پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل
سال:1392 | دوره:20 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

به منظور بررسی اثرات عوامل فیزیوگرافی و تعیین رابطه آن ها با ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک، مساحت 268.7 هکتار از جنگل های خانیکان نوشهر در اردیبهشت ماه 1391 مورد بررسی قرار گرفت. تعداد 60 نمونه خاک از 3 عمق 0-10، 10-20، و 20-30 سانتی متر با روش نمونه برداری تصادفی-سیستماتیک برداشت شد. در محل برداشت نمونه های خاک، عوامل فیزیوگرافی (شیب، جهت جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریا) ثبت گردید. خصوصیات خاک شامل اسیدیته، وزن مخصوص ظاهری، رطوبت اشباع، کربن آلی، نیتروژن کل، بافت خاک و زی توده کرم های خاکی در محیط آزمایشگاه مورد اندازه گیری قرار گرفت. هم زمان با نمونه برداری خاک، کرم های خاکی نیز به صورت جداگانه و به روش دست چین کردن از خاک جدا و در 3 گروه اکولوژیک اپی ژئیک، آنسئیک و اندوژئیک دسته بندی شد. شیب منطقه به 5 کلاسه (0-20، 20-40، 40-60 و 60-80) و ارتفاع از سطح دریا به 3 کلاسه (100-150، 150-200، 200-260، متر) تقسیم گردید. آنالیز واریانس صورت گرفته بیانگر آن است که مقادیر اسیدیته، وزن مخصوص ظاهری، رطوبت اشباع و بافت خاک دارای تفاوت های معنی داری در بین کلاسه های شیب و جهت های جغرافیایی بوده اند. مقادیر نیتروژن و نسبت کربن به نیتروژن به ترتیب تفاوت های معنی داری را در بین جهت های جغرافیایی و کلاسه های شیب نشان داد. خصوصیات فیزیکوشیمیایی مورد بررسی تفاوت های معنی داری را در بین کلاسه های ارتفاعی نشان نداد. تعداد و زی توده اپی ژئیک ها تفاوت های آماری معنی داری را در بین کلاسه های مختلف شیب و جهت های جغرافیایی نشان داد. اپی ژئیک ها بیش تر در لایه های سطحی خاک (0-10 سانتی متری)، آنسئیک ها و اندوژئیک ها بیش ترین فعالیت خود را در عمق های پایین تر (10-20، و 20-30 سانتی متری) نشان دادند.

تعداد در هکتار در یک جامعه جنگلی بیانگر وضعیت موجود بوده و پایش آن، در ارزیابی تغییرات توده های جنگلی بسیار اهمیت دارد. از سوی دیگر، کاربرد روش های فاصله ای در برآورد تراکم در جنگل، به ویژه جنگل های تنک، گسترش فراوان یافته است. بنابراین این پژوهش با هدف معرفی و مقایسه دو روش مهم LTS و LIS در برآورد تعداد در هکتار درختان بنه در جنگل های زاگرس انجام شد. بخشی از جنگل تحقیقاتی بنه در استان فارس با مساحت 45 هکتار برای این منظور انتخاب شد. مطالعه اولیه نشان داد که در روش LTS طول مطلوب ترانسکت 167 متر بوده که در 10 نقطه نمونه برداری پیاده شد و فاصله عمود بر خط ترانسکت درختان بنه تا 46 متری از ترانسکت ثبت گردید. همچنین در روش LTS، آماربرداری اولیه نشان داد که ترانسکت های روش LTS در شبکه پیاده شده برای این روش نیز مناسب است. نتایج آماربرداری نشان داد که تعداد در هکتار درختان بنه با استفاده از روش LTS برابر با 21.1 و با حدود اعتماد (95 درصد) 16 و 26.2 بود که با مقدار واقعی (19.4 پایه در هکتار) اختلاف معنی داری نداشت. در حالی که روش LIS این مقدار را 26 و با حدود اعتماد (95 درصد) 18.7 و 33.3 نشان داد که میانگین به دست آمده با مقدار واقعی اختلاف معنی دار داشت. بنابراین روش LTS در برآورد تعداد در هکتار درختان بنه در محدوده بررسی کارایی بیش تری داشته و پیشنهاد می شود قابلیت روش نام برده در سایر نقاط جنگل های زاگرس نیز مورد بررسی قرار گیرد.

