پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل
سال:1395 | دوره:23 | شماره:4 |تعداد مقالات:22

سابقه و هدف: جنگل ها یکی از ارزشمندترین اکوسیستم های خشکی اند و تامین کننده بسیاری از نیازهای انسان از گذشته تا امروز بوده اند. پایدار بودن یک جنگل مستلزم حفظ عناصر غذایی در خاک آن است و شناخت ویژگی های خاک می تواند یکی از پایه های مدیریت اصولی جنگل باشد. ذخایر عناصر پرمصرف از شاخص های مهم در ارزیابی اثر گونه های درختی بر عملکرد اکوسیستم است. مطالعات فراوانی در مورد اثر آشکوب فوقانی بر خصوصیات خاک انجام شده است که نشان دهنده اثر قابل توجه نوع گونه درختی آشکوب بالایی توده بر حاصلخیزی خاک است. بنابراین، پژوهش حاضر به منظور بررسی نقش اکوسیستم های جنگلی بر تغییرپذیری ویژگی های خاک و همچنین مقایسه تغییرات ایجاد شده در خاک اکوسیستم های جنگلی با منطقه شاهد صورت گرفت.مواد و روش ها: در این پژوهش تاثیر اشکوب فوقانی بر خصوصیات خاک در توده های دست کاشت و طبیعی جنگلی در جنگل های هیرکانی شمال ایران واقع در چمستان نور مورد بررسی قرار گرفت. به منظور بررسی برخی از شاخص های حاصلخیزی خاک در منطقه مورد مطالعه در هر یک از توده های جنگل طبیعی شامل افرا پلت، آزاد، انجیلی، بلوط بلند مازو و ممرز، جنگل کاری آمیخته شامل افراپلت، اوجا، بلوط بلند مازو، ممرز و نمدار، جنگل کاری افرا پلت، جنگل کاری کاج تدا و منطقه قطع یکسره (شاهد) 16 نمونه خاک از دو عمق 15-0 و 30-15 برداشت شد. نمونه های خاک برای اندازه گیری مقادیر عناصر پرمصرف خاک شامل نیتروژن، فسفر، پتاسیم، منیزیم، کلسیم و برخی مشخصه های فیزیکوشیمیایی شامل بافت خاک و رطوبت به آزمایشگاه منتقل شدند و C/N محاسبه شد. یافته ها: نتایج آنالیز نشان داد که از نظر اجزای تشکیل دهنده بافت خاک جز شن، توده های مورد نظر با هم اختلاف معنی داری داشتند و از نظر عمق فاقد اختلاف معنی داری بودند. همچنین از نظر میزان رطوبت و نسبت کربن به نیتروژن در بین توده ها و عمق های مورد نظر تفاوت معنی داری وجود داشت و بالاترین میزان رطوبت 19.34، 18.77 درصد و نسبت کربن به نیتروژن 12.91 و 11.75 به ترتیب مربوط به توده جنگل کاری کاج تدا و عمق اول بود. اندازه گیری ذخایر عناصر مغذی خاک نشان داد که حاصلخیزی در رابطه با افزایش عمق کاهش می یابد که با توجه به عمق خاک اختلاف معنی داری را نشان می دهد. نتایج آنالیز ذخایر عناصر غذایی پرمصرف نشان دهنده آن است که بیشترین مقدار ذخیره نیتروژن کل مربوط به توده جنگل کاری آمیخته بوده و بیشترین مقدار ذخیره فسفر قابل جذب مربوط به توده جنگل کاری افرا پلت می باشد و همچنین توده جنگل کاری کاج تدا از نظر ذخیره پتاسیم قابل جذب و نسبت به سایر توده ها بالاترین میزان را نشان داده است و از نظر مقادیر ذخایر منیزیم قابل جذب و کلسیم قابل جذب به ترتیب در توده های جنگل طبیعی و شاهد بالاترین مقدار حاصل شد.نتیجه گیری: در مجموع می توان به این نتیجه دست یافت که توده های پهن برگ از موفقیت بیشتری نسبت به توده های سوزنی برگ برخوردار بوده اند، لذا در مدیریت پایدار جنگل ها این موضوع را باید مورد توجه قرار داد.

سابقه و هدف: درختان بنه به دلیل برداشت شیره سقز و اهمیت آن در تامین معیشت جنگل نشینان ناحیه زاگرس، از اهمیت اقتصادی- اجتماعی ویژه ای برخوردار می باشند. هدف این پژوهش بررسی پاسخ درختان بنه به برداشت شیره سقز بوده و شاخص های زیست سنجی این گونه (قطر یقه، ارتفاع کل، ارتفاع تنه، نسبت ارتفاع تنه به ارتفاع کل، ارتفاع تاج و سطح تاج) به عنوان نمایه در این ارزیابی به کار گرفته شده است.مواد و روش ها: برای انجام این تحقیق یک توده رهاشده و یک توده در حال بهره برداری با شرایط فیزیوگرافی مشابه در روستاهای بیوند پایین و بیوند بالا در شهرستان جوانرود، استان کرمانشاه، انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. توده رهاشده مورد بررسی، در گذشته مورد بهره برداری قرار گرفته ولی در 22 سال اخیر (1391-1369) برداشت سقز در آن متوقف بوده است. در توده مورد بهره برداری، برداشت سقز از درختان بنه از گذشته تا سال انجام این پژوهش (1391) انجام شده است. بعد از برداشت محدوده توده های مورد بررسی، آماربرداری صد درصد انجام گردید و ضمن یادداشت نام گونه، قطر یقه تمام گونه های درختی با قطر یقه مساوی و بیشتر از پنج سانتی متر اندازه گیری شد. در درختان بنه علاوه بر قطر یقه، ارتفاع (ارتفاع کل و ارتفاع تنه) و دو قطر عمود بر هم تاج نیز اندازه گیری شد. نرمال بودن داده ها با استفاده از آزمون کلموگروف- اسمیرنف، مقایسه الگوی پراکنش درختان در طبقات قطری با استفاده از آزمون مربع کای و مقایسه نمایه های زیست سنجی درختان بنه در توده های مورد بررسی با استفاده از آزمون  tمستقل انجام شد.یافته ها: نتایج نشان داد که بین نمایه های قطر یقه، ارتفاع کل و ارتفاع تاج درختان بنه در توده های مورد بررسی اختلاف معنی داری وجود داشت و میانگین این مشخصه ها (غیر از قطر یقه) در توده رهاشده بیشتر از توده مورد بهره برداری بود. از نظر ارتفاع تنه، نسبت ارتفاع تنه به ارتفاع کل و سطح تاج، تفاوت آماری معنی داری بین درختان بنه در توده های مورد بررسی مشاهده نشد.نتیجه گیری: اگر چه برداشت سقز یک منبع مهم معیشتی برای ساکنان محلی در زاگرس شمالی است؛ ولی روش سنتی بهره برداری از نظر اکولوژیکی و اقتصادی ناکارآمد می باشد. برای بهبود معیشت ساکنان محلی ضروری است روش علمی برداشت سقز که از نظر اقتصادی و اکولوژیکی کارآمدتر است؛ جایگزین روش سنتی شود. علاوه بر سقزگیری، نبود زادآوری نیز بقای این گونه باارزش را تهدید می نماید. شرط اصلی برای حفظ پایداری درختان بنه در عرصه های جنگلی و استمرار سود حاصل از سقز برای سال ها و نسل های آینده استقرار زادآوری می باشد. پپس به نظر می رسد که به جای اخذ بهره و عوارض در طرح های بهره برداری، باید کاشت بذر و مراقبت و نگهداری از نهال ها و تضمین استقرار زادآوری این گونه با ارزش در سامان های عرفی، پیش شرط بهره برداری از درختان بنه باشد.

