فیزیولوژی محیطی گیاهی
سال:1392 | دوره:8 | شماره:ویژه نامه |تعداد مقالات:10

نوع کاربری اراضی و مدیریت آنها، نقش مهمی در توان ترسیب کربن اکوسیستم دارد. تبدیل دیم زارهای کم بازده کشت یکساله به مراتع دست کاشت (مراتع مصنوعی) نوعی اقدام مدیریتی در جهت حفظ منابع پایه اکولوژیکی می باشد. به منظور بررسی نقش این نوع مدیریت اراضی و تاثیر آن در توان ترسیب کربن پایدار، دو اکوسیستم دیم زار و مرتع مصنوعی در حوزه آبخیز میدان در شهرستان اسفراین انتخاب گردید. سپس از کلیه اجزای سهیم در ترسیب پایدار شامل زیست توده زیرزمینی یونجه چندساله رقم قره یونجه در اکوسیستم مرتع مصنوعی و همچنین خاک و لاشبرگ در هر دو اکوسیستم، نمونه برداری و میزان کربن آلی ترسیب شده محاسبه گردید. نتایج نشان داد که میزان ترسیب کربن آلی در دو اکوسیستم در دو بخش خاک و لاشبرگ، دارای اختلاف معنی دار (P£0.01) و در اکوسیستم مرتع مصنوعی به ترتیب 1.55 و 1.62 برابر اکوسیستم دیم زار یکساله بود. همچنین این نوع مدیریت اراضی، توان ترسیب کربن پایدار در بخش زیست توده را از مقدار صفر به 37.87 تن در هکتار ارتقاء داد. بنابراین به نظر می رسد که استقرار اکوسیستم مرتع مصنوعی به جای اکوسیستم کشت دیم یکساله، بتواند علاوه بر حفظ منابع پایه اکولوژیکی، باعث افزایش معنی دار توان ترسیب کربن پایدار اکوسیستم نیز گردد.

این تحقیق از خرداد تا مهرماه 1391در آزمایشگاه علوم باغبانی دانشگاه آزاد واحد گرمسار به منظور یافتن تیماری جهت افزایش عمر ماندگاری توت فرنگی (Fragaria annanasa) انجام گرفت. برای این منظور میوه های توت فرنگی از گلخانه ای واقع در منطقه هشتگرد تهیه شدند و سریعا به آزمایشگاه انتقال داده شدند. در این راستا تاثیر غلظت های مختلف اسپرمین شامل صفر، 0.5، 1، 2 و 4 میلی مولار را بر عمر پس از برداشت میوه توت فرنگی رقم کاماروسا بررسی شد. میوه ها در محلو ل های مورد نظر به مدت 5 دقیقه غوطه ور شده و پس از خشک شدن به سردخانه با دمای 5 درجه منتقل شدند. در روزهای اول، چهارم، هشتم و دوازدهم پس از شروع انبارداری، سفتی بافت، مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتراسیون، pH آب میوه، کیفیت میوه و عمر انبارمانی اندازه گیری شد. استفاده از اسپرمین به طور معنی داری باعث افزایش عمر انباری و سایر صفات کیفی میوه توت فرنگی شد، به طوری که میوه های شاهد 7 روز عمر انباری داشتند، درحالی که میوه های غوطه ور شده در محلول 2 میلی اسپرمین، تا روز چهاردهم هنوز قابل عرضه به بازار بودند. استفاده از اسپرمین به طور معنی داری باعث حفظ سایر صفات کیفی میوه و به طور معنی داری از نرم شدن میوه طی انبارداری جلوگیری نمود. کمترین کیفیت میوه در تیمار شاهد بود به تدریج با افزایش غلظت پلی آمین تا 2 میلی مولار کیفیت و عمر پس از برداشت میوه ها افزایش یافت و با افزایش بیشتر به 4 میلی مولار کاهش مشاهده گردید. در مقایسه بین پلی آمین های مورد آزمایش اسپرمین نتایج ضعیف تری از خود نشان داد.

