مطالعات زبان و ترجمه (دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد)
سال:1391 | دوره:45 | شماره:3 |تعداد مقالات:6

برای یافتن و معرفی معیارهای ارزیابی کیفیت ترجمه مدرسان ترجمه بر اساس نظر دانشجویان در دانشگاه های ایران، در پژوهشی توصیفی تلاش شد تا نظرها، اظهارات، و بازخورد دانشجویان درمقابل رویکردهای ارزیابی مدرسان ترجمه بررسی شود. این پژوهش با برگزاری چهار مصاحبه گروهی و با نمونه ای کیفی شامل دانشجویان مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد رشته مترجمی زبان انگلیسی انجام شد. با تحلیل داده های به دست آمده از مصاحبه های گروهی، نظرها و بازخورد دانشجویان بررسی شد و سپس، میزان تفاوت و شباهت رویکرد مدرسان ترجمه ایران با مدل ها و رویکردهای ارزیابی که نظریه پردازان بین المللی ارزیابی ترجمه ارائه کرده اند، بررسی گردید. یافته های حاصل از مصاحبه گروهی با دانشجویان رشته مترجمی زبان انگلیسی، برطبق شیوه تحلیل داده های کیفی نظریه داده بنیاد، کدگذاری و تحلیل شدند. یافته های حاصل نشان داد بر اساس اظهارات دانشجویان، رویکرد مدرسان ترجمه ایرانی تا حد زیادی با معیارهای ارزیابی کیفیت ترجمه که نظریه پردازان بین المللی ارزیابی کیفیت ترجمه معرفی کرده اند، مطابقت می کند.

در این مقاله سعی بر آن است تا با بهره گیری از رویکرد تحلیلیِ نشانه معناشناسی ادبیات، به بررسی نحوه حضورکنشگران و نوع بودش آن ها در جریان شکل گیری معنا بپردازیم. در این مطالعه، به بررسی داستان «داش آکل» از صادق هدایت خواهیم پرداخت. این داستان، حول محور شخصیت کانونی داش آکل و کنش های او در محیط پیرامونش شکل می گیرد. درواقع، کنشگر در طول داستان دچار بحران هایی می شود که ناگزیر به ترک وضعیت قبلی یا به عبارت دیگر، نفی آن وضعیت برای رسیدن به موقعیتی جدید می گردد. هدف اصلی از نگارش این مقاله، بررسی روند حضور و حرکت کنشگران اصلی داستان داش آکل بر اساس نظریه نشانه معناشناسی بودشی است. در این نظریه، کنشگر به دلیل احساس خلا در زندگی با خروج از دازاین (این بودگی)، وضعیت موجود را نفی می کند و درنتیجه، این نفی به سوی نوعی وضعیت ایجابی پیش می رود. هدف از انجام این پژوهش، بررسی کارکرد بودشی نفی و ایجاب در گفتمان داش آکل با هدف تبیین شرایط تولید معنا و عبور از بحران حضور است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که چگونه نفی و ایجاب به عنوان دو عنصر مهم گفتمانی در شکل گیری فرایند بودشی گفتمان اثرگذار هستند؟

طبق تعریف سرفصل آموزشی مصوب مقطع کارشناسی ارشد رشته مطالعات ترجمه، یکی از اهداف عمده این دوره تربیت مترجمانی است که بتوانند نیاز روزافزون کشور به تبادل اطلاعات با کشورهای دیگر را برآورده سازند. شناخت عناصر فرهنگی یکی از ابزارهای مهم موفقیت مترجمان در این امر خطیر است. مترجمان باید علاوه بر ویژگی های زبانی، با ویژگی های فرهنگی زبان مبدا و زبان مقصد و نیز روش های ترجمه عناصر فرهنگی آشنایی کافی داشته باشند. در این مقاله به بررسی این مطلب می پردازیم که آیا در سرفصل مصوب رشته مطالعات ترجمه در مقطع کارشناسی ارشد، به نقش فرهنگ در ترجمه توجه کافی شده است و آیا در این سرفصل دروسی تعریف شده اند که به طور مستقیم به مطالعه فرهنگ و نقش عناصر فرهنگی در ترجمه و شیوه ترجمه آن ها بپردازند. علاوه براین، نظرهای دانشجویان این رشته درباره سرفصل و همچنین عملکرد آن ها در ترجمه عناصر و اصطلاحات فرهنگی نیز بررسی شده است. تحلیل محتوای سرفصل مصوب رشته مطالعات ترجمه نشان داد که تنها دو درس با عنوان «شناخت عناصر فرهنگی در دو زبان» و «فرهنگ و جامعه شناسی در ترجمه»، به عنوان دو درس اختیاری برای آشنایی دانشجویان با عناصر فرهنگی درنظر گرفته شده اند؛ اما ازمیان ده دانشگاه بررسی شده در این پژوهش، تنها دو دانشگاه یکی از این دو درس را به عنوان دروس اختیاری به دانشجویان ارائه می دهند. درمجموع، 60 دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات ترجمه در این پژوهش شرکت نمودند که آن ها را به دو گروه کنترل و آزمایش تقسیم کردیم. ابتدا دانشجویان دو گروه به یک پرسش نامه کیفی محقق ساخته پاسخ دادند و نظرهای خود را درباره میزان توجه به عناصر فرهنگی و ترجمه آن ها در دروس مقطع کارشناسی ارشد بیان کردند. نتایج پرسش نامه نشان می دهد در این سرفصل به آشنایی دانشجویان با عناصر فرهنگی و نحوه ترجمه عناصر و مفاهیم فرهنگی توجه کافی نشده است. سپس، دانشجویان در یک آزمون ترجمه شرکت کردند که هدف آن سنجش مهارت ترجمه دانشجویان دو گروه و مقایسه عملکرد آن ها بود. با استفاده از آزمون تی، نتایج به دست آمده از ارزیابی و مقایسه ترجمه دانشجویانی که این واحد را گذرانده اند و آن هایی که این واحد را نگذرانده اند، نشان داد دانشجویانی که این درس راگذرانده اند، در ترجمه عبارت های فرهنگی عملکرد بهتری داشته اند. این موضوع بیانگر این است که توجه بیشتر به فرهنگ و عناصر فرهنگی و شیوه ترجمه آن ها می تواند تاثیر بسزایی بر کیفیت ترجمه دانشجویان داشته باشد. درپایان، با استفاده از نتایج به دست آمده، پیشنهادهایی درراستای بهبود کیفیت ترجمه فرهنگی ارائه شده است.