سابقه و هدف : امروزه توصیف کمی ساختار جنگل به عنوان یکی از مفیدترین ابزارهای کاری در مدیریت نوین اکوسیستم های جنگلی در نظر گرفته می شود و به منظور مدیریت بهینه این اکوسیستم ها، دستیابی به درک صحیحی از ساختار آن ها ضروری می باشد. هدف از انجام این تحقیق بررسی سطح بهینه قطعه نمونه به منظور برآورد صحیح و موثر شاخص های ساختاری در توده های راش می باشد.مواد و روش ها : به این منظور، پارسلی به مساحت 48 هکتار در بخش گرازبن جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود به عنوان منطقه مورد مطالعه در نظر گرفته شد و گونه و قطر برابرسینه تمام پایه های درختی با قطر برابرسینه بیشتر از 7 سانتی متر ثبت شد همچنین به منظور تهیه نقشه موقعیت مکانی درختان، موقعیت هر یک از پایه های درختی با روش آزیموت و فاصله به دست آمد. سپس نمونه برداری با قطعات نمونه با سطوح مختلف بر روی نقشه شبیه سازی شده منطقه مورد مطالعه پیاده شدند و شاخص های نزدیک ترین همسایه (شاخص الگوی مکانی کلارک و ایوانز، شاخص آمیختگی، شاخص تمایز قطری و شاخص آمیختگی نسبی) در هر یک از این قطعات نمونه محاسبه گردید. سپس با استفاده از آزمون آماری t یک نمونه ای، مقادیر شاخص های محاسبه شده در قطعات با سطوح مختلف با مقدار شاخص حاصل از آماربرداری 100 درصد مقایسه گردید. یافته ها: مقایسه شاخص های مذکور حاصل از طرح های نمونه برداری با قطعات با سطوح 1000، 1500، 2000، 3000، 4000، 5000، 7500، 10000 و 12500 مترمربع با مقدار این شاخص ها برای کل منطقه مورد مطالعه نشان داد تنها شاخص های حاصل از قطعات با سطح 12500 مترمربع با شاخص های مذکور در کل منطقه اختلاف ندارند. مقدار سایر شاخص های ساختاری که از قطعات نمونه 1.25 هکتاری برآورد شده نیز، همانند شاخص الگوی پراکنش مکانی، با مقدار شاخص هایی که از آماربرداری 100 درصد به دست آمد همخوانی دارند یعنی شاخص های آمیختگی نشان دهنده آمیختگی کم گونه های تشکیل دهنده منطقه می باشند و شاخص های تمایز قطری در طبقه متوسط قرار می گیرند، شاخص آمیختگی نسبی (S) نیز بزرگ تر از یک به دست آمد.نتیجه گیری: از آنجایی که تفسیر شاخص های ساختاری محاسبه شده در هر یک از قطعات نمونه با سطح 12500 مترمربع با شاخص های محاسبه شده برای کل توده اختلافی نشان نمی دهند، بنابراین به منظور بررسی شاخص های ساختاری نزدیک ترین همسایه در منطقه جنگلی مدنظر مادامی که شرایط توپوگرافی، رویشگاهی و پیشینه مدیریتی تغییر نکند می توان داده های ثبت شده از یک قطعه نمونه با سطح 1.25 هکتار که در حاشیه پارسل و در نزدیکی جاده قرار نگرفته باشد را به عنوان معرف اطلاعات منطقه مورد مطالعه جهت بررسی و ارزیابی شاخص های مکانی به کار گرفت.

سابقه و هدف: انتشار گونه های گیاهی در اکوسیستم های طبیعی تحت تاثیر عوامل متعدد اکولوژیک از جمله فیزیوگرافی منطقه است. مطالعات متعددی ارتباط کلی انتشار درختان زنده با عوامل مرتبط با فیزیوگرافی را تایید کرده اند. ولی پور و همکاران (2013) به بررسی نقش فیزیوگرافی بر ویژگی های اندازه ای درختان پرداخته و نشان دادند که ابعاد درختان به شکل معنی داری (سطح اطینان 95 درصد) تحت عوامل وابسته به فیزیوگرافی هستند و عامل شیب مهم ترین عامل اثرگذار است (29). علوی و همکاران (2008) نیز نشان دادند که انتشار مکانی گونه ملج از ویژگی های فیزیوگرافیک رویشگاه های جنگلی اثر می پذیرد (1). مطالعه صورت گرفته در جنگل های پایین بند در شرق نوشهر نیز نشان داد شاخص های تنوع زیستی با شیب و ارتفاع از سطح دریا اثر مثبت دارند (28). این پژوهش با هدف های ارزیابی تاثیر هر یک از شاخص های فیزیوگرافی بر انتشار درختان سرپا و اثرپذیری میزان و پراکنش خشکه دارها در ارتباط با ویژگی های فیزیوگرافی رویشگاه جنگلی انجام شد.مواد و روش ها: این پژوهش در بخش گرازبن جنگل خیرود نوشهر انجام گرفت که به منظور آموزش و پژوهش در اختیار دانشگاه تهران است. رویشگاه های مورد مطالعه با توجه به سابقه مدیریتی و عدم انجام نشانه گذاری و بهره برداری صنعتی تشابه تیپ و شرایط رویشگاهی از بخش گرازبن این جنگل انتخاب شد. به این منظور شبکه آماربرداری 50×50 متری طراحی و در مرکز تقاطع اضلاع شبکه، قطعات نمونه 10 آری پیاده و نوع گونه های درختی، قطر و ارتفاع درختان سرپا و قطر، طول و درجه پوسیدگی خشکه دارها یادداشت گردید. در این بررسی تاثیر جهت دامنه (AS)، شکل دامنه (TSI) و شاخص شکل زمین (LI) بر انتشار درختان و خشکه دارها بررسی شد.یافته ها: در بین گونه های درختی گونه راش بیشترین فراوانی را در بین درختان زنده و خشک به خود اختصاص داد. این گونه بیشترین میزان حجم، فراوانی نسبی و اهمیت نسبی گونه را به خود اختصاص داده است. نتایج نشان داد، میزان رویه زمینی درختان با شاخص شکل زمین و شاخص شکل دامنه رابطه معنی داری را در سطح اطینان 95 درصد نشان می دهند و تراکم درختان و شاخص رویه زمینی با سایر ویژگی ها رابطه معنی داری را نشان نمی دهد. آزمون چند متغیره RDA نشان داد رابطه معنی داری بین انتشار گونه ها و شاخص های محیطی در تمامی محورها وجود دارد، حجم خشکه دارها و تعداد خشکه دارها در کلاسه 4 پوسیدگی رابطه منفی و معنی داری را با درصد پوشش تاجی و شاخص شکل دامنه نشان می دهد.نتیجه گیری: نتایج تحلیل انتشار گونه های درختی و خشکه دارها نشان داد که شیب و جهت دامنه تاثیر مهمی بر انتشار درختان زنده و خشکه دارها دارند. همچنین تاثیر فیزیوگرافی بر انتشار این دو بخش مهم از ساختار توده دارای پیچیدگی های است که در مدیریت سیستم های طبیعی بایستی مدنظر قرار گیرد.

