دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی
سال:1398 | دوره:20 | شماره:3 (پیاپی 77) |تعداد مقالات:15

هدف پژوهش، فراتحلیل تحقیقات انجام شده درزمینة اثربخشی آموزش فرزندپروری مثبت بر کاهش اختلالات برون ریزی شده در کودکان و مشکلات والدگری بود. روش پژوهش فراتحلیل بود که با درهم آمیختگی نتایج حاصل از تحقیقات مختلف، میزان اندازة اثر آموزش فرزندپروری مثبت را بر کاهش اختلالات برون ریزی شده در کودکان و مشکلات والدگری مشخص کرده است. جامعة آماری، همة تحقیقات چاپ شده در مجلات علمی-پژوهشی در طی سال های 94-88 بود که در ایران انجام شده، حجم نمونة مناسبی داشته و از لحاظ روش شناسی شرایط لازم را داشته اند. بدین منظور از بین 12 پژوهش، 11 پژوهش که از لحاظ روش شناختی مورد قبول بود، انتخاب و فراتحلیل بر روی آن ها انجام گرفت. ابزار پژوهش چک لیست فراتحلیل بود و پژوهش حاضر مبتنی بر 306 نمونه و 11 اندازه اثر است. یافته ها نشان داد میزان اندازه اثر مداخله فرزندپروری مثبت بر کاهش اختلالات برون ریزی شده و مشکلات والدگری 82/0d= (00001/0 p≤ ) و هماهنگ با جدول کوهن، بالا بود. بالاترین اندازه اثر مربوط به پژوهش جلالی و همکاران (06/1) و پایین ترین اندازه اثر به پژوهش معصومی زارع و همکاران (61/0) اختصاص یافت. نتیجة فراتحلیل، بیانگر تأثیر زیاد مداخله فرزندپروری مثبت بر کاهش اختلالات برون ریزی شده در کودکان و مشکلات والدگری است.

هدف این پژوهش پیش بینی رفتار جامعه پسند بر اساس اعتماد اجتماعی و دیدگاه گیری اجتماعی بود. جامعة آماری پژوهش شامل معلمان تمامی مقاطع شاغل در مدارس شهر سنندج در سال 1396 بود که تعداد 425 نفر (230 زن و 195 مرد) شرکت کننده، به عنوان نمونه پژوهش به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، پرسشنامه های شخصیت جامعه پسند (پنر، 2002)، اعتماد اجتماعی (صفاری نیا و شریف، 1389) و دیدگاه گیری اجتماعی (محققی و همکاران، 1395) را تکمیل کردند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که سه مؤلفه از متغیر دیدگاه گیری اجتماعی شامل ادراک دیدگاه دیگران، خود را جای دیگری گذاشتن و احترام به تفاوت ها و دو مؤلفه از متغیر اعتماد اجتماعی شامل تمایلات همکاری جویانه و صداقت می توانند به طور معنی داری شخصیت جامعه پسند را پیش بینی کنند (P≤ 0/05) و 17 درصد واریانس را تبیین نمایند.

هدف این پژوهش بررسی اثربخشی روان نمایشگری بر اضطراب اجتماعی، افزایش عزت نفس و افزایش بهزیستی روان شناختی در دانشجویان واجد تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی دانشگاه های شهرستان نجف آباد بود. طرح پژوهش از نوع نیمه تجربی و به صورت پیش آزمون– پس آزمون همراه با گروه کنترل بوده است. به منظور انتخاب نمونه، ابتدا پرسشنامه اضطراب اجتماعی بین 200 نفر از دانشجویان مشغول به تحصیل در سطح دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی شهرستان نجف آباد توزیع شد. تعداد 30 نفر که نمره پرسشنامه اضطراب اجتماعی آن ها از 30 (نقطه برش) بالاتر بود، انتخاب و در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. مداخله روان نمایشگری در 10 جلسه دوساعته در یک مرکز مشاوره و خدمات روان شناختی در گروه آزمایش برگزار شد. آزمون های اضطراب اجتماعی (کانور، 2000)، عزت نفس (روزنبرگ، 1965) و بهزیستی روان شناختی (ریف، 1970) در هر دو مرحله پیش آزمون و پس آزمون در هر دو گروه اجرا شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها، از تحلیل کوواریانس استفاده شد. نتایج نشان داد که روان نمایشگری باعث کاهش معنادار در نمرات اضطراب اجتماعی، افزایش نمرات عزت نفس و بهزیستی روانی در مرحله پس آزمون شده است (05/0P<). با توجه به اینکه روان نمایشگری یک روش التقاطی است و در آن از روش های مواجهه سازی، شناخت درمانی، جرأت آموزی و عنصر هنر استفاده می شود، می تواند در کاهش اضطراب اجتماعی، افزایش عزت نفس و بهزیستی روان شناختی مؤثر باشد.

هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر باورهای ارتباطی ناکارآمد و سازگاری زناشویی زنان ناسازگار بود. طرح پژوهش از نوع نیمه آزمایشی پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعة آماری تمام زنان واجد ویژگی تعارض و ناسازگاری زناشویی مراجعه کننده به مرکز مشاوره رازی شهر کرج در تابستان 1396 بودند. از این جامعه، 30 نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل (15) جایگزین شدند. گروه آزمایش در 8 جلسة 90 دقیقه ای درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد را دریافت کردند. ابزار اندازه گیری این پژوهش شامل پرسشنامة باورهای ارتباطی (ایدلسون و اپشتاین، 1981) و پرسشنامة سازگاری زناشویی (اسپاینر، 1976) بود. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها، از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره توسط نرم افزار آماری spss24 استفاده شد. یافته ها نشان داد که درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر ابعاد باورهای ارتباطی (باور تخریب کنندگی مخالفت، باور عدم تغییرپذیری همسر، باور توقع ذهن خوانی، باور کمال گرایی جنسی و باور تفاوت های جنسیتی) و سازگاری زناشویی (رضایت زوجی، همبستگی زوجی، توافق زوجی، ابراز محبت)، تأثیر معناداری (p<0. 05) داشت. همچنین مداخلة انجام گرفته باعث کاهش نمره کل باورهای ارتباطی ناکارآمد و افزایش سازگاری زناشویی (p<0. 05) زنان ناسازگار شد.

این پژوهش با هدف تهیه پروتکل آموزشی رفتار با کودکان طلاق، ویژة مادران، انجام شد. در این پژوهش آزمایشی که از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود، روش نمونه گیری از جامعه در دسترس انتخاب و پس از انتساب تصادفی آزمودنی ها به دو گروه کنترل و آزمایش، تعداد مادران طلاق 40 نفر (20 نفر گروه آزمایش، 20 نفر گروه کنترل) که دارای کودک 6-12 سال بودند را شامل می شد. برای گروه آزمایش 12 جلسه برنامة مداخله ای ویژة کودکان طلاق طی 4 هفته متوالی و سه روز در هفته برگزار شد و گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکردند. در این پژوهش از این پرسشنامه ها سود برده شد: پرسشنامة خشم اسپیلبرگ (1999)، پرسشنامة اضطراب حالت-صفت اسپیلبرگ (1989)، پرسشنامة احساس گناه کوگلر و جونز (2000)، پرسشنامة سازگاری بل (1934) و پرسشنامة جو عاطفی خانواده هیل برن (1964). برای آزمون فرضیه های پژوهش از تحلیل کوواریانس تک متغیره استفاده شد. بررسی نتایج نشان داد که تفاوت بین میانگین های گروه آزمایش و کنترل معنادار بود (001/0>p). بر اساس یافته های پژوهش، پروتکل آموزشی طراحی شده می تواند با تغییر مثبت رفتار مادران کودکان طلاق، باعث بهبود وضعیت روانی این کودکان شود.

هدف از این پژوهش، تعیین مدل روابط بین فضیلت و وفاداری سازمانی با بهزیستی روان شناختی و اشتیاق شغلی معلمان دوره متوسطه دوم شهر اصفهان بود که به شیوة همبستگی و از نوع مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. جامعة آماری پژوهش، معلمان دوره متوسطه دوم شهر اصفهان به تعداد 2234 بودند که حجم نمونه 327 نفری به روش نمونه گیری تصادفی مرحله ای از بین آن ها انتخاب شد. به منظور گردآوری داده ها از پرسشنامه های اشتیاق شغلی (شائوفلی و همکاران، 2002)؛ بهزیستی روان شناختی (ریف، 2002)؛ فضیلت سازمانی (کامرون و همکاران، 2004) و وفاداری سازمانی (علی و الکاظمی، 2007) استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون کولموگروف اسمیرنف، ضریب همبستگی پیرسون، آزمون کای اسکور و مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که بین فضیلت و وفاداری سازمانی با اشتیاق شغلی و بهزیستی روان شناختی معلمان دوره متوسطه دوم شهر اصفهان رابطة مثبت معناداری وجود دارد.

