پژوهش های اعتقادی کلامی (علوم اسلامی)
سال:1388 | دوره:4 | شماره:16 |تعداد مقالات:8

خلاصة المقال: یدورالحدیث فی هذا المقال حول البناء الفکری و ضرورته فی حیاة الانسان، و قد تبین خلال البحث، انّ القران الکریم قد اولی هذا الموضوع اهتماماً کبیراً وعنایةً خاصة، حیث اکد علی ضرورته فی اکثرمن نص، وعالجه علی اکثرمن صعید، واعتبره المقوّم الاساسی لبناء شخصیة الانسان، واداء دوره فی الحیاة، ففی ظلّ الفکرالصحیح، والعقیدة الصالحة، یصل الانسان الی اعلی مراتب الکمال، وادنی درجات القرب، ولم یکتف القران الکریم بذکر أهمیّة هذا الموضوع فحسب، بل تعرض الی بیان اهم الاسس التی یجب ان یبنی علیها الفکر، و هی: الفطرة، والعلم. فالفکر الصحیح وفق الرؤیة القرانیة، هو ما کان منسجماً مع مقتضیات الفطرة الانسانیة واحکامها اولاً، و مبتنیاً علی اسس علمیّة و معطیات واقعیّة، ثانیاً، وعلیه ترکّز البحث فی هذا المقال علی مطلبین اساسیین، هما :أهمیّة البناء الفکری فی القران الکریم و اسس البناء الفکری فی القران الکریم 

سرچشمه و منشا قداست، ذات اقدس الهی است و تنها قدوس مطلق اوست، و تقدیس، خاص و شایسته اوست. صفت قدوس جلوه های گوناگونی در مخلوقات الهی دارد، انسان با جنبه و زمینه قدسی آفریده می شود و با تقرب به قدوس مطلق، قداست یافته، مقدس می شود. ملائک نیز مقدس آفریده شده و تجلی دیگری از قدوسیت خداوند می باشند. همچنین بعضی از اعمال، زمان ها، مکان ها و اشیا در ارتباط با خدا قداست یافته اند. در نهایت مقدسات زمینه ساز تربیت قدسی انسان هستند. و انسان در تعامل با مقدسات با این نگاه به رشد و تعالی می رسد که آنها را در ارتباط با خدا و زمینه ساز تربیت الهی و ربوبی خود بدانند. نگاه استقلالی زمینه ساز انحرافات بسیاری است که انسان را به شرک نیز می رساند. میزان قداست هر چیزی متکی به نوع و شدت ارتباطش با خدا است. بنابراین مقدسات در هر مرتبه ای که باشند جلوه هایی از قدوسیت ذات اقدس الهی اند که انسان را در تربیت قدسی یاری می نماید.

نوشتار حاضر واقع نمایی نظریه وجود ذهنی را با توجه به اصالت وجود و حرکت جوهری در اندیشه صدرا بررسی می نماید. در این راستا پس از اشاره ای به اهمیت و پیشینه بحث وجود ذهنی، دلایل اثبات این نظریه از دید صدرا تبیین شده و سرانجام این موضوع بررسی می شود که آیا نظریه مذکور با توجه به اصالت وجود و حرکت جوهری می تواند ویژگی واقع نمایی را برای معرفت آدمی تامین نماید؟ و البته پس از بررسی های لازم نتیجه گرفته می شود که مبانی هستی شناختی مذکور مانع از آن است که معتقد باشیم نظریه وجود ذهنی سازگار با سیستم فلسفی صدرا می تواند ویژگی مذکور را به نمایش بگذارد. و همین مطلب است که بسیاری را بر این نگرش رهنمون ساخته است که نظریه وجود ذهنی دیدگاه اصلی صدرا محسوب نمی شود و بلکه نگرش بدیع ایشان به مساله علم و معرفت آدمی در نظریه اتحاد عاقل و معقول به عرصه اندیشه عرضه شده است.

