فن آوریهای نوین در توسعه آبزی پروری (شیلات)
سال:1392 | دوره:7 | شماره:2 (پیاپی 26) |تعداد مقالات:13

تحقیق حاضر، به منظور اندازه گیری و مقایسه فلز سنگین روی در بافت کبد و عضله گونه ماهی سفید رودخانه ای (Squalius cephalus) در بهار 1388 در رودخانه تجن در استان مازندران انجام شد. نمونه های ماهی به کمک دستگاه الکتروشوکر از 4 ایستگاه مختلف صید شد. جهت استخراج روی از بافت کبد و عضله ماهیان از روش هضم شیمیایی با استفاده از دستگاه ماکروویو و دستگاه جذب اتمی استفاده شد. نتایج نشان داد که تجمع روی در ماهی سفید رودخانه ای در بافت کبد بیشتر از بافت عضله است (p<0.05). کمترین تجمع در بافت عضله ماهی سفید رودخانه ای در ایستگاه چهارم می باشد. مقایسه نتایج بدست آمده با استانداردهای جهانی نشان داد که غلظت عنصر روی در بافت کبد ماهی سفید رودخانه ای از استاندارد سازمان بهداشت جهانی کمتر بوده و از استاندارد وزارت کشاورزی، شیلات و غذای انگلستان، انجمن بهداشت ملی و تحقیقات پزشکی استرالیا بالاتر می باشد. در بافت عضله از مقدار ذکر شده در سازمان بهداشت جهانی، انجمن بهداشت ملی و تحقیقات پزشکی استرالیا کمتر بوده ولی از وزارت کشاورزی، شیلات و غذا انگلستان بالاتر بوده است.

به منظور تعیین مقادیر برخی از پارامترهای هماتولوژی و بیوشیمیایی سرم خون ماهی کپور علفخوار پرورشی، تعداد 60 قطعه ماهی کپور علفخوار در سنین 6، 12، 24، 36 ماهه سالم پرورش یافته در مرکز تکثیر و پرورش ماهی واقع در شهرستان رشت، از ناحیه ساقه دمی خونگیری به عمل آمده و پارامترهای هماتولوژی و بیوشیمیایی سرم خونی به روش استاندارد آزمایشگاهی مورد سنجش قرار گرفت. در این مطالعه، میانگین گلبول قرمز 1911500 عدد در میلی متر مکعب، تعداد گلبول های سفید 14320 عدد در میلی متر مکعب، هماتوکریت 36.3 درصد، هموگلوبین 7.53 گرم در دسی لیتر، حجم متوسط گلبولی 199.46 (MCV) فمتولیتر، هموگلوبین داخل گلبولی 39.73 (MCH) پیکوگرم، غلظت هموگلوبین گلبول ها 20.55 (MCHC) گرم درصد، فراوانی لنفوسیت ها 70.91 درصد، فراوانی نوتروفیل ها 26.7 درصد، فراوانی مونوسیت ها 1.06 درصد، فراوانی ائوزینوفیل 1.28 درصد، مقدار گلوکز 130.6 میلی گرم در دسی لیتر، مقدار کلسترول 278.7 میلی گرم در دسی لیتر، مقدار تری گلیسرید 243.9 میلی گرم در دسی لیتر و مقدار پروتئین 3.6 میلی گرم در دسی لیتر بدست آمد. مقدار متوسط غلظت هموگلوبین گلبول ها (MCHC) در گروه سنی 36 ماهه نسبت به گروه های سنی دیگر افزایش و مقدار متوسط حجم گلبولی (MCV) و مقدار تری گلیسرید کاهش یافت. مقدار متوسط وزن هموگلوبین گلبولی (MCH) در بین گروه سنی 6 ماهه با دیگر گروه های سنی افزایش مشاهده شده که دارای اختلاف معنی دار است (p<0.05). ولی در سایر پارامترها شامل تعداد گلبول سفید، شمارش تفریقی گلبول های سفید، کلسترول و پروتئین اختلاف معنی دار به دست نیامد (p>0.05).

