تولیدات گیاهی
سال:1394 | دوره:38 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

میخک یکی از مهم ترین و پر مصرف ترین گل های شاخه بریدنی جهان می باشد. در این پژوهشاثر کیتوزان، نانوذرات نقره سبز و اسانس تیمول در سه سطح 25، 50 و 100 میلی گرم در لیتر در مقایسه با ترکیب متداول نیترات نقره و شاهد (ساکارز 2 درصد) بر عمر گلجایی میخک رقم " WhiteLiberty" بررسی شد. تمامی تیمارها حاوی دو درصد ساکارز بودند. گل های شاخه بریدنی به مدت 24 ساعت در تیمارها قرار گرفتند و پس از آن با آب مقطر جایگزین شدند. آزمایش به صورت طرح به طور کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. صفات مورد ارزیابی شامل عمر گلجایی، وزن تر نسبی (در روزهای 2، 3، 4، 7، 9 و 10)، میزان جذب محلول (در روزهای 1، 2، 3، 4، 7، 8، 9 و 10)، نشت یونی گلبرگ ها (روز 11) و میزان کلروفیل برگ ها (در روزهای 2، 4 و 8) بود. نتایج نشان داد کهتیمارهای مختلف بر میزان عمر گلجایی میخک اثر معنی دار دارند و به ترتیب تیمارهای تیمول 25 (با 13 روز)، نانوذرات 25 (با 12.5 روز) و کیتوزان 25 (12.3 روز) دارای بیشترین عمر گلجایی در مقایسه با شاهد بودند. در ضمن تاثیر تیمارهای مختلف بر میزان وزن تر نسبی و میزان جذب آب در روزهای مورد ارزیابی معنی دار گردید اما بر میزان کلروفیل برگ ها معنی دار نگردید.

آلو به عنوان یک میوه فرازگرا، تولید اتیلن و سرعت تنفس بالایی در مرحله رسیدن دارد که دلیل عمر پس از برداشت کوتاه این میوه می باشد.به منظور بررسی اثر تیمار پس از برداشت اسید اگزالیک بر عمر انباری و خصوصیات کیفی میوه آلوی رقم شابلون در استان گلستان، پژوهشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با دو عامل غلظت اسید اگزالیک (صفر، 2، 4 و 6 میلی مولار) و دوره انبارمانی (صفر، دو، چهار و شش هفته) و در سه تکرار در سال 1393 اجرا گردید. میوه ها به مدت 3 دقیقه در محلول اسید اگزالیک غوطه ور و پس از حذف رطوبت سطحی در دمای 4 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 80 درصد انبار شدند. نتایج نشان داد افزایش غلظت اسید اگزالیک باعث افزایش مواد جامد محلول تا اواخر هفته چهارم انبارمانی گردید. بیشترین (1.21 درصد) و کمترین (0.38 درصد) اسیدیته قابل تیتر به ترتیب در هفته دوم در تیمار 6 میلی مولار و هفته ششم در تیمار 2 میلی مولار ثبت شد. در پایان انبارمانی غلظت 6 میلی مولار سبب حفظ بیشترین ویتامین ث (11.63 میلی گرم در 100 گرم) شد. اثر متقابل اسید اگزالیک و زمان انبارمانی بر میزان فنل و فلاونوئید کل به ترتیب در سطح یک و پنج درصد معنی دار بود. درصد کاهش وزندر پایان هفته ششم به میزان 9.96 درصد رسید. کمترین میزان شاخص قهوه ای شدن بدون تفاوت معنی دار، در تیمارهای 2 (11.41 درصد) و 4 (43.89 درصد) میلی مولار مشاهده شد. در کل تیمار پس از برداشت اسید اگزالیک با غلظت 4 میلی مولار می تواند به عنوان ترکیبی طبیعی و ایمن برای حفظ کیفیت و افزایش انبارمانی آلو استفاده شود.

