مطالعات سیاسی
سال:1389 | دوره:3 | شماره:9 |تعداد مقالات:8

نوشتار حاضر با مضمون راهبرد نگاه به شرق و سازمان همکاری شانگهای در سیاست خارجی و جایگاه آن در تامین امنیت و منافع ملی جمهوری اسلامی ایران، در پی آن است تا امکان دستیابی به منافع سیاسی و امنیتی را بواسطه همکاری با حوزه شرقی آسیایی بررسی نماید. در این مقاله شرق حوزه تمدنی و هویتی ای است که با فاصله از تقسیم بندی های ایدئولوژیک و با تاکید بر منافع امنیتی و ملی کشورها، فرصت های جدیدی فراروی جمهوری اسلامی می گذارد. نویسندگان مقاله بر این اعتقادند که منطقه گرایی با رویکردی شرق نیاز ضروری کشور در عصر حاضر می باشد چراکه وجود قرابت های فراوان هویتی و فرهنگی و مکمل بودن اقتصاد این کشورها در تعامل با ایران بخصوص اقتصاد و امنیت انرژی، امکان تامین بخشی از نیازهای مهم اقتصادی کشور را سبب می شود و همگرایی در عرصه سیاست فعلی، در درازمدت تامین کننده نیازها و ضرورت های استراتژیک و امنیتی خواهد بود.

مشارکت سیاسی، به ویژه از نقطه نظر حضور در انتخابات، یکی از مهمترین مولفه های رفتار سیاسی شهروندان، چه از منظر پژوهشگران رفتار سیاسی و چه از حیث مدیریت سیاسی جامعه در حال تحول ایران، محسوب می شود. مقاله حاضرکه به بررسی رابطه میان پایگاه اجتماعی- اقتصادی رای دهندگان شهرستان دشتستان و میزان مشارکت سیاسی آنان در انتخابات دهم ریاست جمهوری می پردازد، یک تحقیق پیمایشی است که به لحاظ هدف از نوع کاربردی و به لحاظ جمع آوری داده ها، توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. به منظور گردآوری داده های تحقیق از روش پرسشنامه استفاده شده که مرکب از دو بخش نگرش های سیاسی و پایگاه اجتماعی- اقتصادی است. هرچند دیدگاه های موجود نشاندهنده رابطه مستقیم میان متغیرهای بالاست، اما یافته ها در این پژوهش نشان می دهد که با افزایش سطح پایگاه ها، از میزان مشارکت کاسته شده و بالعکس با کاهش سطح آن، میزان مشارکت افزایش یافته است.

ظرفیت های سازمان همکاری شانگهای با توجه به عضویت دو عضو از پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (روسیه و چین) در این سازمان، دارا بودن بیش از یک سوم جمعیت جهان، وسعت قابل توجه و توانمندی های اقتصادی، نوید یک ائتلاف بالقوه توانمند را می دهد. جمهوری اسلامی ایران هم اکنون عضو ناظر در این سازمان است و با توجه به درخواست اش جهت عضویت دائم در این سازمان، به نظر می رسد بررسی پیامدهای عضویت ایران در این سازمان در قالب تبیین فرصت ها و چالش های عضویت، بتواند سیاستگذاری در ارتباط با مساله مذکور را در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران تسهیل نماید. این نوشتار برآنست که عضویت دائم ایران در این سازمان می تواند از چهار جنبه سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی مورد تحلیل قرار گیرد. بر این مبنا در ابتدا به تبیین تئوریک شکل گیری و تداوم سازمان همکاری شانگهای و سپس ضمن تحلیل پیامدهای چهارگانه عضویت جمهوری اسلامی ایران در این سازمان، امکان یا عدم امکان عضویت دائم در شرایط کنونی در این سازمان بررسی می شود و در پایان مواردی به عنوان پیشنهاد برای دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در این حوزه ارائه می گردد.

سوال اصلی که این مقاله درصدد پاسخگویی به آن می باشد این است که آیا امکان تکوین جامعه امن در روابط میان ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس وجود دارد؟ سوال فرعی در این مقاله آن است که چه نوع جامعه امن (سفت پیوند، سست پیوند) موجب به وجود آمدن یک جامعه امن خواهد شد. ماهیت و تاثیر سه مرحله توسعه جامعه امن نوظهور، بالنده و بالغ بر ظهور جامعه امن در منطقه چه خواهد بود. فرضیه نوشتار حاضر این است که با عنایت به عناصر بافعل و بالقوه در روابط میان ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس مانند شناسایی متقابل دیپلماتیک، ترویج درک مشترک از تهدید علیه امنیت دولت ها، برقراری مکانیسم های اعتمادسازی و تلاش در جهت ایجاد تمهیداتی مشترک برای حل تعارضات و حذف توسل یا تهدید به زور در روابط متقابل، می توان روابط طرفین را در مقوله جامعه امن قرار داد.

