فن آوریهای نوین در توسعه آبزی پروری (شیلات)
سال:1394 | دوره:9 | شماره:3 |تعداد مقالات:15

در روند تکثیر ماهی عوامل متفاوتی از جمله کیفیت و کمیت تخمک و اسپرم مولدین دخیل می باشند که در بحث کیفیت اسپرم فاکتورها و عواملی هم چون pH، درصد تحرک، مدت زمان تحرک، تراکم و اسمولاریته موجود در پلاسمای اسپرم مورد بررسی قرار می گیرند. این پژوهش در فروردین ماه 1390 در مرکز تکثیر و پرورش ماهیان استخوانی شهید انصاری رشت صورت پذیرفت. براساس نتایج به دست آمده، میانگین و انحراف معیار پارامترهای اسپرم شناختی در ماهیان 3 و 4 ساله مورد بررسی به ترتیب اسمولاریته (9/11± 6/329، 9/11± 4/343 عدد)، اسپرماتوکریت (4/7± 2/47، 99/2± 5/44 عدد)، مدت زمان تحرک اسپرم (8/12± 5/60، 1/6± 3/66 ثانیه)، درصد تحرک اسپرم (7/6± 80، 9/3± 5/83 درصد)، تراکم اسپرم (8/3199657± 17828750، 5/2090454± 18000000 میلی متر مکعب) و pH اسپرم (51/0± 79/7، 26/0± 61/7) محاسبه شد. همچنین ارتباط بین اسمولاریته، درصد تحرک اسپرم، مدت زمان تحرک اسپرم و تراکم اسپرم با پارامترهای کارایی تکثیر مصنوعی (درصد لقاح و درصد تفریخ) مثبت، معنی دار و مستقیم ارزیابی شد.

هدف این پژوهش تعیین میزان اسیدهای چرب در عضله خام و فیله کباب شده ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) بود. دوازده نمونه کپور پرورشی از مجتمع پرورش ماهی آزادگان اهواز تهیه شد. نتایج نشان داد میزان مجموع اسیدهای چرب اشباع و اسیدهای چرب چندغیراشباع در عضله خام به طور قابل ملاحظه ای بالاتر از فیله کباب شده بود، اما اسیدهای چرب تک غیراشباع در فیله کباب شده به طور معنی داری بالاتر بود. بالاترین و پایین ترین میزان اسید چرب در عضله خام کپور پرورشی به ترتیب مربوط به اولئیک اسید با 43/41 درصد و گادولئیک و بهنیک اسید با میزان صفر بود. همچنین بالاترین و پایین ترین میزان اسید چرب در فیله کباب شده کپور پرورشی به ترتیب مربوط اولئیک اسید با 01/48 درصد و گادولئیک اسید با میزان صفر بود. میزان ایکوزاپنتانوییک اسید، اسید چرب های امگا 3 و نسبت امگا 3 به امگا 6 در عضله خام و فیله کباب شده اختلاف معنی داری نداشت، اما میزان دوکوزاهگزانوییک اسید و اسیدهای چرب امگا 6 دارای اختلاف معنی داری بود. میزان اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 در عضله خام کپور پرورشی بالاتر از فیله کباب شده بود، اما میزان ایکوزاپنتانوییک اسید و دیکوزاهگزانوییک اسید در فیله کباب شده کپور پرورشی بالاتر از عضله خام بود.

بررسی تعیین مراحل رسیدگی جنسی ماهی سوف حاجی طرخان براساس 87 قطعه ماهی ماده صید شده از تالاب امیرکلایه لاهیجان از آذرماه سال 89 لغایت آبان ماه سال 90 انجام شد. به منظور انجام این آزمایش، پس از تشریح نمونه ها، گناد جنس ماده به صورت ماکروسکوپیک تعیین مرحله گردید. سپس برای انجام مراحل بافت شناسی در فرمالین تثبیت شدند. برای مطالعات میکروسکوپی، برش های 7-5 میکرونی تهیه و به روش هماتوکسیلین و ائوزین رنگ آمیزی گردید. تغییرات حاصل از رسیدگی جنسی در گناد به 6 مرحله تقسیم شدند که عبارتند از: نابالغ، پیش زرده سازی، زرده سازی اولیه، زرده سازی نهایی، اوولاسیون و مرحله پس از تخم ریزی. مطالعات نشان از تکامل یک اوولاسیون منفرد و یک دوره تخم ریزی کوتاه دارد مشاهدات بافت شناسی نشان دادند، دوره زرده سازی در ماهی سوف حاجی طرخان در تالاب امیرکلایه طولانی بوده و عدم وجود چندین مرحله رسیدگی تخمک در گناد و تخم ریزی کوتاه مدت در اسفندماه بیان کننده تخم ریزی کلی ماهیان است.

