پژوهش در علوم زراعی
سال:1392 | دوره:5 | شماره:19 |تعداد مقالات:12

به منظور بررسی تاثیر پتاسیم و روش کشت بر عملکرد و برخی صفات زراعی برنج گرده محلی خوی آزمایشی در سال 1390 در اراضی روستای مراکان شهرستان خوی واقع در شمال استان آذربایجان غربی اجرا گردید. اثر دو روش کشت (مستقیم و نشائی) و چهار مقدار پتاسیم (0، 60، 120 و 180 کیلوگرم در هکتار) با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصله نشان دادند که مقادیر پتاسیم بر تعداد پنجه در مترمربع اثر معنی داری در سطح آماری یک درصد داشت. تاثیر فاکتور روش کشت بر عملکرد دانه (شلتوک)، تعداد پنجه در واحد سطح و عملکرد بیولوژیک در سطح احتمال یک درصد و هم چنین فاکتور روش کشت بر صفت ارتفاع بوته در سطح احتمال 5 درصد معنی دار شد. اثر متقابل روش کشت در سطوح سولفات پتاسیم بر هیچ یک از صفات مورد بررسی معنی دار نشد. ضریب همبستگی بین صفات عملکرد دانه (شلتوک) با تعداد پنجه (r= 0.626**) در واحد سطح و عملکرد بیولوژیک (r= 0.610**) مثبت و در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. در این آزمایش بیشترین مقدار عملکرد دانه (شلتوک) در کشت نشائی به مقدار 7389.38 کیلوگرم در هکتار و کم ترین آن در کشت مستقیم به مقدار 6474.57 کیلوگرم در هکتار بدست آمد که حاکی از برتری کشت نشائی به مقدار 12.4 درصد نسبت به کشت مستقیم می باشد.

محلول پاشی عناصر کم مصرف یکی از روش های موثر برای ارتقاء سطح کمی و کیفی محصولات کشاورزی می باشد که می تواند ضمن رفع نیازهای تغذیه ای گیاهان باعث صرفه جویی در مصرف کودهای شیمیایی شود. جهت بررسی تاثیر محلول پاشی عناصر کم مصرف بر عملکرد و اجزاء عملکرد آفتابگردان روغنی رقم ایروفلور آزمایشی بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با 10 تیمار و 3 تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ساعتلوی ارومیه در سال 1388 اجرا شد. کودهای مصرف شده شامل: T1- کود دیسپر کمپلکس در مراحل R1 و R6، T2- کود مایع کامل در مراحل R1 و R6، T3- دیسپر کلات پلاس در مراحل R1 و R6، T4- کود دیسپر کمپلکس در مرحله R1، T5- کود مایع کامل در مرحله R1، T6- کود دیسپر کلات پلاس در مرحله R1، T7- کود دیسپر کمپلکس در مرحله R6، T8- کود مایع کامل در مرحله R6، T9- کود دیسپر کلات پلاس در مرحله R6 و T10- عدم محلول پاشی (شاهد). نتایج حاصل نشان داد که تیمار محلول پاشی با کود کامل در هر دو مرحله (T2) از لحاظ عملکرد دانه، عملکرد روغن، شاخص برداشت، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و درصد روغن و پروتئین بیشترین تاثیر معنی دار را نسبت به سایر تیمارها نشان داد به طوری که عملکرد دانه در این تیمار نسبت به تیمار شاهد 20 درصد افزایش یافت. بیشترین مقدار پوکی نیز با 8.43 درصد در تیمار شاهد مشاهده گردید.

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف نیتروژن بر عملکرد ارقام گلرنگ، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پارس آباد مغان در سال زراعی 90- 1389 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به اجرا درآمد. تیمارها شامل نیتروژن در چهار سطح (50، 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار کود اوره) و رقم در سه سطح (اراک 2811، زرقان 279 و ورامین 295) بودند. اثر رقم و کود نیتروژن بر همه صفات اندازه گیری شده به جز درصد روغن معنی دار بود به طوری که با افزایش کود نیتروژن تا سطح100 kg/ha ، عملکرد و اجزای عملکرد، افزایش یافت اما بر میزان روغن دانه تاثیر معنی داری نداشت. در بین ارقام کمترین درصد روغن به رقم زرقان (19.5 درصد) تعلق داشت و دو رقم دیگر از نظر این صفت مشابه بودند. مصرف کود نیتروژن به میزان 100 و 150 کیلوگرم در هکتار باعث افزایش عملکرد دانه و درنتیجه افزایش عملکرد روغن گردید. پاسخ ارقام به سطوح مختلف کود از نظر عملکرد مشابه نبود و بالاترین مقدار عملکرد دانه به میزان 2814 kg/ha از سطح کودی 100 kg/ha و در رقم زرقان 279 به دست آمد. با توجه به نتایج این آزمایش بهترین رقم زرقان 279 و مطلوب ترین مقدار مصرف کود نیتروژن 100 کیلوگرم در هکتار برای کاشت گلرنگ پاییزه در منطقه مغان است.

