اندیشه و رفتار در روان شناسی بالینی
سال:1396 | دوره:12 | شماره:46 |تعداد مقالات:8

اختلال وسواس از اختلالات روانپزشکی شدید و ناتوان کننده است که اغلب سبب اتلاف وقت می شوند و مشکلات قابل توجهی را در روند معمول زندگی، کارکرد شغلی، فعالیت های اجتماعی و روابط بین فردی ایجاد می کنند. پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین نشانه های وسواس با دوسوگرایی بین فردی و انتقام در زنان ساکن تهران انجام شد. برای این منظور، طی یک پژوهش توصیفی و از نوع همبستگی 220 نفر با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس و با در نظر داشتن ملاک عدم سابقه ی اختلالات روانپزشکی و سن 20 تا 40 سال، 220 نفر از بین جامعه آماری که زنان ساکن تهران انتخاب و از نظر وسواس، گرایشات ورفتارهای بین فردی و مسوولیت پذیری و انتقام مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تحلیل رگرسیون خطی نشان داد که بین نشانه های وسواس با دوسوگرایی بین فردی و انتقام رابطه ی مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد نشانه های وسواس می توانند بخشی از میل به انتقامجویی و دوسوگرایی در روابط بین فردی را در افراد مبتلا پیش بینی کنند. نشانه های وسواس می توانند در ایجاد تمایلات دوسوگرا در روابط بین فردی و میل به انتقامجویی موثر باشند، از این رو بهتر است در فرآیند درمان اختلال وسواس-اجباری این مساله مورد توجه قرار گیرد.

وابستگی به مواد، تاثیرات مخربی بر رشد و شکوفایی فرد و جامعه دارد. پژوهش حاضر با هدف مقایسه ی حساسیت اضطرابی، ناگویی خلقی و خودتنظیمی در افراد وابسته به مواد و عادی صورت گرفت. برای این منظور طی یک مطالعه ی علی-مقایسه ای 30 نفر دارای وابستگی به مواد که در نیمه دوم سال 1395 به مراکز ترک اعتیاد شهرستان تبریز مراجعه کرده و تحت درمان بودند به شیوه ی در دسترس انتخاب و با 30 فرد عادی به عنوان گروه مقایسه همتاسازی شدند. آزمودنی ها از نظر حساسیت اظطرابی، ناگویی خلقی و خودتنظیمی مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری نشان داد که بین افراد گروه وابسته به مواد و عادی از نظر حساسیت اضطرابی، ناگویی خلقی و خودتنظیمی و مولفه های آنها تفاوت معناداری وجود دارد؛ بدین صورت که متغیرهای حساسیت اضطرابی و ناگویی خلقی و همه ی مولفه های آنها در افراد وابسته به مواد، به طور معنادار بیشتر از افراد عادی نمونه ی مورد پژوهش بود ولی در متغیر خودتنظیمی و مولفه های آن میانگین نمرات افراد عادی بیشتر از افراد وابسته به مواد بود. یافته های این پژوهش نشان می دهدکه می توان از پرورش توانایی های خودتنظیمی به عنوان یک سپر دفاعی در برابر اعتیاد بهره جست و همچنین می توان با کاهش اضطراب و مهار هیجانات منفی، افرادی را مستعد انحرافات اجتماعی نظیر اعتیاد هستند، یاری رساند.

با توجه به نگرانی های گوناگون در ارتباط با طبقات اختلال شخصیت از زمان نسخه ی سوم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی، یک مدل جایگزین اختلال شخصیت در بخش سومDSM-5 فراهم شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی ویژگی های روان سنجی سیاهه ی شخصیت DSM-5 بزرگسال بر روی جامعه ی بهنجار بود. برای این منظور 278 نفر از دانشجویان به صورت نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و با سیاهه ی شخصیت DSM-5بزرگسال، مقیاس سه گانه تاریک و پرسشنامه پنج عامل شخصیت مورد آزمون قرار گرفتند. اعتبار ملاکی پرسشنامه با دیگر مقیاس ها حاکی از اعتبار تفکیکی و همگرایی مطلوب بود. همچنین ساختار عاملی آن با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی ارزیابی شد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد سیاهه ی شخصیت DSM-5بزرگسال دارای 5 عامل است و بررسی اعتبار پرسشنامه با استفاده از ضرایب آلفا، باز آزمایی و دونیمسازی نشان دهنده ی ثبات پرسشنامه بود. در مجموع یافته ها نشان داد که سیاهه ی شخصیت DSM-5بزرگسال دارای ویژگی روان سنجی مطلوبی در نمونه جمعیتی ایرانی است و می توان از این ابزار در مطالعات صورت گرفته در فرهنگ ایرانی استفاده کرد.