شیرین بیان یکی از مهمترین گیاهان مورد استفاده در درمان و پیشگیری از بیماری های دستگاه گوارش محسوب می گردد. به منظور بررسی خصوصیات فنوتیپی و میزان ماده موثره در مناطق آبادان و خرمشهر، در آذرماه 1388 ریشه های شیرین بیان از 4 منطقه شامل حاشیه بهمنشیر (منطقه 1)، حاشیه اروند رود (منطقه 2) و حد فاصل منطقه1  و  2(منطقه 3) واقع در شهرستان آبادان و جزیره مینو (منطقه 4) از توابع شهرستان خرمشهر جمع آوری شدند. در نهایت صفات فنوتیپی و درصد اسید گلیسیریزیک موجود در ریشه های شیرین بیان مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان دهنده بیشترین میزان اسید گلیسیریزیک در نمونه های جمع آوری شده از منطقه 3 و کمترین میزان اسید گلیسیریزیک به ترتیب در نمونه های جمع آوری شده از منطقه 1 و 4 بود. میزان اسید گلیسیریزیک گیاهان جمع آوری شده از منطقه 3 بیشتر از حد ذکر شده در فارماکوپه آمریکایی بود. بنابراین گیاهان این منطقه از کیفیت مناسبی جهت استفاده در صنعت داروسازی یا صادرات برخوردار می باشند.

گیاه گل نرگس از قدیمی ترین گل های زینتی بومی ایران است. با وجود قدمت زیاد گل نرگس، در زمینه بررسی تکوینی و فراساختاری آن تاکنون تحقیق زیادی صورت نگرفته است. در پژوهش حاضر، با استفاده از روش های سلول شناختی از اندام های زایشی این گیاه (بساک و تخمدان) برش میکروتومی تهیه شد. بدین منظور تعدادی غنچه گل نرگس در ابعاد مختلف در فیکساتور FAA تثبیت شد. نتایج حاصل از مشاهدات میکروسکوپی اندام های زایشی نشان دهنده تخمدان سه برچه سه خانه و تمکن محوری بود. در بررسی های تکوینی بساک هم وجود لایه گذر و چهار کیسه گرده در مقطع بساک جوان و نبود لایه گذر و وجود خانه گرده در بساک بالغ و ترشحی و آمیبی بودن لایه تاپی بوده است. در بررسی های فراساختاری دانه های گرده به وسیله میکروسکوپ الکترونی SEM مشبک بودن سطح اگزین، بیضوی و تک شیاری بودن و ابعاد گرده ها تشخیص داده شد.

گلپر ایرانی گیاهی علفی، چند ساله و معطر می باشد، این گیاه دارای ارزش اقتصادی، دارویی و غذایی فراوانی است. عدم جوانه زنی مطلوب بذرهای گلپری از جمله مشکلات عمده این گیاه است. به منظور بررسی اثر تیمار دمائی و ارتفاع از سطح دریا بر جوانه زنی بذر گلپر ایرانی، بذور این گونه از ارتفاعات 1700، 2200، 2700 متر از سطح دریا واقع در منطقه کجور جمع آوری و به آزمایشگاه مرکز بذر جنگلی خزر انتقال داده شد. پس از خالص سازی های اولیه ابتدا میزان رطوبت و وزن هزار دانه، سپس سرعت و درصد جوانه زنی بذر در هر ارتفاع با دو تیمار دمائی سرد و تیمار دمائی گرم و سرد تعیین شد. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری در وزن هزار دانه و رطوبت بذر گلپر ایرانی در ارتفاعات مختلف وجود داشت. با افزایش ارتفاع از سطح دریا، سرعت و درصد جوانه زنی بذر در هر دو تیمار دمائی کاهش یافت، به طوری که بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی بذر مربوط به ارتفاع 1700 متر از سطح دریا بود. بین دو تیمار دمائی نیز اختلاف معنی داری از نظر آماری وجود داشت و بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی بذر از تیمار دمائی سرد به دست آمد. نتایج این مطالعه نشان داد می توان تیمار دمائی سرد را به عنوان تیماری مناسب جهت افزایش درصد و سرعت جوانه زنی بذر گونه گلپر ایرانی توصیه نمود.