در این تحقیق که در یک مزرعه تکثیر قزل آلای رنگین کمان در استان کهکیلویه و بویراحمد انجام شد، عملکرد تکثیر قزل آلای رنگین کمان از طریق افزودن سطوح مختلف آستاگزانتین با دو منبع سنتتیک و جلبکی (Haematococcus pluvialis) به جیره غذایی مولدین ماده مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، آستاگزانتین سنتتیک در سه سطح 40، 80 و 120 میلی گرم بر کیلوگرم غذا و آستاگزانتین جلبکی معادل %1.5 سطوح منبع سنتتیک، به ترتیب به مقدار 2.67، 5.33 و 8 گرم بر کیلوگرم غذا مورد استفاده قرار گرفت. در این تحقیق، هفت جیره آزمایشی شامل شش تیمار در سطوح و منابع مختلف آستاگزانتین (T1-T6) و یک تیمار شاهد (بدون آستاگزانتین) در نظر گرفته شد. تعداد 140 مولد ماده 4-3 ساله قزل آلا به مدت 120 روز قبل از شروع فصل تخم ریزی، از طریق جیره های آزمایشی تغذیه شدند. مولدین مورد مطالعه در حین انجام تکثیر و پس از آن از نظر برخی شاخص ها نظیر قطر تخم، هماوری، درصد لقاح، بازماندگی تخم، درصد چشم زدگی و قابلیت تخمه گشایی تخم مورد بررسی و مطالعه قرار گرفتند. از لحاظ میزان هماوری، درصد چشم زدگی و تعداد تخم در گرم، بین تیمارها اختلاف معنی دار مشاهده شد (p<0.05)، در حالی که در مورد شاخص های قطر تخم و درصد لقاح اختلاف بین تیمارها معنی دار نبود (p>0.05). با افزایش سطوح آستاگزانتین از 40 به 120 میلی گرم در کیلوگرم در هر دو منبع سنتتیک و جلبکی، درصد چشم زدگی و تخم گشایی افزایش یافت، ضمن آنکه درصد چشم زدگی در مولدینی که از آستاگزانتین جلبکی تغذیه کرده بودند به مراتب بهتر بود. بر اساس نتایج به دست آمده، بهترین عملکرد تکثیر مربوط به تیمار 3 با سطح 8 گرم بر کیلوگرم جلبک هماتوکوکوس بود. بهبود آسیب های جلدی اولیه، عدم بروز بیماری و تلفات و همچنین شادابی و خوشرنگی مولدین از جمله مشاهدات ظاهری در طول انجام این تحقیق بود. بطورکلی، نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد آستاگزانتین باعث بهبود عملکرد تکثیر قزل آلای رنگین کمان می شود، ضمن آنکه آستاگزانتین جلبکی به دلیل دارا بودن سایر مکمل های غذایی، از برتری قابل توجهی نسبت به آستاگزانتین سنتتیک در بهبود عملکرد تکثیر و سلامتی مولدین ماده قزل آلا برخوردار می باشد.

در مطالعه حاضر، به بررسی تاثیر سن مولدین نر بر کارایی تکثیر مصنوعی ماهی کپور در طول فصل تکثیر مصنوعی 1390 پرداخته شد. به این منظور، 8 مولد ماهی کپور معمولی نر 2 و 3 ساله با 4 مولد ماده 3 ساله به صورت جداگانه لقاح داده شد. در تیمار 3 نیز ترکیب اسپرم های استحصالی از مولدین 2 و 3 ساله استفاده شد. نتایج نشان داد، مولدین نر 3 ساله دارای بیشترین درصد تحرک و تراکم اسپرم بودند (p<0.05). تخم های حاصل از لقاح ترکیب اسپرم های مولدین 3 ساله با تخمک های مولدین ماده بیشترین میانگین درصد لقاح و بازماندگی لارو را داشتند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان گفت لقاح حاصل از مولدین نر 2 ساله دارای بیشترین موفقیت در کارایی تکثیر ماهی کپور بوده است.

تعداد 583 میگوی Palaemon elegans از آذر ماه 1389 لغایت خردادماه 1390 از استخرهای پرورش میگو، مرتبط با تالاب گمیشان واقع در جنوب شرقی دریای خزر با عمق متوسط 1 متر با استفاده از ساچوک چشمه ریز به قطر 6 میلی متر به صورت ماهانه جمع آوری شد. نتایج نشان داد ماده ها رشد بیشتری از نرها داشتند. بیشترین طول کل، طول کاراپاس، طول پروپود و وزن کل در جنس ماده به ترتیب 44.70 میلی متر، 13.70 میلی متر، 32.80 میلی متر و 2.70 گرم و در جنس نر به ترتیب 40.10 میلی متر، 11.20 میلی متر، 28.30 میلی متر و 1.41 گرم بود. نسبت جنسی نمونه های جمع آوری شده 44.76 درصد ماده و 55.23 درصد نر ثبت شد که این با نسبت 1:1 تفاوت معنی داری دارد (p<0.05). رابطه طول کل - وزن در نرها W=0.00003L2.864 و در ماده ها W=0.00001L3.088 محاسبه گردید. الگوی رشد در ماده ها ایزومتریک و در نرها آلومتریک منفی بود. طول کل میگوهای ماده در زمانی که 50 درصد آنها در مرحله بلوغ بودند (Lm50) برابر 34.52 میلی متر برآورد گردید.

