پژوهش های به زراعی(تنش های محیطی در علوم گیاهی)
سال:1393 | دوره:6 | شماره:3 |تعداد مقالات:6

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف فسفر بر عملکرد گیاه ذرت در خاک های شور منطقه اردبیل، آزمایشی با 10 سطح شوری (0.75، 1.20، 2.29، 3.30، 4.25، 5.11، 6.19، 8.80، 10.88 و 14.00 دسی زیمنس بر متر) و 5 سطح فسفر (0، 50، 100، 200 و 400 کیلوگرم در هکتار) از منبع فسفات دی آمونیوم به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در شرایط گلخانه ای در سال 1390 اجرا گردید. نمونه های خاک از 45 نقطه مختلف دشت زرناس اردبیل تهیه شد و پس از تعیین خصوصیات خاک، تعداد 10 نمونه با ویژگی ها و شوری مختلف برای انجام آزمایش انتخاب گردید. نتایج نشان داد که با افزایش میزان فسفر، ارتفاع گیاه، تعداد برگ، سطح برگ، شاخص کلروفیل برگ ها، وزن تر و خشک بخش هوایی و ریشه گیاه به طور معنی داری افزایش یافتند، در حالی که با افزایش غلظت شوری به طور معنی داری کاهش نشان دادند. اثر متقابل شوری و فسفر برای شاخص کلروفیل برگ، وزن تر و خشک اندام های هوایی و ریشه در سطح احتمال 1% معنی دار شد ولی اثر متقابل شوری و فسفر برای ارتفاع گیاه، تعداد و سطح برگ غیر معنی دار بود. کاربرد کود فسفره از طریق بهبود وضعیت تغذیه ای گیاه در شرایط شور، اثرات منفی تنش را کاهش و عملکرد گیاه ذرت را بهبود بخشید.

در این تحقیق 352 نمونه ژنتیکی از کلکسیون گندم نان بانک ژن گیاهی ملی ایران برای تحمل به تنش شوری مورد ارزیابی قرار گرفت. نمونه های ژنتیکی مذکور از 24 کشور دریافت شده بودند و در ایستگاه تحقیقاتی اردکان در استان یزد با EC خاک برابر 10 دسی زیمنس بر متر مورد مطالعه قرار گرفتند. بذر نمونه ها در قالب طرح آزمایشی آگمنت با سه رقم شاهد شامل کویر، روشن و ماهوتی کشت و با آب دارای EC برابر 12 دسی زیمنس بر متر آبیاری شدند. تعداد 12 صفت مورفولوژیکی و زراعی مطابق با دستورالعمل مرکز بین المللی ذخایر توارثی گیاهی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین ضریب تغییرات (31.27 درصد) متعلق به صفت تعداد پنجه بود. پنج صفت، تعداد دانه در سنبله، وزن صد دانه، تعداد گلچه درسنبلچه، تعداد گره ساقه و ارتفاع بوته، به عنوان متغیر مستقل، وارد مدل رگرسیون مرحله ای  شدند و 98 درصد از تغییرات وزن دانه سنبله را توجیه نمودند. بر اساس مقادیر مطلوب مولفه های اصلی و مقایسه با ارقام شاهد، تعداد 14 نمونه ژنتیکی به عنوان نمونه های برتر شناسایی شدند. روابط منشاء نمونه های ژنتیکی با استفاده از تجزیه خوشه ای مورد بررسی قرار گرفت و کشورهای مبداء در دو گروه تفکیک شدند. نتایج کلی تحقیق حاکی از وجود تنوع ژنتیکی مناسب در صفات ارزیابی شده بود و نشان داد که ژرم پلاسم گندم نان بانک ژن گیاهی ملی ایران به عنوان منبع ژنتیکی غنی برای تحمل به شوری، قابل بهره برداری می باشد.