سابقه و هدف: تعداد در هکتار در یک جامعه جنگلی بیانگر وضعیت موجود بوده و پایش آن در ارزیابی تغییرات توده های جنگلی بسیار اهمیت دارد. به طور کلی آگاهی از وضعیت تراکم درختی در توده های جنگلی یکی از نخستین اقدامات در مدیریت جنگل می باشد. در این تحقیق به منظور بررسی ساختار مکانی و پهنه بندی متغیر تراکم درختی در جنگل های بلوط زاگرس به روش زمین آمار و همچنین امکان استفاده از تصاویر ماهواره ای Worldview-2 برگرفته از پایگاه داده گوگل ارث برای کاهش عملیات میدانی، منطقه ای به مساحت 450 هکتار از پارک جنگلی چغاسبز واقع در شهرستان ایلام انتخاب شد.مواد و روش ها: بدین منظور ابتدا تصویر یکپارچه ای از داده های ماهواره ای سنجنده Worldview-2 موجود در پایگاه داده گوگل ارث با قدرت تفکیک مکانی 0.46 متر از کل منطقه تهیه و زمین مرجع شدند. نمونه برداری با استفاده از روش منظم تصادفی با شدت 10 درصد و قطعات نمونه 25 آری مربعی شکل بر روی شبکه ای به ابعاد 100×250 متر بر روی تصویر انجام گرفت. در مجموع 180 قطعه نمونه بر روی تصویر پیاده و تعداد پایه های درختی در هر یک از آن ها شمارش شد. به منظور ارزیابی صحت اندازه گیری تراکم درختی بر روی تصویر، تعداد 30 قطعه نمونه به صورت تصادفی از بین قطعات نمونه انتخاب و در عرصه پیاده شد. پس از انجام تجزیه و تحلیل های زمین آماری واریوگرام تجربی متغیر تراکم محاسبه و مدل نظری مناسب بر آن برازش داده شد. در نهایت نقشه تراکم پایه های درختی با استفاده از روش کریجینگ تهیه شد و نقشه حاصله مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: نتایج ارزیابی اندازه گیری تراکم درختی بر روی تصویر و عرصه نشان داد که اختلاف معنی داری آماری بین درختان شمارش شده در روی تصویر و عرصه وجود ندارد. تجزیه و تحلیل مکانی داده ها نشان داد که متغیر تراکم درختی دارای ساختاری قوی و ناهمسانگرد است. در نهایت، واریوگرام تجربی ناهمسانگرد برای متغیر تراکم جنگل محاسبه و مدل نمایی ناهمسانگرد در جهت های مختلف بر واریوگرام تجربی برازش داده شد. سپس برآوردها به روش کریجینگ معمولی و بلوکی با ابعاد 50×50 متر انجام گرفت. نتایج ارزیابی صحت کریجینگ به روش ارزیابی متقابل نشان داد که بر اساس معیارهای تعیین صحت برآوردها نااریب بودند (RMSEr= 21.07درصد و MEr= -0.42درصد). بنابراین، می توان نقشه تراکم جنگل را با دقت مناسبی تولید نمود. همچنین هزینه بسیار اندک نمونه برداری از روی تصاویر مذکور و عدم وجود اختلاف معنی دار با نمونه برداری زمینی که از نتایج تحقیق حاضر بود، یکی از نقاط قوت این روش بوده که می تواند برخی از محدودیت های کار در عرصه و هزینه های اجرایی تحقیق را به حداقل برساند.نتیجه گیری: بر اساس نتایج حاصله می توان اظهار داشت که استفاده از چنین نقشه هایی می تواند امکان تجزیه و تحلیل مکانی را به سرعت افزایش دهد. همچنین برای مشخصه های خاص استفاده از این گونه تصاویر به منظور کمک به نمونه برداری زمینی میتواند سرعت و هزینه انجام پژوهش ها را کاهش داده و درنتیجه زمینه را برای تحقیقات وسیع تر فراهم نماید. در نهایت می توان استفاده از روش کریجینگ را به منظور پهنه بندی متغیر تراکم در جنگل های زاگرس با استفاده از نمونه های برداشت شده از تصاویر ماهوارهای Worldview-2 موجود در پایگاه اطلاعاتی گوگل ارث مناسب ارزیابی نمود.

سابقه و هدف: تخمین زی توده درختان جنگل با حداقل عدم قطعیت علاوه بر مدیریت بر اساس اصل توسعه پایدار، مبنای مبرم در رابطه با نیاز روزافزون جوامع بین المللی برای آگاهی از میزان ترسیب کربن به منظور رویارویی با بحران گرمایش زمین می باشد. از این رو مدل سازی زی توده تنه پلت با استفاده از معادلات آلومتریک و شبکه عصبی مصنوعی در مطالعه موردی جنگل سامون سی چمستان نور صورت گرفت تا حداکثر قطعیت برای پیش بینی زی توده مورد مطالعه بررسی شود.مواد و روش ها: برای انجام تحقیق حاضر، پس از قطع 20 پایه از طبقات قطری مختلف درختان، از هر بخش استحصال شده تنه پس از توزین، یک دیسک برداشت شده و با تکه برداری ثابت از هر دیسک، نمونه ها در دمای 105 درجه سانتی گراد به مدت 24 ساعت در آون خشک شدند. برای مدل سازی، مدل توانی به عنوان مدل پایه آلومتریک و تابع Log-sigmoid و Tan-sigmoid به عنوان توابع انتقالی نورون ها در توپولوژی های مختلف شبکه عصبی چند لایه FFBP معرفی شدند. در این رابطه، کمیت های زیست فیزیکی قطر و ارتفاع تنه به عنوان متغیرهای ورودی با ترکیب های مختلف در روند مدل سازی استفاده شدند.یافته ها: نتایج مدل سازی نشان داد که مدل نمایی چندگانه حاصل از بازتبدیل مدل لگاریتمی خطی حاوی قطر و ارتفاع با ضریب تصحیح CF=1.04 به عنوان مدل آلومتریک بهینه برای پیش بینی زی توده تنه درختان پلت محسوب شد (S=0.23). نتایج حاصل از مدل سازی با شبکه عصبی مذکور نشان داد که برخی از مدل های حاوی توپولوژی های مختلف شامل تابع Tansig و Logsig بعضا دارای دقت پیش بینی کمتری نسبت به معادلات آلومتریک ارائه داده شده می باشند. البته با توجه به این که علاوه بر میانگین انحراف معیار، حداقل میانگین مربعات خطای آزمون داده های هر مدل در ارتباط با آموزش و اعتبار داده ها در تعداد چرخش های مختلف مبنای اساسی انتخاب مدل در شبکه عصبی محسوب می شود، نتایج نهایی تحقیق حاضر نشان داد که مدل حاوی لایه های ورودی قطر و ارتفاع با توپولوژی دو لایه و 10 نورون لایه پنهان با تابع انتقالی Tansig دارای حداکثر قطعیت برآورد زی توده تنه پلت (S=0.1) در منطقه مورد مطالعه محسوب می شود.نتیجه گیری: با استناد به این که در اکثر مطالعات مربوط به مدل سازی زی توده و ترسیب کربن تنه درختان جنگلی در زیست بوم های مختلف معادلات آلومتریک حاوی قطر و ارتفاع با ترکیب های متفاوت در مدل های تبدیلی لگاریتمی به عنوان پیش بینی کننده های بهینه با حداکثر دقت معرفی شده اند، تحقیق حاضر نشان داد که با معماری بهینه توپولوژی در مدل سازی شبکه عصبی مصنوعی می توان به حداکثر دقت برآوردی زی توده درختان نسبت به معادلات آلومتریک دست یافت.