بررسی افزایش تراکم سلولی جلبک تک سلولی Dunaliella tertioletca با استفاده از چهار محیط کشت مختلف Conway، Guillard، Sato و TMRL در شرایط یکسان از نظر میزان نور (2000 تا 5000 لوکس)، دما 5/22-24 درجه سانتی گراد، شوری 25 قسمت در هزار، pH برابر با 5/8 و هوادهی، به مدت 16 روز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از بین این چهار محیط کشت، بالاترین میزان افزایش تراکم سلولی در محیط کشت TMRL به دست آمده (05/0P<) و با مقادیر تراکم سلولی به دست آمده با محیط های کشت Conway و Guillard اختلاف معنی دار نداشت (05/0P>). ولی میزان افزایش تراکم سلولی این جلبک در کشت با محیط کشت Sato نسبت به سایر تیمارهای دیگر کم تر بود (05/0P>). در مجموع می توان نتیجه گرفت کرد که هر سه محیط کشت TMRL، Guillard و Conway برای کشت این گونه جلبک در شرایط آزمایشگاهی مناسب می باشد.

این مطالعه با انتخاب ایستگاه هایی در 8 ترانسکت بین آستارا تا مرز حسنقلی صورت گرفت. ترانسکت ها در آستارا، بندرانزلی، دهانه سفیدرود، تنکابن، نوشهر، بابلسر، امیرآباد، بندرترکمن در ساحل جنوبی دریای خزر قرار داشته و در هر ترانسکت 5 ایستگاه در اعماق 5 متر، 10 متر، 20 متر، 50 متر و 100 متر تعیین شد که نمونه برداری به صورت فصلی و توسط بطری نمونه بردار روتنر و از اعماق سطح، 10 متر، 20 متر، 50 متر و 100 متر انجام گرفت. با توجه به شرایط متنوع فیزیکوشیمی آب های رودخانه های منتهی به دریا، وضعیت مختلف توپوگرافی بستر دریا و همچنین تحت تأثیر ورود گونه های جدید پلانکتونی مانند Mnemiopsis leidyi از دریای سیاه به دریای خزر، تنوع و تراکم گونه های آبزی به شدت تغییر کرده و از سال 1384 گونه ای جدید به نام Pseudo-nitzschia seriata از دیاتومه ها به حوضه جنوبی دریای خزر راه یافت و خود را با شرایط جدید دریای خزر وفق داده و امکان رشد و تکثیر در این محیط را یافته است. Pseudo-nitzschia seriata سلولی یوکاریوت است که توانایی تولید دومیک اسید را دارد که می تواند برای آبزیان و حتی انسان عامل بیماری زای خطرناک باشد. اصولاً این عامل بیماری زا از طریق تولید و ترشح سم دومیک اسید تأثیرگذار است و اصولاً بروز بیماری از طریق سم دومیک اسید در آبزیان به عواملی مانند تغییر دما (تغییر فصول)، غلظت بالای نیتروژن محلول در آب ارتباط دارد و این گونه در تمامی سطوح نمونه برداری مشاهده شد و از سطح به اعماق کاهش نشان داد. در فصل بهار، در همه نیم خط ها Pseudo-nitzschia seriata حضور داشت و در فصل زمستان حداکثر تراکم و زی توده در نیم خط بابلسر (تراکم 105×5323 عدد در مترمکعب و زی توده 31 میلی گرم در مترمکعب) مشاهده شد. از سال 1384 با افزایش شانه دار دریای خزر، گونه Pseudo-nitzschia seriata نیز خود را با شرایط جدید دریای خزر وفق داده و به تدریج افزایش یافت به طوری که در این مطالعه در تمام فصول مشاهده شد که نتیجه تغییر زیست محیطی این اکوسیستم می باشد. این افزایش پلانکتونی به خصوص در تابستان و پاییز می تواند به منزله زنگ خطر یوتریفیکاسیون و شکوفایی پلانکتونی در این منطقه از دریا باشند که این روند می تواند به علت تغییر در شرایط آب این منطقه از دریای خزر می باشد.