هدف پژوهش، بررسی تأثیر سرمایه روان شناختی بر دلبستگی کاری با نقش واسطه ای توانمندسازیروان شناختیبود. پژوهش پیش رو از لحاظ هدف کاربردی است و از نظر روش، توصیفی از نوع همبستگی شمرده می شود. جامعة آماری این پژوهش همة کارکنان استانداری و فرمانداری های تابعه استان آذربایجان شرقی در سال 1396 بودند. روش نمونه گیری تصادفی ساده بوده و با استفاده از جدول گرجسی و مورگان حجم نمونه 246 به دست آمد. ابزارهای مورد استفاده پرسشنامه دلبستگی کاری (شافیلی و همکاران، 2002)، پرسشنامه سرمایه روان شناختی (لوتانز و همکاران، 2007) و پرسشنامه توانمندسازیروان شناختی (اسپریتز، 2000)، بودند. داده های جمع آوری شده در این پژوهش توسط نرم افزار SPSS18 و با استفاده از آمار و معادلات ساختاری تحلیل شدند. نتایج پژوهش نشان داد، میزان تأثیر سرمایه روان شناختی بر توانمندسازی روان شناختی (70/0)، میزان تأثیر توانمندسازی روان شناختی به عنوان متغیر میانجی بر دلبستگی کاری (35/0) و میزان تأثیر سرمایه روان شناختی بر دلبستگی کاری (22/0) می باشند و تمامی فرضیه های این پژوهش مورد تأیید هستند.

از معضلات سازمان های امروزی وجود رفتارهای ضد شهروندی سازمانی همچون کم کاری، پرخاشگری، قلدری، لجبازی و کینه توزی است. این رفتارها هم بر عملکرد سازمان ها و هم بر روابط بین شخصی و روحیه همکاری کارکنان تأثیر می گذارند. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر بیگانگی با کار در بروز رفتار ضد شهروندی سازمانی با واسطه گری فرسودگی شغلی انجام شده است. مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر روش پژوهشی همبستگی مبتنی بر مدل معادلات ساختاری است. جامعه پژوهش همة مدیران و معاونان مدارس متوسطه اول و دوم شهر زاهدان در سال تحصیلی 98-1397 بودند. به شیوة نمونه گیری تصادفی-طبقه ای تعداد 252 مدیر و معاون مدارس متوسطه شهر زاهدان مورد مطالعه قرار گرفتند. برای جمع آوری اطلاعات از سه پرسشنامه رفتارهای ضد شهروندی سازمانی (رحمانی، 1392)، فرسودگی شغلی (مسلش و جکسون، 1981) و بیگانگی با کار (اقتباس از صداقتی فرد و عبداله زاده، 1388) استفاده شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل معادلات ساختاری با کمک نرم افزار SPSS16 و لیزرل استفاده شد. یافته ها نشان داد بیگانگی با کار هم به طور مستقیم و هم به طور غیرمستقیم و با واسطه گری فرسودگی شغلی در بروز رفتارهای ضد شهروندی سازمانی اثر مثبت و معنادار دارد؛ بنابراین می توان با اقداماتی از قبیل برقراری نظام پیشنهادها، تفویض اختیار، تنوع شغلی و مشارکت دادن کارکنان در تصمیم گیری ها، ضمن کاهش بیگانگی با کار، موجب کاهش فرسودگی شغلی و رفتارهای ضد شهروندی سازمانی شد.

هدف پژوهش، پیش بینی سبک تصمیم گیری مدیران تربیت بدنی بر اساس سرسختی روان شناختی و راهبردهای مقابله ای بود. نمونه آماری شامل 210 نفر از مدیران تربیت بدنی بود که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. برای گردآوری داده ها از سه پرسشنامة سرسختی روان شناختی اهواز (کیامرثی و همکاران، 1377)، پرسشنامة راهبردهای مقابله ای (بیلینگز و موس، 1984) و پرسشنامة سبک های عمومی تصمیم گیری مدیران (اسکات و بروس، 1995) استفاده شد. داده های به دست آمده به وسیلة آزمون های همبستگی پیرسون و رگرسیون چندمتغیره و با استفاده از نرم افزار SPSS20 تحلیل شدند. نتایج نشان داد بین سرسختی روان شناختی و سبک های تصمیم گیری و همچنین بین راهبردهای مقابله ای و سبک های تصمیم گیری مدیران به صورت کلی رابطة مثبت و معناداری به دست آمد (05/0P<)؛ اما بین سرسختی روان شناختی و راهبردهای مقابله ای به صورت کلی رابطة معناداری وجود نداشت. همچنین نتایج رگرسیون چندمتغیره نشان داد که می توان بر اساس ابعاد متغیر سرسختی روان شناختی و راهبردهای مقابله ای به صورت معناداری سبک های تصمیم گیری مدیران را پیش بینی کرد (05/0P<).

