تاکسونومی و بیوسیستماتیک (مجله پژوهشی علوم پایه دانشگاه اصفهان)
سال:1389 | دوره:2 | شماره:3 (پیاپی 4) |تعداد مقالات:7

استفاده از نشانگرهای پروتئینی در جدا سازی ارقام پسته به عنوان یک منبع ارزشمند غذایی بسیار مهم است. در این مطالعه الگوی پروتئین های جنین های چهار رقم پسته ایرانی، شامل׃ اکبری، احمدآقایی، فندقی و کله قوچی با استفاده از روش SDS-PAGE بررسی گردید. حضور باندهای پروتئینی با وزن مولکولی تقریبی 45 و 90 کیلو دالتون در الگوی پروتئینی محورهای جنینی، به ترتیب در ارقام کله قوچی و اکبری و غیاب باندهای پروتئینی با وزن مولکولی تقریبی 30 و 20 کیلو دالتون در الگوی پروتئینی لپه ها به ترتیب در ارقام کله قوچی و اکبری می تواند به عنوان نشانگر های پروتئینی برای این ارقام پسته معرفی شود. از سوی دیگر، بیان حداکثر باند 45 کیلو دالتونی در الگوی پروتئینی لپه ها، می تواند نشان دهنده یک نشانگر پروتئینی برای رقم احمدآقایی باشد.

پژوهش حاضر، به منظور بررسی و مقایسه صفات ظاهری، جمجمه ای و دندانی و نیز مطالعه برخی ویژگی های بوم شناختی گونه جربیل بلوچی (Gerbillus nanus) در سه منطقه (منطقه حفاظت شده گنو، شهرستان میناب و جزیره قشم) واقع در محدوده استان هرمزگان انجام گرفته است. به این منظور، تعداد 41 نمونه جربیل بلوچی با استفاده از تله های زنده گیر، از گستره زیستگاه های سه منطقه یاد شده جمع آوری گردید. تمامی نمونه های به دست آمده از محدوده مطالعاتی صرفا در ارتفاعات کمتر از 700 متر به دام افتادند. نتایج بررسی ها درصد بالای شب فعال بودن گونه را نشان می دهد. پس از جمع آوری نمونه ها، تعداد پنج صفت ظاهری و 15 صفت جمجمه ای و دندانی برای تمامی نمونه های به دست آمده اندازه گیری و در ادامه نسبت های تمامی اندازه ها به طول سر و بدن محاسبه شد. برای بررسی وضعیت نرمال بودن داده ها از آزمون کولمو گروف اسمیرنوف استفاده گردید. برای تمامی اندازه ها و نسبت ها، آمار توصیفی محاسبه شد. نتایج نشان داد که در 12 صفت از 20 صفت بررسی شده، نمونه های منطقه حفاظت شده گنو از نمونه های دو منطقه دیگر بزرگتر هستند. همچنین در 18 نسبت از 21 نسبت اندازه گیری شده نمونه های جزیره قشم بزرگتر از نمونه های دو منطقه دیگر بودند. این در حالی است که نمونه های جزیره قشم در تعداد 14 صفت اندازه گیری شده دارای میانگین های کوچکتری از دو منطقه دیگر هستند. به منظور نشان دادن اختلاف های معنی دار میان اندازه ها و نسبت های به دست آمده جمعیت های سه منطقه از آنالیز One-Way ANOVA استفاده گردید. در ضمن، برای مقایسه میانگین های گروه ها از آزمون دانکن استفاده شد. نتایج این تحلیل ها نشان داد که تعداد شش صفت از 20 صفت اندازه گیری شده و 14 نسبت از 21 نسبت مورد بررسی در میان جمعیت های سه منطقه دارای اختلاف های معنی دار هستند. در مجموع، نتایج مطالعه حاضر احتمال وجود تغییرات درون گونه ای را در جمعیت های سه منطقه تایید می کند.

Ranunculus L. یکی از بزرگترین جنسی های تیره Ranunculaceae با 600 گونه است. به دلیل وجود تنوع ریختی در بین افراد و جمعیت های یک گونه و پلی مورفیسم در صفات، تاکسونومی این جنس همیشه با مشکلاتی همراه بوده است. با توجه به با ارزش شناخته شدن صفات نکتاری در مطالعات پیشین، در این پژوهش سعی شد تا این گروه از صفات در گونه های یک ساله آلاله بررسی شوند. نمونه های مورد استفاده به صورت هرباریومی در اختیار قرار گرفتند. در بین گونه های یکساله Ranunculus دو تیپ کاملا متفاوت از نکتار دیده شد: 1- به صورت نعل اسبی(Horseshoe type)  درRanunculus ، 2- به صورت پولک یا فلس (Scale) در سایر گونه ها که خود دارای اشکال مختلف هستند. برای فهمیدن اندیس تفاوت از آنالیز واریانس (ANOVA) استفاده شد. نتایج حاصل در این مطالعه نیز نشان داد که این صفت در کنار سایر صفات، دارای ارزش تاکسونومیک است.

