جنگل و فرآورده های چوب
سال:1391 | دوره:65 | شماره:3 |تعداد مقالات:11

برآورد زی توده درختان با توجه به موضوع گرمایش زمین و تغییر اقلیم از اهمیت زیادی برخوردار است. از طرفی اندازه گیری زی توده، فعالیتی زمان بر و پر هزینه است. در این شرایط روش های مختلف نمونه برداری از درخت ابداع گردیده است. از جمله این روش ها، روش زیر نمونه برداری است. در پژوهش حاضر کارایی این روش برای برآورد زی توده کل و بخش های مختلف درخت در دو گونه کاج تهران (Pinus eldarica) و سرو نقره ای (Cupressus arizonica) در جنگل کاری های اطراف فولاد مبارکه بررسی شده است. بدین منظور از هر گونه 5 پایه قطع و هر یک از اجزاء درخت تفکیک و توزین شد و زی توده واقعی کل و بخش های مختلف درخت به دست آمد. برای اجرای زیر نمونه گیری، تاج درخت به سه بخش فوقانی، میانی و زیرین تقسیم، از هر بخش تعدادی شاخه به طور تصادفی انتخاب، و قطر بن هر یک ثبت شد. با تحلیل رگرسیون غیر خطی مدل های برآورد زی توده به دست آمد. نتایج نشان داد همه مدل ها با 99.9 درصد اطمینان معنی دار هستند. حداقل و حداکثر ضریب تبیین (R2) این مدل ها برای کاج به ترتیب برابر 0.8 و 0.92 و برای سرو نقره ای 0.91 و 0.96 به دست آمد. کمترین اریبی نسبی برآورد زی توده در گونه کاج مربوط به زی توده کل (0.7 درصد) و بیشترین اریبی نسبی مربوط به زی توده شاخه های اصلی (15.1 درصد) به دست آمد. برای گونه سرو نقره ای این مقادیر به ترتیب مربوط به شاخه های اصلی (4.9) و شاخه های کوچک (29.4) بود. بر اساس نتایج این پژوهش، روش زیر نمونه برداری، برای برآورد زی توده تاج درختان مناسب می باشد.

گردشگری در بسیاری از نواحی طبیعی جهان به عنوان یک استراتژی توسعه مطرح بوده و اکوتوریسم به طور ویژه به عنوان یک گزینه مناسب برای رسیدن به توسعه پایدار می باشد. در نتیجه ضروری ست اثرات گسترده بخش اکوتوریسم بر روی منابع طبیعی مطالعه شود. این مطالعه به بررسی اثرات تفرج در 4 منطقه تفرج متمرکز، تفرج گسترده، منطقه قرق شده بعد از تفرج متمرکز و منطقه شاهد در پارک جنگلی نور می پردازد. در هر منطقه درصد پوشش علفی، تعداد زادآوری، وزن مخصوص ظاهری و درصد تخلخل در دو عمق سطحی و زیری و همچنین میزان ماده آلی خاک اندازه گیری گردید. نتایج نشان داد شدت تفرج بر درصد پوشش علفی، مقدار زادآوری، میزان کوبیدگی و تخلخل در عمق 0-5cm خاک موثر است ولی بر روی مقدار ماده آلی خاک تاثیر ندارد. در منطقه تفرج متمرکز مقدار کوبیدگی خاک در عمق 0-5cm افزایش و میزان تخلخل نسبت به منطقه شاهد کاهش یافته بود. منطقه تفرج متمرکز، درصد پوشش علفی و زادآوری بسیار کمی نسبت به منطقه شاهد داشت که حاکی از تخریب حاصل از تفرج شدید می باشد.نتایج بررسی نشان دهنده تاثیر کم تفرج گسترده می باشد. درصد پوشش علفی در منطقه قرق به کندی در حال افزایش بود، ولی میزان زادآوری آن از سایر مناطق بیشتر است. وزن مخصوص ظاهری خاک منطقه قرق نیز با منطقه شاهد تفاوت معنی داری نداشت که می تواند بیانگر بازگشت حالت منطقه تفرج شدید بعد از قرق به حالت جنگل طبیعی باشد. با توجه به نتایج کلی می توان با ایجاد چند منطقه تفرج متمرکز و قرق دوره ای آنها مانع تخریب بیش از حد طبیعت گردید.

