پژوهش و سازندگی
سال:1386 | دوره:20 | شماره:2 (پی آیند 75) در زراعت و باغبانی |تعداد مقالات:30

سبز غیر همزمان و کاهش منظم یا نامنظم تراکم بوته، عملکرد دانه ذرت را کاهش می دهد. به این منظور آزمایشی در سال 1378 بر روی هیبرید میان رس Ksc 647 (تک بلالی)، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و 20 تیمار که در برگیرنده برخی موارد غیر یکنواختی در مزارع ذرت بود، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی نیشابور اجرا شد. تفاوت عملکرد دانه در بین تیمارها بسیار معنی دار بودند. متوسط عملکرد دانه با تراکم بوته کامل (70 هزار بوته در هکتار) در کشت اولیه و کشت مجد د تمام مزرعه در دو تاریخ با 12-11 روز فاصله از هم، به ترتیب 75/9، 89/10 با 43/8 تن در هکتار بود. سبز شدن 75-50% خطوط کاشت با حدود دو هفته تاخیر عملکرد دانه را نسبت به کشت اولیه به طور متوسط 3% و یا سه هفته تاخیر حدود 23% کاهش داد. همچنین واکاری 75-50% فضای خالی بین بوته های روی خطوط با حدود دو و سه هفته تاخیر، به طور متوسط موجب 3/3% و 3/18% کاهش عملکرد دانه شد. کاهش نامنظم 25%، 50% و 75% تراکم بوته مطلوب (در روی ردیف)، عملکرد دانه را به ترتیب 14%، 5/26% و 46% کاهش داد. مقایسه تیمارهای دارای دو تا سه هفته تاخیر در زمان سبز با تیمارهای دارای کاهش نامنظم تراکم بوته نشان داد در حالیکه تاخیر در زمان سبزشدن عملکرد دانه را کاهش می دهد و بوته های دیر سبز شده ممکن است حتی محصولی اقتصادی نداشته باشند، ولی حضور و رقابت آنها با بوته های اولیه، موجب کاهش عملکرد بوته های اولیه نیز نمی گردد. لذا وجود آنها می تواند در کاهش جمعیت علف های هرز موثر باشد. بر اساس این نتایج، در صورت کاهش تراکم بوته به میزان 25% یا بیشتر، کشت مجدد تمام مزرعه در طی کمتر از دو هفته پس از کشت اولیه سودمندتر از واکاری خواهد بود، اما در صورت تاخیر بیشتر، کشت مجدد مزیتی بر واکاری ندارد مگر اینکه تلفات بوته 50% یا بیشتر باشد.

به منظور بررسی روش های مختلف کنترل علف های هرز در خزانه کاج تهران، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی درچهار تکرار در نهالستان بزرگ کرج، طراحی و اجرا گردید. تیمارهای مورد مقایسه شامل وجین دستی (کنترل مکانیکی)، مالچ سیاه پلاستیکی (مبارزه فیزیکی)، مبارزه شیمیایی با استفاده از علف کش های تری فلورالین، اکسی فلورفن، پاراکوات و گلیفوسیت و استفاده از گیاه زراعی چاودار به عنوان گیاه پوششی و همچنین تیمار شاهد با علف هرز و شاهد بدون علف هرز بودند. نتایج به دست آمده از تنوع و تراکم علف های هرز و وزن خشک آنها و همچنین ارزیابی کمی و کیفی نهال ها در مراحل مختلف نشان داد که علفکش تری فلورالین با غلظت 4/2 لیتر در هکتار از کارآیی قابل قبولی در کنترل علف های هرز برخوردار و برای نهال ها نیز بی خطر بود. علفکش اکسی فلورفن با غلظت 2 لیتر در هکتار برای کاج به صورت قبل از جوانه زنی کارآیی بسیار خوبی داشته و نهال های کاج کاملا به آن سازگار بودند. تیمار مالچ پلاستیکی از نظر کنترل علف های هرز به ویژه پهن برگها بسیار خوب ارزیابی شد، ولیکن استفاده از مالچ پلاستیکی از نظر هزینه اولیه بالا برد و همچنین از نظر مشکلات زیست محیطی محدودیت دارد. تیمار گیاه پوششی به شکل استفاده شده در این آزمایش کارآیی مناسبی نداشت. از نظر مقایسه هزینه های انجام شده، مبارزه شیمیایی اقتصادی ترین روش می باشد. با در نظر گرفتن سه عامل مهم یعنی کنترل قابل قبول علف های هرز، بی خطر بودن برای نهال ها و کم هزینه بودن، استفاده از علفکش اکسی فلورفن پیش رویشی بهترین روش از بین روش های بررسی شده در شرایط آزمایش می باشند. ولی با توجه به تنوع گونه های علف های هرز و پایداری کم علفکش یاد شده، بررسی تلفیقی از مبارزه شیمیایی با وجین دستی و یا استفاده تلفیقی از علفکش فوق با یک علفکش پس رویشی در تحقیقات بعد ی پیشنهاد می گردد. در صورت کاهش هزینه استفاده از مالچ پلاستیکی، این روش نیز یک شیوه غیرشیمیایی موفق در کنترل علف های هرز می باشد.

