اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی
سال:1395 | دوره:10 | شماره:39 |تعداد مقالات:8

بیماریهای گوارشی، از لحاظ درخواست مشاوره روان پزشکی در بین بیماریهای طبی، رتبه اول را دارد. یکی از این بیماریها سندرم روده تحریک پذیر است. پژوهش های مختلف، علل متعددی برای این سندرم گزارش می کنند و نقش عوامل روان شناختی در بروز و یا تشدید علایم این سندرم را مورد تاکید قرار می دهند. هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه مکانیزم های تنظیم شناختی هیجان و سبک زندگی، با استرس ادراک شده در مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر بود. بدین منظور طی یک پژوهش توصیفی از نوع همبستگی، 170 بیمار مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر (93 زن و77 مرد) به روش نمونه گیری در دسترس از کلنیک های تخصصی شهر ارومیه، انتخاب و از نظر مکانیزم های تنظیم شناختی هیجان، سبک زندگی و استرس ادراک شده مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که بین مکانیزم های تنظیم شناختی هیجان و سبک زند گی با استرس ادراک شده ارتباط معنادار وجود دارد. از بین متغیر های پیش بین، مولفه سرزنش دیگران بیشترین قدرت پیش بینی را در استرس ادراک شده مبتلایان داشت. همچنین تحلیل رگرسیون خطی، سبک زندگی را مولفه پیش بین معناداری در استرس مبتلایان به این سندرم نشان داد. این پژوهش ارتباط بین مکانیزم های تنظیم شناختی هیجان و سبک زندگی را با استرس ادراک شده در مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر تایید می کند و به دلیل شواهد متعدد علمی در سبب شناسی این سندرم، مطالعه بیشتر در زمینه مهارت های هیجانی و مشکلات مرتبط در مبتلایان به سندرم روده تحریک پذیر ضروریست.

مصرف مت آمفتامین عوارض زیادی دارد زیرا این ماده با ورود به سیستم عصبی بر سطح دوپامین تاثیر گذاشته و باعث تحریک مغز، افزایش حالت تهاجمی و حرکات جسمی می شود. مصرف شیشه یکی از رفتارهای پرخطر در میان بیماران مبتلا به مصرف مواد است. جدی ترین علامت ترک شیشه، افسردگی (خلق ملالت بار) است که ممکن است با افکار یا رفتار خودکشی همراه باشد. هدف پژوهش حاضر اثربخشی درمان شناختی- رفتاری در کاهش علایم افسردگی و اضطراب معتادین به شیشه بود. بدین منظور، طی یک پژوهش نیمه آزمایشی، 30 بیمار با تشخیص وابستگی به شیشه به صورت تصادفی در دو گروه آزمایشی و گواه کاربندی شدند. گروه آزمایش طی 12 جلسه یک ساعته به صورت انفرادی تحت درمان قرار گرفتند. آزمودنی ها قبل از شروع درمان (مرحله ارزیابی)، جلسه ششم دوازدهم و 90 روز پس از پایان درمان از نظر اضطراب و افسردگی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل کوواریانس و تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر نشان داد که میزان افسردگی و اضطراب گروه آزمایشی نسبت به گروه گواه در تمام مراحل مداخله پایین تر بود و رویکرد شناختی- رفتاری در درمان و کاهش اضطراب و افسردگی معتادین موثر است.

اضطراب مرگ را احساس وحشت، دلهره و نگرانی از مرگ و نیستی تعریف می کنند. هدف پژوهش حاضر، تعیین نقش واسطه ای طرحواره های ناسازگار اولیه در رابطه بین سبک های دلبستگی و اضطراب مرگ در بیماران مبتلا به سرطان بود. بدین منظور طی یک پژوهش توصیفی از نوع همبستگی، 367 نفر (140 زن و 227 مرد) از بیماران مبتلا به سرطان که در فاصله زمانی مهر 93 تا مرداد 94 به مرکز تخصصی و انکولوژی امام رضا (ع)، بیمارستان قایم و بیمارستان امید مشهد مراجعه کرده بودند، به صورت نمونه داوطلب انتخاب و از نظر اضطراب مرگ، دلبستگی بزرگسال و طرحواره های ناسازگار اولیه مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بین سبک های دلبستگی با اضطراب مرگ از طریق میانجیگری طرحواره های ناسازگار اولیه رابطه معنا داری وجود دارد و طرحواره های ناسازگار اولیه توانسته اند به عنوان متغیر میانجی، رابطه سبک های دلبستگی با اضطراب مرگ را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین، همراه کردن مداخلات روان شناختی برای تغییر الگوهای رفتاری ناسالم و مشاوره باروان شناسان برای شناسایی و تعدیل طرحواره های ناسازگار اولیه درکنار درمانهای اصلی جسمانی، می تواند در کاهش صدمات روانی بیماران مبتلا به سرطان موثر باشد.

