرم بر کیلوگرم باعث کاهش طول ساقه گردید. طول ساقه در همه غلظت های بالک کاهش نشان داد(P˂0.05) . وزن خشک ریشه در غلظت 375 و 500 میلی گرم بر کیلوگرم نانو اکسید روی و فقط در غلظت 500 میلی گرم بر کیلوگرم بالک کاهش نشان داد. بر اساس مقایسه گروهی نانو در مقابل بالک از نظر وزن خشک ریشه اختلافی مشاهده نشد، با وجود این که غلظت روی ریشه گروه نانو بیشتر از گروه بالک بود. وزن خشک اندام هوایی در غلظت 250 میلی گرم در کیلوگرم و بالاتر نانو اکسید روی و در تمام غلظت های بالک کاهش یافت. وزن خشک اندام هوایی در گروه تیمار بالک کمتر از تیمار نانو بود و بر عکس غلظت روی اندام هوایی تیمار بالک اکسید روی بیش تر از تیمار نانو اکسید روی بود.نتیجه گیری: به طور کلی نتایج نشان داد برخلاف آنچه انتظار می رفت سمیت نانو اکسید روی برای رشد گیاه شنبلیله مشابه ذرات بالک این عنصر بود اما برای گره های ریزوبیومی و غلظت فسفر ریشه گیاه، سمیت نانوذرات اکسید روی بیشتر از ذرات بالک بود و این مساله نگرانی اثرات نانوذرات در اکوسیستم های کشاورزی را افزایش می دهد.

سابقه و هدف: ژربرا یکی از مهمترین گل های بریدنی در صنعت گلکاری بوده و ارزش اقتصادی بالایی دارد. از عمده ترین مشکلات توسعه صادرات گل ژربرا، ضایعات زیاد و عمر کم گلجای به دلیل به هم خوردن روابط آبی شاخه گل در اثر رشد و افزایش جمعیت میکروبی محلول گلجای می باشد. در طول دهه اخیر اطلاعات عموم مردم در مورد اثرات جانبی مواد شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی افزایش یافته و تحقیقات زبادی جهت یافتن روش ها یا مواد جایگزین به منظور حفظ کیفیت و افزایش عمر گلجای گل ها صورت گرفته است.مواد و روش ها: در این پژوهش اثر اسانس های زنیان، اسطوخودوس، اکالیپتوس با غلظت های 15 و 30 میکرولیتر در لیتر و نانوذرات نقره با غلظت های 40 و 80 میکرولیتر در لیتر به صورت تیمار پیوسته بر جذب محلول گلجای، شاخص پایداری غشاء ساقه و گلبرگ ها، درصد پژمردگی گلبرگ ها، جمعیت میکروبی محل برش ساقه و عمر گلجای گل بریدنی ژربرا رقم پینک پاور بررسی شد. آزمایش به صورت فاکتوریل (عامل اول تیمارها و عامل دوم زمان نمونه برداری) در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار و هر تکرار شامل 4 شاخه گل صورت گرفت.یافته ها: تیمارهای مختلف اسانس های گیاهی و نانوذرات نقره بر صفاتی مانند وزن تر نسبی شاخه گل، تغییرات قطر ساقه در زیر طبق گل و پایین ساقه و نیز نشت یونی گلبرگ ها اثر بارزی نداشتند اما صفاتی مانند میزان جذب گلجای، پایداری غشاء یاخته ای، نشت یونی ساقه، جمعیت باکتریایی انتهای ساقه، درصد پژمردگی گلبرگ ها و عمر گلجای به طور معنی داری تحت تاثیر قرار گرفتند. اسانس زنیان در غلظت 15 میکرولیتر در لیتر با افزایش جذب محلول گلجای، کاهش نشت یونی انتهای ساقه، کاهش جمعیت باکتریایی و نیز کاهش درصد پژمردگی گلبرگ ها، سبب افزایش عمر گلجای ژربرا شد. بیشترین عمر گلجای (11 روز) مربوط به تیمار 15 میکرولیتر در لیتر زنیان بود که تفاوت آن با دو غلظت نانوذرات نقره معنی دار نبود.نتیجه گیری: به طور کلی اسانس زنیان و نانوذرات نقره به کار رفته در این پژوهش، سبب بهبود عمر گلجای گل بریدنی ژربرا شدند. ولی با توجه به شرایط بهتر برخی از صفات اندازه گیری شده در استفاده از اسانس زنیان در مقایسه با نانوذرات نقره و نیز اثرات مضر زیست محیطی نانوذرات نقره، می توان استفاده از اسانس زنیان به غلظت 15 میکرولیتر در لیتر برای افزایش عمر گلجای ژربرا توصیه نمود. اگرچه لازم است با توجه به گوناگونی بین رقم ها، پژوهش های بیشتری با غلظت های متفاوت تری در مورد رقم های مختلف صورت گیرد.