سابقه و هدف: پیش بینی مکانی احتمال وقوع آتش سوزی و تهیه نقشه احتمال خطر وقوع آتش در عرصه های طبیعی یکی از راه های جلوگیری و مدیریت آتش سوزی است. هدف از این تحقیق پهنه بندی خطر احتمال وقوع آتش سوزی در پارک ملی گلستان با استفاده از الگوریتم های ناپارامتریک شبکه عصبی مصنوعی، ماشین بردار پشتیبان و جنگل تصادفی می باشد.مواد و روش ها: در این مطالعه حدود 100 نقطه از محل وقوع آتش سوزی جهت مدل سازی احتمال خطر وقوع آتش به کار برده شد. عوامل موثر بر وقوع آتش سوزی شامل پوشش گیاهی، فیزیوگرافی، اقلیمی و انسانی شناسایی و نقشه های عوامل فوق تهیه شدند. به منظور مدل سازی، منطقه به سطوح تصمیم گیری و مدل سازی یک هکتاری تقسیم بندی شد و ارزش رقومی لایه های عوامل تاثیرگذار بر وقوع آتش سوزی در محل سطوح یک هکتاری استخراج و استاندارد گردید. مدل سازی احتمال خطر وقوع آتش سوزی با الگوریتم های ناپارامتریک با استفاده از 70 درصد نقاط آتش سوزی به عنوان نمونه های تعلیمی انجام شد. نقشه احتمال خطر وقوع آتش سوزی به دست آمده به 4 طبقه کم خطر، متوسط خطر، پرخطر و خطرناک پهنه بندی گردید. ارزیابی صحت طبقه بندی نقشه های حاصل از مدل سازی با معیار صحت کلی با استفاده از 30 درصد نقاط آتش سوزی باقیمانده صورت پذیرفت.یافته ها و نتیجه گیری کلی: نتایج نشان داد الگوریتم جنگل تصادفی با صحت کلی 75 درصد توانست احتمال خطر وقوع آتش سوزی را بهتر از سایر الگوریتم ها پیش بینی کند. هم چنین از نظر میزان مطابقت وقوع آتش سوزی با نتایج الگوریتم ها مشخص شد که همه الگوریتم ها توانستند منطقه را به خوبی از نظر احتمال وقوع آتش سوزی طبقه بندی نمایند به طوری که بیش از 80 درصد نقاط آتش سوزی در مناطق با کلاسه های پرخطر و خطرناک واقع شدند.

سابقه و هدف: بلندمازو یکی از مهم ترین درختان جنگلی شمال کشور است که در عرصه های جنگلی تخریب شده در سطح وسیعی جنگل کاری می شود. با توجه به ریشه دوانی عمیق نهال های بلندمازو در بستر نهالستان، هرس ریشه نهال های ریشه لخت این گونه امری اجتناب ناپذیر تلقی می شود. تحقیقات چندی در ارتباط با هرس ریشه بلندمازو توسط محققانی مانند قلیچ خانی و همکاران (2005) و ثاقب طالبی و همکاران (2009) انجام شده است (13 و 30)، اما تاکنون نقش دوره های آبیاری روی عملکرد نهال ریشه هرس شده آن گزارش نشده است. تحقیق حاضر در پی بررسی همزمان اثر زمان هرس ریشه و دوره آبیاری بر رشد و زنده مانی نهال های ریشه لخت بلندمازو در نهالستان می باشد.مواد و روش ها: تحقیق حاضر در نهالستان قرق استان گلستان صورت پذیرفت، از این رو با استفاده از طرح کرت های خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار، تاثیر زمان هرس ریشه (شاهد، اوایل تابستان و اواخر تابستان) به وسیله تیغه افقی متصل به تراکتور و دوره آبیاری (2، 4 و 6 روز یکبار) به صورت جویچه ای راندمان تولید و ویژگی های رویشی نهال های ریشه لخت بررسی شد. در پایان فصل رویش، متغیرهای مورد مطالعه ثبت و با استفاده از آنالیز واریانس تک متغیره و مقایسه میانگین ها به روش دانکن در سطح احتمال خطای 5 درصد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان داد، هرس افقی ریشه افزایش معنی داری در حجم ریشه، طول ریشه، قطر ریشه، سطح ریشه، وزن خشک ریشه و شاخص کیفیت نهال ها به وجود آورده است. بیشترین مقدار وزن خشک ریشه و شاخص کیفیت نهال در دوره آبیاری 6 روزه مشاهده شد. علاوه بر این، هرس ریشه اوایل تابستان تحت دوره آبیاری 6 روز یک  بار، و هرس ریشه در اواخر تابستان تحت دوره آبیاری 4 روز یک بار تیمارهای مناسب برای پرورش نهال بلندمازو در منطقه مورد مطالعه بوده اند.نتیجه گیری: بر اساس یافته های تحقیق حاضر می توان اظهار داشت به منظور پرورش ریشه و ارتقاء کیفیت نهال های بلندمازو، توجه به هرس افقی ریشه در نهال های ریشه لخت در نهالستان امری ضروری به شمار می رود. زیرا هرچه شبکه ریشه ای نهال متراکم، گسترده و بیشتر باشد، قابلیت جذب آب و قدرت جذب مواد غذایی توسط آن افزایش می یابد؛ درنتیجه نهال کاشته شده در عرصه جنگل کاری بهتر می تواند شرایط دشوار محیطی را تحمل نموده و مستقر گردد.

