پژوهش در علوم زراعی
سال:1391 | دوره:4 | شماره:16 |تعداد مقالات:14

به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی متانول و تنش خشکی بر گیاه سویا (ویلیامز) آزمایشی به صورت کرت های خردشده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در اردیبهشت سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج واقع در ماهدشت کرج به اجرا درآمد. فاکتور آبیاری با سه سطح (آبیاری پس از %40، %60 و %70 تخلیه رطوبتی قابل دسترس) و فاکتور محلول پاشی متانول با 4 سطح (بدون محلول پاشی، 14، 21 و 28 درصد حجمی متانول) بود که به هر کدام از سطوح 2 گرم در لیتر گلیسین اضافه شد. محلول پاشی 3 بار طی فصل رشد گیاه و با فواصل 14 روزه روی گیاهان اسپری شد و صفات: عملکرد دانه، عملکرد و درصد روغن، عملکرد و درصد پروتئین مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی داری را بین سطوح آبیاری، سطوح محلول پاشی متانول و اثرات متقابل نشان داد. بطوری که تیمار T1M3 (%40 تخلیه رطوبتی و %21 حجمی محلول پاشی متانول) با 2890.5 کیلوگرم در هکتار بیشترین و تیمار T3M1 (%75 تخلیه رطوبتی و بدون محلول پاشی متانول) با 1384.5 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد دانه را داشت. بیشترین عملکرد پروتئین و روغن به ترتیب با 1112.11 و 639.06 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار T1M3 و کمترین عملکرد پروتئین و روغن به ترتیب با 473.59 و 262.88 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار T3M1 بود.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزا عملکرد ژنوتیپ های ماش آزمایشی در سال 1386 در مزارع شرکت کشت و صنعت شهید بهشتی دزفول به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به اجرا درآمد. ژنوتیپ ها شامل ارقام ماش در چهار سطح بنام VC3-960-8 (V1)، NM92 (V2)، (V3) گوهر و CN-9-3 (V4) و تاریخ کاشت (D) در سه سطح شامل (D1) 1386-4-1، (D2) 1386-4-15 و(D3) 1386-4-30  بودند. در این تحقیق صفات تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، طول غلاف و ارتفاع بوته مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج بررسی نشان داد که اثرات ساده تاریخ کاشت و رقم و اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر اغلب صفات مورد مطالعه معنی دار بود. مقایسات میانگین نشان داد که در تاریخ کاشت اول بیشترین عملکرد دانه (2019.7 kg/ha)، عملکرد بیولوژیک (5287 kg/ha) و تعداد غلاف در بوته (23 عدد) بدست آمد. بیشترین وزن هزار دانه متعلق به تاریخ کاشت دوم و برابر 60 گرم و بیشترین تعداد دانه در غلاف (10 عدد) و شاخص برداشت معادل (41) درصد در تاریخ کاشت سوم بدست آمد. بررسی اثرات رقم و مقایسات میانگین صفات مختلف در ارقام نشان داد که لاین NM92، بیشترین تعداد غلاف در بوته (34 عدد)، تعداد دانه در غلاف (12 عدد)، طول غلاف (9.1 سانتی متر)، ارتفاع بوته (89.6 سانتی متر)، عملکرد دانه (2362.2 kg/ha) و عملکرد بیولوژیک (6489 kg/ha) را دارا بوده و نسبت به سایر ژنوتیپ ها در این آزمایش برتری داشت. نتایج بررسی اثرات متقابل تاریخ کاشت و رقم نشان داد که تیمار D1V2 با عملکرد دانه 2662.2 کیلوگرم در هکتار و با تعداد 36 غلاف در بوته و تیمار D1V3 با تعداد 13 دانه در غلاف مناسب ترین تیمار بود. با توجه به نتایج اثرات متقابل بدست آمده در این بررسی مشخص گردید لاین (V2) NM92 در تاریخ کاشت اول تیرماه (D1) به عنوان بهترین ژنوتیپ در این منطقه شناخته شد.