سابقه و هدف: در کشاورزی پایدار، کودهای زیستی به عنوان یک جایگزین مناسب برای کودهای شیمیایی به شمار می آیند و می توانند باعث بهبود عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی شوند. کودهای زیستی شامل باکتری ها و قارچ های مفیدی هستند که هر یک از آنها برای اهداف خاصی مانند تثبیت نیتروژن، آزادسازی یون های فسفر و پتاسیم از ترکیبات نامحلول تولید می شوند. این باکتری ها معمولا در اطراف ریشه وجود دارند و به گیاه در جذب عناصر غذایی کمک می کنند. علاوه بر آن، می توانند به گیاه در جذب سایر مواد مغذی، کاهش بیماری ها، بهبود ساختمان خاک و در نهایت تحریک بیشتر رشد گیاه و افزایش کمیت و کیفیت عملکرد موثر باشند. گیاه دارویی نعناع گربه ای (Nepeta cataria L.) متعلق به خانواده نعناعیان می باشد که اسانس آن در صنایع داروسازی و ساخت آفت کش های زیستی کاربرد فراوان دارد. این تحقیق با هدف بررسی اثر کودهای زیستی، شیمیایی و اسیدهیومیک روی صفات رویشی و فیزیولوژیکی گیاه نعناع گربه ای انجام گردید.مواد و روش ها: این آزمایش در سال زراعی 94-1393 به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 10 تیمار و 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد. عامل اول تیمارهای کودی در 5 سطح (کود زیستی تثبیت کننده نیتروژن، کود زیستی حل کننده فسفات، تلفیق دو کود زیستی، کود شیمیایی و شاهد) و عامل دوم اسید هیومیک در 2 سطح (0 و 20 کیلوگرم در هکتار) بود. در ابتدای مرحله گلدهی، صفات رویشی (ارتفاع بوته، تعداد و شاخص سطح برگ، وزن تر و خشک اندام هوایی)، رنگیزه های فتوسنتزی (کلروفیل a، b، کل و کاروتنوئید) و تبادلات گازی (سرعت فتوسنتز خالص، کارایی مصرف نور، نرخ تعرق و کارایی مصرف آب) اندازه گیری گردیدند. گیاهان در مرحله گلدهی کامل برداشت و استخراج اسانس به روش تقطیر با آب با کلونجر انجام شد.یافته ها: با توجه به نتایج حاصل، اعمال کودهای زیستی و شیمیایی اثر معنی داری بر صفات اندازه گیری شده داشت. بالاترین میزان وزن تر و خشک اندام هوایی (به ترتیب 203.33 و 44.37 گرم در بوته) و ارتفاع بوته (44.08 سانتی متر) مربوط به تیمار تلفیق کودهای زیستی بود و کمترین مقادیر صفات فوق در شاهد مشاهده شد. اسید هیومیک بر اکثر صفات اندازه گیری شده به جز شاخص سطح برگ و وزن تر اندام هوایی اثر معنی داری نداشت. تیمارهای کود بکار رفته بر میزان رنگیزه های فتوسنتزی و تبادلات گازی گیاه نیز اثر معنی داری داشتند. کاربرد تلفیق کودهای زیستی باعث افزایش معنی دار کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، سرعت فتوسنتز خالص و کارایی مصرف آب و کارایی مصرف نور گردید ولی با تیمار کود شیمیایی تفاوت معنی داری نداشت. بیشترین میزان اسانس نیز در تیمار کود زیستی حل کننده فسفات (1.30 درصد) مشاهده شد که با تیمار کود شیمیایی (1.22 درصد) و تلفیق کودهای زیستی (1.18 درصد) تفاوت معنی داری نداشت.نتیجه گیری: با توجه به عدم وجود تفاوت معنی دار بین تیمارهای کود شیمیایی و تلفیق کودهای زیستی در صفات وزن خشک اندام هوایی و میزان اسانس جایگزین کردن تلفیقِ کودهای زیستی نیتروژن و فسفر به جای کودهای شیمیایی توصیه می گردد.