سابقه و هدف: فرآورده های چندسازه چوب پلاسنتیک که به اختصار (WPC) نامیده می شوند گروه جدیدی از مواد مرکب هستند که در طی سال های اخیر مورد توجه بسیاری از محققین و بخش عمده ایی از صنعت قرار گرفته اند. با توجه به این که قسمت عمده ایی از ترکیب این چندسازه ها را آرد چوب تشکیل می دهد، می توان دریافت که این چندسازه ها همانند چوب دارای خاصیت جذب رطوبت باشند، بنابراین، این تحقیق با هدف بررسی تاثیر اصلاح شیمیایی آرد چوب بر جذب آب و واکشیدگی ضخامت طولانی مدت، ضریب انتشار رطوبت، نرخ واکشیدگی ضخامت و ریخت شناسی چندسازه چوب پلاستیک انجام گردید.مواد و روش ها: برای این منظور ابتدا آرد چوب توسط اسید استیک، بنزیل کلرید و هیدروکسید سدیم به صورت جداگانه اصلاح شدند. به منظور اطمینان از انجام اصلاح شیمیایی آرد چوب، از طیف سنجی تبدیل فوریه مادون قرمز (FTIR) استفاده گردید. آرد چوب (60 درصد وزن کل)، پلی پروپیلن و phc 4 ماده جفت کننده انیدرید مالئیک پلی پروپیلنی در داخل دستگاه اکسترودر مخلوط شد سپس نمونه های آزمونی با استفاده از دستگاه قالب گیری تزریقی ساخته شدند. سپس جذب آب و واکشیدگی ضخامت طولانی مدت نمونه ها طی 1512 ساعت غوطه وری در آب مطابق با استاندارد ASTM D 7031-04 اندازه گیری شد. جهت مطالعه ریخت شناسی چندسازه چوب پلاستیک از میکروسکوپ الکترونی پویشی استفاده گردید.یافته ها: نتایج نشان داد که در اثر اصلاح شیمیایی آرد چوب، جذب آب و واکشیدگی ضخامت طولانی مدت، ضریب انتشار رطوبت و نرخ واکشیدگی ضخامت در چندسازه چوب پلاستیک کاهش یافت. نتایج طیف سنجی مادون قرمز نشان داد که در اثر اصلاح شیمیایی آرد چوب پیک مربوط به گروه های هیدروکسیل کاهش پیدا کرده است و تصاویر میکروسکوپ الکترونی پویشی نشان داد که در اثر اصلاح شیمیایی آرد چوب، فصل مشترک بین چوب و پلاستیک بهبود یافت. همچنین بیشترین درصد تغییرات وزن آرد چوب مربوط به تیمار بنزیلاسیون بود.نتیجه گیری: به عنوان یک اصل می توان گفت که امروزه، اصلاح شیمیایی آرد چوب برای بهبود فصل مشترک بین دو فاز چوب و پلاستیک یک تفکر تحسین برانگیز به نظر می رسد. با استفاده از اصلاح شیمیایی آرد چوب می توان از یک طرف شعاع لوله های مویین نامنظم موجود در چندسازه چوب پلاستیک را کاهش داد و از سوی دیگر از میزان گروه های هیدروکسیل در دسترس برای ایجاد پیوند هیدروژنی با مولکول های آب کاست. این عوامل باعث می گردد تا خواص فیزیکی چندسازه چوب پلاستیک بهبود یابد، به طوری که هم جذب آب و واکشیدگی ضخامت در این فرآورده ها کاهش می یابد و هم از سرعت آن ها کاسته می شود.

سابقه و هدف: مطالعات گذشته نشان می دهد که پیش تیمار قارچی خرده چوب ها قبل از فرایند پخت اصلی باعث بهبود قابلیت رنگ بری خمیرکاغذ، کاهش مصرف مواد شیمیایی رنگ بری در مرحله کلرزنی تا 9 درصد، افزایش درجه روشنی خمیرکاغذ کرافت زیستی با توالی رنگبری مشابه کرافت معمولی تا 8 درصد می گردد. به علاوه، مصرف مواد شیمیایی حین رنگبری ECF خمیرکاغذ کرافت با اندازه گیری عدد کاپا دارای همبستگی زیادی است. همچنین با بررسی لیکور باقی مانده پس از رنگ بری به روش طیف سنجی می توان میزان و شکل کلر مورد استفاده در توالی های مختلف رنگبری را ارزیابی نمود. لذا در این تحقیق، خمیرکاغذهای کرافت زیستی که از خرده چوب های صنوبر پیش تیمارشده با قارچ رنگین کمان طی زمان های 1، 2 و 3 هفته تهیه شده بودند، به منظور بررسی قابلیت رنگ بری آن ها به روش ECF توالی DED مورد رنگ بری قرار گرفتند.مواد و روش ها: بر این اساس، در این بررسی خمیرکاغذها قبل و بعد از هر مرحله در توالی DED از نظر میزان لیگنین، بازده رنگ بری، هگزنورونیک اسید، ویسکوزیته و میزان تاثیر پیش تیمار قارچی بر میزان مصرف مواد شیمیایی ارزیابی شده و سپس از آن ها کاغذ دست ساز آزمایشگاهی تهیه و از نظر ویژگی های نوری بررسی شدند.یافته ها: نتایج نشان داد که از مرحله اول به سمت مرحله سوم رنگ بری سیر تقریبا نزولی عدد کاپا وجود دارد که با توجه به هدف رنگ بری توالی DED امری طبیعی است. نکته قابل توجه آن که به طور کلی مقادیر عدد کاپا با افزایش زمان پیش تیمار، به استثنای مرحله سوم در تیمار سه هفته ای، بالاتر می رود که این امر ناشی از گزینش ناپذیر بودن قارچ رنگین کمان بوده و علاوه بر لیگنین به اقسام دیگر کربوهیدرات ها نیز حمله می کند. افزایش تخریب کربوهیدرات ها به معنای تشکیل بیشتر گروه های اسیدی به ویژه هگزنورونیک اسید می باشد. حضور این اسیدها بر روی خمیرکاغذ موجب خطا در اندازه گیری عدد کاپا به صورت مقادیر بیشتر می شوند. با پیشرفت مراحل رنگ بری از مرحله اول به مرحله سوم، بازده رنگ بری افزایش پیدا کرده است و تنها در هفته سوم پیش تیمار، افت در بازده مشاهده شد. به طور کلی پس از رنگ بری میزان ویسکوزیته کاهش یافت.نتیجه گیری: در مجموع پیش تیمار قارچی خرده چوب ها در مورد گونه صنوبر بر قابلیت رنگ بری آن موثر عمل نموده به طوری که میزان مصرف مواد شیمیایی نیز در رنگ بری کاهش پیدا کرده که مقادیر جذب مواد شیمیایی در مایع مصرف شده رنگ بری، که بوسیله دستگاه UV-Vis در طول موج های 257، 280، 289 و 355 نانومتر به ترتیب برای ClO2، لیگنین محلول، ClO- و ClO2- اندازه گیری شده، سیر صعودی نشان می دهد. همچنین، درجه روشنی کاغذ نیز در تطابق با کاهش مقدار لیگنین در طی مراحل رنگ بری افزایش یافته است.