هدف از این تحقیق بررسی اثر سطوح آبیاری و مقادیر نیتروژن و سیلیس بر عملکرد و محتوای نیتروژن برنج بود. آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی دشت ناز ساری در سال 1386 اجرا شد. آبیاری به عنوان عامل اصلی در دو سطح غرقاب دائم و تناوبی، مقادیر نیتروژن به عنوان عامل فرعی در چهار سطح 0، 46، 92 و 138 کیلوگرم در هکتار نیتروژن خالص و مقادیر سیلیس به عنوان عامل فرعی فرعی در دو سطح 0 و 500 کیلوگرم سیلیس خالص در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که انجام آبیاری غرقابی عملکرد بیولوژیک، غلظت نیتروژن کاه و وزن هزار دانه را افزایش داد. با انجام آبیاری تناوبی بر تعداد پنجه  در کپه و شاخص برداشت افزوده شد. بیشترین ارتفاع گیاه، تعداد پنجه در کپه، تعداد خوشه در متر مربع، تعداد کل خوشه چه، تعداد خوشه چه  پر در کپه و در نتیجه حداکثر عملکرد دانه، کاه و بیولوژیک به دست آمد. حداکثر مقدار نیتروژن دانه و کاه با مصرف 138 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد. حداکثر عملکرد دانه، عملکرد کاه و عملکرد بیولوژیک با مصرف 500 کیلوگرم سیلیس در هکتار تولید شد. بیشترین غلظت نیتروژن کاه در تیمار بدون مصرف سیلیس به دست آمد. اثر متقابل مقادیر نیتروژن و سیلیس فقط بر عملکرد کاه و غلظت نیتروژن دانه در سطح احتمال پنج درصد معنی داری بود. بنابراین، مصرف سیلیس موجب کاهش اثر منفی آبیاری دوره ای و مقادیر بالای مصرف نیتروژن شد.

به منظور بررسی اثر تاریخ کشت و میزان کود پتاسیم بر برخی ویژگی های زراعی و عملکرد اسانس گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.)، آزمایشی به  صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار  به اجرا در آمد. عامل اول تیمار کودی پتاسیم شامل: 40، 60 ،80 و 100 کیلوگرم در هکتار و عامل دوم تاریخ کشت شامل:=T1 پنج  فروردین و =T2بیست فروردین بود. صفات مورد بررسی در این تحقیق، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ در واحد سطح و عملکرد بیولوژیک در دو چین بودند. بر اساس نتایج به دست آمده، تاثیر کار برد کود پتاسیم بر عملکرد وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ در واحد سطح و عملکرد بیولوژیک در سطح 1% در چین اول و دوم معنی دار شدند. همچنین اثر ساده تاریخ کاشت بر وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، وزن خشک برگ در واحد سطح و عملکرد بیولوژیک در سطح 1% معنی دار گردیدند. نتایج مقایسه میانگین مربوط به عامل پتاس تایید نمود که کاربرد 60، 80 و 100 کیلوگرم پتاس به ترتیب منجر به افزایش6، 16 و 28 درصدی نسبت به تیمار 40 کیلوگرم در هکتار در چین اول و 7، 9 و 19 درصدی در چین دوم گردید.

