پژوهش های تولید گیاهی
سال:1390 | دوره:18 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

به منظور دست یابی بذرهایی با کیفیت بالا، تولیدکنندگان باید قادر به تخمین زمان دقیق رسیدگی بذر باشند. به این منظور در این مطالعه تغییرات کیفیت بذر در طول نمو و رسیدگی دو رقم کنجد بومی به اسامی گرگان و ساری و دو رقم اصلاح شده به اسامی داراب 14 و یلووایت مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش مزرعه ای در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1388 اجرا شد. نتایج نشان داد که رسیدگی فیزیولوژیک (حداکثر وزن بذر) در ارقام یلووایت، داراب 14، گرگان و ساری به ترتیب 68 (889)، 70 (957)، 77 (1036) و 75 (1012) روز (درجه روز رشد) بعد از گل دهی رخ داد. در این مرحله مقدار رطوبت بذر بر مبنای وزن تر به ترتیب 29، 40، 27 و 16 درصد بود. حداکثر کیفیت بذر (حداکثر جوانه زنی) در ارقام اصلاح شده داراب 14 و یلووایت، 2 و 24 روز بعد و برای ارقام بومی گرگان و ساری، 10 و 6 روز قبل از زمان وقوع رسیدگی فیزیولوژیک رخ داد، این مطلب بیانگر آن است که زمان وقوع حداکثر کیفیت بذر در کنجد با رسیدگی فیزیولوژیک مصادف نیست. بین ارقام از نظر زمان وقوع حداکثر کیفیت بذر و رسیدگی فیزیولوژیک تنوع وجود داشت. به طورکلی، برای دست یابی بذرهایی با کیفیت بالا در کنجد، برداشت باید در 1000-900 درجه روز رشد پس از گل دهی انجام شود. در این زمان، رطوبت بذر بین 35-25 درصد می باشد. همچنین، رنگ کپسول های قسمت پایین و وسط بوته از سبز به قهوه ای یا زرد (بسته به رقم) تغییر رنگ دادند. از این رو می توان از تغییر رنگ کپسول ها نیز به عنوان معیاری دیگر، برای برداشت کنجد استفاده کرد.

یکی از مشکلات تولید بادام خود ناسازگاری است که موجب کاهش شدید تشکیل میوه می گردد. بنابرین اصلاح بادام به منظور ایجاد ارقام خود سازگار اهمیت بالایی دارد. در این آزمایش رشد لوله گرده پس از عمل خود گرده افشانی در 28 ژنوتیپ انتخاب شده بادام به دست آمده از تلاقی رقم خود سازگار تونو (والد پدری) و رقم خود ناسازگار شاهرود 12 (والد مادری) به کمک میکروسکوپ فلورسنس بررسی شد. گل ها به وسیله قلم مو با گرده خودی گرده افشانی دستی و سپس با کیسه ایزوله شدند. نمونه های گل در 24، 72 و 120 ساعت پس از گرده افشانی دستی برداشت شدند. نتایج نشان داد که زمان 24 و 72 ساعت پس از خود گرده افشانی به منظور رسیدن لوله گرده به قسمت انتهایی خامه کافی نمی باشد ولی زمان 120 ساعت برای رسیدن لوله گرده به انتهای خامه مناسب بود. در زمان 120 ساعت پس گرده افشانی بر اساس طبقه بندی اول (درصد مادگی های دارای لوله گرده در قسمت انتهایی خامه)، 60.71 درصد از ژنوتیپ ها خود ناسازگار، 17.86 درصد مشکوک، 7.14 درصد خود سازگار و 14.29 درصد کاملا خود سازگار بودند، از سوی دیگر، بر اساس روش دیگری از طبقه بندی (میانگین تعداد لوله های گرده در قسمت انتهایی خامه)، 50 درصد از ژنوتیپ ها خود ناسازگار، 32.14 درصد مشکوک، 17.86 درصد خودسازگار بودند. بنابرین مشاهده رشد لوله گرده توسط میکروسکوپ فلورسنس به عنوان یک روش مفید و کاربردی به منظور تشخیص ژنوتیپ های خود سازگار بعد از این که ژنوتیپ ها شروع به گل دهی کردند، شناخته شد.