پروانه خوشه خوار انگور یکی از مهم ترین آفات انگور در مناطق میوه خیز کشور می باشد. لاروهای این آفت با تغذیه از جوانه های گل دهنده، غنچه ها و حبه های انگور، خسارت قابل توجهی به محصول وارد می کنند. در سال های 1378 و 1379 تحقیقاتی با هدف تعیین نحوه تغییرات جمعیت پروانه خوشه خوار انگور و تعیین بهترین زمان مبارزه با نصب تله های فرمونی و همچنین نمونه برداری از مراحل زمستان گذرانی آفت، مرحله تخم، لارو و شفیرگی در دو باغ انگور واقع در دشت و کوهپایه در منطقه سی سخت انجام گردید. طی این بررسی وجود سالیانه سه نسل کامل و نسل چهارم ناقص در چرخه زیستی آفت در منطقه مورد مطالعه محرز گردید. ظهور پروانه های نسل زمستان گذران خوشه خوار در زمانی انجام می پذیرد که میزبان هنوز دارای سبزینه ای نبوده، حتی جوانه های برگ هم متورم نشده است. نسل اول خوشه خوار چون در زمانی ظهور می کند که کلیه واریته های انگور فاقد سبزینه هستند احتمالا درصد کمی از پروانه ها موفق می شوند که به تاکستان ها خسارت وارد آورند، در نتیجه خسارت خوشه خوار در نسل اول روی کلیه واریته های انگور قابل چشم پوشی می باشد. ظهور نسل چهارم چون مقارن با برداشت میوه انگور می باشد، عملا خسارت چندانی به تاکستان ها وارد نمی شود. بیشترین خسارت وارده بر میوه ها توسط نسل دوم و سوم صورت می گیرد و اوج خروج لاروهای نسل دوم حدود 10 روز پس از اوج پرواز پروانه ها انجام می شود. بر اساس نتایج حاصله از این تحقیق، توصیه می شود که اولین برنامه سمپاشی در منطقه سی سخت در اواخر خردادماه در گستره زمانی دو هفته صورت گیرد. سمپاشی دوم در هفته اول مردادماه در کاهش جمعیت آفت در سال های بعد بسیار موثر بوده است.

به منظور دستیابی به تاریخ کاشت مناسب برای ارقام ذرت (هیبریدهای دیررس و زودرس) در کشت زودهنگام بهاره در منطقه جیرفت دو آزمایش جداگانه در قالب یک طرح در دو سال زراعی 82-1381 و 1383-1382 در اراضی مرکز تحقیقات کشاورزی جیرفت به مرحله اجرا رسید. در آزمایش اول: سه هیبرید زودرس (500-301 و 320) در پنج تاریخ کاشت (10-20-30) بهمن ماه- 10 اسفندماه و 20 اسفندماه در یک آزمایش با استفاده از کرت های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند که در آن ارقام به عنوان فاکتور اصلی و تاریخ کاشت به عنوان فاکتور فرعی انتخاب شدند. آزمایش دوم د قیقا همانند آزمایش اول منتهی با این تفاوت که در این آزمایش به جای ارقام زودرس از ارقام دیررس و متوسط رس (هیبرید 704 – تری وی کراس 647 و هیبرید کرج 700) استفاده شد. در مجموع دو سال بالاترین عملکرد دانه از هیبرید 320 به میزان 98/8 تن در هکتار به دست آمد. و در بین ارقام زودرس مورد آزمایش هیبرید KSC320 و کشت در محدوده زمانی 10 بهمن تا 30 بهمن ماه در کاشت زودهنگام بهاره در جیرفت توصیه می شود و به نظر رسید که هر 3 هیبرید (هیبرید سینگل کراس 704- تری وی کراس 647 و هیبرید کرج 700) مناسب کاشت در کشت زودهنگام بهاره در جیرفت و همچنین محدوده تاریخ کاشت 10 بهمن تا 10 اسفندماه برای ارقام دیررس برای این منطقه توصیه می شود.

به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت شیرین آزمایشی به صورت اسپلیت پلات با 4 تکرار در قالب بلوک های کامل تصادفی در دشت ناز ساری در سال 1378 اجرا شد. تیمارها شامل تاریخ کاشت به عنوان فاکتور اصلی (5 اردیبهشت، 20 اردیبهشت، 4 خرداد و 19 خرداد) و تراکم به عنوان فاکتور فرعی (55 هزار، 65 هزار و 75 هزار بوته در هکتار) بود. رقم مورد استفاده ذرت شیرین 404ksc بود. نتایج نشان داد که تاریخ های کاشت و تراکم های مختلف از نظر تعداد دانه در ردیف، تعداد کل دانه در بلال، طول بلال، وزن هزار دانه بلال، وزن چوب بلال و قطر ساقه از نظر آماری اختلاف معنی داری در سطح 5% داشتند. تعداد ردیف بلال، ارتفاع گیاه، طول میانگره و قطر چوب بلال از نظر آماری معنی دار نشدند و تحت تاثیر تاریخ کاشت و تراکم قرار نگرفتند. بررسی ها نشان داد که تاریخ کاشت های مختلف اثر معنی داری از نظر آماری روی عملکرد دارند که بهترین تاریخ کاشت با عملکرد 2/12 تن در هکتار در تاریخ کاشت 5 اردیبهشت به دست آمد. تاریخ های 20 اردیبهشت، 4 خرداد و 19 خرداد به ترتیب نسبت به بهترین تاریخ کاشت 2/10، 1/37 و 38 درصد کاهش عملکرد داشتند. اثر تراکم های مختلف بر عملکرد معنی دار شدند و بیشترین عملکرد در تراکم 65 هزار بوته در هکتار با عملکرد 2/11 تن در هکتاربدست آمد و تراکم های 55 هزار و 75 هزار نسبت به بهترین تراکم به ترتیب 9/26 و 4/16 درصد کاهش عملکرد داشتند. نتایج این آزمایش نشان می دهد که تاریخ کاشت 5 اردیبهشت و تراکم 65 هزار بوته در هکتار بیشترین عملکرد را دارد.