به منظور بررسی اثرمحلول پاشی متانول و تنش خشکی بر عملکرد و برخی خصوصیات کمی و کیفی چغندرقند رقم رسول، آزمایشی به صورت کرت های یکبار خرد شده درقالب طرح بلوک های کامل تصادفی درسه تکرار در اردیبهشت سال 1392 درمزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحدکرج واقع در ماهدشت کرج به اجرا درآمد. عامل آبیاری در سه سطح شامل: آبیاری مطلوب (آبیاری پس از40% تخلیه رطوبتی قابل دسترس)، تنش ملایم (آبیاری پس از 60% تخلیه رطوبتی قابل دسترس) و تنش شدید ( آبیاری پس از70% تخلیه رطوبتی قابل دسترس) به عنوان عامل اصلی و محلول پاشی متانول در پنج سطح، شاهد (بدون محلول پاشی)، 7، 14، 21 و 28 درصدحجمی متانول به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. در این آزمایش صفات کمی و کیفی نظیر عملکرد ریشه، عملکرد شکرسفید، درصد ماده خشک ریشه، مقدار درصد قند، مقدار سدیم، پتاسیم و نیتروژن مضره، درصد قند ملاس، ضریب استحصال شکر سفید، کارایی مصرف آب، محتوای کلروفیل، محتوای نسبی آب و درصد قند قابل استحصال مورد ارزیابی قرار گرفتند. بین سطوح مختلف متانول اختلاف معنی داری در ضریب استحصال شکر سفید، عیار قند، قند قابل استحصال، کارائی مصرف آب و نیتروژن مضره مشاهده شد. بین سطوح آبیاری نیز اختلاف معنی داری در صفاتی مانند درصد قند، درصد قند قابل استحصال، ضریب استحصال شکر سفید، درصد قند ملاس، سدیم، کارائی مصرف آب، محتوای کلروفیل و درصد ماده خشک ریشه مشاهده شد. اثرات متقابل متانول و آبیاری بر صفاتی نظیر عملکرد ریشه و عملکرد شکر سفید معنی دار بود. سطح 21% حجمی متانول و آبیاری مطلوب 40%) تخلیه رطوبتی) به همراه کاربرد 7% حجمی متانول و تنش خشکی ملایم (65% تخلیه رطوبتی) بیشترین مقدار عملکرد ریشه را داشتند و بین این دو تیمار اختلاف معنی داری مشاهده نگردید.

به منظور ارزیابی و طبقه بندی صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک ژنوتیپ های گندم در دو شرایط بدون تنش و تنش خشکی 30 ژنوتیپ گندم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تکرار در ایستگاه تحقیقات دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز طی سال زراعی 92-1391 کشت شدند. سه تکرار به عنوان محیط بدون تنش و سه تکرار نیز به عنوان محیط تنش خشکی در نظر گرفته شد. ضرایب همبستگی عملکرد دانه در شرایط بدون تنش با صفات تعداد دانه در سنبله، عملکرد کاه، شاخص برداشت، طول پدانکل، تعداد روز تا رسیدگی فیزیولوژیک، عملکرد بیولوژیک، تعداد سنبلچه بارور در سنبله، طول سنبله و ارتفاع بوته و در شرایط تنش عملکرد دانه با عملکرد کاه، شاخص برداشت و عملکرد بیولوژیک همبستگی مثبت و معنی داری داشت که نشان دهنده همبستگی همسو می باشد. تجزیه به عامل ها بر اساس روش تجزیه به مولفه های اصلی و چرخش وریماکس نشان داد که چهار عامل اول در محیط بدون تنش روی هم رفته 80.9 درصد و در محیط تنش خشکی 81.3 درصد از تغییرات متغییرهای مورد بررسی را توجیه می نمایند. در محیط بدون تنش عامل اول 22.1 درصد از واریانس میان صفات را به خود اختصاص داده و نقش مهمی در توجیه تغییرات عملکرد دانه ایفا نمود. از این رو این عامل به عنوان عملکرد نام گذاری گردید. عوامل دوم، سوم و چهارم نیز در محیط بدون تنش 21.6، 20.9 و 16.2 درصد از تغییرات موجود بین صفات را توجیه نموده و به ترتیب به عنوان عوامل اجزای عملکرد دانه، وزن دانه، شاخص برداشت و ارتفاع نام گذاری شدند. در محیط تنش نیز عامل اول 23.3 درصد از واریانس موجود بین صفات را به خود اختصاص داده و نقش مهمی در توجیه تغییرات طول سنبله، تعداد سنبلچه بارور در سنبله و تعداد دانه در سنبله ایفا نمود. این عامل تحت عنوان اجزای عملکرد دانه نام گذاری گردید. عوامل دوم، سوم و چهارم 22.4، 22.1 و 13.3 درصد از تغییرات صفات را توجیه نموده و به ترتیب به عنوان عوامل ارتفاع، عملکرد و فنولوژی گیاه نام گذاری شدند. به طور کلی نتایج نشان داد، اکثر صفاتی که همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه دارند، با افزایش هر کدام از آن ها، عملکرد بهبود می یابد.