به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت و تراکم بوته بر خصوصیات فنولوژی، مرفولوژی و عملکرد ذرت دانه ای رقم سینگل کراس 704 آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال زراعی 1387 انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با هفت تاریخ کاشت (30 فروردین، 14 و 29 اردیبهشت، 13 و 28 خرداد، 12 و 27 تیر) و دو تراکم (65 و 45 هزار بوته در هکتار) مورد ارزیابی قرار گرفت. زمان وقوع برخی از مهم ترین وقایع فنولوژیک مرتبط با عملکرد دانه و اجزای آن نظیر تاریخ ظهور گل تاجی، دانه گرده، کاکل و رسیدگی فیزیولوژیک تعیین و نیز طول دوره پرشدن دانه بر اساس تعداد روزها از زمان کاشت و درجه روزهای رشد (GDD) لازم برای طی دوره های مزبور تعیین و مورد بررسی قرار گرفت. برخی صفات مرفولوژی نیز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که طول مراحل فنولوژیک و درجه روزهای لازم برای طی هر مرحله تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار گرفت. با تاخیر در کاشت تعداد روزهای لازم برای طی هر یک از مراحل رشد رویشی و زایشی کاهش یافت. دو عامل افزایش درجه حرارت در دوره گرده افشانی و کاهش درجه حرارت در مرحله پرشدن دانه در تاریخ کاشت های تاخیری کاهش عملکرد را به همراه داشت. صفات مرفولوزی گیاه تحت تاثیر تاریخ کاشت، تراکم و اثر متقابل آن ها قرار گرفت. عملکرد دانه و اجزاء آن نیز تحت تاثیر فاکتورهای مورد مطالعه قرار گرفت. حداکثر عملکرد دانه در تاریخ کاشت اول (10254.9 تن در هکتار) و کمترین مقدار آن در تاریخ کاشت هفتم (5198.6 تن در هکتار) حاصل شد، به طوری که تاریخ کاشت هفتم در مقایسه با تاریخ کاشت اول بیش از 50 درصد کاهش عملکرد نشان داد.

به منظور بررسی تاثیر محرک های رشد و کود بیولوژیک هوموس پی کی بر عملکرد و اجزای عملکرد گلرنگ، آزمایش مزرعه ای در سال 1389 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ساعتلوی ارومیه به صورت طرح کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا گردید. در این تحقیق فاکتور اصلی دارای دو سطح شامل (a1) دادن کود هوموس پی کی و (a2) ندادن کود بوده و فاکتور فرعی شامل تیمار شاهد و پنج محرک رشد شامل (استیمورل، فلامینا، ریزامینا، اچ بی- 101 و فورس) بود. صفات مورد اندازه گیری در این بررسی شامل طول شاخه، تعداد شاخه های فرعی، وزن طبق در بوته، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت می باشد. بیشترین عملکرد دانه در حالت محلول پاشی با میانگین 3191 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار فلامینا و کمترین عملکرد دانه مربوط به تیمار شاهد با میانگین 1366 کیلوگرم در هکتار بود و بیشترین عملکردبیولوژیک در حالت محلول پاشی با محرک رشد فلامینا (6968 کیلوگرم در هکتار) و کمترین عملکرد بیولوژیک مربوط به تیمار شاهد (4465 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که کاربرد کود بیولوژیک هوموس پی کی و محرک رشد فلامینا و ریزامینا موجب افزایش عملکرد دانه و روغن در گیاه گلرنگ شد و در شرایط این آزمایش می توان مورد استفاده قرار داد.