این آزمایش به منظور تعیین پایداری عملکرد و ارزیابی صفات زراعی و کیفیت دانه در هشت ژنوتیپ برنج در سه منطقه گیلان (رشت، هشتپرو رودسر) در سال های 1379، 1380 و 1381 انجام شد. نوع طرح، بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار، ابعاد کرتها 6× 3 متر مربع و فاصله بوته ها 25×25 سانتی متر بود. در این تحقیق 17 صفت زراعی و کیفی به روش ارزیابی استاندارد موسسه تحقیقات بین المللی برنج با اندازه گیری 10 نمونه تصادفی از هر واحد آزمایشی اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانس ساده نشان داد که بین ژنوتیپ های مختلف از نظر توان تولید محصول اختلافات قابل ملاحظه ای وجود دارد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثرات ساده ژنوتیپ و مکان معنی دار شدند که بیانگر وجود اختلاف دربین ژنوتیپ های مختلف و هم چنین وجود تفاوت از مکانی به مکان دیگر است. اثر متقابل مکان × ژنوتیپ و سال × ژنوتیپ معنی دار نشدند، در حالیکه اثرات متقابل سال×مکان و سال × مکان × ژنوتیپ معنی دار شدند. که حاکی از وجود اثر متقابل بین ژنوتیپ ها و محیط های مورد آزمایش بود. برای انتخاب ژنوتیپ های پایدار یا ژنوتیپ هایی که نوسان عملکرد کمتری از سالی به سال دیگر داشتند، از روش لین و بینز استفاده شد. نتایج نشان داد که لاین های 830 و 831 به ترتیب دارای کمترین مقدار واریانس و ضریب تغییرات درون مکانی بوده و به عنوان ژنوتیپ های پایدار شناخته شدند. میانگین عملکرد این لاین ها به ترتیب 1/5 و 3/5 تن در هکتار یعنی حدود یک تن بیشتر از رقم اصلاح شده خزر (شاهد) بود. کیفیت پخت این لاین ها با داشتن مقدار آمیلوز، دمای ژلاتینی شدن و قوام ژل متوسط، مطلوب بود. هم چنین کیفیت تبدیل این لاین ها به ترتیب با داشتن 68 و 69 درصد کل تبدیل و 57 و 62 درصد برنج سالم و کیفیت ظاهری دانه آنها با طول دانه بلند و شکل دانه قلمی، مناسب بود. این لاین ها، متوسط قد به ترتیب با 115 و 116 سانتی متر ارتفاع، مقاوم به ورس، یک هفته زودرس تراز رقم خزر و میان رس بودند. بنابراین به عنوان لاین های پر محصول، پایدار و دارای خصوصیات زراعی، کیفیت پخت، تبدیل و ظاهری دانه مطلوب، انتخاب شدند و در دست معرفی به کشاورزان می باشند.

به منظور بررسی تاثیر تراکم بوته و الگوی فضایی کانوپی ذرت (.Zea mays L) بر روند رشد و شاخص های فیزیولوژیک علف هرز تاج خروس ریشه قرمز (.Amaranthus retroflexus L) در سال زراعی 1383 آزمایشی به صورت فاکتوریل اسپلیت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در اصفهان اجرا شد. در این تحقیق فاکتوریل تراکم ذرت با دو سطح (74 و 111 هزار بوته در هکتار) و الگوی کاشت ذرت با سه سطح (تک ردیفه، دو ردیفه روبرو و دو ردیفه زیگزاک روی هر پشته) به عنوان عامل اصلی و تراکم تاج خروس با چهار سطح (0، 4، 8 و 12 بوته در متر طولی ردیف) به عنوان عامل فرعی درنظر گرفته شد. علاوه بر این در هر بلوک 3 کرت آزمایشی کشت خالص تاج خروس (با تراکم 4، 8 و 12 بوته در متر ردیف) به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. به منظور اندازه گیری روند تجمع وزن خشک و سطح برگ علف هرز، نمونه برداری تخریبی از 29 روز پس از سبز شدن ذرت آغاز و هر 14 روز یکبار انجام شد و با برازش بهترین مدل های رگرسیونی بر روی داده های اندازه گیری شده، منحنی شاخص های رشدتاج خروس تعیین شد. نتایج حاکی از کاهش شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک و سرعت رشد علف هرز تاج خروس در حضور ذرت بود. با افزایش تراکم ذرت کاهش بیشتری در این صفات ایجاد شد. به طوری که در بالاترین تراکم تاج خروس (12 بوته در متر ردیف) افزایش تراکم ذرت به ترتیب 2/26، 16 و 7/19 درصد افت بیشتر در سطح برگ، ماده خشک و سرعت رشد تاج خروس ایجاد کرد. الگوی کاشت دو ردیفه ذرت نیز نسبت به الگوی کاشت تک ردیفه آن سبب نقصان بیشتری در این صفات گردید که در این میان تاثیر کاشت دو ردیفه زیگزاک بیشتر از دو ردیفه روبرو بود، به طوری که در بالاترین تراکم تاج خروس، آرایش کاشت دو ردیفه زیگزاک نسبت به دو ردیفه روبرو به ترتیب 9/7، 1/4 و 1/6 درصد، نقصان بیشتر در شاخص سطح برگ، تجمع ماده خشک و سرعت رشد تاج خروس ایجاد کرد. در مجموع نتایج این آزمایش نشان داد که تاثیر الگوهای کاشت ذرت بر شاخص های رشد تاج خروس کمتر از تاثیر تراکم ذرت می باشد. به این ترتیب با ترویج کشت دو ردیفه ذرت و به کارگیری تراکم های بالاتر می توان بدون کاربرد علفکش های شیمیایی و از طریق تقویت توان رقابتی گیاه زراعی، شاخص های رشد تاج خروس را تضعیف نمود.

حساسیت به سرمازدگی میوه های انار مهمترین عامل محدودکننده نگهداری طولانی مدت در دمای پایین انبار می باشد. بنابراین مقاوم کردن به سرمازدگی امکان نگهداری طولانی مدت میوه ها را در دمای پایین فراهم می کند. در این مطالعه اثرات سطوح مختلف متیل جاسمونات (0، 8، 16و 24 میکرولیتر در هر لیتر فضای ظرف) بر القای مقاومت به سرمازدگی و نیز کیفیت داخلی میوه انار رقم ملس ترش ساوه مورد ارزیابی قرار گرفت. صفات کیفی مختلف میوه های تیمار شده طی دوره نگهداری میوه ها در دمای پایین (2 درجه سانتی گراد) و نیز پس از پایان دوره انبارداری و نگهداری در دمای محیط مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که متیل جاسمونات باعث کاهش سرمازدگی، حفظ کیفیت ظاهری و جلوگیری از آب از دست دهی میوه های انار می گردد، بدون آنکه اثر نامطلوب روی کیفیت داخلی آن داشته باشد. با افزایش غلظت متیل جاسمونات میزان سرمازدگی به طور معنی داری کاهش می یابد. بیشترین شاخص سرمازدگی در تیمار شاهد و کمترین آن در میوه های تیمارشده با 24 میکرولیتر در لیتر متیل جاسمونات در دمای پایین انبار و نیز پس از بالا بردن دما مشاهده گردید. از لحاظ میزان کاهش وزن میوه و میزان ویتامین ث تفاوت معنی داری بین میوه های تیمار نشده و شاهد وجود داشت اما هیچگونه اختلاف معنی داری بین آنها از لحاظ میزان مواد جامد محلول و اسیدیته قابل تیتراسیون عصاره دیده نشد. در مجموع میوه های تیمار شده با 24 میکرولیتر در لیتر متیل جاسمونات بالاترین کیفیت ظاهری با بیشترین اثر بازدارندگی روی سرمازدگی را داشت.