انار به عنوان یک میوه نافرازگرا طبقه بندی شده است و بنابراین غیرحساس به اتیلن محسوب می گردد. منتهی در برخی از میوه های نافرازگزا اتیلن منجر به تسریع فرایند پیری می گردد. در این پژوهش به منظور مشخص نمودن حساسیت میوه انار به اتیلن تاثیر تیمارهای اتیلن و 1-متیل سیکلوپروپن روی ماندگاری میوه انار در طی انبار سرد، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی، بررسی گردید. برای این منظور میوه انار رقم 'ملس یوسف خانی' با تیمارهای شاهد، اتیلن دو میکرولیتر بر لیتر به مدت 48 ساعت، 1-متیل سیکلوپروپن یک و دو میکرولیتربر لیتر به مدت 24 ساعت و تلفیق تیمارهای اتیلن و 1-متیل سیکلوپروپن تیمار و در دمای چهار درجه سانتی گراد انبارو در زمان های یک، دو و سه ماه پس از انبارداری بررسی شد. نتایج نشان داد که میوه های تیمار شده با اتیلن دارای کاهش وزن بیشتر و درجه بازارپسندی میوه و آریل، نشت یونی، مقدار فنل و ظرفیت آنتی اکسیدانی کمتری در مقایسه با میوه های تیمار شده با 1-متیل سیکلوپروپن حتی در حضور اتیلن (تیمار تلفیقی) بودند. میوه های تیمار شده با اتیلن دارای شاخص بازارپسندی میوه و آریل و ظرفیت آنتی اکسیدانی کمتری در مقایسه با شاهد نیزبودند. از این رو می توان نتیجه گرفت انار میوه ای حساس به اتیلن بوده و پیری آن با حضور اتیلن تسریع می شود. منتهی در بیشتر شاخص های مورد بررسی نمونه های شاهد دارای کیفیت کمتری در مقایسه با نمونه های تیمار شده با 1-متیل سیکلوپروپن بودند، بنابراین به نظر می رسد حساسیت میوه انار به اتیلن بالا بوده و همان مقدار اندک اتیلن درونی موجب تسریع پیری آن می شود.

تعیین روش های مناسب برای افزایش کیفیت گل ها، طول دوره گلدهی و دیگر پارامترهای مرتبط با عملکرد گل های باغچه  ای از اهمیت ویژه ای بر خوردارند. به همین منظور، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی، در شاسی های تحقیقاتی دانشگاه شهید باهنر کرمان  با 5 تکرارانجام شد. بذرهای گل جعفری 20 فروردین ماه سال 1391 در گلدان کشت و محلول پاشی گیاهان در 4 مرحله طی دوره رشد گیاه و با محلول های صفر و 100 میلی گرم در لیتر تیامین، صفر و 100 میلی گرم در لیتر اسید آسکوربیک و صفر و 200 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین به صورت ساده و ترکیبی اجراء شد. نتایج این پژوهش نشان داد، بیشترین میزان وزن تر کل، وزن خشک ساقه و ریشه در تیمار ترکیبی این سه ماده به دست آمد به طوری که نسبت به شاهد به ترتیب: 100%، 101% و 170% افزایش نشان داد. همچنین بیشترین تعداد گل، قطر گل و میانگین عمر گل مربوط به  تیمار ترکیبی اسید آسکوربیک، تیامین و بنزیل آدنین به ترتیب: 1.52، 1.25 و 0.67 برابر نسبت به شاهد افزایش یافت. یافته های این پژوهش، بیانگر این است که بیشترین میزان رنگیزه های فتوسنتزی و قند احیاء در تیمارهای ترکیبی این مواد در مقایسه با شاهد مربوطه بدست آمد.