تحقیق حاضر در سال 1386در بندرعباس و بندرلنگه در استان هرمزگان صورت گرفت. در هر منطقه دو ترانسکت در نظر گرفته شد و نمونه برداری در چهار فصل از ماکروجلبک با کوادرات 0.5×0.5 مترمربع در سه تکرار انجام گرفت. نمونه های ماکروجلبکی شناسایی و توده زنده آنها تعیین شد. در مجموع 24 جنس و گونه ماکروجلبک، شامل 9 جنس و گونه جلبک سبز و قرمز و 6 جنس و گونه از جلبک های قهوه ای شناسایی شد. توده زنده ماکروجلبکی در بندرلنگه با بندرعباس دارای اختلاف معنی دار بود (P£0.05). در بندرعباس در تمام طول سال جلبک های سبز و در بیشتر مواقع Cheatomrpha gracilis غالب منطقه بود و در بندرلنگه در فصل بهار جلبک قرمز Gracilaria arcuata بیشترین توده زنده را داشت. جنس Padina در فصل پاییز و جلبک قهوه ای Colpomenia sinuosa گونه غالب در فصل زمستان در بندرلنگه بود. در بندرلنگه بیشترین توده زنده در فصل بهار مربوط به جلبک های قرمز با میانگین حدود 712 گرم در مترمربع بود. در فصل تابستان و پاییز جلبک های سبز به ترتیب با متوسط 1255 و 967 گرم در مترمربع در بندرعباس و در زمستان جلبک های قهوه ای در بندرلنگه با میانگین حدود 5799 گرم در مترمریع بیشترین توده زنده را داشتند.

.Satureja hortensis L گیاهی است یکساله متعلق به تیره Lamiaceae که دارای خواص دارویی متعددی می باشد. با توجه به خواص دارویی این گیاه و متداول شدن کشت آن به صورت زراعی در سال های اخیر این تحقیق به منظور تعیین درصد ترکیبات شیمیایی اسانس گیاه Satureja hortensis L. در دو مرحله فنولوژیک رویشی و زایشی و همچنین در شرایط مزرعه در منطقه نهاوند انجام گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که میزان توتال اسانس گیاه در دو مرحله فنولوژیک مورد بررسی و زراعی به ترتیب 0.5، 0.4 و 0.4 درصد (v/w) بود. همچنین برای مرحله رویشی 25، برای مرحله زایشی 22 و در شرایط زراعی 13 ترکیب شناسایی گردید و از نظر نوع ترکیبات اصلی اسانس گیاه، تفاوت قابل توجهی در دو مرحله رویشی و زایشی وجود نداشت، ولی تحت شرایط زراعی اختلاف معنی داری در ترکیبات وجود دارد، چنانچه در شرایط زراعی ترکیب Carvacrol با 45.98% بیشترین مقدار را به خود اختصاص داده است و به طور کلی فاقد Thymol می باشد، در صورتی که در شرایط رویشگاه، Thymol اولین ترکیب اصلی اسانس گیاه است. ضمن اینکه در شرایط زراعی ترکیب a-Terpinene جزو سه ترکیب اول اسانس می باشد، در صورتی که مقدار آن در شرایط رویشگاه کمتر از حالت زراعی است.