سابقه و هدف: منداب (Eruca sativa Mill.) گیاهی یک ساله از خانواده Brassicaceae است که در محدوده وسیعی از بلوچستان تا کناره های دریای خزر می روید. اگر چه این گیاه در بعضی مناطق به عنوان یک علف هرز شناخته شده، ولی به دلیل کاربرد های گوناگون مانند استفاده های مختلف دارویی و علوفه ای، و همچنین داشتن صفات با ارزش مانند رشد بالا رویشی، نرخ رشد بالا، مقاومت عالی در برابر تنش زنده و غیر زنده، و تنوع ژنتیکی بالا به ویژه در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اهمیت مرحله جوانه زنی در موفقیت استقرار، دستیابی به تراکم مطلوب بوته و نقش عوامل محیطی بر آن، این آزمایش با هدف بررسی دما، پتانسیل آب، شوری، pH و عمق کاشت بر جوانه زنی و سبز شدن بذور منداب پاییزه انجام گرفت.مواد و روش ها: همه آزمایشات به صورت کاملا تصادفی در چهار تکرار انجام شد. آزمایشات اولیه نشان داد که بذور جمع آوری شده فاقد رکود بودند. به منظور بررسی اثر دما بر درصد و سرعت جوانه‏زنی بذر منداب، بذرها در انکوباتور در دماهای 2.5، 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 ، 38 و 40 درجه سانتی گراد قرار گرفتند. تاثیر سطوح مختلف پتانسیل آب (0، 0.2-، 4/0-، 0.6-، 0.8-، 1-، 1.2-، 1.4- و 1.6- مگاپاسکال) ، شوری (0، 50، 100، 150، 200، 250، 300، 350 و 400 میلی مولار) و اسیدیته (3، 4، 5، 6، 7، 8، 9) در دمای مطلوب جوانه زنی در شرایط آزمایشگاه و تاثیر عمق کاشت (1، 2، 3، 5 و 7 سانتی متر) بر سبز شدن منداب در شرایط گلخانه مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: جوانه زنی منداب در محدوده وسیعی از دماها اتفاق افتاد و دمای مطلوب چوانه زنی این گیاه 30 درجه سانتیگراد برآورد گردید. نتایج نشان داد منداب از توانایی بالایی در تحمل پتانسیل آب و شوری برخودار است. تنش خشکی و شوری که باعث کاهش 50 درصد جوانه زنی این گیاه شد، به ترتیب 13.36- بار و 267.53 میلی مولار بود. حداکثر درصد جوانه زنی در محدوده اسیدیته 7 به میزان 98 درصد مشاهده شد و در اسیدیته های بالا تر و پایین تر از 7، درصد و سرعت جوانه زنی کاهش یافت. بیش ترین درصد سبز شدن (95 درصد) در عمق 2 سانتی متر مشاهده شد و با افزایش عمق کاشت از مقدار آن کاسته شد. به طورکلی نتایج بررسی حاضر نشان داد منداب پاییزه به سطوح مختلف دمای جوانه زنی، پتانسیل آب، شوری، اسیدیته و عمق کاشت واکنش نشان می دهد. و از این پارامتر ها و روابط به دست آمده می توان برای پیش بینی زمان تا جوانه زنی و یا سبز شدن منداب در شرایط نرمال استفاده نمود.