حاکمیت شرایط آهکی و قلیایی در خاک های کشور از یک سو و کمی مواد آلی از سوی دیگر باعث شده است میزان تولید از پتانسیل عملکرد محصول فاصله زیادی داشته باشد. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر دو نوع مواد اصلاح کننده خاک بر عملکرد گندم در سیستم تناوب آفتابگردان- گندم به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1390 در مزرعه ای واقع در 8 کیلومتری خوی اجرا شد. گوگرد در چهار سطح 0، 200، 400 و 600 کیلوگرم در هکتار از گوگرد کشاورزی و ماده آلی در سه سطح 0، 20 و 40 تن در هکتار از کود پوسیده دامی بود. در کلیه کرت های آزمایشی کود نیتروژنی به طور یکنواخت در هر سال آزمایشی مصرف گردیده ولی ماده آلی و گوگرد در سال اول آزمایش به خاک اضافه شد و در سال دوم آزمایش تاثیر گوگرد و ماده آلی بر محصول بررسی شد. نتایج نشان داد که اثر اصلی گوگرد بر صفات تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت و میزان پروتئین دانه معنی دار و اثر کود دامی بر کلیه صفات مورد مطالعه غیر از ارتفاع بوته معنی دار بود، در حالی که اثر متقابل بر عملکرد دانه و شاخص برداشت از لحاظ آماری معنی دار بود. مقایسه میانگین صفات نشان داد که سطوح فاکتورهای مورد مطالعه باعث بهبود صفات مورد مطالعه شدند و از نظر عملکرد دانه بیشترین مقدار آن با 5249 کیلوگرم در هکتار مربوط به مصرف 600 کیلوگرم در هکتار گوگرد همراه با مصرف 20 تن در هکتار کود دامی بود که نسبت به عدم مصرف هر دو 1625 کیلوگرم افزایش نشان داد. با بررسی سایر صفات مورد مطالعه در این تحقیق، این طور نتیجه گیری می گردد که برای بالا بردن عملکرد کمی و کیفیت دانه گندم، در شرایط اجرای این تحقیق، مصرف گوگرد به میزان 600 کیلوگرم در هکتار و کود دامی به میزان 20 تن در هکتار مناسب می باشد.

در این تحقیق، اثر نسبت های مختلف NO3-: NH4+ (40: 60، 20: 80، 0: 100) روی برخی پارامترهای رشد، از جمله وزن تر و وزن خشک اندام های رویشی (ریشه، برگ، ساقه)، غلظت کربوهیدرات های محلول و رنگیزه های فتوسنتزی (کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل و کاروتنوئیدها) در رقم 704 ذرت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان دادند که با کاهش نسبت NO3-: NH4+: از 0: 100 به 20: 80 وزن تر ریشه و برگ و وزن تر و خشک ساقه کاهش و با کاهش آن از 20: 80 به 40: 60 افزایش یافت. در وزن خشک برگ و ریشه با کاهش نسبت NO3-: NH4+: کاهش دیده شد هم چنین با کاهش نسبت NO3-: NH4+: غلظت قندهای محلول در برگ کاهش یافت، در حالی که در ساقه با کاهش نسبت NO3-: NH4+: از 0: 100 به 20: 80 افزایش و با کاهش آن از 20: 80 به 40: 60 کاهش دیده شد. در ریشه بالاترین غلظت قندهای محلول در نسبت 40: 60 وجود داشت و تفاوت آن بین دو نسبت دیگر معنی دار نبود. سنجش مقدار رنگیزه های فتوسنتزی نشان داد که با کاهش نسبت NO3-: NH4+ به 40: 60 غلظت کلروفیل a و کاروتنوئیدها افزایش یافت. تفاوت آن ها در دو نسبت دیگر معنی دار نبود. غلظت کلروفیل b و کلروفیل کل با کاهش نسبت NO3-: NH4+: کاهش یافت، با این حال، اختلاف سطوح آن ها در دو نسبت 20: 80 و 40: 60 معنی دار نبود.

پروتئین یکی از مواد غذایی ضروری برای تغذیه بشر است. بخشی از پروتئین مورد نیاز مردم از بقولات تامین می شود. به منظور تعیین اثرات کودهای آهن و گوگرد بر عملکرد و کیفیت ارقام لوبیا چیتی یک آزمایش بصورت فاکتوریل در طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 18 تیمار و سه تکرار به مدت 2.5 سال طی سال های 1388 تا 1390 در ایستگاه تحقیقات خیرآباد زنجان اجرا گردید. عامل اول تیمارهای کودی شامل سولفات آهن، کلات آهن، دوبار محلول پاشی با سولفات آهن، گوگرد کشاورزی با تیوباسیلوس، گوگرد کشاورزی بدون تیوباسیلوس و شاهد بود. عامل دوم ارقام COS16، صدری و چیتی محلی بود. کودها به صورت نواری و در زمان کاشت استفاده گردید و محلول پاشی ها قبل از گلدهی و بعد از اتمام گلدهی انجام گرفت. صفات مورد اندازه گیری شامل مراحل فنولوژیکی مختلف رشد و برخی صفات از قبیل ارتفاع بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد بذر در غلاف، تیپ بوته و وزن صد دانه بود. هم چنین در مرحله برداشت، رکوردگیری بیوماس و محصول دانه به عمل آمد و نیز میزان پروتئین و آهن نمونه های دانه لوبیا تعیین شد. نتایج نشان داد، بین عملکرد دانه ارقام مورد استفاده و تیمارهای کودی از نظر آماری اختلاف معنی دار وجود دارد. رقم صدری بیشترین میزان عملکرد (3035 کیلوگرم)، وزن صد دانه (42.26 گرم) و ارتفاع بوته (60.3 سانتی متر) و لاین COS16 کمترین میزان عملکرد (2596 کیلوگرم)، وزن صد دانه (33.37 گرم) و ارتفاع (28.5 سانتی متر) را داشت، تیمار سولفات آهن (100 kg) با تولید 3099 کیلوگرم دانه بیشترین تاثیر را در افزایش عملکرد محصول داشته است. اثر متقابل تیمارهای کودی و رقم در صفات عملکرد، ارتفاع بوته و آهن دانه معنی دار شد. رقم صدری بیشترین عملکرد را در واکنش به تیمار سولفات آهن 100 کیلوگرم به میزان (3393.5 کیلوگرم) و کمترین عملکرد به میزان (2780.2 کیلوگرم) را نیز در واکنش به تیمار 400 کیلوگرم گوگرد کشاورزی با تیوباسلیوس تولید کرد.