سابقه و هدف: در سال های اخیر، الیاف طبیعی سهم قابل توجهی از صنعت پلاستیک را به خود اختصاص داده است، که منجر به ظهور چندسازه های چوب پلاستیک در صنعت ساختمان شده است. محصولاتی نظیر کف پوش، حصار، چارچوب پنجره و کاشی های سقف در حال معرفی به بازار هستند. علیرغم کاربرد وسیع، الیاف طبیعی دارای معایبی بوده که از جمله آن می توان به دمای مجاز پایین تر برای فرآورش و ناسازگاری بین الیاف طبیعی آب دوست و پلیمرهای آب گریز اشاره کرد. این مشکل را می توان با افزودن ماده سازگارکننده به ترکیب و اصلاح شیمیایی الیاف کاهش داد. از آنجایی که بیشتر کاربردهای چندسازه های چوب پلاستیک در مصارف خارج از ساختمان و در تماس با شرایط جوی و محیط های آبی است، از این رو توجه به ویژگی های جذب آب این مواد ضروری می باشد. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر تیمار شیمیایی ماده چوبی بر جذب آب و قابلیت ترشوندگی چندسازه حاصل از آرد چوب- پلی پروپیلن انجام شد.مواد و روش ها: ابتدا تیمارهای شیمیایی مختلف شامل مرسریزاسیون، استیلاسیون و بنزیلاسیون بر روی آرد چوب انجام شد. سپس آرد چوب تیمار شده به همراه پلی پروپیلن و ماده سازگارکننده در دستگاه مخلوط کن داخلی ترکیب شده و نمونه های آزمونی با استفاده از روش قالب گیری تزریقی ساخته شد. درصد وزنی آرد چوب 60 درصد وزن کل چندسازه انتخاب شد. مقدار مالئیک انیدرید پیوند شده با پلی پروپیلن در تمام تیمارها phc 2 ثابت در نظر گرفته شد. نمونه ها به مدت 1000 ساعت در آب غوطه ور شدند تا میزان جذب آب و واکشیدگی ضخامت آن ها اندازه گیری شود. همچنین زاویه ترشوندگی نمونه های تیمار شده با استفاده از روش قطره چسبنده به منظور تعیین میزان آب گریزی آن ها اندازه گیری و با نمونه های بدون تیمار مقایسه شد. کارآمدی اصلاح شیمیایی با استفاده از طیف سنجی مادون قرمز (FTIR) تایید شد.یافته ها: نتایج نشان داد میزان جذب آب و واکشیدگی ضخامت در نمونه های تیمارشده کمتر از نمونه های تیمار نشده می باشد. دلیل این مساله آن است که انجام تیمار شیمیایی موجب چسبندگی بهتر در سطح اتصال آرد چوب و ماده زمینه پلیمری می شود، که در نتیجه آن فرایند انتشار رطوبت به داخل چندسازه به دلیل کاهش حفرات در ناحیه سطح مشترک آهسته تر می شود. همچنین با انجام تیمار شیمیایی، زاویه تماس قطره آب بر روی سطح نمونه ها افزایش می یابد. طیف FTIR نمونه های تیمارشده نشان داد که تغییر شدت پیک ها در باندهای جذبی cm-13400 و cm-1 1740 به دلیل واکنش گروه های هیدروکسیل و تشکیل گروه های استری است.نتیجه گیری: بر اساس یافته های این تحقیق می توان نتیجه گیری کرد که انجام تیمار شیمیایی آرد چوب موجب ثبات ابعاد و افزایش ویژگی آب گریزی در چندسازه حاصل از پلی پروپیلن می شود.

سابقه و هدف: امروزه رضایت مندی، کلید نهایی موفقیت و سودآوری نیست و مفاهیم بازاریابی که تا دیروز بر این مهم تاکید می ورزید، دیگر آن را به رسمیت نمی شناسد، بلکه امروزه تنها مشتریانی که احساس تعلق خاطر نسبت به سازمان دارند، برای سازمان به عنوان سرمایه هایی سودآور و بلندمدت به شمار می آید. نگهداشت و حفظ یک مشتری در واحدهای تولیدی صنایع کارتن سازی سهم بزرگی از امنیت فروش و پایداری در بازار رقابتی را در بر می گیرد. تقویت تعهد در خریدار محصولات کارتنی موجب بقای واحدهای تولیدی در صنایع کارتن سازی می شود. محققین عوامل موثر بر تعهد و رفتار خریداران را در صنایع مختلف بررسی کرده اند ولی در زمینه صنعت کارتن سازی و بسته بندی که رونق فعالیت صنعتی آنها وابسته به افزایش تبادلات صنعتی در هر کشور است تحقیقی یافت نشد. بنابراین هدف از این پژوهش شناسایی عوامل موثر بر تعهد و رفتار خریداران در واحدهای تولیدی صنایع کارتن سازی است تا راهکارهایی مناسب برای تداوم و کیفیت رابطه ارائه گردد.مواد و روش ها: اطلاعات مربوط به تحقیق با بررسی های کتابخانه ای و مرور منابع و مصاحبه با متخصصان مربوط به موضوع تحقیق به دست آمد. سپس کلیه شاخص های به دست آمده با طراحی پرسشنامه ای محقق ساخته در سوالات در نظر گرفته شد. پرسشنامه ها بین نمونه ای از جامعه آماری مورد نظر توزیع شد. جامعه آماری تحقیق شامل خریداران و مصرف کنندگان محصولات صنایع کارتن سازی در شهر تهران بود. پس از ارسال پرسشنامه ها برای مدیران، سرپرستان و عوامل اجرایی شرکت های مصرف کننده و خریدار محصولات صنایع کارتن سازی تعداد 150 عدد از آن ها دریافت شد. بررسی های های مقدماتی پرسشنامه در غالب آمار استنباطی انجام گرفت. سپس با استفاده از مدل تحقیق به بررسی تاثیر هفت عامل طول مدت رابطه، شدت احساسات، اعتماد دوطرفه، وابستگی، عوامل بین شخصی، کیفیت رابطه با تعهد و رفتار خریداران صنایع کارتن سازی پرداخته شد. داده های دریافتی با استفاده از آزمون تحلیل عاملی و مدل معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: نتایج تحلیل داده ها نشان داد که عوامل اعتماد دوجانبه و روابط بین فردی بین خریداران و فروشندگان صنایع کارتن سازی بیشترین و شدت احساسات کمترین تاثیر را بر تعهد خریداران صنایع کارتن سازی دارد. ضمن آن که سایر عامل های مورد نظر بر موضوع تحقیق تاثیرگذار بوده اند. افزایش تعهد خریداران صنایع کارتن سازی، افزایش مطلوبیت رفتار خرید خریداران آن صنعت را در پی داشته که در نهایت به افزایش سود شرکت های تولیدکننده منجر شده است. با افزایش رفتار خرید مطلوب خریداران صنایع کارتن سازی، هزینه تولیدکنندگان کاهش می یابد.نتیجه گیری: تعهد در روابط بین خریدار و فروشنده از مباحث مهم حوزه بازاریابی رابطه مند است. از جمله منافعی که بازاریابان از تعهد خریداران صنایع کارتن سازی کسب می کنند، بروز رفتارهای مطلوب آنان است که به کاهش هزینه ها و افزایش سود شرکت های فروشنده منجر می شود. بنابر یافته های پژوهش پیشنهاد می شود مدیران به تعهد خریداران اهمیت داده و برای افزون کردن تعهد آنان به عوامل بوجودآورنده اعتماد و روابط بین فردی توجه بیشتری داشته باشند.