سابقه و هدف: زیتون (Olea europaea L.)، از خانواده Oleaceae و درختی همیشه سبز است. روغن زیتون یکی از مشهورترین و با ارزش ترین روغن های خوراکی می باشد که تقاضا و استفاده از آن به طور روزافزون افزایش می یابد. اثرات سلامتی بخش، ارزش تغذیه ای و پایداری اکسیداتیو بالای روغن زیتون به علت میزان زیاد اسیدهای چرب تک غیر اشباع به خصوص اولئیک اسید و نیز آنتی اکسیدان های طبیعی از جمله فنل ها و توکوفرول ها و سطح پایین اسیدهای چرب آزاد، رنگدانه ها، هیدروکربن ها و ترکیبات اکسیژن دار شده و در نتیجه کاهش تشکیل رادیکال های آزاد در روغن می باشد. تفاوتهای مناطق جغرافیایی بر رشد گیاه تاثیرگذار است و شرایط اقلیمی می تواند سنتز مواد شیمیایی یا متابولیت های ثانویه در گیاهان را تحت تاثیر خود قرار دهد. هدف از این پژوهش شناسایی اسیدهای چرب میوه چهار رقم زیتون در سه منطقه از استان لرستان با استفاده از گاز کروماتوگرافی (GC) بود.مواد و روش ها: این پژوهش بصورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور شامل فاکتور اول منطقه (در سه سطح شامل مناطق کوهدشت، خرم آباد و ویسیان) و فاکتور دوم ارقام مختلف زیتون (در چهار سطح شامل ارقام کنسروالیا، سویلانا، مانزانیا و روغنی در چهار تکرار و هر تکرار شامل سه درخت در سال 1392 انجام شد. بطور میانگین برای هر رقم، حدود پنج کیلوگرم میوه رسیده از چهار طرف درخت به صورت تصادفی جمع آوری و در پاکت های جداگانه ای قرار داده و بلافاصله جهت سنجش اسیدهای چرب به آزمایشگاه منتقل شدند. تجزیه واریانس، مقایسه میانگین صفات مورد آزمایش با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن در سطح پنج درصد، تجزیه خوشه ای با روش وارد و همچنین تجزیه به مولفه های اصلی بوسیله نرم افزار آماری Minitab انجام شد.یافته ها: در بین ارقام زیتون مورد بررسی در مناطق مختلف، بیشترین ضریب تنوع 45.88 و 33.63 درصد به ترتیب برای گادولئیک اسید و آراشیدیک اسید بدست آمد. در بین ارقام در مناطق مختلف، رقم روغنی در منطقه کوهدشت بیشترین درصد روغن در ماده خشک (52.30 درصد) را داشت. مقایسه میانگین ترکیبات مورد ارزیابی در مناطق نشان داد اولئیک اسید (77.20-57.72 درصد) نسبت به اسیدهای چرب دیگر، به ترتیب و در منطقه کوهدشت، ویسیان و خرم آباد بالاترین مقادیر را داشت. بالاترین میزان اولئیک اسید (77.20 درصد) در رقم روغنی در منطقه کوهدشت ثبت شد. بررسی ضرایب همبستگی اسیدهای چرب نشان داد که اولئیک اسید بیشترین همبستگی منفی معنی دار با لینولئیک اسید (0.819-)، پالمیتیک اسید (0.791-) و گادولئیک اسید (0.772-) دارد. تجزیه خوشه ای اسیدهای چرب در فاصله 11.16 ارقام را در مناطق مختلف به دو گروه متمایز نمود. دیاگرام پراکنش ارقام در مناطق مختلف با استفاده از مولفه اول و دوم نشان داد که پراکنش نمونه ها بر اساس دو مولفه اصلی با تجزیه خوشه ای هم خوانی داشت، به طوری که نمونه های با نوع و محتوی مشابه اسیدهای چرب در کنار هم قرار گرفتند.نتیجه گیری: نتایج نشان داد که کمیت و کیفیت اسیدهای چرب در ارقام زیتون تحت تاثیر فاکتورهای محیطی قرار می گیرد و مقادیر اسید چرب برای هر رقم در هر منطقه متفاوت بود. در مجموع، رقم سویلانا در منطقه خرم آباد از نظر ترکیبات لینولئیک، پالمیتولئیک و میریستیک اسید، رقم مانزانیا در منطقه ویسیان از نظر ترکیبات آراشیدیک و لینولنیک اسید، رقم کنسروالیا در منطقه کوهدشت از نظر ترکیبات گادوائیک، استئاریک و پالمیتیک اسید و در نهایت، رقم روغنی در منطقه کوهدشت از نظر ترکیب اولئیک اسید بالاترین مقادیر را داشتند. با توجه به اینکه در این مطالعه، رقم روغنی در منطقه کوهدشت بالاترین کمیت روغن و بهترین کیفیت اسید چرب را داشت، می توان آن را به عنوان رقم مطلوب توصیه نمود.

