زیست شناسی دریا (بیولوژی دریا)
سال:1391 | دوره:4 | شماره:16 |تعداد مقالات:12

این تحقیق با هدف اصلاح و بازبینی دریچه خروج قفس لابستر (Panulirus homarus) به منظور تسهیل فرار لابستر های جوان و نابالغ از قفس (میلی متر £70طولکاراپاس) باتغییر در جانمایی و اندازه دریچه خروج در استخر های بتونی و مشابه با محیط طبیعی در پاییز سال 1389 انجام پذیرفت. محل اجرای تحقیق کارگاه تکثیر مرکز تحقیقات شیلات چابهار بود. میانگین طول و عرض کاراپاس لابسترها به ترتیب 56±5.13 و 45.87±4.93 میلی متر بود. تیمارهای مورد بررسی در قالب 4 تیمار با تعبیه دریچه خروج با اندازه های 67، 70، 75 و 79 میلی متر با ارتفاع صفر از کف بر روی قفس بود. در این طرح از قفس با دریچه خروج 76 میلی متر با ارتفاع 7 سانتی مترازکف قفس به عنوان شاهد استفاده گردید (قفس رایج صید). در این طرح دوره بررسی وضعیت خروج لابسترها از قفس 24 ساعت در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که افزایش قطر دریچه خروج قفس بطور چشمگیری باعث خروج لابسترهای جوان و نابالغ شده است. نتایج حاصله پس از آنالیز واریانس و آزمون های مقایسه میانگین ها، اختلاف معنی داری را بین تیمارها نشان داد. اختلاف میانگین خروج لابسترهای زیر سایز (میلی متر £70طولکاراپاس) دربین تیمارهای مختلف متفاوت و در مقایسه با تیمار شاهد، معنی دار بود (p<0.05). درمقایسه اندازه دریچه با عرض کاراپاس، تیمار 2 (71 میلی متر) قابلیت صید گزینشی شاه میگو با طول کاراپاس بالاتر از 83.6 میلی متر را دارا بود. بنابراین با تعبیه دریچه خروج با اندازه 71 میلی متر لابسترهای با طول کاراپاس کمتز از 83.6 میلی متر به راحتی می توانند از قفس خارج شوند که این امر می تواند در حفظ ذخایر این آب زی مفید باشد.

تحقیق حاضر در سال 1388 در مرکز بازسازی ذخائر آزاد ماهیان شهید باهنر کلاردشت صورت گرفت. جهت انجام آن، از 30 قطعه مولد نر وحشی استفاده شد. در مرحله اول از همه مولدین نر (30 مولد) بصورت جداگانه اسپرم گیری صورت گرفت. عمل لقاح با مخلوط اسپرم ها و تخمک های استحصال شده از 13 قطعه مولد ماده انجام شد و پس از آبگیری تخم ها، به سالن انکوباسیون انتقال یافتند تا روند انکوباسیون در آن ها بررسی گردد. 8 روز بعد دومین مرحله اسپرم گیری و 17 روز بعد از مرحله دوم، سومین مرحله اسپرم گیری نیز همانند مرحله اول اجرا شد و برای مرحله دوم از 25 قطعه مولد نر و 10 قطعه مولد ماده و مرحله سوم 15 قطعه مولد نر و 7 قطعه مولد استفاده گردید. در پایان هر 3 مرحله تراکم اسپرم، درصد اسپرماتوکریت، حجم اسپرم، میزان تحرک و مرفولوژی اسپرماتوزوئید (درصد اسپرماتوزوئیدهای غیر طبیعی) ثبت شد و اثر آن بر روی درصد لقاح، چشم زدگی، تخم گشایی و در پایان بازماندگی لاروهای حاصل در طی اسپرم گیری های مکرر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که حجم، تحرک، مرفولوژی اسپرم در 3 مرحله از تحقیق اختلاف معنی داری با هم داشتند (p<0.05). بیشترین درصد لقاح (96.29 درصد)، درصد چشم زدگی (91.52 درصد) و درصد تخم گشایی (93.82 درصد) در مرحله اول و کمترین آن ها در مرحله سوم مشاهده گردید. در فاکتورهای تراکم اسپرم، اسپرماتوکریت، و درصد بازماندگی لارو تا مرحله جذب کیسه زرده در 3 مرحله اختلاف معنی دار آماری بدست نیامد (p>0.05).