امروزه استفاده از منابع آبی لب شور و شور برای تولید آبزی پروری روندی رو به رشد در جهان دارد. با توجه به وجود این منابع بالقوه در استان خراسان شمالی امکان سنجی پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان در استخرهای خاکی این استان با استفاده از آب لب شور زیرزمینی (با شوری 3/0 ± 2/13 گرم در لیتر) در یک دوره 5 ماهه، در سه استخر خاکی مورد بررسی قرار گرفت. وضعیت رشد ماهیان از طریق تعیین و بررسی فاکتورهای افزایش وزن بدن، ضریب رشد ویژه، ضریب تبدیل غذایی، ضریب چاقی و درصد بازماندگی در هر استخر مورد ارزیابی قرار گرفت. با توجه به نتایج به دست آمده پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان با استفاده از منابع آبی لب شور زیرزمینی این استان در صورت تامین شرایط محیطی و مدیریتی مناسب می تواند سودمند و اقتصادی باشد.

هدف از این مطالعه تعیین تأثیر تراکم ذخیره سازی بر شاخص های زیستی و هماتولوژی در بچه ماهی شیب بود. 446 عدد بچه ماهی شیب با میانگین وزنی 7± 7/93 گرمی و میانگین طولی 9/8± 2/13 سانتی متر انتخاب و به مدت 60 روز در حوضچه های 4 مترمربعی، در 3 تیمار تراکمی 5/1، 3 و 6 کیلوگرم در مترمکعب و سه تکرار در استان خوزستان (دزفول) نگه داری شدند. سنجش مشخصات زیستی (طول و وزن) ماهی ها و شاخص های خون شناسی آن ها، در روز صفر، سی ام و شصت ام در هر سه تیمار صورت پذیرفت. در انتهای آزمایش افزایش رشد طولی و وزنی قابل توجهی در تیمارهای مختلف مشاهده و اختلاف میزان رشد بین تیمارها معنی دار نبود. اختلاف معنی داری از نظر میزان هماتوکریت، گلبول های قرمز، تعداد کل گلبول های سفید، لکوسیت ها، لنفوسیت ها، نوترفیل ها و آئوزینوفیل ها بین تیمارها مشاهده نشد (05/0

ماهی، غذایی سرشار از پروتئین با بافت پیوندی اندک و همچنین ویتامین ها و مواد معدنی و ترکیبات مفید است. وجود اسیدهای چرب امگا-3 شامل: اسید آلفالینولنیک، اسید ایکوزاپنتانوئیک و اسید دکوزاهگزانوئیک و وفور اسیدهای آمینه لیزین و متیونین و آنتی اکسیدان آبیکونیون و ماده تورین و سایر عناصر ارزشمند، نقش مؤثری در تامین سلامتی مصرف کنندگان دارد. ضمن این که به پیش گیری و درمان برخی از بیماری های شایع مانند بیماری های قلبی عروقی، آلزایمر، حمله و سکته مغزی، آسم، انواع سرطان و دیابت کمک می کند. البته مصرف ماهی خطرات و مضراتی نیز دارد که باید در مصرف آن احتیاط کرد و اعتدال را رعایت نمود. از جمله این خطرات وجود فلزات سنگین و سموم حاصل از محیط آلوده و آبی است که ماهی در آن جا تغذیه کرده است. این مقاله سعی دارد به بررسی ابعاد مختلف ارزش های غذایی ماهی ها و راهنمای مصرف آن در قشرهای مختلف سنی بپردازد.