بدسرپرستی در کودکان، مشکلات رفتاری و هیجانی شدیدی را به همراه دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی هنردرمانی گروهی بیانگر بر کاهش مشکلات درونی سازی و برونی سازی کودکان بدسرپرست انجام شد. طرح پژوهش شبه آزمایشی به صورت پیش آزمون-پس آزمون با گروه آزمایش و کنترل بود. 21 نفر از کودکان مقیم در دو مرکز شبه خانواده در شهر تهران با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به شیوة تصادفی در دو گروه قرار گرفتند، 11 کودک در گروه آزمایش و 10 کودک در گروه کنترل شرکت داشتند. گروه آزمایش 10 جلسه 90 دقیقه ای مداخله هنردرمانی گروهی و گروه گواه هیچ گونه مداخله ای دریافت نکرد. برای جمع آوری داده ها از فهرست رفتاری کودک آخنباخ استفاده شد. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد آزمودنی های گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه کاهش معناداری در مشکلات درونی سازی شده شامل تحریک پذیری، اضطراب/ افسردگی، گوشه گیری و نشانه های بدنی و همچنین مشکلات برونی سازی شده شامل پرخاشگری داشتند. با توجه به یافته های پژوهش، به نظر می رسد هنردرمانی بتواند به عنوان روشی مؤثر و کارآمد در کاهش مشکلات رفتاری هیجانی کودکان بدسرپرست در مداخلات به کار گرفته شود.

هدف پژوهش، آزمون نقش میانجیگری خودکارآمدی تحصیلی در رابطه بین پیوند با مدرسه و اهمال کاری تحصیلی در دانش آموزان بود. روش تحقیق همبستگی به روش معادلات ساختاری بود. شرکت کنندگان پژوهش 181 دانش آموز پسر و دختر پایه چهارم، پنجم و ششم دبستان بودند که به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری پژوهش شامل پرسشنامه اهمال کاری تحصیلی (سواری، 1390)، پیوند با مدرسه (رضایی شریف و همکاران، 1393) و خودکارآمدی تحصیلی (جینکس و مورگان، 1999) بود. آزمون مسیرهای مستقیم و غیرمستقیم مدل پژوهش، با استفاده از روش های مدل معادلات ساختاری انجام گرفت. یافته ها نشان داد که ضریب مسیر پیوند با مدرسه به خودکارآمدی و اهمال کاری تحصیلی معنادار است، همچنین مسیر خودکارآمدی به اهمال کاری نیز معنادار بود (001/0 P<). پیوند با مدرسه و اهمال کاری تحصیلی به ترتیب پیشایند و پیامد خودکارآمدی در دانش آموزان هستند (05/0P<). همچنین، یافته ها نشان داد که خودکارآمدی میانجیگر معنی دار رابطه پیوند با مدرسه به اهمال کاری تحصیلی است (05/0P<). یافته های این پژوهش می تواند برای مشاوران مدارس، روان شناسان تربیتی و معلمین در کاهش مشکلات اهمال کاری دانش آموزان کمک کننده باشد.

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی درمان گروهی شناختی رفتاری در میزان اضطراب و همچنین خستگی پذیری کودکان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر (GAD) انجام شد. جامعه مورد نظر شامل تمامی دختران 13-11 ساله مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر در شهر تهران بود. روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون دو گروهی با اندازه گیری مکرر بود. نمونة پژوهش شامل 32 نفر از دختران 13-11 ساله مبتلا به GAD بود که بر اساس ملاک های تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM5) واجد ملاک های GAD باشند. افراد گروه نمونه به صورت در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (16 نفر) و کنترل (16 نفر) جایگزین شدند. درمان شامل 18 جلسه 90 دقیقه ای بود که به صورت یک جلسه در هفته و بر مبنای درمان گروهی شناختی رفتاری بر روی گروه آزمایش انجام گرفت. در این پژوهش از پرسشنامه غربال گری اختلالات هیجانی مرتبط با اضطراب دوران کودکی (SCARED؛ بیرماهر و همکاران، 1997)، پرسشنامة تجدید نظر شدة اضطراب آشکار کودکان (RCMAS؛ رینولدز و ریچموند، 1978)، پرسشنامه میزان گرایش به خستگی (BPS؛ فارمر و ساندبرگ، 1986)، استفاده گردید. به منظور تجزیه وتحلیل داده ها از تحلیل واریانس یک راهه اندازه گیری مکرر استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد تغییرات معنی داری در اثر درمان شناختی رفتاری در میزان اضطرابِ افراد گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل به وجود آمده است (05/0>p).