پژوهش های به زراعی(تنش های محیطی در علوم گیاهی)
سال:1389 | دوره:2 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی تاثیر منابع و سطوح مختلف نیتروژن بر خصوصیات زراعی سورگوم علوفه ای آزمایشی مزرعه ای در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک انجام گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل سه منبع نیتروژن شامل اوره، سولفات آمونیوم و آمونیاک مایع و سه سطح نیتروژن شامل 125، 250 و 375 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و آمونیاک مایع در سه سطح 18 لیتر، 27 لیتر و 36 لیتر در هکتار در نظر گرفته شد. صفات مورد مطالعه شامل: ارتفاع بوته، تعداد پنجه، ارتفاع پنجه، تعداد برگ در بوته، عملکرد علوفه تر و عملکرد علوفه خشک در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد اثر منابع و سطوح مختلف نیتروژن بر تمامی صفات مورد بررسی معنی دار بود، همچنین اثر سطوح مختلف نیتروژن نیز بر تمامی صفات مورد بررسی اثر معنی دار داشت. اثرات متقابل منابع و سطوح نیتروژن نیز بر تمامی صفات مورد بررسی معنی دار گردید. با توجه به نتایج این آزمایش، آمونیاک مایع به دلیل تاثیر در تولید بیشترین عملکرد ماده خشک به میزان 27.9 تن در هکتار و 63.7 تن در هکتار علوفه تر و همچنین 27 لیتر آمونیاک مایع در هکتار به دلیل تاثیر در افزایش عملکرد علوفه قابل توصیه می باشد.در این بررسی آمونیاک مایع به دلیل تاثیر بر عملکرد نهایی محصول نتایج بهتری نسبت به منابع اوره و سولفات آمونیوم داشت.

به منظور مطالعه روابط بین عملکرد دانه و برخی از صفات زراعی در کلزا تحت شرایط تنش خشکی، ده رقم کلزا مورد بررسی قرار گرفتند. ارقام مورد بررسی در قالب طرح اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 89- 1388 کشت و ارزیابی شدند. فاکتور اصلی شامل آبیاری مطلوب و تنش، فاکتور فرعی نیز شامل ارقام مورد بررسی بودند. در تجزیه واریانس تفاوت بین شرایط آبیاری برای تمامی صفات بجز شاخص برداشت و تعداد روز تا 50 درصد گلدهی معنی دار بود. تفاوت بین میانگین تیمارها برای تمامی صفات بجز تعداد شاخه فرعی معنی دار بود. اثر متقابل محیط و رقم برای هیچکدام از صفات معنی دار نبود. در شرایط تنش خشکی بیشترین میزان عملکرد دانه مربوط به ارقام لیکورد، ساری گل و RGS003 به ترتیب به میزان 2878.88، 2426.54، 2012.00 کیلوگرم در هکتار بود. صفات ارتفاع بوته، تعداد غلاف در ساقه فرعی، تعداد روز تا 50 درصد گل دهی، عملکرد دانه در بوته و تعداد غلاف در ساقه اصلی بیشترین همبستگی و تاثیر را بر عملکرد دانه داشتند. در تجزیه به عامل ها چهار مولفه اصلی اول 76.78 درصد از واریانس کل را توجیه نمودند. مولفه اول بیشترین اثر مثبت را با وزن هزار دانه و بیشترین اثر منفی را با تعداد دانه در غلاف داشت. این مولفه به عنوان فاکتور وزن دانه نامگذاری شد. در مولفه دوم تعداد غلاف در ساقه اصلی و فرعی بیشترین اثر مثبت و تعداد روز تا 50 درصد گل دهی بیشترین اثر منفی را داشتند و این عامل به نام تعداد غلاف نام گذاری شد. در مولفه سوم صفت عملکرد دانه در هکتار و تعداد دانه در غلاف بیشترین اثر مثبت و شاخص برداشت بیشترین اثر منفی را داشتند و این عامل فاکتور عملکرد نام گذاری شد.