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام پنبه مهر، اولتان و ورامین در شرایط آب و هوایی منطقه میانه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. کاشت در تاریخ های 10 اردیبهشت، 30 اردیبهشت و 20 خرداد سال 1388 انجام شد. صفاتی از قبیل ارتفاع بوته، تعداد غوزه در بوته، تعداد غوزه رسیده در بوته، تعداد دانه در غوزه، وزن صد دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد وش، شاخص برداشت، درصد روغن پنبه دانه، وزن الیاف و طول الیاف اندازه گیری و محاسبه شدند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد اثر تاریخ کاشت بر اغلب خصوصیات اندازه گیری شده به جز طول الیاف و تعداد دانه در غوزه معنی دار شد. هم چنین اثر متقابل رقم ´ تاریخ کاشت بر صفات عملکرد، وزن الیاف در بوته، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت معنی دار بود. کلیه صفات به جز ارتفاع تحت تاثیر رقم قرار گرفتند. بیشترین میزان عملکرد وش در تاریخ کاشت اول مربوط به رقم مهر با 3766.390 کیلوگرم در هکتار بود و کمترین میزان عملکرد وش مربوط به تاریخ کاشت سوم مربوط به رقم ورامین با 537 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین مقدار درصد روغن در رقم مهر با 16.27 درصد و کمترین آن در رقم ورامین با 13.86 درصد وجود داشت. تاریخ کاشت اول بالاترین (20.6 درصد) و تاریخ کاشت سوم پائین ترین (10.4 درصد) مقدار روغن را به خود اختصاص داد. با توجه به موارد ذکر شده می توان رقم مهر را برای کاشت در منطقه مورد مطالعه با رعایت تاریخ کاشت نیمه اول اردیبهشت معرفی کرد.

به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی عناصر روی و آهن بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج انجام شد. تیمارهای محلول پاشی شامل سه سطح محلول پاشی آهن (عدم محلول پاشی، یک بار محلول پاشی، دو بار محلول پاشی) و سه سطح محلول پاشی روی (عدم محلول پاشی، یک بار محلول پاشی، دو بار محلول پاشی) بودند. نتایج نشان داد که محلول پاشی آهن تاثیر معنی داری بر عملکرد سویا نداشت و اختلاف معنی داری را با عدم محلول پاشی نشان نداد. اثرات متقابل محلول پاشی آهن و روی بر روی صفات مورد بررسی معنی دار نبود. نتایج نشان داد که دو بار محلول پاشی روی تاثیر معنی داری بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا داشت و عملکرد دانه را به میزان 1276 کیلوگرم در هکتار نسبت به تیمار شاهد افزایش داد. هم چنین یک بار محلول پاشی روی نیز اختلاف معنی داری را نشان داد و به میزان 607 کیلوگرم در هکتار عملکرد سویا را نسبت به تیمار عدم محلول پاشی افزایش داد. نتایج هم چنین نشان داد که دو بار محلول پاشی روی باعث افزایش معنی دار مقدار ماده خشک گیاه گردید، که این افزایش در تیمار دو بار محلول پاشی 95 درصد بیشتر از تیمار عدم محلول پاشی بود. نتایج ازمایش نشان داد که می توان با محلول پاشی روی، عملکرد سویا را تا حد زیادی افزایش داد.

کشت مخلوط دو یا چند گیاه، یک جامعه گیاهی را به وجود می آورند که ممکن است از منابع محدود مورد نیاز بهتر استفاده نمایند و در نتیجه کمیت و کیفیت محصول بهبود پیدا می کند. به منظور بررسی عملکرد دانه آفتابگردان و ذرت در نسبت های مختلف کشت مخلوط، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی طی سال 1388 با چهار تکرار در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی شهرستان خوی اجرا گردید که تیمارهای مورد آزمایش عبارت بودند از m1 (کشت خالص آفتابگردان)، m2 (کشت مخلوط 50 درصد آفتابگردان + 50 درصد ذرت)، m3 (کشت مخلوط 25 درصد آفتابگردان + 75 درصد ذرت)،  m4(کشت مخلوط 75 درصد آفتابگردان + 25 درصد ذرت) و m5 (کشت خالص ذرت). نتایج پژوهش نشان داد که در آفتابگردان و ذرت عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک به طور معنی داری تحت تاثیر نسبت های مختلف کشت مخلوط قرار گرفتند، ارتفاع بوته هر دو گیاه تحت تاثیر هیچ یک از نسبت های مختلف کشت مخلوط قرار نگرفت. بالاترین عملکرد کشت مخلوط هر دو گیاه مربوط به تیمار m3 (کشت مخلوط 25 درصد آفتابگردان + 75 درصد ذرت) بود. آفتابگردان در کشت مخلوط با نسبت 75 درصد ذرت و 25 درصد آفتابگردان، 10.6 درصد افزایش عملکرد و ذرت در همان نسبت کاشت، 23 درصد کاهش عملکرد نسبت به کشت خالص داشتند. هم چنین جهت ارزیابی کشت مخلوط، شاخص نسبت برابری زمین محاسبه گردید و بالاترین میزان آن 2.1 به تیمار m3 (کشت مخلوط 25 درصد آفتابگردان + 75 درصد ذرت) تعلق داشت.