سابقه و هدف: طی برنامه دورگ گیری 20 ساله (1368 تا 1388) بین نارنگی های مینولاتانجلو و شانگشا رقم نارنگی یاشار به عنوان رقمی دیررس توسط پژوهشکده مرکبات و میوه های نیمه گرمسیری معرفی شد. با این حال نیاز به بررسی ویژگی های کیفی و تعیین زمان رسیدن میوه روی پایه های مهم بود که طی پژوهشی دو ساله مورد مطالعه قرار گرفت.مواد و روش ها: در این پژوهش اثر پنج پایه (نارنج، پونسیروس، سیتروملو، سیترنج و فلائینگ دراگون) روی شاخص های کیفی میوه نارنگی یاشار طی رسیدن به مدت دو سال بررسی شد. نمونه برداری میوه از اول بهمن تا نیمه اسفند به فاصله زمانی هر دو هفته یک بار (چهار زمان) انجام گرفت. ارزیابی ها شامل اندازه گیری ابعاد میوه (طول، عرض و ضخامت)، میانگین قطرهای حسابی، هندسی، معادل و هم ساز، ضریب رعنایی، کرویت، مساحت رویه، حجم واقعی، حجم ظاهری، خطای حجم، چگالی (دانسیته)، سفتی بافت پوست و گوشت، میزان جابجایی پروب در بافت پوست و گوشت، ضخامت پوست میوه، وزن میوه، درصد عصاره، تعداد بذر، شاخص های رنگ پوست (L*، a*،b*، زاویه رنگ، کروما و  CCI)، مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون، شاخص تکنولوژی، pH، EC، فنل کل، آسکوربیک اسید و ظرفیت آنتی اکسیدانی بود.یافته ها: میوه ی یاشار روی هر پنج پایه از نظر طول، عرض و ضخامت پوست تفاوت معنی داری با هم نداشتند. دانسیته میوه طی زمان برداشت روند افزایشی داشت، لیکن روی پایه نارنج کمتر از سایر پایه ها بود. قطرهای حسابی و هندسی میوه یاشار روی همه پایه ها به قطر معادل که واقعی ترین قطر میوه است نزدیک بود. ضریب رعنایی و کرویت (مقدار 1.16)، مساحت رویه، حجم واقعی و حجم ظاهری میوه روی پایه فلائینگ دراگون بیشتر از سایر پایه ها بود (P<0.05). ...

سابقه و هدف: کاربرد پسماند جامد کارخانه روغن کشی زیتون بهصورت کمپوست در باغات زیتون، علاوهبر کمک به دفع این محصول فرعی صنعت تولید روغن زیتون، می تواند سبب بازگشت عناصر غذایی خارج شده از باغ در طی برداشت میوه نیز گردد. هدف از اجرای این تحقیق، جایگزین کردن این کمپوست با کود دامی به عنوان یک کود آلی در باغ های زیتون، بهبود وضعیت تغذیه ای درختان زیتون، کیفیت میوه، عملکرد میوه و روغن می باشد.مواد و روش ها: پسماند جامد کارخانه روغنکشی زیتون با ده درصد وزنی کاه گندم و دو درصد اوره مخلوط گردید. بعد از سه ماه فرآیند کمپوست سازی تکمیل گردید. مقادیر12، 24 و 36 کیلوگرم کمپوست به ازای هر درخت داده شد. درختان شاهد یا کمپوست دریافت نکردند (شاهد اول) و یا اینکه 15 کیلوگرم کود دامی (شاهد دوم) به جای کمپوست به آنها داده شد. عملکرد میوه و روغن، ویژگی های میوه و مقدار عناصر غذایی برگ درختان تیمار شده با کمپوست و شاهدها در دو رقم ʼزردʽ و ʼروغنی طی دو سال بررسی گردید.یافته ها: بیشترین عملکرد میوه و روغن در اولین و دومین سال متعلق به تیمار 12 و 36 کیلوگرم کمپوست در رقم زرد بود که در سال دوم عملکرد میوه و روغن به ترتیب 58 و 57 درصد بیشتر از شاهد اول در همین رقم بود. بالاترین درصد روغن در ماده خشک، در اولین سال، متعلق به تیمار شاهد دوم در رقم روغنی بود. در حالیکه دو سال پس از تیمار، درختان تیمار شده با 24 و 36 کیلوگرم کمپوست در رقم زرد درصد روغن در ماده خشک آنها حدود 10 درصد بیشتر از درختان تحت تیمار با کود دامی در همین رقم بود. وزن میوه، وزن هسته و درصد گوشت میوه در هر دو سال در رقم زرد بیشتر از رقم روغنی بود. در