به منظور بررسی تاثیر سطوح مختلف شوری به همراه باکتری های محرک رشد بر عملکرد و اجزاء عملکرد جو، آزمایشی به صورت گلخانه ای درمزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واقع در ماهدشت در سال زراعی 1389-1388 به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تکرار انجام گرفت. فاکتور اول غلظت شوری با استفاده از کلرید سدیم در چهارسطح (0، 50، 100، 150 میلی مولار) و فاکتور دوم چهار سطح سویه باکتری شامل شاهد، ازتو باکتر، آزوسپریلیوم و مخلوط دوباکتری آزوسپیریلیوم، ازتوباکتر بود. بذرهای جو رقم نصرت پس از تلقیح با سویه های مورد نظر در گلدان هاکاشته شدند. در طول دوره رشدگیاه، رطوبت گلدانها با اضافه کردن آب در حد ظرفیت مزرعه نگهداری شدند. شاخص های رشدگیاه شامل ارتفاع بوته، طول پدانکل، طول سنبله، وزن سنبله، تعداد سنبله، تعداد دانه درهر سنبله، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، بیوماس وشاخص برداشت تعیین شدند. نتایج به دست آمده نشان داد، اثر تیمار شوری بر صفت طول پدانکل در سطح احتمال 1% معنی دار شد و اثر متقابل تیمار شوری و باکتری بر صفات وزن سنبله، تعداد سنبله، تعداد دانه در هرسنبله، عملکرد دانه، بیوماس و شاخص برداشت در سطح احتمال 1% معنی دار و در ارتفاع بوته، طول سنبله و وزن هزار دانه درسطح احتمال 5% معنی دار شدند. در صفت عملکرد دانه بیشترین عملکرد مربوط به تیمار s1b3 (شاهد، مخلوط دو باکتری) به مقدار 2.64 گرم در واحد سطح گلدان بود که نسبت به تیمارشاهد (s1b4) 20% افزایش عملکرد دانه مشاهده گردید و کمترین عملکرد دانه مربوط به تیمار s1b1 (شاهد، ازتوباکتر) به مقدار 1.53 گرم در واحد سطح گلدان بود که نسبت به تیمار شاهد ( s 1 b 4) 31% کاهش یافت. تنش شوری باعث کاهش عملکرد دانه می شود و استفاده از ازتوباکتر و آزوسپیریلیوم به افزایش عملکرد دانه درگیاه جو در این شرایط کمک می کند.

به منظور بررسی تاثیر ماده شیمیایی نفتالین استیک اسید (NAA) بر افزایش کارایی تثبیت نیتروژن، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه نخود ایرانی (Cicer arietinum L.)، آزمایشی گلدانی به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در گلخانه آموزشی- تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه در سال زراعی 90-1389 انجام گرفت. در این آزمایش فاکتور اول شامل 2 رقم نخود ایرانی (ارقام هاشم و 1261) و فاکتور دوم شامل سطوح مختلف کاربرد NAA (صفر به عنوان شاهد، 0.025 و 0.05 میلی مولار) به صورت تیماردهی گیاه مد نظر قرار گرفت. نتایج آزمایش نشان داد که استفاده از نفتالین استیک اسید در سطح 0.05 میلی مولار افزایش معنی داری بر عملکرد دانه نسبت به دو سطح دیگر این عامل داشت. افزایش عملکرد بیشتر از طریق افزایش در وزن تک دانه و همچنین افزایش تعداد غلاف ها از طریق تولید شاخه های فرعی بوده است، به صورتی که تعداد دانه در بوته که بیشتر از عوامل ژنتیکی تاثیر می پذیرد نیز در این آزمایش تفاوت معنی داری را نشان داد. احتمالا NAA از طریق افزایش رشد ریشه ها و در نتیجه افزایش تعداد و میزان فعالیت گره های تثبیت کننده نیتروژن نه تنها میزان فعالیت این گره ها را افزایش داد، بلکه باعث افزایش توانایی جذب مواد غذایی در ریشه ها نیز گردید، همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که واکنش مثبت رقم هاشم در تقابل استفاده از نفتالین استیک اسید بیشتر از رقم 1261 بوده است.

به منظور بررسی تاثیر کاربرد مایکوریزا و سودوموناس در سطوح مختلف فسفر بر عملکر د و اجزای عملکرد آفتابگردان، آزمایشی در سال 1389 در مرکز تحقیقات علمی و پژوهشی دانشگاه آزاد تاکستان انجام گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در 4 تکرار به اجرا در آمد. فاکتورهای آزمایش شامل کاربرد فسفر در سه سطح (0، 50 و 100 کیلوگرم در هکتار)، مایکوریزا در دو (سطح کاربرد و عدم کاربرد) و سودوموناس در دو سطح (کاربرد و عدم کاربرد) بودند. نتایج بدست آمده مشخص نمود که با افزایش مصرف فسفر و کاربرد مایکوریزا، وزن خشک گیاه و عملکرد دانه به ترتیب (654.75 گرم، 4300 کیلو گرم و 555.52 گرم، 4283 کیلو گرم در هکتار) و نیز ارتفاع ساقه و وزن صد دانه به طور معنی دار افزایش یافت. همچنین کاربرد سودوموناس سبب افزایش وزن خشک گیاه (591.36 گرم) گردید ولی بر سایر صفات تاثیر معنی دار نداشت. همچنین اثرات متقابل فسفر و مایکوریزا بر ارتفاع ساقه، عملکرد دانه (4656 کیلوگرم در هکتار) و وزن خشک (731.58 گرم) گیاه معنی دار بود. در بین صفات فقط وزن خشک گیاه (908.77 گرم) تحت تاثیر اثرات متقابل سه گانه قرار گرفت. بنابراین با توجه به نتایج بدست آمده می توان گفت که کاربرد مایکوریزا همراه با مصرف سطح سوم فسفر بر اکثر صفات مورد بررسی اثر افزایشی داشته و به عنوان تیمار برتر معرفی می شود.