این آزمایش به منظور بررسی اثرات کودهای نیتروژن، پتاسیم و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان، هیبرید کانفتا در مزرعه ای واقع در جاده وار شهرستان خوی اجرا گردید. تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. سه تراکم 4.5، 5.5 و 6.5 بوته در مترمربع به عنوان سطوح فاکتور اول و کودهای نیتروژن و پتاسیم در سه سطح به مقدار 75، 100 و 125 درصد توصیه شده با هم مقایسه شدند. نتایج نشان داد که اثر تراکم بوته بر قطر طبق، وزن صد دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی دار بود. اثر کود نیز بر صفات تعداد دانه پر در طبق، وزن صد دانه، درصد روغن و عملکرد دانه معنی دار گردید. نتایج نشان داد که با افزایش مصرف کود از 75 درصد به 125 درصد توصیه شده عملکرد دانه از 353.69 گرم به 500.67 گرم در مترمربع افزایش یافت. با افزایش تراکم از 4.5 بوته به 5.5 بوته در مترمربع، عملکرد دانه 399.29 گرم در مترمربع به 460.13 گرم در مترمربع افزایش یافت. با توجه به نتایج یک ساله این تحقیق تراکم 5.5 بوته در مترمربع همراه با مصرف نیتروژن و پتاسیم به میزان 125 درصد توصیه شده برای آفتابگردان هیبرید کانفتا به عنوان بهترین تیمار تشخیص داده شد.

به منظور بررسی اثرات محلول پاشی آهن بر عملکرد دانه و اجزا آن در ارقام مختلف گندم دیم، آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در کرمانشاه به صورت کرت های خردشده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل زمان محلول پاشی آهن با غلظت سه در هزار در سه سطح (زمان پنجه زنی، سنبله دهی و شاهد (عدم محلول پاشی)) به عنوان عامل اصلی و رقم در چهار سطح (سرداری، ریژاو، بیستون و رشید) به عنوان عامل فرعی بودند. صفات مورد بررسی شامل تعداد سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت بود. نتایج آزمایش نشان داد که عامل زمان محلول پاشی اثر معنی داری بر صفات اندازه گیری شده داشت. محلول پاشی آهن در زمان پنجه زنی مناسب ترین اثر و عدم محلول پاشی از کمترین تاثیر بر صفات برخوردار بود. عامل رقم نیز اثر معنی داری بر صفات مورد بررسی داشت به طوری که بیشترین میانگین در صفات تعداد سنبله، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت به ترتیب با میانگین های 456.3 سنبله، 13.1 دانه، 35.6 گرم، 1943 کیلوگرم در هکتار، 6885 کیلوگرم در هکتار و 30.90 درصد مربوط به رقم ریژاو و کمترین آن به ترتیب با میانگین های 401.3 سنبله، 11.8 دانه، 31.3 گرم، 1350 کیلوگرم در هکتار، 6425 کیلوگرم در هکتار و 21.01 درصد مربوط به رقم رشید بود. هم چنین ترکیب تیماری زمان محلول پاشی´  ارقام مختلف بر روی وزن هزار دانه و عملکرد دانه معنی دار بود و در هر دو صفت تیمار محلول پاشی آهن در زمان پنجه زنی و رقم ریژاو و محلول پاشی در زمان سنبله دهی و رقم رشید به ترتیب از بیشترین و کمترین مقدار برخوردار بودند. با توجه به نتایج آزمایش بهترین و مناسب ترین زمان محلول پاشی آهن برای گندم دیم در شرایط اقلیمی مشابه زمان پنجه زنی این گیاه بود.