پژوهش حاضر به منظور سنجش و ارزیابی نیازهای اطلاعاتی اعضای هیات علمی سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، صورت گرفته است. این تحقیق به روش پیمایشی و با استفاده از پرسشنامه انجام شده است. برای تعیین جامعه آماری از روش نمونه گیری استفاده شده است. در این پژوهش حوزه موضوعی فعالیت های محققان، نوع، زبان و شکل (ساختار) اطلاعات مورد نیاز و همچنین موارد کاربرد، شیوه های دستیابی و محمل های انتقال اطلاعات مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافته های تحقیق، مهمترین منابع اطلاعاتی مورد نیاز محققان را مجلات تخصصی با 5/93 درصد، اینترنت 1/93 درصد و کتاب با 7/67 درصد تشکیل می دهند. در رابطه با موارد استفاده از اطلاعات توسط اعضای هیات علمی، مطالعه و پژوهش با 3/97 درصد، انجام پروژه های تحقیقاتی با 8/82 درصد و روزآمد سازی اطلاعات تخصصی با 8/66 درصد بیشترین فراوانی را نشان می دهند. از میان انواع منابع اطلاعاتی مورد استفاده، 3/35 درصد از اعضای هیات علمی بیشتر از اطلاعات متن کامل، 9/28 درصد از چکیده مقالات و 2/21 درصد از اطلاعات آماری استفاده می کنند. همچنین 98 درصد از اعضای هیات علمی بیشترین اطلاعات مورد استفاده خودرا از منابع انگلیسی ذکر کرده اند.

در راستای مطالعه اثرات تراکم کاشت بر عملکرد کمی و کیفی هیبریدهای سورگوم علوفه ای تحقیق سه ساله (1379، 1382، 1383) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خوی انجام گرفت، آزمایش به صورت طرح کرت های یکبار خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. تراکم های 250، 200، 300 و 350 هزار بوته در هکتار به عنوان سطوح عامل اصلی و هیبریدهای سورگوم علوفه ای شامل اسپیدفید، شوگرگریز و جامبو به عنوان سطوح عامل فرعی انتخاب گردیدند تاریخ کاشت 20 تیرماه و گیاه پیش کشت گندم بود. در این آزمایش صفات ارتفاع و قطر ساقه، تعداد برگ و پنجه در بوته، نسبت برگ به ساقه، عملکرد علوفه تر و خشک در چین اول، درصد پروتئین و خاکستر در چین اول و عملکرد علوفه خشک در چین دوم مورد ارزیابی واقع شد. تاریخ برداشت همزمان با 10 درصد گلدهی در هیبرید زودرس اسپیدفید انتخاب شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد افزایش تراکم کاشت باعث افزایش ارتفاع ساقه و شاخص سطح برگ گردید اما قطر ساقه و تعداد پنجه را کاهش داد. بیشترین عملکرد علوفه تر و خشک و نسبت برگ به ساقه در تراکم 350 هزار بوته در هکتار به دست آمد. تراکم بر درصد پروتئین و درصد خاکستر تاثیر معنی داری نداشت. در بین هیبریدهای آزمایشی، هیبرید اسپیدفید توانست بالاترین عملکرد علوفه تر و خشک به ترتیب با میانگین 69/69 و 99/14 تن در هکتار را به خود اختصاص دهد. همچنین این هیبرید از نظر عملکردماده خشک در چین اول و دوم، نسبت برگ به ساقه، ارتفاع و قطر ساقه به عنوان دو فاکتور تاثیرگذار بر عملکرد، تعداد پنجه و درصد پروتئین نسبت به دو هیبرید دیگر برتری نشان داد. هیبرید شوگرگریز دارای بالاترین درصد خاکستر بود. در نهایت هیبرید زودرس اسپیدفید با توجه به خصوصیات ذکر شده با تراکم 350 هزار بوته در هکتار برای کشت دوم در خوی توصیه می گردد.

به منظور مطالعه اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن و تقسیط آن بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف برنج، آزمایش مزرعه ای در سال زراعی 1384 در موسسه تحقیقات برنج کشور - معاونت مازندران (آمل) - اجرا شد. آزمایش به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار با سه عامل، مقادیر کود نیتروژن (100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار) به عنوان عامل اصلی، تقسیط کود نیتروژن به نسبت های متغیر در مراحل کاشت، پنجه زنی و خوشه رفتن به ترتیب شامل S1 و (50%، 25% و 25%)، S2 و (25 %، 50 % و 25%) و  S3و (25%، 25% و 50%) عامل فرعی و رقم (طارم، شفق و هیبرید GRH1) به عنوان عامل فرعی فرعی انجام گرفت. نتایج نشان داد که مقادیر مختلف کود نیتروژن بر صفاتی مانند عملکرد دانه، تعداد دانه در خوشه، تعداد دانه پر در خوشه، شاخص برداشت، تعداد پنجه بارور و کل ماده خشک اثر معنی داری داشته و بین ارقام در همه صفات مورد مطالعه اختلاف معنی داری وجود دارد. همچنین سطوح مختلف تقسیط کود نیتروژن در کلیه صفات بجز کل ماده خشک (بیوماس) تفاوت معنی داری نداشت. به طور کلی در بین ارقام شفق بیشترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد در حالیکه برنج هیبرید GRH1 در این آزمایش به علت داشتن تعداد دانه پوک بیشتر در خوشه دارای عملکرد کمتری نسبت به شفق بود و در صفاتی مانند تعداد پنجه بارور و تعداد دانه در خوشه بالاتر از دو رقم دیگر قرار گرفت. رقم طارم دارای کمترین مقدار عملکرد بود. در بین صفات مورد مطالعه شاخص برداشت و تعداد دانه در خوشه بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه داشتند. اثرات متقابل رقم در تقسیط برای صفات عملکرد، کل ماده خشک و تعداد دانه پوک در سطح 1% معنی دار گردید بدین صورت که بیشترین مقدار عملکرد در تیمار تقسیط نوع اول و رقم شفق مشاهده شد.