سابقه و هدف: جمع آوری و استفاده از کاغذهای بایافتی علاوه بر کمک به حفظ محیط زیست، باعث تولید اقتصادی تر کاغذ خواهد شد. از آنجا که مصرف خمیرهای بازیافتی باعث افت کیفی کاغذهای تولیدی می شود، لذا تعیین وضعیت کیفی خمیر بازیافتی OCC می تواند باعث پیش بینی بهتر ویژگی های کاغذ کنگره ای گردد. برای تولید خمیر OCC می توان از انواع کاغذهای مقوا و کارتن استفاده نمود که درنتیجه باعث تفاوت کیفیت خمیر باریافتی OCC خواهد شد. از آنجا که پراکنش و تغییرات طول الیاف موجود در خمیر بر خواص مقاومتی کاغذ تاثیر مهمی دارد، هدف از انجام این تحقیق، مشخص نمودن تاثیر تغییرات طول الیاف انواع خمیرهای OCC بر کیفیت کاغذ کنگره ای می باشد.مواد و روش ها: از چهارنوع کاغذ بازیافتی با کیفیت متفاوت، خمیر OCC تهیه و کلاسه بندی طولی الیاف نمونه های خمیر بازیافتی و خمیر NSSC به وسیله دستگاه کلاسه بندی الیاف آزمایشگاهی بایرمک نت بر طبق آئین نامه T 233 cm-82 استاندارد تاپی واقع در آزمایشگاه کارخانه صنایع چوب و کاغذ مازندران انجام شد. خمیر NSSC تولیدی از چوب گونه های پهن برگ کارخانه چوب و کاغذ مازندران نیز به عنوان تیمار شاهد استفاده شد. نمونه های کاغذ دست ساز 127 گرمی طبق آئین نامه T 205 om-88 استاندارد تاپی جهت اندازه گیری ویژگی های ساختاری (دانسیته) و ویژگی های مقاومتی (مقاومت به پارگی، مقاومت به ترکیدن، طول پارگی و مقاومت به لهیدگی کنگره ای) تهیه شد.یافته ها: نتایج نشان داد که، خمیر OCC حاصل از کاغذهای بازیافتی مختلف، دارای مقادیر الیاف بلند و نرمه های الیاف متفاوت بوده اند. در بین انواع خمیرهای بازیافتی OCC، خمیر با مقادیر بالاتر الیاف بلند، مقاومت کششی (طول پارگی)، مقاومت به ترکیدن و مقاومت به پارگی بیشتری داشته و خمیر با مقادیر بالاتر نرمه های الیاف و مقادیر کمتر الیاف بلند، دارای کمترین مقاومت ها بوده اند. مقاومت به لهیدگی کنگره ای نیز یکی از ویژگی های مهم کاغذ کنگره ای بوده و نتایج نشان داد که این مقاومت نیز تابع مقادیر الیاف بلند و نرمه های الیاف موجود در خمیر OCC می باشد. خمیرهای OCC با مقادیر الیاف بلند بیشتر و مقادیر نرمه های الیاف کمتر، دارای مقاومت به لهیدگی کنگره ای بیشتری بوده اند.نتیجه گیری: خمیرهای OCC تولید شده از منابع کاغذی مختلف دارای پراکنش طولی الیاف متفاوت بوده که بر روی ویژگی های مقاومتی کاغذ کنگره ای تاثیر قابل توجهی داشته است. بنابراین با انجام آزمایش تعیین پراکنش طولی الیاف موجود در خمیر OCC امکان پیش بینی خواص مقاومتی کاغذ کنگره ای وجود دارد. در این تحقیق مشخص شده است که خمیرهای OCC با مقادیر الیاف بلند بیشتر و مقادیر نرمه های الیاف کمتر دارای خواص مقاومتی مطلوب (مقاومت کششی، مقاومت به ترکیدن و مقاومت به پارگی) برای تولید کاغذ کنگره ای می باشند.

سابقه و هدف: ویژگی های مقاومتی و ممانعتی، از جمله مهم ترین ویژگی های مورد نیاز برای انواع کاغذ، به ویژه کاغذهای چاپ و بسته بندی می باشند. بنابراین یکی از زمینه های مهم تحقیقاتی در صنعت کاغذ، تحقیق در راستای بهبود این ویژگی ها است. در این پژوهش، برای نخستین بار از شبکه های عصبی مصنوعی در پیش بینی ویژگی های مقاومتی و ممانعتی کاغذهای استیله شده و تقویت شده با نانوسلولز استفاده شد.مواد و روش ها: سلولز نانوفیبریله شده (NFC)، از خمیرکاغذ رنگ بری شده تجارتی با روش آسیاب تولید شد. اصلاح کاغذ با دو روش، استیله کردن خمیر پیش از ساخت کاغذ و استیله کردن کاغذ ساخته شده، انجام شد. فرآیند استیله کردن خمیر و کاغذ، در فاز مایع و در دمای 70 درجه سانتی گراد به مدت 0.5، 1 و 3 ساعت انجام گرفت. موفقیت اصلاح شیمیایی با استفاده از طیف سنجی مادون قرمز اثبات شد. دو نوع کاغذ (ترکیبی و غیرترکیبی) ساخته شد. ویژگی های کاغذها شامل ضخامت، وزن پایه، حجیمی، طول پارگی، مقاومت به پاره شدن و ممانعت به جذب آب اندازه گیری شدند. در طراحی شبکه عصبی مصنوعی، نوع تیمار (تیمار الیاف و تیمار کاغذ)، زمان تیمار (0.5، 1 و 3 ساعت) و نوع کاغذ (ترکیبی و غیرترکیبی) به عنوان ورودی و ویژگی های فیزیکی، مقاومتی و ممانعتی کاغذ شامل حجیمی، طول پارگی، مقاومت به پاره شدن و ممانعت به جذب آب به عنوان خروجی در نظر گرفته شدند.یافته ها: بین همه کاغذها، ضعیف ترین ویژگی های کاغذ مربوط به کاغذ ساخته شده از خمیر استیله شده بود. بهترین ویژگی های کاغذ با استیله کردن کاغذ ترکیبی حاصل شد. بر اساس نتایج، استیله کردن کاغذ تاثیر معنی داری بر ویژگی های فیزیکی و مکانیکی کاغذ نداشته است (p>0.05). استیله کردن کاغذهای غیرترکیبی و ترکیبی منجر به کاهش جذب آب به ترتیب به میزان حدود 24.46 و 48.09 درصد شد. شبکه عصبی مصنوعی پیش خور تعمیم یافته با یک لایه مخفی، تابع انتقال تانژانت آکسون و قاعده آموزش مومنتوم به عنوان بهترین شبکه انتخاب گردید.نتیجه گیری: شبکه عصبی مصنوعی طراحی شده، توانست خصوصیات کاغذها را با متوسط ضریب همبستگی 98.11 پیش بینی کند.