در این پژوهش، اثر قارچ کش بورات روی به همراه افزودنی های جاذب نور و آنتی اکسیدان در بهبود مقاومت به هوازدگی چندسازه چوب- پلی اتیلن دانسیته بالا مورد مطالعه قرار گرفت. به این منظور رنگ سنجی و مقاومت کششی نمونه ها در زمان های 0، 500، 1000 و 1500 ساعت هوازدگی، طیف سنجی تبدیل فوریه مادون قرمز و روش گرماسنجی پویشی تفاضلی نمونه ها قبل و بعد از 1500 ساعت هوازدگی بررسی گردید. نتایج نشان داد که بورات روی تاثیری در مقاومت به هوازدگی چندسازه چوب- پلی اتیلن دانسیته بالا نداشته است. بررسی طیف سنجی تبدیل فوریه مادون قرمز و نتایج گرماسنجی پویشی تفاضلی نمونه های شامل آنتی اکسیدان، نشان دهنده اکسایش و تخریب بیش تر سطح نمونه های نام برده بود. استفاده از جاذب نور باعث بهبود مقاومت به هوازدگی نمونه ها شد و به طور قابل ملاحظه ای از افت مقاومت کششی و تغییرات رنگی نمونه ها در اثر هوازدگی جلوگیری کرد.

در این پژوهش، اثرات پالایش جداگانه و مخلوط خمیرهای CMP داخلی ممرز و الیاف بلند وارداتی بر ویژگی های کاغذهای تهیه شده از آن ها در دو حالت جداگانه مطالعه و ارزیابی شد. در حالت اول، خمیر CMP ممرز برای رسیدن به درجه روانی بین 250- 400 CSF (261، 309، 362، و 410) و خمیر الیاف بلند برای رسیدن به درجه روانی بین 400- 600 CSF (410، 474، 530، و 590) به صورت جداگانه توسط دستگاه PFI پالایش شدند. سپس خمیرهای یاد شده با نسبت 20.80 با هم مخلوط شده و از هر کدام به تعداد کافی کاغذ دست ساز ساخته شده و ویژگی های فیزیکی، مکانیکی و نوری آن ها اندازه گیری شد. در حالت دوم، مقادیر درجه روانی مخلوط خمیرها در هر دسته (261 ممرز و 410 الیاف بلند، 309 ممرز و 474 الیاف بلند، 362 ممرز و 530 الیاف بلند، 410 ممرز و 590 الیاف بلند) به دست آمده از حالت اول محاسبه شده و سپس با پالایش مخلوط خمیرها، درجه روانی آن ها به درجه روانی محاسبه شده برای هر دسته رسانده شد. از هر یک از مخلوط های به دست آمده، کاغذهای دست ساز ساخته شده و ویژگی های فیزیکی، مکانیکی و نوری آن ها اندازه گیری شد. مقایسه نتایج به دست آمده نشان داد که بین ویژگی های کاغذهای ساخته شده در دو حالت پالایش جداگانه و مخلوط خمیرها، اختلاف معنی دار آماری در سطح 1 درصد خطای آزمایش، وجود ندارد. با این وجود، استفاده از دورهای بیش تر برای پالایش خمیرها سبب بهبود ویژگی های کاغذها شد. از سوی دیگر، مشاهده شد که پالایش خمیرها به صورت مخلوط، در مقایسه با پالایش جداگانه آن ها، سبب صرفه جویی در مصرف انرژی پالایش شده و بنابراین فرآیند پالایش مخلوط خمیرها توصیه می شود.

امروزه دگرگونی های بسیار زیاد همراه با گسترش رقابت در زمینه های مختلف، به ویژه در بازارها، مشاهده می شود. بنابراین انجام پژوهش های بازار برای همه کشورها و شرکت هایی که درصدد هستند حضوری آگاهانه در بازار داشته باشند ضرورت دارد. وجود پتانسیل عظیم مصرف این فرآورده لزوم بررسی روند تولید، واردات و صادرات این محصول را طلب می کرد. بازار مصرف این فرآورده به روش تحلیل رگرسیون مصرف گذشته و تحلیل رگرسیون سهم بازار آن در بین بازار سایر اوراق فشرده چوبی مورد بررسی قرار گرفت و پیش بینی می شود، روند افزایش مصرف در سال های آینده نیز با سرعت زیادی ادامه یابد و به حدود 60 درصد سهم بازار اوراق فشرده چوبی در سال 2014 برسد. برای مطالعه بازار مصرف تخته فیبر نیمه سنگین، بررسی معیارهای موثر در مقبولیت آن بین مصرف کنندگان ضروری می باشد، برای این منظور، پرسش نامه ای طراحی و توسط کارشناسان و مصرف کنندگان تکمیل گردید و منجر به انتخاب 10 معیار موثر بر مصرف این فرآورده در کشور گردید. با توجه به تجزیه واریانس انجام شده، معیارهای موثر بر بازار مصرف تخته فیبر نیمه سنگین از نظر مصرف کنندگان ایرانی دارای اهمیت یکسانی نبوده و اثرات آن ها نیز مختلف و متفاوت است. عمده ترین دلایل مقبولیت آن در بین مصرف کنندگان ایرانی ویژگی های زیباشناختی و مقاومت در برابر رطوبت آن می باشد.