تاریخ های آغاز و خاتمه یخبندان بر مبنای دمای حداقل دیدبانی شده در پناهگاه هواشناسی (دمای حداقل کمتر یا مساوی صفر درجه سلسیوس) برای 12 ایستگاه سینوپتیک منطقه آذربایجان در یک دوره مشترک 13 ساله تعیین گردیده و یخبندان های فرارفتی با کمک نقشه های سینوپتیک و بررسی ساعتی پارامترهای جوی از یخبندان های تابشی – فرارفتی تفکیک گردیدند. در این ارتباط سری های زمانی اولین یخبندان پاییزه و آخرین یخبندان بهاره از نوع فرارفتی و تابشی - فرارفتی تشکیل شده و مشخص گردید که این سریها تصادفی بوده و از تابع توزیع نرمال تبعیت می کنند. این بررسی نشان می دهد که به طور میانگین یخبندان های فرارفتی در منطقه از 6 تا 40 روز دیرتر از یخبندان های تابشی – فرارفتی در پاییز آغاز گردیده و 1 تا 25 روز زودتر در بهار خاتمه می یابد. طول فصل رشد بالقوه که به صورت فاصله بین آخرین یخبندان بهاره فرارفتی و اولین یخبندان پاییزه فرارفتی تعریف می شود محاسبه گردید و نشان داده شد که نسبت به فصل رشدی که با محاسبه فاصله زمانی از رخداد آخرین دمای صفر یا کمتر در بهار تا اولین رخداد دمای صفر یا کمتر در پاییز تعیین می گردد، با توجه به شرایط محلی از 5 تا 65 روز طولانی تر است. چنانچه با اعمال مدیریت صحیح، با یخبندان های تابشی مبارزه گردد می توان از طولانی تر شدن فصل رشد به نحو مطلوب استفاده کرد. تعداد یخبندان های تابشی قبل از اولین یخبندان فرارفتی در پاییز و بعد از آخرین یخبندان فرارفتی در بهار محاسبه گردید تا از این طریق قابلیت اجرای عملیات محافظت از سرما برای محصولات ویژه در منطقه مورد ارزیابی قرار گیرد.

در طی سال های 1381 و 1382 با هدف بررسی چگونگی تجزیه و ماندگاری بعضی از سموم مصرفی در مزارع ایران، تحت تاثیر شرایط مزرعه آزمایشاتی بر روی آترازین (Atrazin) و D-و2،4 در مناطق نظرآباد (کرج)، کامیاران (استان کردستان) و دینور (استان کرمانشاه) با استفاده از مقادیر متفاوت این علف کش ها انجام شد و با نمونه برداری های مکرر، موقعیت پراکنش سم و نیز چگونگی روند تجزیه مشخص گردید. سموم به کار گرفته شده در این پژوهش در لایه های اولیه خاک نفوذ کردند، به طوری که با استفاده از 2 کیلوگرم در هر هکتار از هریک از سم ها آترازین و D-و2،4 در فرم تجاری آنها، فقط در بعضی موارد باعث نفوذ این سموم به لایه های 10 الی 15 سانتی متری خاک گردید. در استفاده از مقدار 6 کیلوگرم در هکتار از سموم نامبرده، این سموم به مقدار قابل توجهی به لایه های 15 الی 20 سانتی متری نیز نفوذ کردند و پس از گذشت یک سال، هنوز در خاک قابل تشخیص بود.

به منظور شناسایی عوامل پوسیدگی غده های بذری ارقامی از سیب زمینی در منطقه جیرفت (جنوب استان کرمان)، طی سال های 80 تا 82 در طول فصل تابستان از سردخانه ها و انبارهای نگهداری غده های بذری سیب زمینی بازدید به عمل آمد و به صورت تصادفی از غده های دارای علایم پوسیدگی خشک یا نرم نمونه برداری انجام گرفت. نمونه ها مطابق روش های متداول و استاندارد بیماری شناسی گیاهی، روی محیط کشت های عمومی و اختصاصی قارچی و باکتریایی کشت داده شدند. قارچ ها و باکتری های رشد یافته پس از خالص سازی، اثبات بیماریزایی روی غده های سالم رقم پریمیر، و جداسازی و خالص سازی مجدد، مورد شناسایی قرار گرفتند. در مجموع از غده های پوسیده جمع آوری شده، 4/56 درصد قارچ Cylindrocarpon didymum و 9/17 درصد قارچ  Fusarium equisetiو، 8/12 درصد قارچ Fusarium culmorum، و 7/7 درصد قارچ Fusarium solani، و 4/15 درصد باکتری Ralstonia solanacearum جداسازی شد. در بین ارقام سیب زمینی، رقم دیامونت بالاترین (5/31 درصد) و رقم آژاکس کمترین (1/13 درصد) میزان پوسیدگی غده را در انبارها و سردخانه ها داشتند.