یکی از مهم ترین نظریه های تبیین نظام هستی، نظریه تجلی است. اهمیت نظریه تجلی از آن جهت می باشد که یکی از مسایل اساسی در عرفان نظری که وحدت وجود است از طریق این نظریه قابل تبیین می باشد. و همچنین در عرفان عملی منشا احوال و مقامات عرفانی است. موضوع این مقاله، بررسی سیر تاریخی نظریه تجلی از آغاز دوره اسلامی تاکنون می باشد. ما در این نوشتار ابتدا به بررسی معانی لغوی و اصطلاحی واژه "تجلی" و سپس به بررسی سیر تاریخی آن خواهیم پرداخت؛ سپس به نظریه تجلی از دیدگاه ابن عربی و پیروانش پرداخته و مراتب آن تبیین شده است.

هدف این تحقیق بررسی جایگاه اعتکاف در آموزه های دینی و تاثیر آن بر افزایش شادکامی بوده است. بدین منظور یک مسجد از سه مسجدی که کلیه دانشجویان دختر استان یزد در آن ها معتکف شده بودند به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شد که شامل 129 نفر بود. دانشجویان طبق طرح شبه آزمایشی پیش آزمون، پس آزمون، قبل و بعد از اعتکاف از طریق آزمون شادکامی آکسفورد مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحلیل نتایج با استفاده از روش آزمون t دو گروه همبسته، نشان داد که شرکت در مراسم اعتکاف به طور معناداری باعث افزایش شادکامی می شود (01/0=a). در نتیجه برنامه های مداخله ای که در اعتکاف انجام می شود شرایطی را ایجاد می کند که میزان شادکامی معنوی افراد را افزایش می دهد.

مدیریت در نظام اسلامی و در بخش های مختلف از جمله موسسات آموزشی رکن اصلی و اساسی در دستیابی به اهداف و ماموریتهای الهی است. از نگاه اسلام رهبران باید بر اعمال زیردستان نظارت و ارزیابی دقیق داشته و پاداش واقعی به آنان علاوه بر مادیات، برمبنای پاداش معنوی قرار داده شود.نرمخویی و مهربانی، تواضع و فروتنی، گشاده رویی، جمع گرایی و دوری از خودخواهی، تقوا، سعه صدر، تسلط بر کار و امور، خودداری از خشم و غرور، تقویت مهارت در گوش دادن (شنونده خوب بودن) از ویژگیهای رهبران سازمانی و سازمانها و موسسات آموزشی است.در این پژوهش تلاش شده است بر اساس آموزه های دینی و دستاوردهای علمی، ویژگی های لازم در هدایت موسسات آموزشی که رکن پیشرفت و ترقی جوامع تلقی می شود مورد مداقه و بررسی قرار گیرد، در این کاوش علاوه بر استفاده از متون اصیل اسلامی چون قرآن و سخنان معصومین بویژه دیدگاه ها و عملکرد علی (ع) به یافته های علمی در این خصوص اشاره شده است و تلاش گردیده تا یک ایده ای جامع و سیستمی ارایه گردد.

تاریخ نگاران همواره از گذشته های پر نام و آوازه امپراتوری اسلامی، سیطره تمدن مسلمین، و شهرت دانشمندان مسلمان سخن رانده اند! آفریدن یک تمدن جدید علمی متعالی و جهانگیر، در مدتی کمتراز دو قرن، چیزی است که تنها می توان از آن یاد کرد، اما نمی توان حق آن را چنان که شایسته است بجای آورد. به عقیده ارباب صلاحیت، قدرت خلاقه این نهضت، از تمام جنبشهای دیگر، از قرون وسطی تا قرن سیزدهم بیشتر بوده است. در نتیجه جد و جهد مسلمانان آن روزگار، زبان عربی، نه فقط زبان قرآن و وسیله بیان احکام دینی، بلکه زبان بین المللی علمی و گردونه ترقی بشر گردید آن چنان که از اواسط قرن دوم تا اواخر قرن پنجم تنها کلید گنجینه علوم زمان، دانستن زبان عربی بود. اما دیری نپایید که آن شمع فرو مرد، آن برتری رو به افول نهاد و گرمی بازار تمدن و فرهنگ مسلمانان به سردی گرایید. براستی سبب آن سروری و ارجمندی و آنگاه این خمود و وارفتگی و سکوت چه بود؟ چه سبب داشت که تمدن اسلامی چون گمشده ای ناپیدا و بی نشان ماند و به یادها و خاطره ها پیوست؟ تحقیق حاضر ضمن پاسخ دادن به سوالات فوق، دیدگاه های دانشمندان و صاحبنظران را در این خصوص واکاوی نموده است.