این پژوهش با هدف بررسی اثرات کمبود آب در مراحل مختلف فنولوژیک کلزای بهاره، روی عملکرد و اجزای عملکرد دانه و روغن و ارزیابی قابلیت شاخص های دمای تاج پوشش برگ و مقدار نسبی آب برگ در بازتاب اثرات کمبود آب در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی طی سال زراعی 1386 به اجرا درآمد. آزمایش به صورت فاکتوریل شامل دو فاکتور تنش خشکی در 4 سطح آبیاری کامل، قطع آبیاری در مراحل ساقه روی، گل دهی و پر شدن خورجین ها و ژنوتیپ با 2 سطح هایولا 401 و آرجی اس 300، بر پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار پیاده گردید. نتایج نشان دادند که کمبود آب در تمام مراحل اعمال، باعث افزایش دمای تاج پوشش برگ و کاهش مقدار نسبی آب برگ، تعداد خورجین در بوته، تعداد دانه در خورجین، شاخص برداشت، عملکرد دانه و روغن شد. همبستگی های معنی داری بین دمای تاج پوشش برگ و مقدار نسبی آب برگ با یکدیگر و با عملکرد دانه و روغن دیده شد. به نظر می رسد این دو شاخص برای شناسایی اثرات کمبود آب در کلزای بهاره قابل استفاده باشند. بیش ترین افت عملکرد دانه و روغن در شرایط کمبود آب در مراحل گل دهی و پر شدن خورجین ها رخ داد، بنابراین تامین آب کافی در این مراحل برای دست یابی به عملکرد قابل قبول، ضروری به نظر می رسد. بین دو ژنوتیپ مورد مطالعه، هایولا 401 همواره از عملکرد دانه و روغن بالاتری برخوردار بود.

به منظور داشتن یک برنامه اصلاحی موفق، تعیین ارتباط بین صفات اهمیت زیادی دارد. این پژوهش به منظور ارزیابی روابط بین صفات زراعی و فیزیولوژیک و عملکرد دانه 10 رقم گندم در تیمارهای رطوبتی معمول و تنش (به ترتیب آبیاری پس از 3±70 و 3±130 میلی متر تبخیر از تشت کلاس A) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 84 اجرا گردید. ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنتیکی بین عملکرد دانه با شاخص برداشت، تعداد دانه در سنبله، محتوای نسبی آب، میزان کلروفیل a و مجموع میزان کلروفیل های a و b در هر دو شرایط مثبت و معنی دار و با سرعت از دست دادن آب منفی و معنی دار بود. همبستگی بین سطح برگ با وزن ویژه برگ در هر دو شرایط منفی و معنی دار بود. در شرایط تنش همبستگی مثبت و معنی داری بین وزن پدانکل در مرحله سنبله دهی و تفاوت وزن پدانکل در مراحل سنبله دهی و رسیدگی با عملکرد دانه و محتوای نسبی آب مشاهده شد. نتایج تجزیه به عامل ها در شرایط تنش 6 و در شرایط معمول 7 عامل را معرفی نمود که به ترتیب 94.0 و 94.6 درصد از تنوع کل داده ها را توجیه نمودند. نتایج همبستگی های متعارف در شرایط معمول نشان داد که در اولین متغیر متعارف برای گروه صفات زراعی، روز تا سنبله دهی و وزن هزار دانه سهم بیش تری نسبت به سایر صفات داشتند. در بین صفات فیزیولوژیک وزن ویژه برگ و محتوای نسبی آب سهم به سزایی در اولین متغیر متعارف داشتند. نتایج همبستگی های متعارف در شرایط تنش نشان داد که اولین متغیر برای گروه صفات زراعی تحت تاثیر ارتفاع و روز تا سنبله دهی و برای مجموعه صفات فیزیولوژیک تحت تاثیر محتوای نسبی آب و وزن ویژه برگ بود.

نوع قند و تنظیم کننده رشد از اجزا ضروری تشکیل دهنده محیط کشت بافت می باشند. در این پژوهش، غلظت های مختلف برخی از کربوهیدرات ها و تنظیم کننده های رشد در طی کشت بساک و تولید جنین رویشی تاتوره (D. stramonium L.) در محیط کشت موراشیگی و اسکوگ (MS) مورد بررسی قرار گرفت. در محیط کشت MS حاوی 0.5 میلی گرم در لیتر کینتین (Kin) همراه با 2 میلی گرم در لیتر 4،2- دی کلرو فنوکسی استیک اسید ((2,4-D و همچنین محیط کشت MS دارای 0.25 میلی گرم در لیتر کینتین همراه با 2 میلی گرم در لیتر 4،2- دی کلرو فنیل استیک اسید ( (2,4-Dبیش ترین تولید کالوس را می نمایند. در بین چهار نوع قند ساکاروز، گلوکوز، فروکتوز و مالتوز به کار برده شده در این پژوهش، بیش ترین میزان کالزایی در محیط کشت MS محتوی مالتوز با غلظت 40 گرم در لیتر مشاهده گردید. بررسی اثر تنظیم کننده های رشد بر میزان جنین زایی نشان داد که بیش ترین میزان القا جنین سوماتیکی در کالوس های بساک در غلظت 1 میلی گرم در لیتر 6- بنزیل آمینوپورین (BAP) همراه با 0.5 میلی گرم در لیتر -α نفتالین اسید استیک (NAA) به دست آمد.