دومین سال پس از تیمار، درختان تیمار شده با 36 کیلوگرم کمپوست در رقم زرد، دارای بیشترین وزن میوه بودند و همچنین وزن گوشت و نسبت گوشت به هسته بیشتری نسبت به تیمار کود دامی در همان رقم داشتند. بیشترین مقدار نیتروژن، در اولین سال، متعلق به رقم روغنی با 24 کیلوگرم کمپوست بود که 26 درصد بیشتر از شاهد اول در همین رقم بود. دو سال پس از تیمار، تیمار 36 کیلوگرم کمپوست در رقم روغنی 18 درصد نیتروژن و 10 درصد فسفر بیشتری نسبت به شاهد اول در همین رقم داشت. دو سال پس از تیمار، درختانی که با 36 کیلوگرم کمپوست تیمار شده بودند 10 درصد فسفر بیشتری نسبت به شاهد اول داشتند. همچنین در این سال، رقم زرد نه درصد پتاسیم بیشتری نسبت به رقم روغنی داشت. در اولین سال، رقم زرد کلسیم و منیزیم بیشتر و فسفر و سدیم کمتری نسبت به رقم روغنی داشت. در دومین سال پس از تیمار، کلسیم و منیزیم درختان تیمار شده با 24 و 36 کیلوگرم کمپوست از لحاظ آماری در بالاترین سطح بود. نسبت سدیم به پتاسیم در رقم زرد در سال اول و دوم کمتر از رقم روغنی بود.نتیجه گیری: به نظر می رسد که تغذیه درختان زیتون تیمار شده با کمپوست پسماند جامد کارخانه روغن کشی زیتون به خصوص 36 کیلوگرم می تواند وضعیت تغذیه درختان زیتون از جمله نیتروژن، فسفر، کلسیم و منیزیم برگ را بهبود بخشد و درنتیجه سبب بهبود عملکرد میوه و روغن و کیفیت میوه به خصوص در رقم زرد شود.

آثار تاریخی نشان می دهد که کشاورزی، در تمدن های کهن، مهم ترین پیشه بوده است. با ظهور اسلام، نقش مسلمانان در توسعه و گسترش کشاورزی همانند نقش آنان در سایر علوم، پر رنگ تر شد. دانشمندان مسلمان زیادی در حوزه کشاورزی به پژوهش و تالیف پرداخته و سهم به سزایی را در توسعه این دانش در عصر خویش تا امروز ایفا می نمایند. علوم کشاورزی از جمله گیاه شناسی از نخستین دانش هایی است که در میان مسلمانان رواج یافت. آنان در آشنا ساختن اروپائیان با بعضی انواع درختان و گیاهان سهم قابل ملاحظه ای داشتند. به طوری که نام بعضی از این درختان و میوه ها در اروپا هنوز حاکی از اصل شرقی آن هاست. همچنین مسلمانان در زمینه توسعه داروسازی نیز نقش مهمی داشتند. چرا که آن ها اطلاعات زیادی در زمینه شناخت گیاهان دارویی داشته و به آن به عنوان یکی از شاخه های فرعی علم پزشکی می نگریستند. ایرانیان در اختراع ابزار و اسباب کار و تهیه آب و انبار کردن آذوقه و امثال آن سهم به سزایی در تمدن امروزی جهان دارند. آنان از قدیم در فن احداث قنات تخصص داشتند و کتاب های بسیاری درباره طرز استخراج آب های زیرزمینی و کندن قنات نوشته اند. در عصر امویان بحث آبیاری و کنترل آب های جاری بسیار مطرح و مورد توجه پژوهشگران آن دوره شمرده می شد. شواهد تاریخی نشان می دهد که مسلمانان در تدریس گیاه شناسی و تالیف کتب، تلاش فراوانی نموده اند. آنان ابتدا ترجمه تالیفات دیسفوریدس و جالینوس و کتاب های هندی را انجام داده و سپس دست به پژوهش و تالیف اثر در این زمینه زدند. به عنوان مثال محمدبن زکریای رازی نه تنها در کارهای مربوط به گیاهان دارویی مطالعاتی عمیق داشته، بلکه درباره فارماکولوژی نیز سرآمده بوده به طوری که او حدود 630 گیاه دارویی را در بخش بیست و یکم کتاب الحاوی خویش معرفی می کند. در این مقاله سعی شده است که به صورت توصیفی و تحلیلی به تاثیر محققان اسلامی در پویایی علوم کشاورزی، پژوهش ها و نوآوری های مسلمانان در حوزه گیاه شناسی و گیاهان دارویی پرداخته شود.