ارزش اقتصادی ماهی هامور در صنعت آبزی پروری و تهدیدات زیست محیطی زیستگاه های این ماهی سبب افزایش اهمیت تکثیر در اسارت این گونه شده است. در این مطالعه سعی شده است تا به بررسی کارایی تکثیر نیمه مصنوعی ماهی هامور معمولی در استان خوزستان پرداخته شود. در این خصوص، 8 مولد (4 مولد ماده و 4 مولد نر) به مرکز تکثیر ماهیان دریایی منتقل شده و پس از بیهوشی، خصوصیات مرفولوژیک نظیر طول کل، طول استاندارد و وزن کل بدن آن ها اندازه گیری شد. بطور همزمان، تخمک های مولدین جهت بررسی کیفیت مورد بررسی قرار گرفتند. پس از ذخیره سازی مولدین به نسبت 1:1، تخم ریزی بصورت طبیعی (بدون تزریق هورمون) در شب صورت گرفت. در هر مرحله تخم ریزی، 30 عدد تخم نمونه برداری شده، سپس قطر و درصد لقاح تعیین گردید. سایر فاکتور های مرتبط با کارایی تکثیر نظیر درصد هچ، طول لارو و درصد بقا لارو در زمان مورد نظر اندازه گیری شدند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که مولدینی با وزن و طول بیشتر دارای تخمک ها، تخم های لقاح یافته و لارو هایی با اندازه بزرگتر هستند (p<0.05). در این مطالعه درصد لقاح و درصد هچ به ترتیب به میزان حداکثر 98 و 88 درصد محاسبه شده است. درصد بقا لارو ها نیز تا مرحله جذب کیسه زرده در تمامی مولدین از 20 درصد تجاوز ننمود. آنالیز رگرسیون نیز روابط معنی دار بین طول کل و وزن بدن با قطر تخم و تخمک را نشان داده است. طول لارو، طول و عرض کیسه زرده و قطر گلبول چربی نیز در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

به منظور بررسی آلودگی صوتی بر برخی فاکتورهای رشد و بقا بچه ماهی شیپ (Acipenser nudiventris) آزمایشی 40 روزه در سال 1391 در قالب یک طرح کاملا تصادفی با سه تیمار در سه تکرار شامل تیمار شاهد با تراز شدت صوت 60 دسی بل dB)) و دو تیمار دیگر با تراز شدت صوت 80 و 100 دسی بل مورد بررسی قرار گرفت. 90 عدد بچه ماهی با میانگین وزن و طول اولیه به ترتیب 18.7 گرم و 14.9 سانتی متر برای این طرح در نظر گرفته شد. بچه ماهیان در 9 عدد آکواریوم شیشه ای به ابعاد 45×40×70 سانتی متر که با آب چاه پر شده بودند مورد آزمایش قرار گرفتند. عملیات زیست سنجی ماهی ها هر 10 روز یک بار صورت پذیرفت و در آن فاکتورهای وزن، طول، نرخ رشدویژه، ضریبچاقی و نرخ بقاء بررسی شدند. در پایان آزمایش بررسی آزمون دانکن، بیانگر اختلافات معنی داری بین میانگین فاکتورهای درصد افزایش وزن، درصد افزایش طول، نرخ رشدویژه و نرخ بقاء بود که تیمار شاهد دارای بیشترین میانگین و تیمار دوم و سوم به ترتیب در مقام دوم و سوم (مقدار عددی) قرار داشتند (0.05>P). شاخص ضریب چاقی نیز اختلافات معنی داری را نشان داد و کمترین مقدار مربوط به تیمار شاهد است (0.05>P).