هرچند آسیب مغزی شدید می تواند افراد را مستعد ابتلا به اختلال روانی کند، در مورد آسیب تروماتیک مغزی خفیف هنوز جای بحث و بررسی وجود دارد. هدف این پژوهش مقایسه ی قدرت شبکه عصبی مصنوعی در پیش بینی بروز اختلال روانی بعد از تروما در بیماران دچار آسیب مغزی خفیف با رگرسیون لجستیک بود. برای این منظور در یک مطالعه کوهورت آینده نگر، 100 نفر بیمار ترومایی ارجاع شده به مرکز ترومای بیمارستان شهید بهشتی کاشان طی مدت 6 ماه بررسی و با 100 نفر از افراد سالم مقایسه شدند. برای مدل سازی، داده ها به طور تصادفی به دو گروه آموزشی (100 نفر) و آزمایشی (100 نفر) تقسیم شد و برای تخمین قدرت پیش بینی اختلال روانی از منحنی راک و صحت کلاسبندی استفاده شد. نتایج نشان داد، بین دو گروه بیماران تروماتیک خفیف و افراد سالم از نظر اختلالات روانی تفاوت معنی داری وجود دارد و مدلهای شبکه ی عصبی مصنوعی نسبت به مدلهای رگرسیون لجستیک کارایی بهتری نشان می دهند. این پژوهش نشان داد که برای پیش بینی اختلال روانی بایستی شاخص های تشخیص این فاکتور در ابتدای کار از بیماران ترومای مغزی خفیف سنجیده گردیده و سپس به کمک مدل شبکه ی عصبی مصنوعی، به پیش بینی این فاکتور پرداخته شود. لزوم استفاده از این فناوری در موارد غربالگری جمعیتی نتایج مفیدی را در درمان بیماران ترومایی و جلوگیری از بروز مشکلات احتمالی برای اینگونه بیماران دارد.

آشفتگی های زناشویی می تواند سلامت روانی و جسمی فرد و خانواده را با مشکل مواجه سازد. هدف این پژوهش مقایسه ی اثربخشی روان-درمانی تحلیلی کارکردی با پروتکل یکپارچه برای درمان افت وخیز افسردگی، اضطراب و رضایت زناشویی زنان دارای آشفتگی زناشویی بود. برای این منظور طی یک پژوهش نیمه آزمایشی45 زن با آشفتگی زناشویی به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب و در سه گروه روان درمانی تحلیلی کارکردی، درمان فراتشخیصی و انتظار کاربندی شدند. درمان در 12 جلسه هفتگی یکساعته برگزار شد در این مدت گروه گواه مداخله ای دریافت نکرد. آزمودنی ها قبل و بعد از انجام پژوهش، از نظر افسردگی، اضطراب، رضایت زناشویی و سازگاری دونفره مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحلیل کوواریانس نشان داد که در هر سه متغیر، بین سه گروه تفاوت معنادار وجود دارد. مقایسه ی زوجی نشان داد هر دو درمان نسبت به گروه انتظار اثربخشی بهتری دارند. در متغیر افسردگی تفاوت معناداری بین دو گروه آزمایشی وجود نداشت، در متغیر اضطراب گروه فراتشخیصی و در متغیر رضایت زناشویی گروه تحلیلی کارکردی عملکرد بهتری داشتند.