به منظور تعیین مناسب ترین ترکیب کشت مخلوط یونجه یکساله Medicago scutellata cv Robinson با جووالفجر .Hordeum Vulgare L از نظر عملکرد کمی و کیفی در مقایسه با کشت خالص خالص آنها آزمایشی با طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در 2 محل دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان در خرم آباد و کنگاور کرمانشاه در سال زراعی83-1382 در شرایط دیم اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل ترکیب های مختلف کشت مخلوط افزایشی یونجه یکساله و جو بودند. سیستم های مختلف کشت مخلوط افزایشی عبارت بودند از: کشت خالص یونجه یکساله (شاهد)، 100% یونجه یکساله + 50% جو 100%، یونجه یکساله + 75% جو، 100% یونجه یکساله + 100% جو، 75% یونجه یکساله + 50% جو، 75% یونجه یکساله + 75% جو، 75% یونجه یکساله + 100% جو، 50% یونجه یکساله + 50% جو، 50% یونجه یکساله + 75% جو، 50% یونجه یکساله + 100% جو و کشت خالص جو (شاهد). یونجه یکساله بر اساس 20 کیلوگرم در هکتار و جو بر اساس 140 کیلوگرم در هکتار کشت شدند. برداشت علوفه یونجه یکساله و جو در مرحله آغاز گلدهی یونجه یکساله از محل گره سوم ساقه انجام شد. پس از رشد مجد دو تکمیل دوره رشد، کل علوفه به صورت کف بر برداشت گردید. نتایج حاصله نشان داد که در مجموع ترکیب های 100 درصد یونجه یکساله و 100 جو و 75 درصد یونجه یکساله و 100 جو به صورت یک ردیف در میان به ترتیب با تولید 8/1906 و 8/1870 کیلوگرم علوفه خشک در هکتار و نسبت برابری زمین 84/1 و 85/1 و با عملکرد پروتئین 08/319 و 7/269 کیلوگرم در هکتار نسبت به سایر ترکیب های کشت برتری داشتند. در مجموع عملکرد و کیفیت علوفه ا تولیدی در خرم آباد به علت شرایط مناسبتر اقلیمی نسبت به کنگاور برتری داشت.

عدم تعادل بین عرضه و تقاضای آب کشاورزی در مناطق پسته کاری ایران، به ویژه شهرستان رفسنجان به وضوح قابل درک است. با وجود کمبود و محدودیت منابع آب، به علت ارزش اقتصادی بالا، مصرف این نهاده کشاورزی بسیار بالا می باشد. این عدم تعادل باعث تخریب منابع آب، افت آب های زیرزمینی و کاهش کیفیت این منابع شده است. برای حل این مشکل بایستی عرضه آب را افزایش داده و تقاضا را کم نمود و در نهایت این دو را به هم نزدیک کرد. در این مطالعه با استفاده از روش های اقتصاد مهندسی و بودجه بندی گزینه های جدید در دو سمت عرضه و تقاضای آب مورد بررسی اقتصادی قرار گرفت. نتایج نشان داد که استفاده از گزینه های جدید چون انتقال آب کارون و آب شیرین کن در سمت عرضه و سیستم های آبیاری تحت فشار در سمت تقاضا به علت هزینه های بالا مورد استقبال کشاورزان قرار نگرفته و نمی گیرد. لذا جهت تغییر این شرایط و افزایش تقاضا برای سیستم های نوین عرضه و تقاضای آب در منطقه رفسنجان بایستی: 1- با به کارگیری سازمان ها و قوانین مناسب، هزینه تمام شده بهره برداری از روش های سنتی را افزایش داد. 2- با تحقیقات و استفاده از تکنولوژی های مناسب، هزینه تولید و مصرف آب را در گزینه های جدید کاهش داد. 3- با ارایه قوانین، برنامه ها و سازمانهای مناسب، دوره تصمیم گیری و دوره احساس کمبود آب را به هم نزدیک نموده و نتیجه آن یعنی ارزش واقعی آب را به عنوان معیار مبادله آب در منطقه قرار داد.

بازگشت بقایای گیاهی به خاک به ویژه در خاک های مناطق خشک و نیمه خشک از ارکان مهم و اجتناب ناپذیر پایداری اکوسیستم های کشاورزی است. دینامیک نیتروژن خاک پس از بازگشت بقایای گیاهی با کیفیت مختلف به طور متفاوت تحت تاثیر قرار گرفته و بر قابلیت جذب نیتروژن برای محصول بعدی اثر خواهد گذاشت. تاثیر نوع خاک نیز بر تحولات نیتروژن در خاک های تیمارشده با بقایای گیاهی، لازم است مورد توجه قرار گیرد. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر نوع خاک و بقایای گیاهی بر شدت معدنی شدن خالص نیتروژن می باشد. بدین منظور دو خاک شرود ان (رسی) و جوزد ان (لوم رسی شنی) با بقایای گیاهی یونجه، گندم و ذرت تیمار گردید و سرعت فرآیند معدنی شدن خالص نیتروژن در پایان یک دوره انکوباسیون آزمایشگاهی 8 هفته ای بررسی گردید. نتایج نشان داد که در بین بقایای گیاهی مورد مطالعه یونجه بیشترین مقدار خالص نیتروژن معدنی شده را تولید می نماید. معدنی شدن خالص به میزان کمتری در تیمارهای حاوی بقایای گندم و تیمار شاهد نیز اتفاق افتاد، لیکن در تیمار حاوی بقایای ذرت ایموبیلیزه شدن خالص به وقوع پیوست. تاثیر نوع خاک بر فرآیند معدنی شدن خالص نیتروژن معنی دار بود، لیکن اختلاف بین دو خاک در مورد انواع بقایای گیاهی مشابه نبود به طوری که تفاوت مقدار نیتروژن معدنی شده در خاک های تیمارشده با بقایای یونجه از همه بیشتر بود. اختلاف دو خاک در تیمار بقایای گندم نیز معنی دار بود لیکن در تیمارهای شاهد و بقایای ذرت اختلاف معنی داری به لحاظ سرعت معدنی شدن خالص در دو خاک مورد مطالعه مشاهده نشد. به طور کلی نتایج این تحقیق، این فرضیه را تقویت می نماید که اختلاف تاثیر خاک ها بر فرآیند معدنی شدن نیتروژن، متاثر از نوع سوبسترای اضافه شده به خاک است.