روتیفر Brachionus plicatilis گونه ای است که به آسانی و به طور وسیعی در دنیا به عنوان غذای اولیه لاروهای ماهیان مورد استفاده قرار می گیرد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر دما و تغذیه جلبکی بر اندازه روتیفرها در بخش آبزی پروری پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان واقع در شهر بندرعباس در دی ماه 1388 انجام شد. در این آزمایش، روتیفر در شرایط آزمایشگاهی در سه سطح دمای (25، 30 و 35 درجه سانتی گراد) و تغذیه جلبک با سه نوع جیره جلبکی شامل (تغذیه منحصرا با Cholorella، تغذیه منحصرا با Nannochloropsis و تغذیه با ترکیب دو جلبک Nannochloropsis و Cholorella) مورد آزمایش قرار گرفت. روتیفرها با تراکم 6 عدد در هر میلی لیتر به تیمارهای مورد آزمایش معرفی شدند. همچنین در طول آزمایش pH بین 7.7 تا 9.9، شوری در حدود 25 قسمت در هزار، هوادهی با شدت ملایم و تیمارها در مقابل لامپ فلورسنت با شدت روشنایی 1500 لوکس نگه داشته شد. طول مدت آزمایش، 7 روز بود. نتایج این بررسی نشان داد که با افزایش دما، اندازه روتیفرها از لحاظ طول و پهنا کاهش می یابد، به طوری که در دمای 25 درجه سانتی گراد با بیشترین میانگین اندازه و در دمای 35 درجه سانتی گراد با کمترین میانگین اندازه روتیفر از لحاظ طول و پهنا مواجه شده که اختلاف معنی داری را نشان داد (p<0.05). همچنین اثرات متقابل دما و تغذیه جلبکی دارای اختلاف معنی داری بود (p<0.05). در کل، بهترین نتایج در تغذیه رتیفر با ترکیب Nannochloropsis و Cholorella در درجه حرارت 35 درجه سانتی گراد از لحاظ طول و پهنای آنها (طول 118.26 و پهنا 94.75 میکرومتر) مشاهده شد.

ماهی قزل آلای رنگین کمان، برای رشد طبیعی همانند ماهی های دیگر به اسیدهای چرب سری n-3 و n-6 نیاز دارد. در این تحقیق، ارزیابی اثر مقایسه ای روغن های مختلف بر روی کبد بچه ماهیان قزل آلای رنگین کمان مورد بررسی قرار گرفت. بنابراین شاخص های کبدی و احشایی و نیز ترکیب اسیدهای چرب روغن کبد قزل آلای رنگین کمان تغذیه شده با خوراک های حاوی روغن ماهی و روغن های گیاهی کانولا و آفتابگردان مورد مطالعه قرار گرفتند. ماهیان جوان قزل آلای رنگین کمان با متوسط وزن تقریبی اولیه 5.95±0.65 گرم، توسط غذاهای آزمایشگاهی طی 60 روز تغذیه شدند. بر اساس نتایج، شاخص احشایی (VSI) ماهیان تغذیه شده با روغن های ماهی، کانولا و آفتابگردان به ترتیب 17.87±1.10، 18.05±0.15 و 17.2±0.18 بوده، در حالی که شاخص کبدی (HSI) به ترتیب 1.55±1.09، 1.65±1.05 و 1.61±0.42 برآورد گردید. در بین ترکیب اسیدهای چرب بافت کبد ماهیان مورد مطالعه، بین گروه تغذیه شده با روغن ماهی و سایر گروه ها اختلاف معنی داری در مجموع اسیدهای چرب PUFA و همچنین مجموع n-3 و n-6 دیده شد (p<0.05). در حالی که هیچ اختلاف معنی داری بین مجموع اسیدهای چرب SFA، UFA، MUFA دیده نشد (p>0.05). بیشترین نسبت n-3 به n-6 در گروه آزمایشی روغن ماهی و کمترین نسبت در گروه آزمایشی روغن آفتابگردان دیده شده است. بر اساس نتایج بدست آمده، بیشترین مجموع DHA + EPA روغن بافت کبد ماهیان مورد مطالعه، در گروه آزمایشی روغن ماهی با مجموع 37.41 و کمترین آن در گروه آزمایشی روغن آفتابگردان با 19.51 گرم در 100 گرم دیده شد.

