پژوهش های به زراعی(تنش های محیطی در علوم گیاهی)
سال:1392 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی تاثیر روش توزیع، دفعات تقسیط و میزان کود نیتروژن بر ویژگی های کمی و کیفی سورگوم علوفه ای در کشت دوم، آزمایشی به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس در سال 1389 اجرا گردید. عوامل مورد بررسی شامل روش های توزیع کود (M1: در یک طرف پشته، M2: در دو طرف پشته، M3: در داخل جوی) در کرت های اصلی و عوامل مقدار کود (R1: 200، R2: 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار) و تقسیط کود (S1: 1.2 پس از کاشت، 1.2 پس از چین اول و S2: 1.4 پس از کاشت، 1.4 سی روز پس از سبز شدن، 1.4 پس از چین اول و 1.4 پانزده روز پس از رشد مجدد) در کرت های فرعی بودند. بر اساس نتایج حاصل از این پژوهش بیشترین وزن تر کل (32 تن در هکتار) از تیمار M1R1S1 حاصل شد. تیمار روش توزیع کود در وسط جوی با 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و تقسیط در چهار نوبت بالاترین درصد پروتئین (12.84 درصد) و فسفر (0.22 درصد) را ایجاد کرد، در عین حال تیمار M1R1S1 با داشتن 11.9 درصد پروتئین و 0.206 درصد فسفر با این ترکیب در یک گروه آماری قرار گرفت. میانگین درصد پروتئین خام، فسفر و کلسیم علوفه چین دوم در هر یک از روش های توزیع کود به ترتیب 12.3 درصد، 0.2 درصد و 0.64 درصد بود. با این حال روش توزیع کود در وسط جوی (M3) کمترین درصد NDF را ایجاد کرد و از این نظر برتر از سایر تیمارها بود. تقسیط کود در چهار نوبت در مقایسه با دو نوبت تاثیر فزاینده ای بر صفات کیفی علوفه سورگوم داشت. در مجموع با در نظر گرفتن سهولت توزیع و ضرورت کاهش مصرف کودهای شیمیایی، کشت تابستانه سورگوم در این منطقه که با دریافت 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در دو قسط در یک طرف پشته ها میزان 9.15 تن در هکتار علوفه خشک تولید نمود، به عنوان تیمار برتر معرفی می گردد.

به منظور ارزیابی تحمل به تنش شوری در توده های گندم نان، تعداد 823 نمونه ژنتیکی با مبدأ متفاوت از کلکسیون گندم نان بانک ژن گیاهی ملی ایران مورد آزمایش قرار گرفتند. ارزیابی توده ها در شرایط تنش شوری در مزرعه پژوهشی اردکان با میزان شوری خاک و آب آبیاری به میزان 10 تا 12 دسی زیمنس بر متر در قالب طرح آگمنت با سه رقم شاهد کویر، روشن و ماهوتی انجام گرفت. صفات مورفولوژیکی و زراعی نمونه های ژنتیکی و ارقام شاهد اندازه گیری شد. با بررسی آمار توصیفی مشخص شد که از بین صفات مورد ارزیابی، وزن دانه پنج سنبله و تعداد پنجه بیشترین ضریب تغییرات را (به ترتیب 27.99 و 24.13 درصد) داشتند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که تعداد هفت مولفه اصلی، 69.18 درصد از تغییرات کل را توجیه نمودند. مولفه اصلی اول بر وزن دانه پنج سنبله، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله و تعداد گلچه درسنبلچه بیشتر تاکید داشت و نمونه های ژنتیکی 3528 (مبدأ ناشناخته از ایران)، 3477 (خراسان)، 4056 (کرمان)، 3532 (مرکزی)، 3526 (مرکزی)، 3569 (لرستان)و 3444 (خراسان) را متمایز نمود. تجزیه خوشه ای به روش K means انجام گرفت و نمونه های ژنتیکی در پنج گروه قرار گرفتند. در گروه دوم تعداد 38 نمونه ژنتیکی دارای عملکرد دانه پنج سنبله، وزن صد دانه و تعداد دانه در سنبله بیشتری نسبت به رقم کویر بودند. در گروه پنجم سه نمونه ژنتیکی شامل 3238 (خراسان)، 4436 (هندوستان) و 5415 (یونان) دارای عملکرد دانه پنج سنبله، وزن صد دانه و تعداد دانه سنبله بیشتری نسبت به ارقام شاهد روشن و ماهوتی بودند. مجموع نتایج تحقیق نشان دهنده تنوع ژنتیکی بالا و امکان گزینش برای تحمل به شوری در ذخایر ژنتیکی گندم نان بود.