قطع شامل تمام فعالیت های انجام گرفته برای انداختن درختان سرپا و آماده نمودن آنها برای چوبکشی است. این پژوهش در سری گرازبن جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود انجام شده است. از اهداف این پژوهش، اندازه گیری زمان قطع درخت، تولید، هزینه و بدست آوردن مدل رگرسیونی زمان قطع با مطالعه زمانی پیوسته است. متغیرهای مختلفی مانند زمان کار قطع درخت، فاصله بین درختان، گونه های درختی، قطر درخت، شیب طولی مسیر طی شده بین درختان و شیب عرضی کنار کنده اندازه گیری شدند. زمان صرف غذا و استراحت کارگران، بیشترین زمان تشکیل دهنده یک سیکل بوده و بعد از آن به ترتیب زمان بن زنی و زمان حرکت به سمت درخت قرار دارد. نتایج نشان داد که زمان بن زنی و بن بری با افزایش قطر افزایش می یابد. هزینه های کارگری 44 درصد هزینه های ساعتی را تشکیل می دهد در حالی که تنها 2 درصد هزینه ها مربوط به هزینه ثابت ماشین است. بین زمان خالص قطع درخت و قطر درخت رابطه خطی معنی داری وجود دارد و با افزایش قطر، تولید به صورت رابطه توانی افزایش می یابد. همچنین هزینه واحد تولید با احتساب زمان های تاخیر و بدون احتساب آن، برای قطع درخت به ترتیب برابر 10316 و 9062 ریال بر مترمکعب به دست آمد. با افزایش قطر، هزینه قطع برای هر درخت افزایش می یابد که این افزایش به صورت رابطه توانی است. هرچند، هزینه واحد تولید چوب قطع شده با افزایش قطر کمتر می شود و به صورت یک تابع توانی کم شونده است. به طور میانگین هر سیکل کار قطع درخت 4.65 دقیقه زمان صرف می نماید که 4.08 دقیقه آن را زمان خالص تشکیل می دهد.

در این تحقیق تاثیر شرایط نگه داری پالت های چوبی نوئل (Picea abies L.) مصرفی در صنایع پتروشیمی بندر ماهشهر بر وقوع قارچ باختگی آبی Ophiostoma piceae مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، اثر دمای نگه داری در 3 سطح 20، 30، 40 درجه سانتی گراد، دو سطح رطوبت نسبی محیط 55 و 75 درصد، اثر تهویه و دسته بندی با چوب دستک بررسی شد. عملیات تهویه روزی 2 بار و به مدت یک ساعت انجام شد. میانگین رطوبت پالت های مورد مطالعه در دامنه 25 الی 31 درصد بود و نمونه برداری از چهار ناحیه پالت شامل تخته رویی، تخته میانی، تخته کفی و پایه ها انجام شد. نتایج نشان داد که اثر هر یک از عوامل تهویه، دما، روش دسته بندی و رطوبت نسبی بر توسعه قارچ باختگی آبی Ophiostoma piceae بر روی پالت های چوبی معنی دار بود. کاهش رطوبت نسبی و ایجاد تهویه در محل نگه داری و دسته بندی نمونه ها با چوب دستک منجر به کاهش شدت توسعه این قارچ شد. افزایش دما از 20 به 30 درجه سانتی گراد تاثیر معنی داری بر کاهش توسعه آن داشت ولی تفاوت معنی داری در اثر افزایش دما از 30 به 40 درجه سانتی گراد مشاهده نشد. در مجموع، می توان نتیجه گیری کرد که با کنترل فقط یکی از عوامل رطوبت نسبی، دما، تهویه و روش دسته بندی می توان از گسترش قارچ باختگی آبی جلوگیری کرد.

به منظور مطالعه تاثیر قرق و هم چنین خراش سطحی خاک بر زادآوری و خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در جنگل های زاگرس، پژوهش حاضر در سه منطقه قرق شده همراه با خراش خاک، قرق بدون خراش خاک و عرصه عادی یا قرق نشده در جنگل های حوزه شهرستان الشتر واقع در استان لرستان صورت گرفت. نمونه برداری از خاک و زادآوری به روش تصادفی انجام و در هر یک از مناطق 10 قطعه نمونه برداشت و در محل هر قطعه نمونه و در راستای اهداف، نمونه خاک و تعداد و نوع زادآوری برداشت گردید. نمونه های خاک آماده و در آزمایشگاه مهم ترین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آنها تعیین شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس در مورد خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک در بین سه منطقه حاکی از اختلاف معنی دار در جرم مخصوص ظاهری، جرم مخصوص حقیقی، مواد آلی، فسفر، پتاسیم و نیتروژن می باشد. همچنین میانگین تعداد زادآوری بین مناطق قرق خراش داده شده و قرق خراش داده نشده دارای اختلاف معنی داری می باشد. همبستگی بین خصوصیات خاک و زادآوری نیز نشان داد که میزان فسفر قابل جذب با تعداد زادآوری رابطه معنی داری دارد. این پژوهش ثابت کرد که قرق و خراش سطحی خاک تاثیر قابل ملاحظه ای بر خصوصیات خاک و تعداد زادآوری گذاشته است و می تواند به عنوان یک روش مدیریتی کارآمد در احیای جنگل های با ارزش زاگرس مورد استفاده قرار گیرد.