به منظور بررسی اثر کاربرد عناصر ریزمغذی همراه کود بیولوژیک بیوسوپر بر عملکرد و اجزای عملکرد در سه رقم گندم، آزمایشی در سال زراعی 89 - 88 در ایستگاه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. عوامل مورد بررسی شامل سه رقم گندم (سرداری، آتیلا، آذر)، عناصر ریزمغذی در چهار سطح (منگنز، بر، آهن، عدم مصرف عناصر ریزمغذی یا شاهد) و کود بیولوژیک بیوسوپر در دو سطح (مصرف، عدم مصرف) بودند. نتایج نشان داد که اثر متقابل عناصر ریزمغذی و کود بیوسوپر روی عملکرد دانه و تعداد پنجه بارور معنی دار بودند و اثر ارقام گندم روی طول بوته، شاخص برداشت و وزن خشک اندام هوایی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بودند. نتایج حاصل از مقایسات میانگین نشان داد که بیشترین مقدار عملکرد دانه مربوط به مصرف کود بیوسوپر و منگنز و کمترین آن در صورت عدم استفاده از کود بود. هم چنین بیشترین تعداد سنبلچه ساقه اصلی مربوط به رقم آتیلا در مصرف کود بیوسوپر به دست آمد. بیشترین تعداد پنجه بارور نیز مربوط به تیمار مصرف کود بیوسوپر با بر و کمترین آن در عدم مصرف کود بوده است.

در این پژوهش خصوصیات سیتوژنتیکی و زراعی دو گونه از جنس Helianthus شامل H. tuberosus و H. annuus از نظر ویژگی های مرفولوژیکی کروموزوم ها شامل تعداد، شکل و اندازه کروموزوم ها و نیز تعداد کروموزوم های ماهواره دار مطالعه گردید. در تجزیه کاریوتیپی گونه H. tuberosus نتایج نشان داد که گونه مذکور با فرمول ژنومی 2n= 6x= 102 یک هگزاپلوئید است. طول متوسط یک دسته کروموزوم هاپلوئید آن 230.45±3.311 میکرون برآورد شدند. در این گونه بزرگترین کروموزوم، 5.767±0.019 میکرون با طول نسبی 2.503±0.008 درصد و از نوع ساب اکروسانتریک بود. کوچک ترین کروموزوم به طول 3.48±0.032 میکرون و از نوع متاسانتریک بود. از مجموع 51 جفت کروموزوم، 34 جفت متاسانتریک، 14 جفت ساب متاسانتریک و تعداد 3 جفت ساب اکروسانتریک تشخیص داده شدند که از بین آن ها 3 جفت از کروموزوم ها ماهواره دار بودند. بیشترین شاخص نسبت بازو را کروموزوم شماره 33، 3.265±0.327 به خود اختصاص داده بود. در تجزیه کاریوتیپی گونه H. annuus نیز مشاهده شد که یک گونه دیپلوئید 2n= 2x= 34 می باشد. طول متوسط یک دسته کروموزوم هاپلوئید آن 75.682±2.995 میکرون محاسبه شد. کروموزوم شماره 1، بزرگترین کروموزوم 6.033±0.341 میکرون با طول نسبی 7.939±0.285 درصد از نوع متاسانتریک بود. کوچکترین کروموزوم نیز با طول 3.603±0.208 میکرون از نوع ساب متاسانتریک بود. از مجموع 17 جفت کروموزوم، 11 جفت متاسانتریک، 2 جفت ساب متاسانتریک و تعداد 4 جفت ساب اکروسانتریک بودند که از بین آن ها 2 جفت ماهواره دار دیده شد. در ارزیابی شاخص نسبت بازو، بیشترین شاخص نسبت بازو، مربوط به کروموزوم شماره 15، 5.634±0.544 از نوع ساب اکروسانتریک بود. تجزیه کاریوتیپی این دو گونه نشان داد که آن ها از لحاظ مرفولوژی کروموزوم، تعداد انواع متاسانتریک، ساب متاسانتریک و ساب اکروسانتریک، تعداد جفت کروموزوم ماهواره دار، شاخص نسبت بازو و فرمول کروموزومی داری اختلافاتی هستند.