به منظور بررسی تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم سویا به عنوان کشت دوم در تابستان سال 1388 آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی هواشناسی کشاورزی خرم آباد به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. ارقام مورد استفاده سویا (M7, M9, LODA) و تیمارهای تاریخ کاشت شامل 31 خرداد، 9 تیر و 19 تیر بود. نتایج نشان داد که اثر تاریخ کاشت بر صفات تعداد دانه در بوته، وزن غلاف، وزن هزاردانه، عملکرد دانه، درصد پروتئین، عملکرد روغن و عملکرد پروتئین در سطح احتمال 1% معنی دار شد و بر صفات تعداد غلاف در بوته، درصد روغن و شاخص برداشت تاثیر معنی داری نداشت. تاریخ کاشت های 31 خرداد از نظر صفاتی همانند تعداد غلاف در کل بوته، تعداد دانه در بوته و عملکرد دانه بالاترین مقدار را به خود اختصاص دادند در حالی که تاریخ کاشت های سوم (19 تیر) بیشترین وزن هزار دانه را دارا بوند ولی از نظر سایر صفات کاهش قابل توجهی نشان دادند. نتایج این آزمایش بیانگر این موضوع بود که رقم LODA در تاریخ کاشت 31 خرداد مناسبترین رقم و تاریخ کاشت سویا در منطقه خرم آباد است و در صورت تاخیر در کاشت بهتر است از رقم M7 استفاده شود.

تنش های محیطی از مهم ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد محصولات کشاورزی در سطح جهان محسوب می شوند. اغلب گیاهان در طول دوره رشد خود در معرض دوره های کمبود آب در خاک و اتمسفر قرار می گیرند. پاسخ گیاهان به کمبود آب پیچیده است و تغییراتی سازگار و یا مضر در گیاه به وجود می آورد که در شرایط مزرعه این پاسخ ها می تواند با هم و یا در خلاف هم اثرات تحمیل شونده تنش را کاهش دهد. به منظور بررسی برخی از این تغییرات، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار به اجرا در آمد که در آن آبیاری به عنوان عامل اصلی در دو سطح (آبیاری مطلوب و تنش خشکی) و ژنوتیپ های لوبیا سفید در سه سطح (دانشکده، شکوفا و G11867) در نظر گرفته شد که بر اساس شاخص های مورفولوژیکی به ترتیب به عنوان حساس، نیمه متحمل و متحمل دسته بندی شده بودند. در مرحله 50% گل دهی نمونه برداری انجام شد و میزان قندهای محلول، محتوای نسبی آب، کلروفیل و عناصر سدیم و پتاسیم اندازه گیری گردید. نتایج آزمایش نشان داد که غلظت قندهای محلول، کلروفیل و یون پتاسیم در اثر تنش خشکی افزایش و محتوای نسبی آب و یون سدیم کاهش یافت. ژنوتیپ متحمل G11867 بیشترین میزان کلروفیل، قندهای محلول و یون سدیم را دارا بود. ژنوتیپ حساس دانشکده از بیشترین میزان یون پتاسیم و محتوای نسبی آب برگ برخوردار بود.

به منظور بررسی واکنش زراعی و فیزیولوژیکی دو رقم گندم به اسید سالیسیلیک در شرایط تنش کمبود آب، آزمایشی در سال زراعی 89-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. عوامل مورد بررسی شامل آبیاری در سه سطح: آبیاری کامل (شاهد)، قطع آبیاری در مرحله شیری و قطع آبیاری در مرحله خمیری شدن دانه به عنوان عامل اصلی و مصرف سالیسیلیک اسید در دو سطح: مصرف 1 میلی مولار و عدم مصرف و دو رقم گندم الوند و شهریار به صورت فاکتوریل به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد.، نتایج تحقیق نشان داد با قطع آبیاری در مرحله شیری و خمیری دانه محتوی نسبی آب برگ و عملکرد دانه کاهش و نشت یونی افزایش یافت. قطع آبیاری در مرحله شیری و خمیری دانه عملکرد دانه را به ترتیب 24% و 15% کاهش داد. مصرف اسید سالیسیلیک در شرایط آبیاری مطلوب، قطع آبیاری در مرحله شیری و خمیری دانه عملکرد دانه را به ترتیب 7.2، 7 و 8.7 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. بیشترین عملکرد دانه معادل 3698 کیلوگرم در هکتار از تیمار آبیاری مطلوب، مصرف سالیسیلیک اسید و رقم الوند حاصل شد. در شرایط قطع آبیاری بیشترین عملکرد دانه معادل 3378 کیلوگرم در هکتار از اثر متقابل تیمار قطع آبیاری در مرحله خمیری، مصرف سالیسیلیک اسید و رقم شهریار بدست آمد. لذا در شرایط کم آبی می توان با کشت رقم شهریار و مصرف اسید سالیسیلیک به نتیجه قابل قبول دست یافت.