در این تحقیق میزان روند صید و ذخایر ماهیان سفید، کفال، کپور و کلمه در دریای خزر در طی سال های 1378 تا 1387 در استان گلستان بررسی شد. اطلاعات حاصل در این تحقیق از میزان صید سالانه 20 شرکت تعاونی فعال پره در استان گلستان طی 10 سال اخذ گردید. نتایج نشان داد که میزان صید ماهیان سفید و کفال در سواحل غربی (میانکاله) استان گلستان بطور معنی دار بیشتر از سواحل شرقی (گمیشان) و میزان صید ماهی کپور در سواحل شرقی بیشتر از سواحل غربی می باشد (p<0.05). اما از لحاظ میزان صید ماهی کلمه در دو منطقه اختلاف معنی داری آماری مشاهده نگردید (p>0.05). میزان صید هر چهار گونه ماهی استخوانی طی سال های مورد بررسی روند نزولی به خود گرفته است که نشان دهنده کاهش ذخایر این ماهیان در دریای خزر می باشد. بالاترین میزان صید ماهی در استان گلستان در طی 10 سال مورد بررسی به ترتیب مربوط به ماهی کپور> کفال>سفید> کلمه با میزان 39.23، 33.76، 26.54 و 0.47 درصد از میزان کل صید می باشند. بنظر می رسد که ذخایر ماهی سفید، کفال، کپور و ماهی کلمه دریای خزر رو به کاهش می باشد.

بررسی تنوع ژنتیکی جمعیت ماهی کیلکای معمولی در جنوب دریای خزر (استان گیلان) انجام شد. در کل، 60 نمونه از منطقه انزلی در دو فصل بهار و تابستان، جمع آوری شدند. از 15 جفت پرایمر میکروستلایت طراحی شده برای ماهی کیلکای آمریکایی (Alosa sapidissima)، ماهی هرینگ اقیانوس آرام (Clupea pallasi)، ماهی هرینگ اقیانوس اطلس (Clupea harengus) و ماهی ساردین (Sardina pilchardus)، در بررسی DNA ژنومی استخراج شده از باله دمی ماهی کیلکای معمولی استفاده گردید. فراوانی اللی، شاخص RST، FST بر اساس تست AMOVA، هتروزیگوسیتی مشاهده شده و قابل انتظار، تعادل هاردی - واینبرگ، میزان شباهت و فاصله ژنتیکی آنها با استفاده از نرم افزار uvitec و GenAlex انجام گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که از 15 جفت پرایمر مورد استفاده پنج جفت (Cpa6، Cpa8، Cpa104، Cpa125 و AcaC051) آنها چندشکلی (پلی مورف) نشان دادند و از آنها برای تعیین تمایز ژنتیکی ماهیان بالغ کیلکای معمولی استفاده شد. میانگین اللی آنها در لوکوس ها 14.4 (دامنه آن 5 تا 21 لوکوس) بود. در هر دو فصل بهار و تابستان، الل های اختصاصی در تمامی لوکوس ها مشاهده شدند. میانگین هتروزایگوسیتی قابل انتظار و مشاهده شده به ترتیب 0.888 و 0.153 محاسبه شد. در بررسی تعادل هاردی واینبرگ (H-W) تمامی لوکوس ها به طور معنی داری خارج از تعادل هاردی - واینبرگ بودند. بر اساس تست AMOVA میزان RST بین آن دو (Nm=1.96) 0.113 و معنی دار بود (p£0.01). میزان فاصله ژنتیکی بین جمعیت ها 0.344 بدست آمد که نشان دهنده تمایز ژنتیکی بین جمعیت های مورد مطالعه است. این بررسی، مطالعات اولیه مبنی بر وجود جمعیت های متمایز ژنتیکی ماهی کیلکای معمولی در فصل های مختلف دریای خزر (استان گیلان) را نشان می دهد.