این پژوهش با هدف بررسی سطوح مختلف سولفات آلومینیوم در محلول نگهدارنده همراه با برش مجدد شاخه بر ماندگاری گل شاخه بریده رز رقم وارلون در گروه باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان انجام گرفت. گل های شاخه بریده رز از پایه های مادری دوساله برداشت شده و تحت تیمار محلول سولفات آلومینیوم با غلظت های (0، 100، 150 و 200 میلی گرم در لیتر) و برش مجدد شاخه در 2 سطح (بازبرش و بدون برش) قرار گرفتند. در طول آزمایش صفات ماندگاری، کلروفیل a،b و کلروفیل کل، جذب آب، محتوای نسبی آب، پروتئین کل، فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز در گلبرگ ها اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که سطوح مصرف سولفات آلومینیوم تاثیر معنی دار بر صفات میزان کلروفیل a، کلروفیل کل و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در سطح 1 درصد و بر صفات ماندگاری، کلروفیل a و محتوای نسبی آب در سطح 5 درصد داشت. همچنین سطوح برش مجدد شاخه تاثیر معنی دار بر صفات ماندگاری، میزان کلروفیل، جذب آب، محتوای نسبی آب، پروتئین کل و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در سطح 1 درصد نشان داد. تاثیر متقابل سولفات آلومینیوم و برش مجدد شاخه نیز بر صفات کلروفیل b و فعالیت آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز در سطح 1 درصد و بر صفات ماندگاری، کلروفیل کل، محتوای نسبی آب در سطح 5 درصد معنی دار بود. بنابراین تیمارها به طور مستقیم و یا غیرمستقیم بر صفات اندازه گیری شده تاثیر معنی دار داشته و موجب کاهش پیری و افزایش ماندگاری و کیفیت گل ها گردید.

در این پژوهش، تاثیر 5 جدایه از گونه قارچی Trichoderma harzianum در افزایش رشد گیاه گوجه فرنگی در شرایط گلخانه ای و در قالب طرح کاملا تصادفی در 6 تکرار انجام شد. برای انجام این پژوهش از 3 غلظت 0.5، 1 و 1.5 درصد مایه تلقیح به ازای هر گلدان استفاده شد. طول گیاه، قطر ساقه، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه و تعداد برگ به عنوان شاخص های رشدی در این آزمون مورد استفاده قرار گرفتند. نتایج آزمون نشان داد که جدایه ها اثرات متفاوتی در شاخص های رشدی گیاه گوجه فرنگی داشته و تفاوت معنی دار آماری در سطح احتمال 5 و 1 درصد با آزمون چند دامنه ای دانکن نشان دادند. در بین جدایه ها، T1 با افزایش 12.18 درصدی در وزن تر اندام هوایی، 15.41 درصدی در وزن خشک اندام هوایی، 12.70 درصدی در وزن تر ریشه، 16.11 درصدی در وزن خشک ریشه، 20.41 درصدی در تعداد برگ، 2.50 درصدی در قطر ساقه و افزایش 18.51 درصدی در طول گیاه بیش ترین اثر رشدی را از خود نشان داد. جدایه ها در غلظت 1.5 درصد بیش ترین اثر رشدی را داشتند. امکان استفاده از جدایه های یاد شده به عنوان عوامل محرک رشد گیاهی در این مقاله بحث شده است.

بابونه آلمانی یکی از مهم ترین گیاهان دارویی از خانواده کاسنی می باشد که از گل های آن در صنایع داروسازی، آرایشی-بهداشتی و صنایع غذایی استفاده فراوانی می گردد. به منظور مطالعه اثر تنش خشکی ناشی از پلی اتیلن گلیکول (PEG) بر درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه در 4 رقم اصلاح شده بابونه آلمانی، آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار اجرا گردید. فاکتور اول شامل سطوح مختلف تنش خشکی (صفر، 1-، 2-، 3-، 4-، 5-، 6-، 8-، 10- و 12- بار) به دست آمده از پلی اتیلن گلیکول که پتانسیل صفر بار به عنوان شاهد در نظر گرفته شد، فاکتور دوم شامل 4 رقم اصلاح شده بابونه آلمانی: بونا، جرمانیا، گورال و لوتئا بود. نتایج آنالیز واریانس بیانگر اثر معنی دار سطوح مختلف تنش خشکی و نوع رقم بر مولفه های جوانه زنی بود و همچنین اثر متقابل خشکی و رقم نیز بر خصوصیات مورد بررسی معنی دار گردید. نتایج نشان داد که با افزایش تنش خشکی، هر یک از صفات اندازه گیری شده کاهش معنی داری یافتند به طوری که در پتانسیل های 4- و 6- بار درصد جوانه زنی به 48 و 16 درصد و سرعت جوانه زنی به 5.7 و 1.8 بذر در روز کاهش یافت و در پتانسیل های 8-، 10- و 12- جوانه زنی به صفر رسید. طول ساقه چه نیز نسبت به طول ریشه چه کاهش بیش تری در مقابل تنش خشکی نشان داد. ارقام مختلف بابونه به دلیل تفاوت های ژنتیکی نسبت به تنش خشکی عکس العمل متفاوتی نشان دادند به طوری که ارقام لوتئا و بونا در بین ارقام مورد مطالعه بیش ترین تحمل به خشکی را در مرحله جوانه زنی نشان دادند.