ساختار شیمیایی لیگنین چوب صنوبر دلتوئیدس با استفاده از روش تخریبی DFRC اصلاح شده به منظور تعیین مقدار ساختارهای غیرمتراکم در لیگنین های استخراج شده با روش های مختلف بررسی شد. برای این منظور لیگنین چوب آسیاب شده و آنزیمی پس از استخراج تحت عمل آوری شیمیایی تخریبی اکسایش-کاهش بر اساس روش DFRC اصلاح شده قرار گرفت. در روش اصلاحی به کار برده شده، محصولات تخریبی حاصل از لیگنین تحت عمل آوری های متیلاسیون، استیلاسیون و پروپیلاسیون قرار گرفت تا به ترتیب ساختارهای فنولی ناشی از b-O-4 فنولی غیر متراکم، a-O-4 غیرمتراکم و b-O-4 اتری غیرمتراکم در لیگنین سلولیتیک و لیگنین چوب آسیاب شده به تفکیک نشان داده شود. بررسی ساختارهای تخریبی ایجاد شده با استفاده از کروماتوگرافی نفوذ ژلی و گازی نشان داد که لیگنین سلولیتیک نسبت به لیگنین چوب آسیاب شده دارای ساختارهای غیرمتراکم بیشتری است که ناشی از عدم تخریب لیگنین طی فرآیند استخراج است. نتایج مربوط به محاسبات مقدار تراکم با داده های مربوط به تحلیل مقداری به وسیله NMR13C مورد مقایسه قرار گرفت.

در این تحقیق اثر سطوح مختلف نانوذرات نقره بر هدایت حرارت در سیکل پرس و خواص فیزیکی و مکانیکی تخته خرده چوب مورد بررسی قرار گرفت. ویژگی های تخته شامل چسبندگی داخلی، مقاومت خمشی، جذب آب و واکشیدگی ضخامت پس از 2 و 24 ساعت اندازه گیری شد. نحوه انتقال حرارت از سطح پرس به لایه میانی کیک خرده چوب در طول زمان پرس توسط ترموکوپل های حرارتی ثبت گردید. تصویر برداری SEM و پرتوسنجی اشعه ایکس نشان دهنده حضور نانومتری و پراکنش مناسب ذرات نقره در خط چسب می باشد. نتایج نشان دادند که حضور نانوذرات نقره موجب افزایش سرعت انتقال حرارت پرس به لایه مغزی و در نتیجه آن بهبود مقاومت چسبندگی داخلی می گردد. اما نانوذرات موجب افزایش جذب آب و واکشیدگی ضخامت پس از 24 ساعت گردیدند. افزایش سرعت انتقال حرارت در مرحله پرس به منزله راه حلی برای کاهش زمان پرس و در نتیجه آن افزایش راندمان تولید با حفظ مقاومت ها می باشد.

در این تحقیق، قابلیت مرکب زدایی توسط آنزیم روزنامه های باطله تازه چاپ شده با نمونه های کاغذ کهنه شده به روش مصنوعی مقایسه شده است. مرکب زدایی توسط آنزیم سلولاز از قارچ Aspergillus niger و در محیط اندکی اسیدی انجام شد. نتایج نشان داد مرکب زدایی توسط آنزیم در هر دو گروه کاغذ مورد بررسی در مقایسه با نمونه شاهد (بدون مرکب زدائی) سبب تغییر معنی دار آماری در مقادیر درجه روانی و بازده خمیرهای کاغذ و مقادیر ضخامت، دانسیته، درجه روشنی و ماتی ورق های کاغذ دست ساز شد. همچنین، در مقایسه کاغذهای روزنامه های باطله تازه چاپ شده با نمونه های کاغذ کهنه شده به روش مصنوعی دیده شد که در کاغذهای روزنامه های باطله تازه چاپ شده، هر دو عامل مقدار آنزیم و زمان تیمار بر افزایش درجه روانی خمیر کاغذ موثر هستند ولی در کاغذهای کهنه شده به روش مصنوعی، فقط زمان تیمار عامل موثر بر افزایش درجه روانی خمیر کاغذ می باشد. از طرف دیگر، مشاهده شد که بین ویژگی های نوری و فیزیکی کاغذهای باطله تازه چاپ شده و کهنه شده به روش مصنوعی تفاوت معنی دار آماری وجود ندارد، یعنی این که آنزیم سلولاز عملکرد یکسانی در مرکب زدائی از هر دو نوع کاغذ داشته و کهنه سازی تسریع شده تاثیر منفی بر عملکرد آن ندارد.