زوال یک پدیده طبیعی است که در همه بذرها رخ می دهد و منجر به کاهش تدریجی توان زیستی بذر در طی انبارداری می گردد. سرعت زوال به وضعیت فیزیولوژیکی و ساختار ژنتیکی بذرها و شرایط انبارداری بستگی دارد. به منظور بررسی اثر زوال بر شاخص های جوانه زنی و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت در کتان روغنی (رقم نورمن)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 4تکرار در سال 1394 در آزمایشگاه بذر دانشگاه یاسوج انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل نگهداری بذور در بسته های آلومینیومی دربسته به مدت 6 ماه در 4 سطح دمایی 15، 25، 35 و 45 درجه سانتی گراد و رطوبت 5، 9، 13 و 17 درصد بود. نتایج نشان داد که با افزایش دما و رطوبت بذر، کلیه صفات فیزیولوژیک و بیوشیمیایی به جز هدایت الکتریکی، کاهش یافتند. کاهش جوانه زنی با کاهش فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت کاتالاز، سوپراکسید دیسموتاز و آسکوربات پراکسیداز همراه بود که بیانگر کاهش کارایی سیستم آنتی اکسیدانتی در حفاظت بذرها در مقابل گونه های فعال اکسیژن می باشد و باعث افزایش پراکسیداسیون چربی ها، تخریب غشاهای سلولی و نشت الکترولیت ها از بذر شده است که همبستگی قوی و منفی بین نشت الکترولیت ها و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت نشانگر این مساله است. هم چنین بذور کتان با محتوای روغن و پروتئین محلول بالا درصد جوانه زنی بیشتری داشتند اما زوال پذیری بیشتری نیز نشان دادند و باید به شرایط محیط انبارداری آن ها بسیار دقت نمود. به طور کلی، نتایج به دست آمده از پژوهش حاضر بیانگر این است که بهترین شرایط نگهداری بذر کتان دمای 15 درجه سانتی گراد و رطوبت 5 درصد می باشد.

بیماری های پس از برداشت یکی از دلایل مهم ضایعات انباری میوه انبه می باشد. شیوع بیماری ها می تواند کیفیت میوه را تحت تاثیر قرار دهد و عمر ماندگاری محصولات باغبانی را کاهش دهد. هدف این مطالعه بررسی اثر اسانس های گیاهان دارویی رزماری و درمنه بر کنترل پوسیدگی ناشی از قارچ آسپرژیلوس (Aspergillus niger) به عنوان یکی از بیماری های مهم میوه انبه می باشد. میوه ها پس از مایه کوبی با قارچ مورد نظر با غلظت های (500، 1000 ماکرولیتر در لیتر) اسانس رزماری و درمنه اسپری شدند و در دمای 25 درجه سانتی گراد نگهداری شدند. سپس درصد پوسیدگی، سفتی میوه، کاهش وزن، ویتامین ث و شاخص های رنگ مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تیمارهای استفاده شده تاثیر معنی داری (در سطح پنج درصد) در جلوگیری از پوسیدگی میوه انبه در مدت انبارمانی داشته اند. در پایان آزمایش تیمارهای اسانس رزماری (500 ماکرولیتر در لیتر) و بعد از آن درمنه (1000ماکرولیتر در لیتر) به ترتیب با درصد پوسیدگی 12 و 13.3 درصد کمترین پوسیدگی را نشان دادند. اسانس های گیاهی تاثیر مثبتی بر کیفیت میوه نشان دادند. به طوری که اسانس های استفاده شده سفتی بیشتری نسبت به شاهد نشان دادند. بیشترین سفتی بافت میوه (7.3 kg/cm2) در غلظت های مختلف رزماری مشاهده شد. میوه های تیمار شده دارای میزان آسکوربیک اسید بیشتری نسبت به شاهد بودند. نتایج این پژوهش امکان استفاده از اسانس های گیاهی به عنوان قارچ کش برای کنترل پوسیدگی پس از برداشت میوه انبه را نشان می دهد.