اگرچه پژوهش ها درباره ی اختلال احتکار در سال های اخیر افزایش یافته است، بااین حال فرایندهای روان شناختی درگیر در ایجاد مشکلات ناتوان کننده مرتبط با این اختلال هنوز به طور کامل روشن نشده اند. هدف پژوهش حاضر بررسی نقش اختلال در تنظیم هیجانی و تحمل ناپذیری بلاتکلیفی در پیش بینی رفتارهای احتکاری بود. برای این هدف طی یک پژوهش توصیفی از نوع همبستگی 345 نفر از دانشجویان دانشگاه آزاد شهر بیرجند به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب و ازنظر رفتارهای احتکاری، شناختارهای احتکاری، اختلال در تنظیم هیجانی و تحمل ناپذیری بلاتکلیفی ارزیابی شدند. تحلیل داده ها و مدل یابی معادلات ساختاری نشان داد که اختلال در تنظیم هیجانی و تحمل ناپذیری بلاتکلیفی با جنبه های رفتاری و شناختی احتکار رابطه دارند. یافته های مربوط به نقش میانجی جنبه های شناختی احتکار در ارتباط بین اختلال در تنظیم هیجانی و تحمل ناپذیری بلاتکلیفی با رفتارهای احتکاری نشان داد که پس از اعمال شاخص های ویرایش، مدل با داده ها برازش دارد. یافته های این پژوهش از مدل های شناختی-رفتاری حمایت می کند و پیشنهاد می دهد که ساختارهای مربوط به متعلقات نقش مهمی را در رشد و حفظ مشکلات مربوط به احتکار اقلام غیر لازم بازی می کند.

سرطان پستان یک بیماری مزمن است که تشخیص و درمان آن با مشکلات روان شناختی زیادی همراه است. سرطان پستان، شایع ترین و تاثیرگذارترین سرطان در زنان است که موجب بروز مشکلات هیجانی و عاطفی عمیقی می شود. هدف پژوهش حاضر تعیین نقش میانجی گر راهبردهای تنظیم شناختی هیجان در رابطه ی بین خود انسجامی و بهزیستی روانی در زنان مبتلا به سرطان سینه بود. برای این منظور طی یک پژوهش توصیفی از نوع همبستگی، 215 زنان مبتلا به سرطان سینه در شهر کرمان در سال 1396 که حداقل یکبار مورد جراحی قرار گرفته بودند به روش نمونه گیری در دسترس، انتخاب و از نظر حس انسجام، تنظیم شناختی هیجان و نشان گر بهزیستی روانی مورد ارزیابی قرار گرفتند. تحلیل معادلات ساختاری نشان داد که راهبرهای تنظیم هیجانی رابطه ی بین خودانسجامی و بهزیستی روان شناختی را به واسطه ی راهبردهای مثبت تنظیم هیجانی میانجی گری می کند. این نتایج بیان گر آن است که نه تنها خودانسجامی پیش بینی کننده بهزیستی روانی است، بلکه می تواند از طریق به کارگیری راهبردهای مثبت تنظیم شناختی هیجان بهزیستی روانی را در زنان مبتلا به سرطان سینه به میزان قابل ملاحظه ای تحت تاثیر قرار دهد.

نظریه عصب روان شناختی گری تبیین می کند که چگونه صفات شخصیتی مرتبط با مغز با شکل گیری اختلال های آسیب شناختی مرتبط است. هدف پژوهش حاضر بررسی روابط همبستگی و بررسی مدل میانجی گری ارزیابی شناختی و فرونشانی به عنوان دو راهبرد تنظیم هیجانی، بین سیستم های مغزی-رفتاری با اضطراب، افسردگی و استرس بود. به این منظور، از بین دانشجویان دانشگاه بوعلی سینا و ارومیه تعداد 340 نفر بر اساس نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب و از نظر حساسیت به تقویت، ارزیابی شناختی و فرونشانی و مقیاس اضطراب، افسردگی و استرس مورد آزمون قرار گرفتند. نتایج همبستگی و تحلیل مسیر نشان داد که همبستگی مثبت معناداری بین سیستم بازداری با اضطراب و استرس و فرونشانی و همچنین همبستگی منفی با ارزیابی شناختی وجود دارد. سیستم فعال ساز رفتاری همبستگی منفی معناداری با اضطراب، افسردگی و استرس و نیز همبستگی مثبت با ارزیابی شناختی داشت. بین ارزیابی شناختی با اضطراب، افسردگی و استرس همبستگی منفی به دست آمد. الگوی مدل یابی تحلیل مسیر نشان دهنده روابط نیرومند سیستم های مغزی-رفتاری با اضطراب، افسردگی و استرس بود و ارزیابی شناختی و فرونشانی قادر به میانجی گری این روابط نبودند. به نظر می رسد حساسیت سیستم های مغزی-رفتاری موجب آسیب پذیری نسبت به علایم آسیب شناسی روانی می شود.