یونجه (Medicago sativa L.) از مهم ترین گیاهان علوفه ای ایران و اولین گیاه علوفه ای اهلی شده است که بشر اولیه آن را جهت تغذیه دام تشخیص داده است. وجود گیاهان هرز در یونجه زارها سبب کاهش ارزش غذایی یونجه برای دام ها می شود. به منظور بررسی اثر علف کش های ایمازتاپیر (پرسوئیت) در سه مقدار 1.5، 2 و 2.5 لیتر در هکتار، پاراکوات (گراماکسون)، گلایفوزیت (رانداپ)، لینورون (پرومترین) و گلایفوزیت با املاح دوگانه (ویدمستر) به صورت پس رویشی بر روی علف های هرز یونجه، آزمایشی در سال زراعی 91- 1390 در منطقه شلاهی شهرستان آبادان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 8 تیمار و 4 تکرار انجام شد. نتایج حاصله حاکی از تاثیر معنی دار کلیه تیمارهای علف کش در مقایسه با شاهد در کنترل علف های هرز یونجه بود. نتایج تجزیه واریانس در مراحل نمونه برداری نشان داد که به ترتیب 30 و 10 روز پس از سمپاشی تاثیر معنی داری در سطح احتمال 1 درصد بر مجموع تعداد و وزن خشک علف های هرز حاصل شد. نتایج تجزیه مرکب نشان داد، اثر متقابل زمان برداشت و علف کش بر ارتفاع ساقه یونجه غیر معنی دار و بر وزن خشک و تعداد ساقه یونجه در سطح یک درصد معنی دار بود. در این میان پاراکوات در کنترل علف های هرز موفق ترعمل نمود، اما به دلیل خسارت به محصول زراعی فقط در زمان بحرانی قابل توصیه است. نسبت های 1.5، 2 و 2.5 لیتر در هکتار ایمازتاپیر در رده های بعدی سبب کنترل مناسب علف های هرز یونجه شدند. در این آزمایش بهترین میزان عملکرد مربوط به علف کش ایمازتاپیر در تمامی مقادیر مصرف شده و کمترین آن مربوط به علفکش پاراکوات بود.

به منظور بررسی تاثیر محلول پاشی سلنیوم بر میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، گلوتاتیون پراکسیداز و بیومارکر تخریب چربی مالون دی آلدئید در گیاه دارویی گشنیز (Coriandrum sativum L.)، آزمایشی در سال زراعی 91-92 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر قدس اجرا گردید. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عامل های آزمایش شامل تنش خشکی در چهار سطح شامل 100 درصد ظرفیت زراعی (شاهد)، 40،60 و 80 درصد ظرفیت زراعی و عامل دوم، سطوح مختلف سلنیوم از منبع سلنات سدیم در چهار سطح (صفر، 20، 25 و 30 میلی گرم بر لیتر به صورت محلول پاشی) اعمال شد. نتایج آزمایش نشان داد با افزایش تنش خشکی میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت و مالون دی آلدئید افزایش یافت. طبق نتایج بیشترین میزان فعالیت آنزیم های سوپر اکسید دیسموتاز، کاتالاز، گلوتاتیون پراکسیداز و بیومارکر مالون دی آلدئید در تیمار 40 درصد آبیاری بر اساس ظرفیت زراعی و 25 میلی گرم بر لیتر سلنیوم و کمترین آن در آبیاری 100 درصد ظرفیت زراعی و عدم استفاده از سلنیوم مشاهده شد.