این تحقیق به منظور بررسی اثرات تیمارهای ترکیبی ریزگرد، بارندگی و گرده افشانی بر درصد میوه نشینی، درصد پارتنوکارپی و ریزش میوه درختان رقم استعمران (سایر) در محیط نخلستان و نحوه فرونشست ریزگردها بر ساختار گل و کلاله در محیط شبیه سازی شده در آزمایشگاه در دو سال متوالی 1393 و 1394 به اجرا درآمد. پس از اعمال تیمارها، درصد میوه نشینی، درصد پارتنوکارپی، درصد ریزش و نحوه فرونشست غبار و گرده بر گل و کلاله مطالعه گردید. نتایج نشان داد که تیمارها اثرات بسیار معنی دار بر صفات مطالعه شده داشته است. بیشترین درصد میوه نشینی در تیمار گرده افشانی و کمترین آن در تیمار عدم گرده افشانی به دست آمده است. در سایر تیمارها علی رغم وجود گرده افشانی، وجود یک یا دو فاکتور دیگر و ترتیب اعمال آن ها تاثیرات متفاوتی بر تشکیل میوه داشته است. تیمارهای ترکیبی که شامل ریزگردها بوده اند باعث کاهش معنی دار میوه نشینی و افزایش ریزش گشته اند. بیشترین درصد تشکیل میوه های پارتنوکارپ در تیمار عدم گرده افشانی با اختلاف معنی دار نسبت به سایر تیمارها و کمترین آن در تیمار غبار+بارندگی+گرده افشانی حاصل شده است. بیشترین میزان ریزش در تیمار غبار+بارندگی+گرده افشانی و کمترین آن در تیمار گرده افشانی به دست آمده است. نتایج شبیه سازی عملیات در محیط آزمایشگاه نیز با مشاهدات نخلستان مطابقت داشت و تشکیل لایه عایق توسط ریزگردها بر سطح کلاله و ممانعت از دستیابی بسیاری از گرده ها به سطح کلاله کاملا مشهود بود. نتایج این پژوهش، اثرات نامطلوب ریزگردها بر کاهش درصد میوه نشینی و لزوم تکرار گرده افشانی در صورت وزش ریزگردها در فصل گرده افشانی را نشان داد.

به منظور ارزیابی تاثیر باکتری های محرک رشد گیاه برخصوصیات اکوفیزیولوژیک دو رقم گندم تحت شرایط دیم آزمایشی به صورت فاکتوریل با سه تکرار در شهرستان گرمی مغان به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل دو رقم گندم (آتیلا و زاگرس) و شش سطح باکتری محرک رشد (سودوموناس پوتیدا سویه R168، سودوموناس پوتیدا سویه R159، سودوموناس پوتیدا سویهR112 ، آزوسپریلوم لیپوفروم سویه 21 و ازتوباکتر کروکوکوم سویه 5 و یک تیمار شاهد بدون تلقیح با باکتری) بودند. نتایج نشان داد که بیشترین مقدار کلروفیل و قند برگ در رقم زاگرس به تریب از باکتری سودوموناس سویه R159 و ازتوباکتر به دست آمد اما در رقم آتیلا باکتری سودوموناس سویه R112 بیشترین مقدار کلروفیل و قند برگ را نشان داد. بیشترین پایداری غشاء نیز از باکتری سودوموناس سویه R112 و بیشترین مقدار پروتئین کربونیله از تیمار شاهد به دست آمد. باکتری سودوموناس سویه R112 در رقم زاگرس نسبت به سایر باکتری ها با تولید دانه 3130 کیلوگرم در هکتار از برتری برخوردار بود و بیشترین وزن هزار دانه را نیز نشان داد ولی در رقم آتیلا اگرچه تیمارهای باکتریایی نسبت به تیمار عدم تلقیح عملکرد دانه بیشتری داشتند اما بین باکتری آزوسپریلوم با سویه های R112 و R159 اختلاف معنی دار وجود نداشت. در مجموع رقم زاگرس نسبت به رقم آتیلا واکنش بهتری به تلقیح باکتریایی نشان داد و برای منطقه دیم گرمی کشت رقم زاگرس همراه با تلقیح با باکتری سودوموناس سویه R112 برای حصول حداکثر عملکرد دانه قابل توصیه است.