سبک زندگی به مجموعه همه رفتارهایی که فرد بر آنها کنترل دارد و الگوی رفتار روزانه فرد را شکل می دهد، اشاره می کند. هدف پژوهش حاضر، آزمون نقش واسطه ای واکنش پذیری نسبت به تنیدگی ادراک شده در رابطه سازگاری هیجانی و رفتارهای سبک زندگی ارتقادهنده سلامت در دانشجویان بود. بدین منظور 324 دانشجو (130 پسر و 194 دختر) به صورت در دسترس انتخاب و از نظر سازگاری هیجانی، واکنش پذیری نسبت به تنیدگی ادراک شده و سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که رابطه بین سازگاری هیجانی با واکنش پذیری نسبت به تنیدگی ادراک شده مثبت و معنادار و با رفتارهای سبک زندگی منفی و معنادار بود. همچنین، رابطه بین واکنش پذیری به تنیدگی ادراک شده با رفتارهای سبک زندگی، منفی و معنادار بود. نتایج روش آماری معادلات ساختاری از واسطه مندی نسبی واکنش پذیری به تنیدگی ادراک شده در رابطه بین سازگاری هیجانی و رفتارهای سبک زندگی حمایت کرد. در مدل مفروض، 64 درصد پراکندگی نمرات واکنش پذیری به تنیدگی ادراک شده از طریق سازگاری هیجانی و 30 درصد پراکندگی نمرات رفتارهای سبک زندگی از طریق سازگاری هیجانی و واکنش پذیری به تنیدگی ادراک شده تبیین شد. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که بخشی از تمایز در رفتارهای سبک زندگی در بافت پیش بینی این انتخاب های رفتاری از طریق رگه شخصیتی سازگاری هیجانی، از طریق تفاوت در الگوی ارجح پاسخ به تجارب تنیدگی زا قابل تبیین است.

اجتناب از تجربه، تلاش برای تغییر شکل، فراوانی و طول مدت رویدادهایی است که به گونه ای منفی ارزیابی شده و فرد از موقعیت های برانگیزاننده آنها اجتناب می کند. اجتناب از تجربه در شکل گیری، تداوم و تشدید بسیاری از اختلالات روان شناختی و همچنین مشکل در روابط بین فردی موثر است. هدف پژوهش حاضر، بررسی اعتبار و پایایی فرم کوتاه پرسشنامه چندبعدی اجتناب از تجربه در دانشجویان ایرانی بود. بدین منظور، 335 نفر از دانشجویان دانشگاه به صورت نمونه در دسترس انتخاب و با پرسشنامه چندبعدی اجتناب از تجربه، پرسشنامه پذیرش و عمل و پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نشان داد که این پرسشنامه، دارای شش عامل اجتناب شناختی، اجتناب هیجانی، اجتناب رفتاری، بیزاری از آشفتگی روانی، به تعویق انداختن فعالیت ها و تحمل فشار روانی است. همبستگی مثبت بین تحمل فشار روانی با سلامت جسمی، سلامت روانی، سلامت روانی و پذیرش، نشان داد که پرسشنامه از اعتبار همگرای قابل قبولی برخوردار است و نتایج نشان داد که پرسشنامه اجتناب از تجربه در دانشجویان ایرانی از ثبات درونی مطلوبی برخوردار است و می توان از این پرسشنامه برای پیش بینی سلامت روان و شناسایی افراد مستعد ابتلا به انواع اختلالات جسمانی و روان شناختی استفاده کرد.

در حوزه مطالعه آشفتگی روان شناختی افراد، در مواجه با موقعیت های نامطلوب، توجه به چشم انداز زمان حایز اهمیت است. چشم انداز زمان پنج بعد گذشته مثبت، گذشته منفی، حال لذت گرایانه، حال قضا و قدری و آینده را دربرمی گیرد. هدف پژوهش حاضر، تعیین نقش واسطه ای امیدواری در رابطه بین چشم انداز زمان و آشفتگی روان شناختی بود. بدین منظور، طی یک پژوهش توصیفی، 296 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج به روش نمونه گیری چندمرحله ای تصادفی انتخاب و از نظر چشم انداز زمان، نشانگان مشکلات روانی و امیدواری مورد آزمون قرار گرفتند. تحلیل و مدل یابی معادله های ساختاری نشان داد که امیدواری، رابطه بین حال قضا و قدری و آشفتگی روان شناختی و رابطه بین آینده و آشفتگی روان شناختی را میانجی گری می کند. چشم انداز زمان قضا و قدری، دیدگاهی مملو از حس شکست و درماندگی و ناامیدی نسبت به زمان حال است. افراد با چشم انداز زمان آینده گرایش به اهداف بلند مدت دارند. برخوردار بودن از یک تفکر امیدوارانه و داشتن منابع کافی برای تفکر هدف مدار و آشنایی با مسیرهای لازم برای رسیدن به اهداف سبب بهزیستی در افراد می شود.