به منظور بررسی تاثیر کاربرد توأم دو علف کش نیکوسولفورون + ریم سولفورون با بروموکسینیل+ ام سی پی آ در کنترل علف های هرز باریک برگ و پهن برگ ذرت، آزمایشی طی سال زراعی 1390 در منطقه کرج اجرا گردید. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و با ساختار تیماری فاکتوریل دو عاملی در چهار تکرار اجرا شد. عامل اول میزان مصرف علف کش بروموکسینیل+ ام سی پی آ در چهار سطح صفر، 0.5، 1 و 1.5 لیتر در هکتار و عامل دوم مصرف علف کش نیکوسولفورون+ریم سولفورون در چهار سطح صفر، 125، 150 و 175 گرم در هکتار از ماده تجارتی بود. علاوه بر آن به مجموع تیمارهای آزمایشی یک تیمار شاهد با وجین کامل علف های هرز به منظور انجام برخی از محاسبات اضافه شد. بدین ترتیب هر تکرار آزمایش در بردارنده 17 تیمار آزمایشی بود. 30 و 60 روز پس از اعمال تیمارهای آزمایشی میزان خسارت علف کش های کاربردی بر روی ذرت یادداشت شد. علاوه بر آن تراکم و وزن خشک علف های هرز در دو قسمت سمپاشی شده و نشده اندازه گیری شد. در زمان برداشت نیز عملکرد و درصد تغییرات عملکرد یادداشت برداری گردید. نتایج آزمایش نشان داد که کاربرد تیمار علف کش نیکوسولفورون+ریم سولفورون به میزان 125 گرم در هکتار به همراه بروموکسینیل+ ام سی پی آ به میزان یک لیتر در هکتار بهترین تیمار مخلوط از دو علف کش ذکر شده بود که با توجه به کارایی کنترل علف های هرز، درصد افزایش عملکرد ذرت (تا دو برابر) و حداقل خطر زیست محیطی (با توجه به کاهش مصرف علف کش) به عنوان برترین تیمار انتخاب گردید. این تیمار ضمن کنترل مناسب علف های هرز با طیف وسیعتر می تواند، برای مدیریت مقاومت علف های هرز به علف کش در مزارع ذرت استفاده شود، زیرا علف کش نیکوسولفورون+ریم سولفورون از خانواده ALS می باشد. کاربرد توأم این دو علف کش سبب تاخیر در بروز پدیده مقاومت علف های هرز پهن برگ ذرت به این دو علف کش گردید.

خرفه گیاهی بومی ایران است که به دلیل تحمل بالا به خشکی، شوری و فلزات سنگین، این گیاه را می توان به عنوان یک گیاه انباشتگر فلزات سنگین مورد توجه قرار داد. به منظور بررسی اثر فلزات سنگین نیکل و کادمیم بر رشد، عملکرد و سایر صفات زراعی گیاه دارویی خرفه، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل دو عاملی با 3 تکرار در بهار و تابستان سال 1391 به صورت گلدانی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد انجام شد. تیمارهای این آزمایش شامل سطوح مختلف نیکل ( 0، 20، 60 و 120 میلی گرم بر کیلو گرم خاک) و سطوح مختلف کادمیم (0، 5، 20 و 40 میلی گرم بر کیلو گرم خاک) بود. نتایج نشان داد که سطوح مختلف فلزات سنگین کادمیم و نیکل، تاثیر معنی داری بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی گیاه خرفه داشت و با افزایش غلظت، مقدار صفات ارزیابی شده به طور معنی‎داری نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. در دسته بندی میانگین ها در صفات وزن تر و خشک اندام هوایی و زیرزمینی، عصاره و میزان نیکل و کادمیم اندام هوایی و زیرزمینی، بیشترین میزان مربوط به گیاهان شاهد و پایین ترین میزان مربوط به گیاهان تحت تیمار با بالاترین سطوح آلودگی ترکیبی نیکل (120 میلی گرم بر کیلوگرم) و کادمیم (40 میلی گرم بر کیلوگرم) و نیز تیمار منفرد کادمیم (40 میلی گرم بر کیلوگرم) بود. بطور کلی اثر گذاری فلزات سنگین نیکل و کادمیم روی صفات مورد بررسی معنی دار بود که در این بین تاثیر کادمیم از نظر سمیت بیشتر بود. در مطالعه روند فنولوژیکی گیاه و دسته بندی دانکن در بین میانگین های صفات مورد بررسی نیز تیمار شاهد بالاتر از بقیه و سطوح آلودگی در گروه های مختلفی قرار گرفتند که به لحاظ مورد استفاده بودن، نیکل در سطوح پایین آلودگی، با تیمار شاهد در گروه آماری نزدیک یکدیگر قرار گرفتند. همچنین می توان اظهار داشت، فلزات سنگین از طریق تاثیر بر وزن خشک و تر روی درصد عصاره اثر منفی دارند.