به حداقل رساندن ضایعات چوب در بهره برداری از جنگل ها اهمیت اقتصادی دارد. در این پژوهش حجم و مشخصات مازاد مقطوعات بهره برداری در پارسل 237 به مساحت 41 هکتار از جنگل های کوهستانی راشستان ناوا سالم مورد بررسی قرار گرفت. این پارسل به شیوه جنگل شناسی تک گزینی و روش بهره برداری گرده بینه کوتاه و بلند مدیریت می شود. برای برآورد حجم، وزن و کیفیت مازاد مقطوعات داخل پارسل از طرح نمونه برداری منظم تصادفی با استفاده از 20 خط نمونه 100 متری و برای محاسبه حجم هر قطعه مازاد مقطوعات از رابطه هوبر استفاده شد. حجم، وزن و تعداد مازاد مقطوعات باقی مانده در عرصه پارسل بعد از عملیات بهره برداری به ترتیب 3.6 مترمکعب، 2.5 تن و 233 قطعه چوب در هکتار برآورد شد. میانگین های حجم، وزن، طول و قطر میان قطعات به ترتیب حدود 0.02 مترمکعب، 15 کیلوگرم، 1.5 تر و 10 سانتی متر به دست آمد. حدود 65 درصد حجم مازاد مقطوعات را چوب هایی با کیفیت درجه یک بدون پوسیدگی و گره تشکیل می دهد. نسبت حجم مازاد مقطوعات باقی مانده در عرصه پارسل به تعداد درختان قطع شده 0.58 مترمکعب است. این نسبت برای قطع هر 100 سیلو درختان نشانه گذاری شده 17 مترمکعب است. همچنین مقدار حجم مازاد مقطوعات به ازای قطع هر 100 سانتی متر قطر برابر سینه درختان 1.08 مترمکعب است. این مقدار مازاد مقطوعات باقی مانده در پارسل قابل ملاحظه بوده و قابل استفاده در صنایع چوب هستند. بنابراین خارج کردن آن ها می تواند ارزش اقتصادی داشته باشد.

در این مطالعه، مقاومت به پوسیدگی فرآورده چندسازه صنعتی آرد سرشاخه پسته- کوپلیمر پلی پروپیلن در برابر قارچ مولد پوسیدگی سفید Tramest versicolor و قارچ مولد پوسیدگی قهوه ای puteana Coniophora بررسی گردید . نمونه های فرآورده چندسازه با و بدون رنگ دانه محتوی60  درصد آرد سرشاخه پسته در معرض آزمون پوسیدگی، مطابق با استاندارد ASTMD 1413 به مدت 3 ماه قرار گرفتند. نتایج نشان دادند که فرآورده چندسازه صنعتی آرد سرشاخه پسته- کوپلیمر پلی پروپیلن مستعد پوسیدگی می باشد. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که میزان کاهش وزن نمونه ها در اثر قارچ مولد پوسیدگی قهوه ای به طور معنی داری بیش تر از قارچ مولد پوسیدگی سفید بود، ولی حضور یا حضور نداشتن رنگ دانه تاثیر معنی داری بر روی کاهش وزن نمونه ها نداشت. با بررسی میکروسکوپ الکترونی نمونه های پوسیده و شاهد، حضور منافذ و ترک ها در فرآورده چندسازه سرشاخه پسته- کوپلیمر پلی پروپیلن و نفوذ ریسه ها در نمونه های پوسیده شده توسط قارچ C. puteana نشان داده شد، ولی نفوذ قارچ مولد پوسیدگی سفید به صورت سطحی بود.