نوکلئوتیدها با عملکردهای گوناگونی که بر سیستم ایمنی، متابولیسم سلول، بهبود کارایی جذب در دستگاه گوارش و بهبود سیستم ایمنی و متابولیسم چربی و پروتئین می گذارند امروزه مورد توجه آبزی پروری قرار گرفته اند. در این پژوهش، تأثیر نوکلئوتید جیره بر رشد، بقا و برخی شاخص های خون شناسی ماهی کپور معمولی (240 عدد) مورد بررسی قرار گرفت. نوکلئوتید جیره در 4 سطح 0، 5/0، 1 و 5/1 درصد به جیره غذایی اضافه و جیره بدون نوکلئوتید برای تغذیه تیمار شاهد استفاده گردید. هر جیره به صورت تصادفی برای ماهیان با متوسط وزن اولیه 2/0± 74/4 گرم در سه تکرار اختصاص داده شد. بعد از 8 هفته تغذیه تیمار حاوی 1 درصد نوکلئوتید افزایش معنی داری در غذای نسبی خورده شده نسبت به تیمار شاهد نشان داد (05/0P<). در سایر شاخص های رشد مانند افزایش وزن، ضریب تبدیل غذایی، نرخ رشد ویژه و روزانه و ضریب تبدیل غذایی اختلاف معنی داری بین تیمارها مشاهده نشد (05/0P>). نتایج سنجش پارامترهای خون شناسی نشان داد نوکلئوتید بر شاخص های خونی اثر داشته مثبت داشته و بیش ترین میزان گلبول سفید، گلبول قرمز و هموگلوبین در تیمارهای حاوی نوکلئوتید مشاهده شد (05/0P<). در میزان بازماندگی نیز اختلاف معنی داری بین تیمارها مشاهده نشد (05/0P>). نتایج این پژوهش بیانگر این بود که نوکلئوتید جیره در سطوح 1 و 5/1 درصد دارای اثرات مثبت بر پارامترهای خون شناسی ماهی کپور معمولی است.

در این پژوهش اثر هیدروکسی پروپیل متیل سلولز (HPMC) افزوده شده به آردزنی و لعاب ناگت ماهی سارم بر میزان جذب روغن و کیفیت آن طی چهار ماه نگهداری به صورت منجمد بررسی شد. تیمارها شامل شاهد (بدون HPMC در روکش)، A (حاوی 2 درصد HPMC در آردزنی)، B (حاوی 2 درصد HPMC در فرمولاسیون لعاب) و C (حاوی 1 درصد HPMC در آردزنی و 1 درصد HPMC در فرمولاسیون لعاب) بودند. آزمایش های ترکیب تقریبی متشکله ناگت های سرخ شده مقدماتی و نهایی (رطوبت، چربی، پروتئین، خاکستر و pH) در زمان صفر و آزمایش های شیمیایی (TBA و FFA)، میکروبی (شمارش کل باکتری ها، مزوفیل و سرمادوست)، رنگ سنجی و آنالیز حسی طی چهار ماه نگهداری در فریزر در فواصل زمانی هر ماه یک بار، روی ناگت های تولیدی سرخ شده مقدماتی انجام شد. در تیمارهای مختلف ناگت های سرخ شده مقدماتی و نهایی، مقدار پروتئین، pH و خاکستر بدون اختلاف معنی دار (05/0˃ P) و میزان رطوبت و چربی میان تیمارها اختلاف معنی داری نشان دادند (05/0˂ P)، به طوری که تیمار B با 2 درصد HPMC در لعاب کم ترین مقدار چربی و بالاترین مقدار رطوبت را نسبت به سایر تیمارها نشان داد (05/0˂ P). طی چهار ماه نگهداری ناگت های ماهی، شاخص های رنگ روشنایی و زردی، مقدار باکتری های مزوفیل و شاخص پذیرش کلی کاهش و میزان TBA و FFA افزایش معنی داری نشان دادند (05/0˂ P). نتایج این پژوهش نشان داد که HPMC افزوده شده در مراحل مختلف روکش بر شاخص های فسادی اثری نداشت و افزودن 2 درصد HPMC در لعاب بر کاهش جذب روغن و حفظ رطوبت در محصول نهایی مؤثرتر بود.