این مطالعه به بررسی تغییرات فصلی پارامترهای زیستی شامل تراکم زئوپلانکتون و شانه دار (Mnemiopsis leidyi)، زی توده فیتوپلانکتون و غیر زیستی شامل دما، شوری و شفافیت پرداخته است. ضمن آنکه با انجام آزمون چند متغیره چگونگی ارتباط آن ها با یکدیگر نیز مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق در چهار فصل و در 8 نیم خط مطالعاتی از سواحل دریای خزر در سال 1388 صورت گرفت. نمونه برداری فیتوپلانکتون و پارامترهای غیرزیستی بوسیله نسکین، زئوپلانکتون و شانه دار بوسیله تور انجام پذیرفت. در مجموع تعداد 384 نمونه از فیتوپلانکتون و پارامترهای غیرزیستی (دما، شوری و شفافیت) و 160 نمونه زئوپلانکتون و شانه دار از لایه نوری در اعماق 5، 10، 20،50 و 100 متری جمع آوری گردید. نتایج نشان داد که حداقل و حداکثر میزان زی توده فیتوپلانکتون به ترتیب در فصول تابستان و زمستان بوده است. تراکم زئوپلانکتون در فصول بهار و زمستان حداکثر و در فصول تابستان و پاییز یعنی در زمان تراکم بالای شانه دار حداقل گردید. حداکثر دما و شوری نیز به ترتیب در فصول تابستان و پاییز ثبت گردید. نتایج آزمون چند متغیره در فصل تابستان بیانگر آن است در بین پارامترهای محیطی فوق، کاهش شوری اثر مثبت بر تراکم شانه دار، زئوپلانکتون و دو گروه آن یعنی کوپه پودا و سیریپدیا داشت. در این فصل زی توده فیتو پلانکتون بیشتر تحت تاثیر شرایط محیطی یعنی درجه حرارت و شوری بوده است. در حالی که در پاییز، حضور زی توده فیتوپلانکتون در مولفه اول نشان می دهد که تراکم زئوپلانکتون بیش از پارامترهای محیطی بر آن تاثیر داشته است. تراکم شانه دار در پاییز ارتباط معنی داری را با شوری و دما دارا بود. در هر دو فصل تابستان و پاییز، شفافیت و تراکم شانه دار همبستگی معنی دار و منفی داشته اند که این نتیجه بیانگر افزایش کدورت و کاهش شفافیت آب بدلیل حضور شانه دار و موکوس مترشحه از آن است. بطورکلی اگرچه دینامیک جمعیت M. leidyi بعنوان نخستین توضیح و فاکتور کلیدی برای تغییرات تراکم زئوپلانکتون در اکوسیستم خزر جلوه می نماید ولی در واقع برایند بین پارامتر های زیستی و محیطی موجود در هر فصل است که سبب تغییر در تراکم زئوپلانکتون و ترکیب گروه های آن می گردد.

در آبزی پروری به دلیل مقرون به صرفه بودن، ماهیان پرورشی با تراکم بیشتر از محیط طبیعی در استخرهای پرورشی نگهداری می شوند. تراکم مناسب ذخیره سازی در رشد و پرورش ماهیان تاثیرات زیادی می گذارد. به این منظور این آزمایش در 8 هفته به منظور بررسی تراکم های مختلف بر روی رشد ماهی سفید انجام پذیرفت. آزمایشات در 5 تیمار و 3 تکرار بصورت: تیمار 1: با تراکم 10 عدد (0.174 کیلوگرم بر متر مکعب)، تیمار 2: با تراکم 20 عدد (0.348 کیلوگرم بر متر مکعب)، تیمار 3: با تراکم 30 عدد (0.522 کیلوگرم بر متر مکعب)، تیمار 4: با تراکم 40 عدد (0.696 کیلوگرم بر متر مکعب) و تیمار 5: با تراکم 50 عدد (0.870 کیلوگرم بر متر مکعب) ماهی سفید در حجم 20 لیتر آب انجام پذیرفت. نرخ غذادهی بر اساس 10 درصد وزن بدن کل بچه ماهیان یک تکرار، در روز صورت گرفت. با توجه به نتایج بدست آمده از این تحقیق مشخص گردید که بین تیمارهای مورد بررسی از نظر وزن و طول بدن ماهی اختلاف معنی دار آماری وجود دارد (p<0.05). بطوریکه بیشترین افزایش وزن و طول را بچه ماهیان سفید تیمار 3 با تراکم 30 عدد (0.522 کیلوگرم بر متر مکعب)، داشتند. همچنین اختلاف معنی دار در میزان ضریب تبدیل غذایی، ضریب رشد ویژه، درصد افزایش وزن بدن، رشد روزانه، ضریب چاقی و درصد بازماندگی مشاهد شد (0.05>P). با توجه به نتایج حاصل از این بررسی به نظر می رسد بهترین تراکم برای بچه ماهی سفید در استخرهای پرورشی تراکم 350 هزار قطعه در هر هکتار می باشد که این امر باعث استفاده بهینه از استخرهای پرورشی تا رهاسازی بچه ماهیان به دریا می گردد.