در این پژوهش وضعیت کنونی واحدهای ساخت و تولید محصولات چوبی از نظر اندازه کارگاه، انبار مواد اولیه و محصولات تولیدی، نوع مواد اولیه و ماشین آلات موجود در کارگاه ها بررسی شده و داده ها از طریق پرسش نامه از 127 واحد تولیدی صنایع چوب که در بخش های ساخت و تولید کابینت، انواع مبلمان اداری و خانگی و دکوراسیون منازل فعالیت دارند، در سطح شهرستان های استان گلستان جمع آوری شده است. تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده نشان داد که 52 درصد از کارگاه های تولیدی، کارگاه های کوچک بوده و پس از آن بیش ترین فراوانی مربوط به کارگاه های خیلی کوچک می باشد. بیش تر کارگاه ها توسط یک نفر و با سرمایه ای اندک راه اندازی شده اند و همه کارگاه ها مربوط به بخش خصوصی می باشند. 62 درصد از کارگاه ها، انبار مواد اولیه و 75 درصد آن ها انبار محصولات تولیدی ندارند. عمده ترین دلیل نبود انبار مواد اولیه و محصولات تولیدی، نبود سرمایه کافی می باشد. 40 درصد درودگران از فضای کارگاه برای نگهداری مواد اولیه مصرفی خود استفاده می کنند. 38 درصد کارگاه ها از مواد اولیه مختلف برای ساخت محصولات چوبی استفاده می کنند و 34 درصد آن ها فقط از نراد، 18 درصد از MDF و تخته خرده چوب روکش شده و 10 درصد از چوب آلات جنگلی بهره می برند. مهم ترین دلیل استفاده از مواد اولیه مختلف مصرفی، کیفیت مواد و سفارش مشتری می باشد ضمن این که 79 درصد ماشین آلات اصلی کارگاه ها را ماشین آلات ساخت ایران تشکیل می دهد اما دستگاه های کوچک برقی بیش تر خارجی اند.

در این مطالعه، الیاف بلند آلفا سلولز سوزنی برگان (میکروفیبر) با فرآیند سریع، ساده و تک مرحله ای آسیاب به نانوفیبرهای سلولزی تبدیل شدند. خواص فیبرهای سلولزی شامل ویژگی های مرفولوژیک (قطر و توزیع قطری)، تغییرات ساختاری کریستال (ضخامت کریستال و درجه کریستالی)، پایداری سوسپانسیون و خواص فیزیکی فیلم (شفافیت و نفوذپذیری) در دو مقیاس میکرو و نانو مطالعه شد. مقایسه متوسط قطری میکروفیبرها (33±10 میکرومتر) و نانوفیبرها (28±11 نانومتر) نشان داد که فرآیند آسیاب با کاهش 1200 برابر قطر، در تولید نانوفیبرها کاملا کارآمد بوده است. مطالعه های پراش پرتو ایکس نشان داد که درجه کریستالی و ضخامت کریستال در میکروفیبرها به ترتیب 79 درصد و 5.1 نانومتر بوده که در اثر فرایند آسیاب این مقادیر به ترتیب به 73 درصد و 4.6 نانومتر برای نانوفیبرهای سلولزی کاهش یافتند. این تغییرات بیانگر اثر قابل ملاحظه نیروهای فشاری و برشی سنگ های آسیاب بر ساختار کریستال سلولز است. بر خلاف ته نشینی سوسپانسیون خمیر اولیه (میکروفیبر) پس از 2 دقیقه، سوسپانسیون نانوفیبر کاملا پایدار بوده است. شفافیت کیفی فیلم میکروفیبر بسیار کم تر از شفافیت کیفی فیلم نانوفیبر و مقدار نفوذپذیری آن (320 میکرومتر بر پاسکال در ثانیه) بسیار بیش تر از نفوذپذیری فیلم نانوفیبر (1.06 بر پاسکال در ثانیه) بوده که نشان می دهد با کوچک سازی ابعاد سلولز از مقیاس میکرو به نانو، سطح ویژه و پیوند افزایش یافته و ساختار فیلم به دست آمده یکنواختی بیش تر و تخلخل کم تری می یابد.

در این مطالعه از یک نانوماده سلولزی و دوست دار محیط زیست به عنوان تقویت کننده خمیر شیمیایی مکانیکی کارخانه چوب و کاغذ مازندران (مورد استفاده در تهیه مقوای روکش) و با هدف بررسی اثر مدت زمان اختلاط سوسپانسیون بر ویژگی های کاغذ نهایی استفاده شده است. به این منظور سوسپانسیون های شامل 5 درصد وزنی نانوفیبر سلولز و خمیر شیمیایی مکانیکی تهیه و بر روی هم زن مغناطیسی به مدت 0.5، 1، 4 و 8 ساعت و در دمای 25 درجه سانتی گراد هم زنی شدند. سوسپانسیون به دست آمده با فیلتراسیون خلا آب گیری شد. پس از آب گیری، کاغذ به دست آمده پرس و در آون در دمای 100 درجه سانتی گراد خشک شد. نتایج نشان داد که با افزایش مدت زمان اختلاط در مراحل نخستین (تا حدود 1 ساعت) نفوذپذیری به هوا کاهش و ویژگی های مقاومتی کاغذ افزایش یافته است. این در حالی است که با افزایش مدت زمان اختلاط روند تغییرات کاملا عکس گردیده که دلیل آن را می توان در تغییر روند برهم کنش الیاف با نانوفیبر سلولز در زمان های طولانی اختلاط جستجو نمود.