مدرنیته با گسستی معرفت شناسانه از قرون وسطی، جهان بینی جدیدی برای نوع بشر فراهم ساخت. در همین راستا این نوشتار به دنبال بررسی پارادایم مدرنیته بر اساس چند تحول اساسی است که از جمله می توان به رنسانس، پروتستانیسم، انقلاب روشنگری، انقلاب فرانسه و انقلاب صنعتی اشاره کرد. پارادایم مدرنیته بر مبنای این تحولات اساسی، درصدد ایجاد شیوه زیست جدیدی برای نوع بشر بود. به گونه ای که این شیوه زیست جدید بتواند، سعادت، رفاه و رهایی انسان را تضمین کند. اما علی رغم دستاوردهای مثبت آن، بعضی از اندیشمندان پارادایم مدرنیته را به شیوه های مختلف نقد کرده اند. در راستای بررسی این انتقادات، مقاله حاضر دو نکته مهم را مطرح می نماید: نکته اول اینکه، ایده منتقدین مدرنیته را از متفکرین کلاسیک تا مکتب فرانکفورت و منتقدین پست مدرن مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد. در نکته دوم نیز، تلاش می شود تا باورهای آن دسته از اندیشمندان را که به «گذار» از مدرنیته، و متفکران باز اندیشی چون هابرماس، گیدنز و جیمسون را که به «تداوم» در مدرنیته اعتقاد دارند مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد.

جمهوری اسلامی با معرفی امام خمینی (ره) و تایید اکثریت مردم ایران به عنوان نوع حکومت پس از سقوط نظام پهلوی مشخص گردید. در این خصوص سوالی که قابل طرح است این است که این نوع حکومت چه بازتابی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران داشته است؟ جمهوری اسلامی به عنوان نوع حکومت، در تار و پود قانون اساسی بازتاب یافته است. انتخابی بودن رهبر، انتخابی بودن رئیس جمهور، انتخابی بودن اعضای مجلس شورای اسلامی، انتخابی بودن اعضای شوراها و به رسمیت شناختن حقوق و آزادی های اساسی برای افراد ملت از مهم ترین جلوه های جمهوریت نظام و مبتنی بودن نظام بر پایه اصول دین و مذهب، اعلام رسمیت دین اسلام، لزوم مطابقت همه قوانین و مقررات نظام با موازین اسلامی و قرار گرفتن ولی فقیه در راس حکومت از مهم ترین جلوه های اسلامیت نظام در قانون اساسی است. در نوشتار حاضر و با بهره گیری از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر داده های اسنادی سعی بر این است که به پرسش فوق الذکر پاسخ داده شود.

مالزی یکی از کشورهای آسیای جنوب شرقی است که روند توسعه اقتصادی- اجتماعی خود را در دوره بعد از جنگ جهانی دوم، و به طور مشخص از دهه 1970م آغاز کرد. این کشور با بهره مندی از مدیریت دقیق اقتصادی، بهره گیری از تجربه نسل اول توسعه در این منطقه (ژاپن و کره جنوبی)، سرمایه گذاری خارجی و آزادسازی اقتصادی، به سرعت رو به توسعه نهاد و امروزه یکی از کشورهای توسعه یافته مسلمان به شمار می رود. در عین حال، سیاست در این کشور، همچون ممالک توسعه یافته، دموکراتیک نیست اما رو به سوی دموکراسی دارد و در حال نزدیک شدن به آن است. نوشتار حاضر به بحث پیرامون چگونگی فرایند توسعه و بخصوص توسعه سیاسی و دموکراسی در این کشور بخصوص در سال های نخست وزیری ماهاتیر محمد (2003-1981م) می پردازد.

وهابیت بعنوان یکی از فرق اسلامی با یاری خواهی از اندیشه های ابن تیمیه و دیگران در قرون هفتم و هشتم هجری قمری و ماقبل، در قرن دوازدهم هجری قمری به وسیله محمد بن عبدالوهاب بنیان گذاشته شد. این مقاله به چگونگی پیدایی و سازکارهای سیاسی آن به لحاظ پشتیبانی فکری و عملی وهابیت می پردازد. چیستی پایه های پیدایی و پشتیبانی سیاسی فرقه وهابیت سوال اصلی تحقیق را تشکیل می دهد. اینکه گذشته گرایی غیرعقلی و سلفی گری غیراجتهادی پایه فکری فرقه وهابیت بوده و با گذشت زمان وهابیت به وسیله استعمار و دشمنان اسلام هدایت شده است، پاسخی است که به عنوان فرضیه به سوال اصلی داده می شود. نوع تحقیق و مطالعه کتابخانه ای و توصیفی است. پیشینه تحقیق مبتنی است بر مطالعه موارد تاریخی از لابلای کتابها و مقالات مرتبط و مراجعه به برخی از سایت ها و صاحبنظران که عمدتا نگاه نقدی و غیرتاییدی نسبت به افکار و آرا وهابیت و آبشخورهای نظری آن دارند.