منطقه جبال بارز با وسعت تقریبی 10000 هکتار در جنوب شرقی ایران و در جنوب شهرستان جیرفت واقع شده است. محدوده ارتفاعی آن از سطح دریاها آزاد حدود 1800 تا 2700 متر و میزان متوسط بارندگی سالانه آن 140 میلی متر می باشد. بررسی به عمل آمده از فلور منطقه نشان می دهد که در منطقه مورد مطالعه 56 خانواده، 235 گونه و تحت گونه ای و 180 جنس وجود دارد که 31 گونه آن انحصاری ایران می باشند. بزرگترین خانواده ها از لحاظ تعداد گونه ها Asteraceae با 39 گونه (17 درصد)، Papillionaceae با 25 گونه (11 درصد)، Poaceae با 19 گونه (8.3 درصد) و Lamiaceae با 17 گونه (7.4 درصد) است. از نظر شکل زیستی 36.2 درصد تروفیت، 28.8 درصد همی کریپتوفیت، 15.7 درصد فانروفیت، 13.1 درصد کامفیت، 6.6 درصد ژئوفیت، 1.3 درصد کریپتوفیت و 0.4 درصد هلیوفیت هستند. از نظر عناصر رویشی منطقه 52 درصد عنصر ایرانی - تورانی 12.2 درصد ایرانی تورانی و صحرا سندی 10.5 درصد چند ناحیه ای و 7.4 درصد صحرا - سندی، 5.7 درصد جهان وطنی و 12.2 درصد باقیمانده مربوط به سایر عناصر می باشد. با بررسی گونه های نادر و در معرض خطر انقراض بر اساس وسعت رویشگاه، درجه تخریب و داده های به دست آمده فقط سه نوع شدت در منطقه تشخیص داده شد که عبارتند از: LR = گونه های در معرض خطر کمتر (29 عدد)، VU = گونه های آسیب پذیر (7 عدد) و DD = گونه های باکمبود داده (اطلاعات ناقص) (3 عدد). درصد بالای تروفیت ها که دوره رشد آن ها بسیار کوتاه است و در زمان بارندگی می باشد، نشان دهنده اقلیم بیابانی و نیمه بیابانی است. همچنین درصد بالای همی کریپتوفیت ها شرایط سخت زیستی را نشان می دهد که این شرایط با وضعیت اقلیمی منطقه نسبتا خشک و کوهستانی انطباق دارد.

بیماری زنگ زرد یکی از بیماری های مهم گندم در ایران است که در سال های شیوع می تواند خسارت قابل توجهی به محصول وارد آورد. در این تحقیق، تعداد 64 لاین هاپلوئید مضاعف حاصل از روش حذف کروموزومی تلاقی گندم و ذرت نسبت به بیماری زنگ زرد مورد بررسی قرار گرفتند. به منظور تعیین مقاومت در مرحله گیاهچه ای نسبت به عامل بیماری زنگ زرد نسبت به پاتوتیپ70E34A+  در شرایط گلخانه، در مرحله یک تا دو برگی، گیاهچه ها مایه زنی شدند. گلدان ها در دمای 15 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 90 درصد و تناوب نوری 12 ساعت تاریکی و 12 ساعت روشنایی در گلخانه نگهداری شدند. بعد از 17-15 روز، از تیپ آلودگی بر اساس مقیاس 9-0 یادداشت برداری گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که از مجموع 64 لاین مورد ارزیابی، تعداد 20 لاین دارای واکنش مقاومت و بقیه لاین ها دارای واکنش هایی از نیمه مقاوم تا حساس نسبت به عامل بیماری زنگ زرد بودند. مقاومت به وسیله تیپ آلودگی، دوره کمون، اندازه جوش ها و تراکم جوش ها اندازه گیری گردید. تجزیه واریانس برای تمام صفات، تفاوت معنی داری بین ژنوتیپ ها نشان داد.

در پژوهش حاضراثرات ناشی از میدان الکترومغناطیسی 15:B و 23 با فرکانس 50 Hz به مدت 5 ساعت بر روی دو گونه گلسنگ Xanthoria parietina و Lepraria lobificans طی 3 روز متوالی مورد مطالعه قرار گرفت و برخی از فعالیت های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی در این تنش بررسی گردید و میزان تغییرات آنها نسبت به شاهد نشان داده شد. محتوای پروتئین در گونه X. parietina و L.lobificians در تنش 15 MT نسبت به نمونه تحت تنش در 23 mT افزایش یافت. غلظت پرولین در گونه X. parietina در تنش mT 23 افزایش یافت، اما در گونه L. lobificians غلظت پرولین در شاهد نسبت به هر دو تنش 15 و 23 mT بیشتر گردید. محتوای قندهای محلول در هر دو گلسنگ در تنش های حاصل از میدان الکترومغناطیسی نسبت به شاهد کاهش یافت. نتایج بدست آمده در این مطالعه نشان داد که دوره های متفاوت از فرکانس50 Hz  موجب اختلافات معنی داری بر خصوصیات فیزیولوژیکی در گلسنگ ها می شود.