علوم زیستی گیاهی
سال:1395 | دوره:8 | شماره:29 |تعداد مقالات:7

برای بررسی اثر همزیستی قارچ اندوفیت Piriformospora indica بر برخی ویژگی های رویشی و فیزیولوژیک گیاه دارویی استویا (Stevia rebaudiana Bertoni) در شرایط تنش هم زمان شوری و خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و در سه تکرار در آزمایشگاه کشت بافت پژوهشکده ژنتیک و زیست فناوری کشاورزی طبرستان، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. عامل های آزمایش، سه سطح پتانسیل اسمزی (صفر، 5- و 10- بار)، سه منبع اسمزی NaCl (N)، مانیتول (M) و +NaCl مانیتول (Na+M) و تیمار همزیستی قارچی در دو سطح بدون تلقیح و تلقیح قارچ P. indica بود که به مدت یک ماه به گیاهچه ها اعمال شد و سپس صفات رویشی و فیزیولوژیک اندازه گیری شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که برهم کنش سطوح، منبع اسمزی و همزیستی قارچی در بسیاری از صفات بررسی شده، معنی دار است. قارچ P. indicaدر سطح اسمزی 5- بار با کاربرد مانیتول و ترکیب هم زمان دو منبع اسمزی (Na+M)، وزن خشک برگ (به ترتیب 112 و 156) و بخش هوایی (به ترتیب 49 و 144 درصد) را نسبت به شاهد افزایش داد. در مجموع، قارچ P. indica در بیشتر سطوح و منابع اسمزی مطالعه شده، رشد رویشی اندام های گیاهی را بهبود بخشید که بیشترین اثر مثبت آن در تنش خشکی ناشی از مانیتول و همچنین ترکیب هم زمان NaCl و مانیتول (Na+M) و به ویژه در تنش اسمزی متوسط (5- بار) مشاهده شد. بنابراین، نتایج این پژوهش، کارایی مثبت تلقیح قارچ P. indica در افزایش تحمل گیاه دارویی استویا نسبت به تنش اسمزی بود.

هیدروژن زیستی حاصل فرایندهای زیستی در جایگاه یک منبع تجدید شونده انرژی مطرح است. هدف از این پژوهش، مقایسه و بهینه سازی بستر کشت مناسب برای پرورش ریزجلبک Chlorella برای تولید حداکثر هیدروژن است. در این پژوهش، بررسی های مولکولی به وسیله PCR و تایپینگ توالی 18S rDNA نشان داد که جلبک پژوهش شده با جلبک100 Chlorella vulgaris درصد شباهت دارد. بعد از مرحله انتخاب محیط کشت مناسب از بین محیط های کشت (BBM، Chu10، TAP، Sorokin and Krauss) و بهینه سازی شرایط کشت، نتایج نشان داد که بالاترین بهره وری برای تولید زیست توده در محیط BBM با pH=8 و دمای 30 درجه سلسیوس با دوره نور / تاریکی 16/ 8 ساعت است. در مرحله بعد برای القای بیشتر بیان ژن هیدروژناز، دستگاه فتوبیوراکتوری با قابلیت تولید هیدروژن طراحی و ساخته شد. سپس عملکرد دستگاه و بررسی بیان ژن هیدروژناز در شرایط مختلف (نور،pH و گوگرد....) آزموده شد. به این منظور پس از استخراج RNA و ساخت cDNA، ابتدا تکثیر ژن هیدروژناز و ژن رفرنس با واکنش زنجیره ای پلی مراز انجام شد و محصول PCR ژن های مربوط روی ژل آگارز بررسی شد. در ادامه بیان نسبی ژن هیدروژناز با تکنیک Real Time PCR در تیمارهای یادشده در مقایسه با تیمار شاهد نیز نشان دهنده تاثیر شاخص های نور، PH و گوگرد در بیان این ژن بود.