بسیاری از گیاهان دارای خواص دارویی بوده و دارای اثر آنتی اکسیدانی، ضدالتهابی، ضدمیکروبی و ضدسرطانی می باشند. اخیراً توجه به ترکیبات آنتی اکسیدانی طبیعی به منظور استفاده در صنایع دارویی و غذایی به دلیل عوارض ناخواسته آنتی اکسیدان های مصنوعی افزایش یافته است. ترکیبات پلی فنل از جمله ترکیبات بسیار مهم گیاهان بوده که دارای اثرات آنتی اکسیدانی می باشند. این ترکیبات در تمام اندام های گیاهان یافت شده و بنابراین جزء مهمی از رژیم غذایی انسان را تشکیل می دهند. در این مطالعه، شرایط استخراج شامل استفاده از سه حلال آب، اتانول و آب/ اتانول به نسبت 1 به 15 حلال به نمونه به مدت 24 ساعت بود. فعالیت آنتی اکسیدانی عصاره های حاصل با دو روش قدرت کاهندگی آهن و خاصیت آنتی اکسیدانی کل مورد سنجش قرار گرفت. مقادیر تیوباربیتوریک اسید و اسیدهای چرب آزاد برای ارزیابی فعالیت آنتی اکسیدانی این عصاره به کار رفت. اثرات آنتی اکسیدانی بیلهر در سیستم روغن ماهی نشان داد که اختلاف معنی داری بین مقادیر تیوباربیتوریک اسید و اسیدهای چرب آزاد با نمونه شاهد وجود دارد و توانست به خوبی در طی نگهداری از روغن ماهی محافظت کند. بنابراین عصاره بیلهر می تواند به عنوان یک ترکیب با خواص کاربردی دارای اهمیت می باشد.

این پژوهش به منظور بررسی اثر افزودن مقادیر مختلف اسانس اسطوخودوس بر خواص فیزیکی و ظاهری فیلم های زیست تخریب پذیر کاپاکاراژینان-ژلاتین/ رس صورت پذیرفت. نانوکامپوزیت کاپاکاراژینان-ژلاتین/ رس با افزودن سه سطح 1، 5/1، 2 wt% اسانس اسطوخودوس به ماتریس پلیمری به کمک روش همزدن حلالی تهیه گردید. درصد رطوبت و حلالیت فیلم ها و ویژگی های ظاهری شامل ویژگی های رنگ، کدورت و انتقال نور فیلم ها مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد، افزودن اسانس اسطوخودوس منجر به کاهش معنی دار رطوبت و افزایش حلالیت آن ها گردید. کدورت فیلم ها با افزایش مقادیر اسانس افزایش یافت به طوری که بیش ترین کدورت مربوط به نانوکامپوزیت حاوی 2 درصد اسطوخودوس بود. همچنین میزان جذب UV در فیلم های حاوی اسانس افزایش یافت.

در این مطالعه، از پوست ماهی کاراس (Carassius carassius) برای تولید ژلاتین استفاده شد. استحکام ژل (%67/6) حاصل از ژلاتین استخراج شده طی زمان های 1، 3 و 6 ساعت بین 106-110 گرم بود (05/0P>). گلیسین 21/349-29/350 (مقدار در هزار)، آلانین 15/131-73/132 (مقدار در هزار)، گلوتامین 76/81-57/82 (مقدار در هزار) و پرولین 95/89-48/96 (مقدار در هزار)، اسیدهای آمینه اصلی موجود در ژلاتین بوده اند. زمان استخراج ترکیب اسید آمینه ژلاتین برای بسیاری از اسیدهای آمینه را تغییر نداد، با این حال مقدار اسید آمینه پرولین با افزایش زمان استخراج کاهش یافته است. ژلاتین استخراج شده در زمان 3 ساعت دارای رنگ متفاوت با بقیه ژلاتین ها بوده است (05/0P<). ساختار ثانویه ژلاتین تحت تأثیر زمان استخراج قرار گرفت. نسبت AIII/A1450 در نمونه های ژلاتین بین 85/0 الی 86/0 بوده که نشان دهنده شکستگی مارپیچ سه گانه در کلاژن می باشد. از بررسی طیف سنجی (FTIR) مشخص گردید که ژلاتین استخراج شده در زمان 6 ساعت، به میزان بیش تری هیدرولیز گردید (114= (1-cm)Δ ν (ν I-ν II)). پوست ماهی کاراس می تواند به عنوان یک منبع ارزشمند برای تولید ژلاتین مورد استفاده قرار گیرد.