در این پژوهش اثر نوع، اندازه و درصد الیاف بر دانسیته و قدرت نگهداری اتصال دهنده (میخ و پیچ) در چندسازه الیاف طبیعی- پلاستیک ساخته شده با روش اختلاط خشک مورد بررسی قرار گرفت. تخته های چوب- پلاستیک با دانسیته اسمی 1 گرم بر سانتیمتر مکعب و با ابعاد 30×20×1 سانتی متر ساخته شدند. از پلی پروپیلن (PP) به عنوان فاز زمینه و از الیاف چوب صنوبر و الیاف کاه برنج (به صورت آرد) به عنوان تقویت کننده و 4 درصد مالئیک انیدرید پلی پروپیلن (MAPP) به عنوان جفت کننده استفاده شد. مقدار الیاف استفاده شده 45، 60 و 75 درصد بر اساس وزن خشک تخته در دو اندازه 40-20 مش و 60-40 مش بود. در مجموع 12 تیمار و از هر تیمار 3 تخته به صورت اختلاط خشک و با استفاده از پرس گرم ساخته، سپس اندازه گیری دانسیته، قدرت نگهداری میخ و پیچ انجام شد. نتایج نشان داد با افزایش درصد الیاف، دانسیته تخته ها کاهش یافته، نمونه های دارای الیاف کوچکتر (60-40 مش) دانسیته بالاتری دارند. همچنین نمونه های دارای الیاف چوب صنوبر در مقایسه با نمونه های دارای الیاف کاه برنج، قدرت نگهداری اتصال دهنده بالاتری داشتند و با افزایش درصد الیاف، مقادیر آن برای هر دو نوع الیاف کاهش پیدا کرد. همچنین، نتایج حاکی از آن است که قدرت نگهداری اتصال دهنده برای نمونه های دارای الیاف ریزتر، بزرگتر است، هرچند، تاثیر این موضوع وابسته به درصد الیاف بوده که در مقادیر بالاتر الیاف نامحسوس است.

در این پژوهش، با استفاده از ترکیب های مختلف تنظیم کننده های رشد گیاهی میزان القای بافت جنین زا در چهار گونه متفاوت کاج مورد مطالعه قرار گرفت. القای بافت جنین زا از ریزنمونه جنین زایشی بالغ روی محیط کشت DCR با استفاده از سطوح مختلف تنظیم کننده های رشد BA و 2,4-D در گونه هایPinus brutia ،P. nigra ،P. radiata  و P. sylvestris صورت گرفت. برای انجام آزمایش، پس از ضدعفونی بذرها، جنین زایشی از مگاگامتوفیت جدا گردید و درون پتری دیش حاوی محیط کشت جامد، قرار گرفت. پتری ها در دمای 25oc و در شرایط تاریکی نگه داری شدند. پس از دو هفته اولین نشانه های القای بافت از ناحیه هیپوکتیل جنین زایشی مشاهده شد. بافت جنین زا در دو مرحله (30 و 40 روز پس از کشت اولیه) اندازه گیری شد. اثر ترکیب تنظیم کننده رشد و گونه بر میزان القای بافت جنین زا معنی دار بوده و بهترین نتایج در گونه P. brutia و با استفاده از ترکیب هورمونی 10 میکرومول 2,4-D و 5 میکرومول BA حاصل گردید. به منظور پرآوری بافت های جنین زا، واکشت بافت ها به مدت 6 هفته و هر دو هفته یک بار در محیط کشت تازه انجام شد. در نهایت به منظور تکامل جنین رویشی از بافت جنین زا، قطعات 5×5 میلی متری بافت جنین زا، به محیط کشت DCR انتقال یافت. پس از گذشت دو ماه اگرچه ساختارهای شبه جنینی و غیرطبیعی مشاهده شد ولی عبور از مرحله پیش جنین و تبدیل آن به جنین با لپه های توسعه یافته، با عدم موفقیت همراه بود.