مرزه خوزستانی و رشینگری، دو گونه دارویی باارزش و بومی ایران هستند که در جنوب غرب ایران به صورت وحشی رشد می کنند. این گونه ها غنی از ترکیبات فنولی کارواکرول در اسانس بوده و به همین جهت از فعالیت بیولوژیکی قابل توجهی برخوردار می باشند. به منظور بررسی اثر اقلیم و منطقه کاشت بر عملکرد پیکر رویشی و عملکرد اسانس دو گونه مرزه، آزمایشی در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در دو منطقه اندیمشک (شمال خوزستان) و منطقه کشکان (غرب لرستان) در سال 1391 انجام شد. صفات اندازه گیری شده شامل عملکرد تر و خشک، درصد و عملکرد اسانس، نسبت برگ به ساقه و ارتفاع بوته بودند. نتایج نشان داد که عملکرد تر و خشک دو گونه مرزه در منطقه لرستان (3.87 و 1.68 تن در هکتار) بیشتر از منطقه خوزستان (3.19 و 1.3 تن در هکتار) بود و عملکرد تر و خشک مرزه خوزستانی (3.8 و 1.59 تن در هکتار) در هر دو منطقه بیشتر از مرزه رشینگری (3.24 و 1.38 تن در هکتار) بود. علاوه بر این، درصد اسانس مرزه رشینگری (4.9 درصد) در هر دو منطقه بالاتر از مرزه خوزستانی (1.8 درصد) بود. درصد اسانس دو گونه مرزه در منطقه خوزستان (3.83 درصد) بیشتر از منطقه لرستان (2.95 درصد) بود. همچنین گیاهان در منطقه لرستان دارای ارتفاع و نسبت برگ به ساقه بالاتری بودند. به طور کلی نتایج این پژوهش نشان داد که دو گونه مرزه در منطقه خنک تر(کشکان) دارای عملکرد پیکر رویشی بالاتر و در منطقه گرم تر (اندیمشک) دارای درصد اسانس بیشتری بودند که این می تواند به دلیل شرایط اقلیمی و خاکی متفاوت مناطق کشت باشد.

به منظور تعیین مناسب ترین پایه رویشی پاکوتاه سیب رقم "رد دلیشیز" و نیز فاصله کاشت بهینه در شرایط آب و هوایی منطقه مشگین شهر، این تحقیق در قالب آزمایش اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در مدت دو سال اجرا گردید. دو فاصله کاشت 2×4 متر و 3×4 متر به عنوان کرت اصلی و سه پایه MM106،  M9و M26 به عنوان کرت فرعی در نظر گرفته شدند. تجزیه واریانس داده های صفات نشان داد بین سال ها از لحاظ صفات عملکرد و تراکم گل، بین فاصله های کاشت از لحاظ صفات عملکرد، اندازه میوه، تراکم گل و مواد جامد محلول، بین پایه ها از لحاظ صفات عملکرد، اندازه میوه، تراکم گل و ماده خشک، بین اثرمتقابل فاصله کاشت × پایه و اثرمتقابل سال × فاصله کاشت × پایه از لحاظ صفت عملکرد اختلاف معنی دار در سطح احتمال 5 و 1 درصد مشاهده گردید. سیب رقم "رد دلیشیز" بر روی پایه M9 در فاصله کاشت 2×4 متر با 9.367 تن در هکتار دارای بیشترین مقدار عملکرد بود و در گروه a قرار گرفت. بررسی میانگین اثر پایه بر روی میوه نشان داد که سیب "رد دلیشیز" روی M9 بزرگ ترین میوه را تولید نمود و بیشترین تراکم را داشت. اندازه میوه، تراکم گل یک درخت و درصد مواد جامد محلول در فاصله کاشت 3×4 متر بزرگ تر از فاصله کاشت 2×4 متر بود. در این پژوهش در تیمارهای مورد بررسی بیماری آتشک سیب مشاهده نگردید.