سابقه و هدف: مرکب زدایی قلیایی متداول دارای محدودیت هایی مثل زرد شدن الیاف مکانیکی در محیط قلیایی (تیره شدن قلیایی)، بازده کمتر به علت انحلال بیشتر مواد در محیط به شدت قلیایی، افزایش هزینه ها و بار آلودگی پساب به علت استفاده از موادی مانند هیدروکسید سدیم و سیلیکات سدیم می باشد. این محدودیت ها موجب شده تا روش جدیدی به نام مرکب زدایی خنثی با هدف کاهش pH محیط مرکب زدایی تا سطح خنثی ابداع گردد. این تحقیق با هدف بررسی امکان جایگزینی مرکب زدایی کاغذ باطله اداری به روش خنثی به جای مرکب زدایی متداول در pH قلیایی انجام شده است.مواد و روش ها: مخلوط کاغذ باطله اداری با استفاده از سولفیت سدیم در سه سطح 1، 2 و 3 درصد وزن خشک خمیرکاغذ و مدت زمان 15، 30 و 45 دقیقه تیمار شده و ویژگی های نوری و مکانیکی خمیرکاغذ مرکب زدایی شده بر اساس روش های استاندارد آئین نامه تاپی اندازه گیری شدند.یافته ها: نتایج حاصل از معادله نرمال سازی نشان داد که تیمارهای A، B، C، D، E، F، G، H و I به ترتیب دارای امتیازهای 1.5095، 1.4517، 1.4735، 1.407، 1.4875، 1.4843، 1.5416، 1.5266 و 1.4963 بوده اند و تیمار شاهد دارای امتیاز 1.5821 بوده که در بین همه تیمارها دارای امتیاز بالاتری بود. ولی از بین تیمارهای مرکب زدایی خنثی تیمار G و H دارای بالاترین امتیازات بوده اند که به ترتیب دارای 3 درصد سولفیت سدیم و زمان های 15 و 30 دقیقه می باشند. بنابراین استفاده از 3 درصد سولفیت سدیم به عنوان مقدار بهینه برای مرحله تیمار شیمیایی معرفی می شود که می تواند جایگزین مواد شیمیایی روش متداول مثل هیدروکسید سدیم، پراکسید هیدروژن، سیلیکات سدیم و غیره شود. زمان های 15 و 30 دقیقه دارای شرایط بهتری نسبت به زمان 45 دقیقه داشتند که می توان از این دو زمان جهت تیمار شیمیایی مرحله خمیرسازی مجدد استفاده کرد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد تیمار سولفیت سدیم 3 درصد در زمان های 15 و 30 دقیقه دارای شرایط بهتری نسبت به سایر تیمارها می باشد. همچنین، رتبه بندی تیمارهای آزمایشی نشان داد که تیمار حاوی 3 درصد سولفیت سدیم و زمان 30 دقیقه در مقایسه با سایر تیمارها و همچنین تیمار انجام شده به روش قلیایی، از امتیاز بیشتری برخوردار بوده و به عبارت دیگر بهترین تیمار از نظر مجموع خواص نوری و مقاومتی می باشد. نتایج ارزیابی نوری و مکانیکی خمیر کاغذ حاصل از این تیمار به تیمار شاهد قلیایی خیلی نزدیک بوده و هر دو تیمار دارای درجه روشنی نزدیک به هم و با اختلاف خیلی کمی می باشند. ارزیابی ها نشان داد مرکب زدایی به روش خنثی می تواند جایگزین مناسبی برای روش متداول قلیایی باشد.

سابقه و هدف: ضایعات کشاورزی همچون باگاس به عنوان منابع تجدیدپذیر می تواند به عنوان ماده اولیه در ساخت تخته خرده چوب- سیمان مورد استفاده قرار گیرد. همچنین به منظور بهبود خواص تخته خرده چوب- سیمان درنتیجه افزایش سرعت هیدراتاسیون، لازم است تا روش هایی نظیر آب شویی و استفاده از مواد افزودنی برای حذف یا کم اثر کردن اثرات مواد مضر و درنتیجه افزایش سازگاری بین مواد آلی و سیمان مورد بررسی و استفاده قرار گیرد. لذا این پژوهش با هدف مطالعه اثر تیمار آب شویی ذرات باگاس و میزان ماده افزودنی MgCl2 بر خواص تخته خرده چوب- سیمان مورد بررسی قرار گرفت.بر طبق نتایج حاصل از تحقیقات گوین و همکاران (2007) تیمار حرارتی چوب به علت حذف اثرهای منفی قندهای محلول در آب، همی سلولز و لیگنین بر روی سرعت هیدراتاسیون سیمان موجب ثبات ابعادی، کاهش خاصیت آبدوستی الیاف و افزایش خواص مقاومتی تخته ها می شود. همچنین بر اساس بررسی های انجام شده توسط دل منزی و همکاران (2007)، به منظور بهبود خواص سازگاری چوب و مواد لیگنوسلولزی با سیمان و تسریع در شروع فرایند هیدراتاسیون سیمان، افزودن تسریع کننده ها به مخلوط آب و سیمان می تواند سرعت هیدراتاسیون خمیر سیمان را افزایش دهد.مواد و روش ها: مواد مورد استفاده در این پژوهش باگاس (تفاله نیشکر)، سیمان پرتلند نوع II و ماده افزودنی MgCl2 می باشد. در این بررسی با استفاده از روش سطح پاسخ (RSM)، تاثیر تیمار آب شویی و میزان ماده افزودنی MgCl2 بر روی مدول گسیختگی (MOR)، چسبندگی داخلی (IB)، جذب آب (WA) و واکشیدگی ضخامتی (TS) چوب سیمان حاصل از باگاس مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس طرح مرکب مرکزی (CCF)، مدل های درجه دوم به منظور ارتباط دادن متغیرهای تیمار آبشویی (X1) و مقدار ماده افزودنی (X2) به متغیرهای وابسته MOR، IB، WA و TS بسط داده شدند.یافته ها: تجزیه واریانس (ANOVA) دلالت بر این داشت که تیمار آب شویی با آب گرم اثر بیش تری بر روی بهبود خواص فیزیکی و مکانیکی داشته است. همچنین بهینه ترین شرایط برای بهبود خواص فیزیکی و مکانیکی با اعمال تیمار آب شویی گرم همراه با کاربرد 4.5 درصد ماده افزودنی MgCl2 تعیین گردید. در این شرایط، MOR، IB، WA و TS به ترتیب برابر9 N/mm2 ، 0.3 N/mm2، 17.68 درصد و 1.6 درصد گردید.نتیجه گیری: مدل ارائه شده توسط روش سطح پاسخ با توجه به معنی داری آن در طی آنالیز آماری، برآورد مناسب و معنی داری برای تعیین نقطه مناسب کاربرد متغیرهای مورد استفاده را فراهم کرده است. بر اساس آنالیز آماری به دست آمده، اثر تیمار آب شویی و میزان ماده افزودنی تا سطح 99 اعتماد آماری بر روی خواص فیزیکی و مکانیکی معنی دار بوده است.