کلپوره (Teucrium polium L.) گیاه دارویی از خانواده نعناع (Lamiaceae) است. روش کشت بافت این گیاه به سبب کوتاه بودن دوره رشد و خطر انقراض آن کارآمد به نظر می رسد. این گیاه با خاصیت آنتی اکسیدانی بالا، خواص درمانی بسیاری دارد. در پژوهش حاضر، اثر محیط کشت، غلظت های مختلف هورمون 4-D و 2 و نوع ریزنمونه بر نرخ کال زایی گیاه کلپوره بررسی و مشخص شد که تیمار موثر برای افزایش وزن تر کالوس، ریزنمونه برگ در محیط کشت B5 دارنده غلظت 0.5 و 1 میلی گرم در لیتر هورمون 4-D و 2 است. در تیمارهای بدون هورمون، درصد القای کالوس نسبت به بقیه کمتر بود. بیشترین درصد کال زایی نیز در محیط کشت های محتوی مقادیر بیشتری از این هورمون القا شد. بررسی ویژگی های زیست شیمیایی (محتوای فنل کل و ظرفیت آنتی اکسیدانی بر مبنای دو آزمون DPPH و PPM) نشان داد که میزان فنل کل در کالوس حاصل از ریزنمونه جوانه انتهایی در محیط کشت B5 بدون هورمون (82.66 میلی گرم GAE در 100گرم FW) بیشتر از بقیه است. با آزمون DPPH، بیشترین فعالیت روبشگری رادیکال های آزاد، در برگ گیاه جمع آوری شده از رویشگاه و کالوس حاصل از ریزنمونه جوانه انتهایی در محیط کشت B5 با غلظت 0.5 میلی گرم در لیتر 4-D و 2، مشاهده شد. با بررسی ظرفیت آنتی اکسیدانی کل نیز مشخص شد که کالوس جوانه انتهایی محیط کشت MS با غلظت 2 میلی گرم در لیتر 4-D و 2 و برگ و ساقه گیاه جمع آوری شده از رویشگاه، فعالیت بیشتری داشتند. این شرایط می تواند پیشنهاد استفاده از محیط های کشت یادشده را برای افزایش تولید ترکیبات ثانویه با خاصیت آنتی اکسیدانی بالا ارائه دهد.

در پژوهش های انجام شده روی رستنی جلبکی سواحل خلیج فارس و دریای عمان در سال های 1388-1378، نمونه های کمیابی از خانواده پلی فیزاسه (Polyphysaceae) از راسته Dasycladiales متعلق به جلبک های سبز رده Ulvophyceae از شاخه جلبک های سبز در محدوده آب های استان هرمزگان جمع آوری و پس از عملیات رسوب زدایی از پیکره نمونه ها، ویژگی های ریخت شناسی جلبک ها بررسی شد. در این مقاله ویژگی های ریخت شناسی برخی از گونه های جمع آوری و شناسایی شده این خانواده از آب های ساحلی خلیج فارس در جنوب ایران ارائه می شود. گونه های Parvocaulis parvulus، Parvocaulis clavata و Acetabularia caliculus سه گونه از اعضای این خانواده هستند که عمدتا از آب های سواحل استان هرمزگان جمع آوری شده اند. شکل کلاهک، تعداد شعاع ها، تاج، آثار زخم های مویی و اندازه بخش های مختلف این گونه ها پس از حذف رسوبات کربنات کلسیمی بررسی شد که نتایج حاصل در این مقاله آورده می شود.

در گیاهان، شبکه پیچیده ای از فرایندهای انتقال وجود دارد که در حفظ غلظت یون های فلزی ضروری در کده های سلولی مختلف عمل می کنند و بنابراین آسیب ایجاد شده از طریق ورود عناصر به درون سیتوسول را کاهش می دهند. قارچ های میکوریز در شرایط مقادیر بالای فلزات به کاهش سمیت فلز در گیاهان قادر هستند. در این پژوهش، تاثیر قارچ میکوریز آربسکول دار Funneliformis intraradices بر رشد، تحمل و بیان ژن های abc ترانسپورتر (ABC) و متالوتیونین (met) در برگ ها و ریشه های گیاهچه های فستوکای کشت شده در خاک آلوده به نیکل بررسی شد. گیاهچه های فستوکای تلقیح شده با قارچ (M+) و بدون آن (M-) در خاک آلوده با غلظت های مختلف نیکل (0، 30، 90 و 180 پی پی ام) به مدت سه ماه کشت داده شد. نتایج بررسی حاضر، تاثیر مثبت کلونیزاسیون قارچی را بر افزایش رشد (17 و 15 درصد افزایش در وزن تر و طول ریشه)، کاهش جذب (در تیمارهای 90 و 180 پی پی ام نیکل) و کاهش عامل انتقال نیکل از ریشه به اندام هوایی (در تمام سطوح تیمار نیکل) گیاهچه های فستوکا در تنش نیکل نشان داد. نتایج نشان دهنده تاثیر نیکل بر افزایش بیان هر دو ژن abc و met در ریشه گیاهان M+ و M- بود. گیاهچه های تلقیح شده با قارچ میکوریز بیان کمتری از ژن های abc و met را در مقایسه با گیاهچه های M- نشان دادند. نتایج این تحقیق، اهمیت کلونیزاسیون قارچ میکوریزF. intraradices را در کاهش انتقال نیکل از ریشه به ساقه در گیاهچه های فستوکا و کاهش اثرات تنش نیکل نشان می دهد.