سابقه و هدف: مریم گلی گیاهی است از تیره نعناعیان که دارای خواص دارویی است. کشاورزان این گیاه را از طریق بذر تکثیر می کنند. اطلاعات کافی در خصوص توانایی انبارمانی و آزمون بنیه برای مریم گلی وجود ندارد. بنابراین این تحقیق برای بررسی پتانسیل انبارمانی و امکان استفاده از آزمون پیری زودرس جهت برآورد ظهور گیاهچه در مزرعه، انجام شد.مواد و روش ها: آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورها شامل دو اکوتیپ مریم گلی (همدان و اصفهان) و مدت زمان اعمال پیری زودرس (دمای 40 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 100 درصد) در پنج سطح (صفر، 24، 48، 72 و 96 ساعت) بود. در این آزمایش صفات درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه، درصد گیاهچه غیرعادی، سرعت ظهور گیاهچه در گلدان، بنیه بذر، هدایت الکتریکی، نشت پتاسیم و کلسیم مورد مطالعه قرار گرفت.یافته ها: همه صفات بررسی شده تحت تاثیر مدت پیری و نوع اکو تیپ قرارگرفتند. درصد گیاهچه های غیر عادی تحت تاثیر برهم کنش اکوتیپ و مدت پیری تسریع شده قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده در هر دو اکوتیپ با افزایش مدت زمان اعمال پیری، درصد و سرعت جوانه زنی با کاهش محسوسی رو به رو شد که این کاهش در اکوتیپ همدان به مراتب از اکوتیپ اصفهان شدیدتر بود. در اثر تیمار پیری، میزان نشت پتاسیم، کلسیم و هدایت الکتریکی افزایش یافت. افزایش هدایت الکتریکی ناشی از پیری زودرس در اکوتیپ همدان بیشتر از اکوتیپ اصفهان بود.نتیجه گیری: در مجموع نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که اعمال پیری تسریع شده به مدت 24 و 48 ساعت به ترتیب برای اکوتیپ های همدان و اصفهان، جهت برآورد دقیق تر ظهور گیاهچه در مزرعه مناسب است. در مجموع بذر اکوتیپ اصفهان در مقایسه با اکوتیپ همدان از پتانسیل انبارمانی بیشتری برخوردار بود. نتایج T test نشان داد که درصد جوانه زنی استاندارد اکوتیپ ها در آزمایشگاه با درصد سبزشدن آنها در خاک گلدان متفاوت است، لذا آزمون جوانه زنی استاندارد در این نوع از بذرها، معرف تعداد بذرهایی که بتوانند در مزرعه سبز شوند نیست.نتیجه گیری: در مجموع نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که اعمال پیری تسریع شده به مدت 24 و 48 ساعت به ترتیب برای اکوتیپ های همدان و اصفهان، جهت برآورد دقیق تر ظهور گیاهچه در مزرعه مناسب است. در مجموع بذر اکوتیپ اصفهان در مقایسه با اکوتیپ همدان از پتانسیل انبارمانی بیشتری برخوردار بود. نتایج T test نشان داد که درصد جوانه زنی استاندارد اکوتیپ ها در آزمایشگاه با درصد سبزشدن آنها در خاک گلدان متفاوت است، لذا آزمون جوانه زنی استاندارد در این نوع از بذرها، معرف تعداد بذرهایی که بتوانند در مزرعه سبز شوند نیست.