این تحقیق به منظور شناسایی آلودگی باکتریایی با تاکید بر عوامل عمده باکتریایی بیماری زای انسانی، در ضایعات جلدی پنج گونه از ماهیان دریایی شامل شوریده (Otolithes ruber)، هامور (Epinephelus coioides)، شانک (Acanthopagrus cuvieri)، سرخو (Latjanus malabaricus) و حلوا سفید (Pampus argenteus) عرضه شده در بازار ماهی فروشان شهرستان های اهواز و آبادان در سال 1389-90 انجام گرفته است. پس از خریداری، تعداد 50 قطعه ماهی از هر گونه به صورت تصادفی و انتقال آن ها به آزمایشگاه میکروبیولوژی، از ضایعات (لکه های خونی، موکوس و نواحی خونریزی) سطوح مختلف بدن شامل سر، باله و پوست به صورت جداگانه کشت داده شد. نتایج حاصله نشان داد که پوست بدن ماهیان مورد آزمایش با 45.3 درصد بیش ترین آلودگی باکتریایی را داشت، سپس ناحیه سر در رتبه دوم و باله ماهیان با 24 درصد آلودگی در مقام سوم قرار داشت. گونه های باکتریایی جدا شده شامل Aeromanas spp.، Aeromonas sobria، Aeromonas hydrophila، Staphylococcus aureus، Pseudomonas spp.، Pseudomonas aeruginosa، Acinetobacter lowffii، Enterobacter spp.، Escherichia coli و Enterococcus spp. بودند. گونه های آئروموناس با 17.4 درصد، فراوان ترین باکتری های موجود در این مطالعه بودند. سپس سودوموناس ها در رتبه بعدی قرار داشتند. کم ترین باکتری های شناسایی شده مربوط به انتروکوکوس ها با 1.3 درصد بود. از بین ماهیان، گونه های شوریده ماهیان، دارای بیش ترین آلودگی باکتریایی و هامور ماهیان کم ترین آلودگی را به خود اختصاص دادند. با توجه به ارتباطی که بین گونه های باکتریایی جدا شده در این بررسی و گونه های شناخته شده در محیط آب وجود دارد، مدیریت بهداشتی از لحاظ تامین کیفیت مناسب آب، جلوگیری از افزایش بار مواد آلی موجود در آن، جلوگیری از دستکاری بیش از حد در موقع صید، رعایت بهداشت صیادان و نحوه عرضه بهداشتی ماهیان به بازار کاملا ضروری است.

این مطالعه از مهرماه 1387 تا شهریورماه 1388، در دو ایستگاه کسلیان و تجون در رودخانه تالار مازندران انجام شد. هدف از این بررسی، مطالعه ساختار جمعیتی و ریخت شناسی ماهی رفتگر خاردار در رودخانه تالار بود. تعداد 410 نمونه ماهی رفتگر خاردار به طور ماهانه و در طول یک سال با دستگاه الکتروشوکر با ولتاژ 300 ولت صید گردید و سپس در فرمالین 10 درصد تثبیت شدند. در این مطالعه 6 فاکتور مریستیک (شمارشی) و 38 فاکتور بیومتری (اندازه گیری) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج این بررسی ها نشان داد که این ماهی در این رودخانه شعاع سخت ندارد، تعداد شعاع نرم باله پشتی 6 عدد، شعاع های نرم منشعب باله مخرجی 5 عدد، تعداد مهره های بدن 39 عدد، تعداد خارهای کمان آبششی اول 18 عدد، همچنین میانگین نسبت های؛ طول سر 10.42، بیشترین عرض سر 5.49، ارتفاع سر 6.95، فاصله بین چشمی 3.01، ارتفاع بیشینه بدن 8.46، ارتفاع کمینه بدن 5.35، طول ساقه دمی 17.50، طول باله پشتی 4.64، ارتفاع باله پشتی 9.77، طول باله سینه ای 3.98 و ارتفاع باله سینه ای 7.94 میلی متر بود. به طور کلی نسبت جنسی ماهی ها بررسی شده 29 درصد ماده و 38.5 درصد نر و 32.4 درصد نارس (نابالغ) تعیین گردید. بین نمونه های دو ایستگاه، 4 فاکتور شمارشی و 5 فاکتور طول سنجی دارای اختلاف معنی داری (0.05>P) بود و به طور کلی 30 درصد فاکتورها در دو ایستگاه معنی دار (0.05>P) بودند. بررسی ساختار جمعیتی ماهی رفتگر خاردار نشان داد که میانگین سنی ماهی ها به طور میانگین 1.07 سال بود. رابطه بین طول و وزن برای ماهی ها نر w=0.671×TL+0.043 و برای ماهی ها ماده W=1.593×TL+0.061 بود.