این مطالعه به منظور تعیین اثرات افزودن مولتی آنزیم آویزایم بر شاخص های رشد و ترکیب بدن میگوی سفید غربی با میانگین وزن اولیه 2.5±0.5 گرم انجام گرفت. این آزمایش با 525 عدد میگو در 21 تانک پلاستیکی 50 لیتری در 7 تیمار شامل شاهد (فاقد کنجاله کانولا، فاقد مولتی آنزیم آویزایم و 30 درصد آرد ماهی)، 3 تیمار با سطوح 15، 30 و 45 درصد کنجاله کانولا به همراه مولتی آنزیم آویزایم و 3 تیمار فاقد مولتی آنزیم آویزایم اجرا گردید. نتایج حاصله نشان داد که جایگزینی تا 30 درصد کنجاله کانولا به همراه 0.5 درصد مولتی آنزیم آویزایم به جای آرد ماهی در جیره غذایی میگوی سفید غربی تاثیر منفی بر عملکرد رشد و نرخ بقا میگوهای تغذیه شده نداشت و عملکرد رشد و نرخ بقاء را بهبود می بخشد. بیشترین و کمترین درصد بازماندگی در تیمار 30 درصد کنجاله کانولا به همراه 0.5 درصد مولتی آنزیم آویزایم با 84 درصد و کمترین آن در تیمار 15 درصد کنجاله کانولا فاقد مولتی آنزیم با 57.8 درصد بوده که با سایر تیمارها دارای اختلاف معنی دار می باشد. به نظر می رسد استفاده از جیره های حاوی 30 و 45 درصد کنجاله کانولا به همراه 0.5 درصد مولتی آنزیم آویزایم و 30 درصد کنجاله کانولا فاقد مولتی آنزیم آویزایم به دلیل صرفه اقتصادی و کاهش هزینه غذا می تواند جایگزین آرد ماهی در تهیه جیره های غذایی میگوی سفید غربی باشد.

مطالعه حاضر در 10 ایستگاه نمونه برداری پس از بازدید اولیه و با استفاده از نقشه گشت های میدانی در طول رودخانه اترک از تیر سال 1386 تا خرداد سال 1387 بصورت دو بار در ماه اجرا گردید. از هر ایستگاه در هر ماه با فیلتر کردن 100 لیتر آب از فیتوپلانکتون ها نمونه برداری شد. نمونه برداری با تور پلانکتون گیری با چشمه 20 میکرون صورت گرفت. در مجموع، 14 جنس از سه شاخه شناسایی گردید. فیتوپلانکتون های شناسایی شده از شاخه Chlorophyta عبارتند بودند از جنس های؛ Chlorella، Stigeoclonium، Ankistrodesmus، Oocystis، Closterium، Eremosphara، Chlamydomonas و از شاخه Chrysophyta فیتوپلانکتون های جنس های: Nitzschia،Diatoma ، Navicula، Meridion، Gyrosigma و از شاخه Cyanophyta جنس های؛ Oscillatoria، Anabaena شناسائی گردید. در مجموع، فیتوپلانکتون جنس Chlorella بیشترین تراکم (n=1055) و جنس Meridion کمترین تراکم (n=120) را نشان دادند. همچنین در ایستگاه 6 (بند نجف آباد) بیشترین تراکم فیتوپلانکتونی (n=753) و در ایستگاه 3 (قره خان بندی) کمترین تراکم (n=389) مشاهده گردید. در کل با توجه به تنوع کم و همچنین تعداد اندک فیتوپلانکتون ها در کل نمونه ها (n=5852) می توان نتیجه گرفت که جمعیت فیتوپلانکتون های رودخانه اترک از نظر تنوع و تعداد در نمونه برداری قابل توجه نیست.

این تحقیق برای تشخیص مولکولی صحت گونه ای دو محصول فیله شده از ماهی هوکی و شیر که بصورت بسته بندی در فروشگاه در ایران عرضه می گردند، صورت پذیرفت. جهت تعیین هویت از روش DNA بارکدینگ و بهره گیری از ناحیه سیتوکروم اکسیداز I (COI) با 650 جفت باز و پایگاه های اطلاعاتی ژنتیکی NCBI و BOLD)) The Barcode of Life Data Systems استفاده شد. در پایان مشخص گردید که برچسب درج شده بر روی فیله ماهی شیر تقلبی بوده و یک ماهی با ارزش اقتصادی کمتر (قباد) در آن قرار داده شده است. نتایج بدست آمده لزوم نگرانی در مورد کنترل کیفی و احراز هویت گونه ای محصولات عمل آوری شده شیلاتی را بیان می دارد.