به منظور بررسی و مقایسه عملکرد مقدماتی لاین های انتخابی شبدر ایرانی، این طرح به صورت کشت پاییزه در قالب طرح آلفاتیس با 150 تیمار در دو تکرار به مورد اجرا درآمد. تعداد بلوک ها پنج عدد و تعداد تیمارها در هر بلوک 30 عدد در نظر گرفته شد. نتایج این پژوهش نشان داد که بین لاین های شبدر از نظر عملکرد علوفه خشک، عملکرد پروتئین و علمکرد پروتئین قابل هضم در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی داری وجود دارد. مقایسه میانگین ها نشان داد که لاین شماره 37 (با منشا اقلید فارس) از نظر عملکرد علوفه خشک، عملکرد پروتئین و عملکرد پروتئین قابل هضم به ترتیب با 82/14 تن، 04/3 تن و 65/2740 کیلو گرم در هکتار دارای بیشترین عملکرد است. نتایج نشان داد که لاین های برتر متعلق به هفت توده شبدر ایرانی به نام های اقلید فارس، بالاده کازرون، محلی زابل، لردگان چهارمحال بختیاری، دوچین کردستان، فامور کازرون و هفت چین شازند می باشند. مقایسه میانگین عملکرد کمی و کیفی علوفه لاین ها نسبت به میانگین کل نشان داد که از عملکرد علوفه خشک 66/50 درصد (76 عدد لاین)، عملکرد پروتئین 52 درصد (78 عدد لاین) و عملکرد پروتئین قابل هضم 33/51 درصد (77 عدد لاین) برتری نشان دادند.

به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف آبیاری قطره ای و الگوهای مختلف کشت بر عملکرد و اجزای عملکرد سیب زمینی آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 1383 در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی کشاورزی اردبیل (آلاروق) انجام گرفت. فاکتورهای مورد بررسی رژیم های مختلف آبیاری قطره ای شامل 60، 80 و 100 درصد تبخیر و تعرق گیاه سیب زمینی و الگوهای کشت مختلف شامل کشت مرسوم با 75 سانتی متر فاصله ردیف های کشت، کشت دو ردیفه روی یک پشته عریض 150 سانتی متری (شیار تا شیار) با فواصل ردیف های 35 و 45 سانتی متر بودند. نتایج حاصله نشان داد که با افزایش آب آبیاری عملکرد تر غده در بوته، متوسط وزن تر هر غده، عملکرد خشک غده در بوته و تعداد غده در بوته افزایش یافت. صفت تعداد غده در بوته برای سطوح آبیاری 100 و 80 درصد نیاز آبی یکسان بود. همچنین تعداد، وزن تر و متوسط وزن تر غده های قابل فروش تحت تاثیر آبیاری قرار گرفتند و آبیاری 100 درصد بیشترین مقدار را داشت. به عنوان نتیجه کلی سیب زمینی به شدت تحت تاثیر تنش آبی قرار گرفت و از نظر الگوی کشت در صفات مختلف اثر معنی داری پیدا نشد.

تنش خشکی یکی از مهمترین مشکلات تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان نظیر ایران می باشد. با کاربرد برخی مواد افزودنی نظیر پلیمرهای سوپرجاذب، می توان از بارندگی های پراکنده و سایر منابع محدود آب در امر حفظ و ذخیره آب در خاک استفاده نموده و با بهبود شرایط فیزیکی خاک، چنین موادی می توانندمانع از تنش های رطوبتی در مناطق خشک و نیمه خشک گردند. در این بررسی تاثیر چهار مقدار پلیمر سوپرجاذب Tarawat A200 (صفر، 75، 150 و 225 کیلوگرم در هکتار) و سه فاصله آبیاری (6، 8 و 10 روز یکبار) روی رشد و عملکرد سویا رقم L11 تحت شرایط مزرعه ای در مزرعه پژوهشی پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران در بهار سال 1382، مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش برای صفات عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد غلاف در شاخه فرعی، تعداد غلاف در ساقه اصلی، تعداد شاخه در بوته، ارتفاع بوته و درصد پروتئین دانه اختلاف معنی داری بین دورهای آبیاری وجود داشت و روند تاثیر دور آبیاری روی هریک از صفات مذکور به صورت خطی بود. از سوی دیگر عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد غلاف در شاخه اصلی، عملکرد روغن دانه، درصد پروتئین و عملکرد پروتئین دانه تحت تاثیر مقادیر مختلف سوپرجاذب قرار گرفتند. بطوریکه با افزایش مقادیر سوپرجاذب هریک از صفات مذکور روند افزایشی داشت. نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد 225 کیلوگرم پلیمر سوپرجاذب در هکتار بین مقادیری که در این آزمایش بررسی شدند، بهترین تاثیر را بر رشد وعملکرد سویا در تمامی شرایط آبیاری (آبیاری معمول و یا تحت شرایط تنش خشکی) از خود نشان داد.

روبیسکو، آنزیم کلیدی واکنش های تاریکی فتوسنتز در استرومای کلروپلاست است. زیر واحد کوچک این آنزیم که توسط ژنوم هسته کنترل می شود، پس از بیان در سیتوپلاسم توسط پپتید نشانه اختصاصی به کلروپلاست هدفمند می گردد. به منظور به کارگیری این ترادف نشانه در هدفمند کردن محصولات دیگر به داخل کلروپلاست، ابتدا DNA ژنومی از برگ گیاه کلزا (.Brassica napus L) استخراج گردید. تکثیر ترادف نشانه مورد نظر با استفاده از واکنش زنجیره ای پلیمراز و با استفاده از آغازگرهای اختصاصی مربوط به ژن کد کننده پپتید نشانه انجام شد. قطعه تکثیر شده به طول 170bp در پلاسمید عمومی 18 pUC و سپس در پلاسمید بیانی گیاه 121 pBI کلون شد. در مرحله بعد انتقال ژن به گیاه توتون با استفاده از Agrobacterium tumefaciens سویه 4404 LBA انجام گرفت. انتخاب اولیه سلول های تراریخت گیاه توتون بر روی محیط حاوی کانامایسین صورت پذیرفت. واکنش زنجیره ای پلی مراز با استفاده از آغازگر های اختصاصی و نیز رنگ آمیزی برگ ها با محلول GUS تراریختی احتمالی گیاهان را اثبات کرد. در عین حال، رنگ آمیزی GUS بر روی کلروپلاست های جدا شده از گیاهان تراریخت و مقایسه آن با کلروپلاست های گیاهان شاهد نشان داد که محصول ژن GUS به خوبی به کلروپلاستها هدفمند شده است. نتایج این بررسی عملکرد عمومی ترادف نشانه زیرواحد کوچک روبیسکو گیاه از کلزا را برای انتقال پروتئین های هترولوگ (نظیر GUS) و در میزبان هترولوگ (نظیر توتون) نشان می دهد.