به منظور بررسی اثرات مقادیر نیتروژن و مدیریت بقایای گیاهی بر عملکرد و اجزای عملکرد راتون برنج رقم طارم هاشمی، آزمایشی در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد چالوس به صورت کرت های یک بار خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. در این آزمایش مقادیر کود نیتروژن به عنوان عامل اصلی در چهار سطح (0، 60، 120 و 180 کیلوگرم اوره در هکتار) و مدیریت بقایای گیاهی به عنوان عامل فرعی در سه نوع مدیریت (ایستاده با ارتفاع 40 سانتی متر، خوابیده با ارتفاع 40 سانتی متر و کف بر) در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که مقادیر کود نیتروژن تاثیر معنی داری روی عملکرد دانه، عملکرد کاه، عملکرد بیولوژیک، تعداد خوشه در مترمربع، تعداد پنجه، تعداد پنجه موثر، ارتفاع بوته داشته است و بیشترین عملکرد دانه با 290 گرم در مترمربع مربوط با مصرف 180 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بوده است. عملکرد دانه با تعداد پنجه در کپه و تعداد پنجه های بارور در کپه ضریب همبستگی مثبت و معنی داری در سطح احتمال یک درصد و با تعداد خوشه در مترمربع ضریب همبستگی مثبت و معنی داری در سطح احتمال پنج درصد دارد. هم چنین با توجه به این که مقادیر کود مصرفی از نظر آماری در یک سطح قرار گرفته اند مصرف 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار توصیه می گردد. نحوه مدیریت بقایای گیاهی تاثیر معنی داری بر عملکرد دانه راتون نداشته است.

به منظور ارزیابی تاثیر سطوح مختلف تراکم بوته و نیتروژن بر عملکرد کمی و کیفی کلزای پائیزه (رقم هایولا 401) آزمایشی در سال 1388 به صورت کرت های خردشده نواری، در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در شهرستان ساری انجام شد. تیمارها شامل تراکم بوته در سه سطح شامل 80، 100 و 120 بوته در مترمربع و نیتروژن در چهار سطح صفر، 34.5، 69 و 103.5 کیلوگرم در هکتار از منبع کودی اوره بودند. تجزیه های آماری نشان داد که سطوح مختلف تراکم بوته اثر معنی داری بر عملکرد دانه، تعداد خورجین در بوته، تعداد ساقه فرعی، قطر ساقه، درصد پروتئین دانه و وزن هزار دانه داشت؛ در حالی که تعداد دانه در خورجین، ارتفاع بوته و درصد روغن تحت تاثیر این تیمار قرار نگرفتند. افزایش سطوح کود نیتروژن اثر افزایشی بر روی همه صفات به غیر از درصد روغن دانه داشت، اما افزایش تراکم بوته باعث کاهش تعداد ساقه فرعی، قطر ساقه و درصد پروتئین دانه گردید. بیشترین میزان عملکرد دانه در تراکم 120 بوته در مترمربع و کاربرد حداکثر نیتروژن (103.5 کیلوگرم در هکتار) با میانگین 4012 کیلوگرم در هکتار بدست آمد.

به منظور بررسی اثر تراکم بوته و فاصله بین ردیف کاشت بر عملکرد و اجزا عملکرد لوبیا چیتی آزمایشی در منطقه قزلجه از توابع شهرستان سلماس در غرب استان آذربایجان غربی در سال 1389 اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکتور و سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول تراکم بوته در سه سطح (20، 30 و 40 بوته در مترمربع) و فاکتور دوم، فاصله بین ردیف های کاشت در چهار سطح (30، 40، 50 و 60 سانتی متر) بود. نتایج نشان داد که اثر تراکم بوته، بر تعداد انشعاب، وزن صد دانه، تعداد غلاف در بوته، عملکرد دانه در بوته و عملکرد دانه در واحد سطح معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه در مترمربع در تراکم 40 بوته در مترمربع حاصل شد. اثر فاصله بین ردیف کاشت، بر تعداد انشعاب، تعداد غلاف و عملکرد دانه در بوته و هم چنین عملکرد دانه در واحد سطح معنی دار بود. بیشترین عملکرد دانه در مترمربع در فاصله بین ردیف کاشت 30 سانتی مترحاصل شد. اثر متقابل دو فاکتور تراکم بوته و فاصله بین ردیف کاشت بر عملکرد دانه در مترمربع معنی دار و بیشترین عملکرد دانه به میزان 237.8 گرم در مترمربع در تراکم 40 بوته در مترمربع و فاصله بین ردیف کاشت 30 سانتی متر بود و این تیمار آزمایشی به عنوان بهترین آرایش کاشت در این منطقه توصیه می شود.