در این تحقیق، ویژگی های ریخت شناختی و گرده شناختی جمعیت های مختلف 5 گونه متعلق به گروه گون های برگ ساده از بخش Incani DC. در ایران مطالعه گردید. نتایج نشان داد که تاکسون های مورد مطالعه در دو گروه قرار می گیرند. همچنین عدد کروموزومی و رفتار میوزی در 3 جمعیت از دو گونه متعلق به این گروه بررسی گردید. همه تاکسون های مورد مطالعه دیپلویید بوده و عدد پایه کروموزومی آنها برابر 8 است (2n=2x=16) گرچه در گونه های مورد مطالعه، کروموزوم ها رفتار منظمی طی میوز نشان دادند، لیکن برخی ناهنجاری ها مانند کروموزوم های سرگردان و جدا افتاده در آنافاز/تلوفاز I و II و دیاکینز/متافازI ، سیتومیکسی در آنافاز/تلوفاز I و II، میکرونوکلئوس در تلوفاز II، سلول های چندقطبی در تلوفاز II، سلول های دوهستکی در پروفاز I و چسبندگی کروموزوم و پل ها در آنافاز I و تلوفاز II مشاهده گردید.

جو زراعی و جو خودرو به عنوان دو زیرگونه از گونه Hordeum vulgare L.، جزو خزانه وراثتی اولیه برای جنسHordeum در نظر گرفته شده اند. جو خودرو تاکسون اجدادی جو زراعی محسوب می شود که خود، محصول زراعی مهمی در سطح جهان است و از نظر اقتصادی مهم ترین محصول بعد از گندم به شمار می رود. مطالعات کاریوتیپی در 30 جمعیت متعلق به گونه H. vulgare به منظور تعیین روابط خویشاوندی و تنوع بین جمعیتی انجام گرفت. بر اساس پارامترهای ارزیابی شده، جمعیتی متعلق به جو خودرو (زیرگونه (spontaneum از غرب کشور متقارن ترین کاریوتیپ و جمعیتی دیگر متعلق به زیرگونه زراعی (vulgare) از شمال غرب کشور نامتقارن ترین کاریوتیپ را نشان داد. با توجه به اینکه کاریوتیپ های متقارن ابتدایی تر از کاریوتیپ های نامتقارن هستند، جمعیت های متعلق به جو خودرو از غرب کشور، با متقارن ترین کاریوتیپ نسبت به جمعیت های جو زراعی سایر مناطق ایران ابتدایی تر در نظر گرفته می شوند. بر اساس نتایج این مطالعه، ضریب تنوع پذیری طولی کروموزوم در زیرگونه spontaneum بیشتر از زیرگونه vulgare است. بنابراین، جمعیت های متعلق به زیرگونه spontaneum نسبت به زیرگونه vulgare از نظر تکاملی قدیمی تر و متنوع تر بوده که می تواند با سازگاری به شرایط متنوع محیطی مرتبط باشد. نتایج این بررسی پیشنهاد می کند که بررسی تقارن کاریوتیپی می تواند ابزار مفیدی برای تعیین روابط خویشاوندی و تنوع جمعیتی در جو محسوب شود.

منطقه سارال با وسعت 1000 کیلومتر مربع، در استان کردستان و شمال غرب شهر سنندج واقع شده است. مرتفع ترین نقطه محدوده مطالعاتی قله کوه شیخ بیان با ارتفاع 2895 متر از سطح دریا و پست ترین آن روستای دویسه با ارتفاع 1600 متر از سطح دریا است. نتایج حاصل از مطالعات ترکیب رستنی ها، وجود 536 گونه گیاهی متعلق به 285 جنس و 59 تیره را نشان می دهد. بزرگترین تیره های گیاهی از نظر تعداد گونه، تیره های پروانه آسا(Papilionaceae)  و کاسنی (Asteraceae) هر یک با 66 گونه هستند و بزرگترین جنس از لحاظ تعداد گونه جنس گون (Astragalus L.) از تیره پروانه آسا با 30 گونه است. طیف اشکال زیستی گیاهی غالب منطقه همی کریپتوفیت با 49 درصد است و سایر اشکال آن به ترتیب فراوانی تروفیت ها 27 درصد، ژئوفیت های پیازدار 6 درصد، فانروفیت ها 5 درصد، ژئوفیت های غده دار، ژئوفیت های ریزوم دار و کامه فیت ها هر کدام 4 درصد هستند.

جنس Aeluropus از غلات چند ساله ریزوم دار، با 5 گونه در جهان، تنها جنس از قبیله Aeluropodeae است. به علت وجود گونه های دو رگه و زیر گونه های احتمالی که تاکنون صفات مشخصی برای آنها ارایه نشده است، شناسایی گونه های Aeluropus دارای مشکلات فراوانی است. در این پژوهش 23 واحد جمعیتی از گونه های مختلفAeluropus  در ایران از نظر ساختار ریختی با استفاده از 26 صفت کمی و 22 صفت کیفی بررسی شده اند. با بررسی صفات ریخت شناسی، جمعیت هایی که فرم های حد واسط دو گونه A. littoralis و A. lagopoides را نشان می دادند، مشخص گردیدند. بررسی های آماری چند متغیره شامل تجزیه خوشه ای و رسته بندی بر روی صفات ریختی با استفاده از نرم افزارSPSS Ver 9.1  انجام شد. با استفاده از صفات کمی و کیفی ریخت شناختی میزان نزدیکی گونه ها نسبت به یکدیگر مشخص گردید. نتایج تجزیه و تحلیل های آماری وجود 4 گونه مجزا از Aeluropus و نیز جمعیت های حد واسط (از دو گونه A. littoralis و (A. lagopoides را در ایران تایید می کنند. با استفاده از نتایج حاصل از مطالعات ریختی و صفات افتراقی به دست آمده، کلید شناسایی جدیدی برای گونه های این جنس در ایران تهیه گردید.