کیست تخمدان از جمله بیماریهای شایع و در عین حال مهم تخمدان درزنان محسوب می شود که می تواند در نتیجه تغییرات فیزیولوژیک، عفونت ها و نیوپلاسم های خوش خیم و بد خیم ایجاد شود. هدف پژوهش حاضر، مقایسه تاب آوری، کفایت اجتماعی و سبک های دفاعی در زنان مبتلا و غیر مبتلا به کیست تخمدان بود. بدین منظور، طی یک پژوهش علی- مقایسه ای 140 زن 18 تا 38 ساله مراجعه کننده به بیمارستان کسری شهر تهران با تشخیص کیست تخمدان و نبود کیست تخمدان، به صورت نمونه هدفمند انتخاب و از نظر تاب آوری، سبک های دفاعی و کفایت اجتماعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری نشان داد بین نمرات تاب آوری در دو گروه زنان عادی و دارای کیست تخمدان تفاوت معنا داری وجود دارد و زنان عادی در مقایسه با زنان دارای کیست تخمدانی از تاب آوری بالاتر برخوردارند. همچنین معلوم شد که از بین سبک های دفاعی فقط بین نمرات سبک دفاعی رشد نیافته در دو گروه زنان عادی و دارای کیست تخمدانی تفاوت معنا داری وجود دارد و زنان دارای کیست تخمدانی بیشتر از زنان عادی از سبک های دفاعی رشد نیافته استفاده می کنند. در مقیاس حمایت اجتماعی نیز زنان مبتلا به کیست تخمدان، نمره کمتری دریافت کردند و این نشان می دهد که زنان عادی در مقایسه با زنان دارای کیست تخمدانی از حمایت اجتماعی بالاتری برخوردارند. نتایج تحقیق حاکی از وجود مشکلات روان شناختی در زنان مبتلا به کیست تخمدان است و به نظر می رسد که آموزش های مبتنی بر تقویت سطح تاب آوری و افزایش کفایت اجتماعی در زنان می تواند ارزش پیشگیری داشته باشد.

هر روان درمانگری در کار خود خواه ناخواه از نظریه خاصی پیروی می کند. هر مشاور و روان درمانگری باید سرانجام به نقطه نظری متوسل شود. استفاده از نظریه های علمی در روان درمانی فرآیند تغییر رفتار و بهبود مشکلات افراد را سرعت می بخشد و از هدر رفتن نیروها جلوگیری می کند. معمولا نظریه های مختلف روان درمانی، اهداف درمانی خود را به صورتی ارایه می دهد که شباهت ها و یکتایی آنها را نسبت به نظریه های درمانی دیگر نشان دهد. روان درمانگر علاوه بر دانستن نظریات موجود درباره ساخت شخصیت و تغییر رفتار، باید پیش فرضهای خودش را درباره ماهیت انسان آسیب شناسی رفتار و چگونگی کار با رفتارهای ناسازگار مشخص کند. از طریق این آگاهیها نظام واحدی بوجود می آید که کار با مراجع را در چارچوب یکپارچه تری پیش می برد. پایه و اساس کاربرد علمی روان درمانی چهار وجهی، بر اساس تجارب درمانی و پژوهش های تدوین شده که به دنبال موفق تر و کارآمدتر کردن اقدامات روان درمانی در چهارچوبی علمی بوده است. نظریات متعددی که در روان درمانی ارایه شده است بر تفاوتهایی در تفسیر از شخصیت، ماهیت انسان، مفهوم بیماری استوارند که در تفسیر آنها از شخصیت، ماهیت انسان، مفهوم اضطراب و بیماری روانی قرار دارد. از آنجایی که نظریه های مختلف، بر اساس این مفاهیم بنیادی در فرآیند روان درمانی، شیوه ها، اصول و تکنیکهای مختلف خود را ارایه می کنند، مانیز در این مقاله سعی کرده ایم تا اهداف درمانی رویکرد چهار وجهی را به عنوان یکی از رویکردهای یکپارچه نگر معرفی کنیم.