تغییرات طول دوره رشد گیاهان و محصولات زراعی یکی از اثرات پدیده گرمایش جهانی است. بهار زودرس و تاخیر در آغاز شرایط پاییز این وضعیت را تشدید نموده است. بر اساس مطالعاتی که در دهه های اخیر انجام شده، طول دوره رویش گیاهی در مناطق زیادی از عرض های جغرافیایی میانی و بالای نیمکره شمالی، به همراه افزایش دمای کره زمین افزایش یافته است. به دلیل گوناگونی و تنوع در طول دوره رویش گیاهان مختلف، تعاریف متعددی در این زمینه وجود دارد، لکن برای برخی از کاربردها از جمله مدل های اقلیمی و تغییرات آن که به منظور تفسیر گرمایش جهانی، توصیف جنگل و مناطق کشاورزی به کار گرفته می شود، ارایه یک شاخص عمومی مستقل از گونه گیاه، مناسب بنظر می رسد. یکی از این تعاریف شاخص حدی طول دوره رویش 1 می باشد که توسط گروه تغییرپذیری کمیسیون اقلیم شناسی 2 تعریف شده است. بر اساس این تعریف، در نیمکره شمالی فاصله زمانی بین اولین دوره بعد از اول جولای (دهم تیر)، که حداقل 6 روز متوالی، دمای میانگین روزانه بیشتر از 5 درجه سانتی گراد باشد و اولین دوره 6 روزه با دمای میانگین روزانه کمتر از 5 درجه سانتی گراد طول دوره رویش محسوب می شود. در نیمکره جنوبی این فاصله زمانی از اول ماه ژانویه در نظر گرفته می شود. در این مقاله سعی شده است شاخص حدی طول دوره رویش مذکور به همراه تعداد روزهای یخبندان 3 و تعداد روزهای یخی 4، بر اساس داده های روزانه 16 ایستگاه سینوپتیک کشور که دارای داده های مناسب و همگن می باشند در دوره آماری 2003-1951 میلادی مطابق با 82-1330 شمسی محاسبه و ارایه شود. با توجه به آنکه داده های ایستگاههای سینوپتیک کشور به سال میلادی ثبت می گردد و به منظور مقایسه نتایج این مطالعه با آنچه که در سطح جهانی بدست آمده، انجام این کار نیز در مبنای سال میلادی صورت پذیرفته است. به دلیل تنوع اقلیمی موجود در کشور و گستردگی آن در عرض های جغرافیایی بالا و پایین مشاهده می شود که این شاخص در عرض های جغرافیایی بالاتر در مقایسه با عرض های پایین جغرافیایی معنی دار است و یا به عبارت دیگر در ایستگاه های جنوبی کشور نظیر بوشهر و آبادان با توجه به دامنه تغییرات دمایی شان، کارایی چندانی ندارد. اما در دیگر ایستگاه های کشور مانند بندر انزلی، بابلسر، اصفهان، کرمانشاه، مشهد، رشت، شهرکرد، شیراز، تبریز، تهران و زابل که در دوره مورد مطالعه از کیفیت مطلوب آماری برخوردار هستند، روندهای طول دوره رشد افزایشی است که بیشترین آن ها مربوط به ایستگاه های کرمانشاه، مشهد و تهران به ترتیب با میانگین تقریبی 12، 9 و 7 روز بر دهه می باشد. همراه با این افزایش تعداد روزهای یخبندان روند کاهشی داشته اند، به طوری که به طور متوسط در تهران 7، اصفهان و مشهد و شیراز 4 روز بر دهه کاهش مشاهده شده است.

جاروک یونجه مهمترین و مخرب ترین بیماری یونجه در استان یزدمیباشدکه در سال های اخیر خسارت زیادی به مزارع یونجه استان واردنموده است. طی سال های 1380 لغایت 1383 بر اساس علایم مشخص بیماری و آزمایش الیزا با پادتن چندهمسانه ای فیتوپلاسمای عامل جاروک یونجه یزد، مناطق انتشار بیماری تعیین و نقشه رستری درصدو شدت آلودگی بیماری جاروک برای مزارع یونجه استان ترسیم شد. همچنین شدت آلودگی در چین های مختلف برداشت یونجه و میزان خشکیدگی بوته های آلوده در زمستان و تابستان تعیین گردید. بر اساس نتایج این تحقیق بیشترین میزان آلودگی بیماری جاروک در استان به ترتیب در چاهگیر ابرکوه (تا 100 درصد)، رضوانشهر صدوق (تا 100 درصد)، میلشبار اردکان (تا 54 درصد)، حسن قرایی خاتم (تا 39 درصد)، رضاییه بافق (تا 16 درصد)، عشق آباد طبس (تا 10 درصد)، امیرآباد میبد (تا 9 درصد) و حومه یزد (تا 3 درصد) بود. علایم این بیماری در شهرستان های تفت و مهریز مشاهده نشد. بیشترین شدت آلودگی در چین های مختلف برداشت یونجه در مردادماه مشاهده گردید. در مزارع یونجه ابرکوه در سال چهارم 6 درصدبوته های آلوده در زمستان به طور کامل خشک شدند و 22 درصدگیاهان آلوده پس از خشک شدن قسمت های هوایی آنها، در بهار مجددا به صورت بوته های ضعیف رشد کردند. در ماه های تیر و مرداد تا 9 % خشکیدگی کامل بوته های آلوده در مزارع یونجه سه ساله رضوانشهر صدوق مشاهده شد. در مجموع جاروک یونجه در شهرستان های ابرکوه و صدوق از گسترش، میزان و شدت آلودگی بیشتری برخوردار بود.