به منظور بررسی تاثیر تنش شوری بر خصوصیات رشد و محتوای کلروفیل برگ در برنج، آزمایشی به صورت طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل 15 ژنوتیپ متفاوت برنج بود. از کلرید سدیم برای ایجاد تنش شوری در دو سطح صفر (شاهد) و 8 دسی زیمنس بر متر به همراه محلول غذایی یوشیدا در یک سیستم بسته استفاده شد. صفات مورد ارزیابی شامل وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام هوایی، طول ریشه و اندام هوایی، نسبت سدیم به پتاسیم، محتوای کلروفیل و سطح برگ بود. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده ها نشان داد که اختلاف بین ژنوتیپ ها و سطوح شوری برای کلیه صفات مورد بررسی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. با افزایش شوری در 8 دسی زیمنس بر متر طول ریشه، طول اندام هوایی، وزن خشک ریشه و اندام هوایی، سطح برگ و محتوای کلروفیل کاهش پیدا کرد، اما نسبت سدیم به پتاسیم افزایش یافت. تفاوت بین ژنوتیپ ها از نظر دو شاخص تحمل و تحمل به تنش برای همه صفات معنی دار بود. بنابراین این شاخص ها برای ارزیابی تحمل به تنش شوری برای ژنوتیپ های برنج در محیط تنش مناسب می باشند. بررسی همبستگی ساده بین صفات مورد مطالعه نشان داد که همبستگی بالا و معنی داری بین زیست توده و نسبت سدیم به پتاسیم در شوری 8 دسی زیمنس بر متر وجود داشت.

به منظور بررسی اثر اندازه بذر و منطقه تولید بر بنیه بذر بادام زمینی از آزمون هدایت الکتریکی و تراوش پتاسیم استفاده شد. این تحقیق در سال های 1389 تا 1391 در سه مزرعه بادام زمینی در شهرستان آستانه اشرفیه و آزمایشگاه زراعت دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. عامل اول مزرعه تولید بذر در سه منطقه (نقره ده و امشل و بندر کیاشهر) و عامل دوم نیز اندازه بذر در سه سطح ]بزرگ (بذرهای بیشتر از 1 گرم)، متوسط (بذرهای بین 0.8 گرم و 1 گرم) و کوچک (بذرهای کمتر از 0.8 گرم)[ بودند. نتایج نشان داد که اثر منطقه تولید، اندازه بذر و اثر متقابل آنها بر هدایت الکتریکی محلول مواد خارج شده از بذرها معنی دار بود. کمترین هدایت الکتریکی در بذرهای درشت تولید شده در امشل بدست آمد که حاکی از بنیه بالای بذرهای بزرگ تولید شده در منطقه امشل نسبت به سایر تیمارها بود. اثر اندازه بذر بر مقدار خروج پتاسیم نیز معنی دار بود که بذرهای بزرگ کمترین خروج پتاسیم از بذر بادام زمینی را نشان دادند و به تبع آن دارای بالاترین قدرت گیاهچه بودند. آزمون جوانه زنی استاندارد نیز اثبات کرد که بذرهای درشت تولید شده در منطقه امشل بیشترین قدرت گیاهچه را داشتند. تحلیل شبکه عصبی مصنوعی، مقدار کلسیم موجود در خاک را بسیار اثر گذار بر بنیه بذر بادام زمینی نشان داد. همچنین نتیجه دیگر این تحلیل مشخص نمود که اهمیت متغیرهای تاثیرگذار بر چگونگی طبقه بندی آزمودنی ها توسط شبکه به ترتیب هدایت الکتریکی بادام زمینی، منطقه تولید بذر، اندازه بذر و تراوش پتاسیم می باشند.