تمشک سیاه به علت فسادپذیری سریع و عمر کوتاه پس از برداشت، امکان نگهداری به مدت طولانی را ندارد. جهت ارزیابی شرایط بهینه نگهداری تمشک، سه سطح دمای نگهداری (صفر، 4 و 25 درجه سلسیوس) و دو نوع بسته بندی (ظروف تجدیدپذیر و پلاستیک تجدیدناپذیر) طی چهارده روز مقایسه شدند. صفات مختلف کیفی در قالب کیفیت ظاهری، کیفیت خوراکی و ارزش غذایی مورد ارزیابی قرار گرفتند.نتایج نشان داد وزن میوه ها طی مدت نگهداری در ظروف و دمای مختلف کاهش یافت. با گذشت زمان علاوه بر وزن، رنگ، عطر، طعم و بازارپسندی میوه نیز کاهش یافت. کیفیت ظاهری میوه ها در دمای صفر درجه سلسیوس در ظرف پلاستیکی بهتر از ظرف تجدیدپذیر بود و مواد جامد محلول در ظرف تجدیدپذیر به طور معنی داری بیشتر از ظرف پلاستیکی بود.بیشترین میزان فنل کل (به مقدار 33.62 گرم گالیک اسید در گرم آب میوه) در روز سوم، دمای چهار درجه سلسیوس و در ظرف پلاستیکی ثبت شد. دمای صفر درجه سانتی گراد، در هر دو ظرف، نسبت به دو دمای دیگر، میزان کاهش فلاونوئید کمتری را نشان داده است.میزان آنتوسیانین در طول آزمایش روند کاهشی نشان داد بطوریکه در دمای صفر درجه سانتی گراد از 224.99 در روز نخست به 57.89 و 90.73 میلی گرم سیانیدین در لیتر آب میوه به ترتیب در ظروف تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر در روز چهاردهم رسید اثر مثبت دمای صفر درجه در نگهداری تمشک سیاه کاملا معنی دار بوده است.

به منظور ارزیابی اثر گرد و خاک بر انگور رقم بی دانه سفید، آزمایشی به صورت بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات انگور ملایر در سال 1394-1393 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل تیمار گرد و خاک به صورت مصنوعی، تیمار راهکار (شتشو با محلول آب و ماده دی اکتیل) و شاهد بودند. در این پژوهش، کلروفیل a و b، کاروتنوئید، صفات رویشی از قبیل طول شاخه، طول دمبرگ، طول برگ، سطح برگ، فاصله میان گره و صفات زایشی از قبیل تشکیل میوه، تعداد خوشه در بوته و حبه در خوشه، طول خوشه و قند حبه اندازه گیری شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که گرد و خاک باعث کاهش رنگ دانه های برگ شد. از بین صفات رویشی طول دمبرگ، فاصله میان گره و سطح تک برگ در تیمار گرد و خاک تغییر و نسبت به تیمارهای آزمایش کوتاه و اختلاف بین تیمارها معنی دار بود.اختلاف طول شاخه سال جاری تیمارها در مرحله دوم (اوایل گل دهی) معنی دار و طویل ترین شاخه ها در تیمار راهکار مشاهده شد. تشکیل میوه، تعداد خوشه در بوته و حبه در خوشه بوته های با تیمار گردوخاک کاهش یافت (تا 7 درصد). همچنین میزان قند حبه و تعداد خوشه انگور در تیمار گردوخاک به شدت کاهش یافت و با دیگر تیمارهای آزمایش اختلاف معنی دار داشت. نتایج این تحقیق نشان داد که محلول آب و ماده دی اکتیل خسارت ناشی از گردوخاک را کاهش داده است.