گلابی یکی از مهمترین درختان میوه مناطق معتدل و سردسیر محسوب می شود که به سبب طعم مناسب و ارزش اقتصادی بالای آن، سال های متمادی است که در ایران پرورش می یابد. هدف از انجام پژوهش حاضر، تعیین محیط بهینه برای تکثیر سریع گیاه گلابی سالم از طریق کشت بافت است. ابتدا نمونه های گلابی از باغ آستان قدس رضوی، جمع آوری و از جوانه های انتهایی و جانبی برای ریزنمونه استفاده شد. بهترین تیمار برای استریل سازی جوانه ها محلول 0.1 درصد کلرید جیوه به مدت سه دقیقه و اتانول 70 درصد به مدت یک دقیقه شناخته شد. آزمایش بر اساس طرح کاملا تصادفی در سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد بهترین محیط برای باززایی (Regeneration)، محیط MS (Murashige and Skoog) همراه با سه میلی گرم در لیتر BAP(6-Benzylaminopurine) و 0.01 میلی گرم در لیتر (Indole-3-Butyric Asid) IBAاست. بهترین محیط برای پرآوری (Proliferation)، محیط MS همراه با پنج میلی گرم در لیتر BAP و 0.1 میلی گرم در لیتر IBA است. بیشترین طول شاخه در محیط، سه میلی گرم در لیتر BAP و 0.01 میلی گرم در لیتر IBA تشخیص داده شد. نتایج تحلیل واریانس نشان داد که تفاوت معنی داری بین تیمارهای ریشه زایی وجود نداشت. گیاهچه های ریشه دارشده برای سازگاری به جیفی پات و سپس به خاک منتقل شدند.

در پژوهش حاضر، رابطه بین ارتفاع از سطح دریا، ویژگی های اقلیمی و خاک به عنوان عوامل مهم و اثرگذار بر ویژگی های رویشی، جوانه زنی بذر و اسانس کاکوتی کوهی بررسی شد. به این منظور سه رویشگاه این گونه با ارتفاع های مختلف در استان های البرز و مازندران انتخاب شد. ویژگی های رویشی بوته های کاکوتی کوهی در 45 پلات استقرار یافته در این سه رویشگاه، ثبت شد. بذر این گونه از سه رویشگاه، جمع آوری و قوه نامیه آنها تعیین شد. سه نمونه خاک از هر رویشگاه برداشت و بعضی از ویژگی های فیزیکی و شیمیایی اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که بین سه رویشگاه از نظر ویژگی های رویشی، ویژگی های خاک و ترکیب های اسانس مشترک، اختلاف معنی داری وجود دارد. بیشترین میزان قوه نامیه بذرهای این گونه از رویشگاه رینه با تیمار سرمادهی و خراش پوسته به دست آمد. مهمترین عوامل محیطی اثرگذار بر ویژگی های رویشی و ترکیب های اسانس با استفاده از روش تجزیه مولفه های اصلی تعیین شد. نتایج نشان داد که دمای سالانه، حداقل مطلق دما، حداکثر دمای گرمترین ماه، تعداد روزهای یخبندان، ارتفاع از سطح دریا، هدایت الکتریکی، رطوبت اشباع، ماده آلی و بافت خاک بیشترین تاثیر را بر این ویژگی ها داشتند.