بخش عمده ای از ترجمه ها در زمینه های تخصصی علوم و شاخه های مختلف آن است. شناخت اجزای جمله و معادل یابی دقیق آن ها، در روند ترجمه چنین متونی از وظایف اصلی مترجم محسوب می شود. پیکره ها به دلیل ویژگی های خاص خود ازقبیل کاربردی و طبیعی بودن، منابع مناسبی از لغات تخصصی در ترجمه محسوب می شوند؛ بنابراین، مترجم علاوه بر ابزارهای رایج در ترجمه مانند فرهنگ لغت، با استفاده از پیکره می تواند معادل های مناسبی در ترجمه واژگان به دست آورد. در مطالعه حاضر، میزان استفاده از معادل های مختلف واژه های اقتصادی در ترجمه متون اقتصادی بررسی شده است. در این بررسی، تعداد 174 واژه اقتصادی از کتاب متون اقتصادی دانشگاه پیام نور انتخاب شدند. سپس، معادل های این واژه ها از لغت نامه آنلاین آریان پور استخراج شدند و بسامد وقوع هریک، در پیکره تک زبانه متون اقتصادی مشتمل بر حدود 115 هزار کلمه، بررسی گردید. نتایج این مطالعه نشان داد بسیاری از معانی موجود در فرهنگ لغت، دارای کاربرد تخصصی در متون اقتصادی نیستند و فقط بخش خاصی از آن ها مورداستفاده قرار می گیرند که در پیکره موردنظر دارای بیشترین بسامد بوده اند؛ بنابراین باید گفت که پیکره تک زبانه تخصصی معیار مناسبی در رد یا پذیرش معادل ها است.

در ترجمه متون ادبی یا متونی که ویژگی های ادبی دارند، مسئله سبک اهمیت بسیاری دارد. برخی این اهمیت را تاحدی می دانند که اساسا ترجمه متون ادبی را ترجمه سبک می دانند. یکی از موضوعات مرتبط با سبک، یکدستی سبک است؛ موضوعی که کمتر در مباحث ترجمه به آن پرداخته شده است. در این مقاله، نویسندگان نخست میان سبک متن اصلی و سبک متن ترجمه شده تمایز قائل می شوند و مولفه های سبک را بر می شمارند و سپس، مفهوم یکدستی سبک را تعریف می کنند و در پایان، به بررسی ترجمه غلامعلی حدادعادل از قرآن می پردازند و بر اساس اصولی که مترجم راهنمای کارش قرار داده است، ترجمه را تحلیل می کنند. نتیجه تحقیق نشان می دهد مترجم در مواردی چند اصول خود را زیرپا گذاشته است و درنتیجه، ترجمه او فاقد یکدستی سبک است.

این مطالعه کوششی درجهت بررسی اعمال روش داده گرای مبتنی بر پیکره های زبانی، به شیوه ای استنتاجی و فراگیرمحور در کلاس های آموزش زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی است. به طور مشخص، در این پژوهش به ارزیابی راهکارهای بالقوه دانشجویان ایرانی در کلاس های درس آموزش زبان انگلیسی در استفاده از پیکره های بسیار بزرگ یک زبانه برای جست وجوی الگوهای دستوری خاص می پردازیم. نتایج به دست آمده از این تحقیق نشان می دهد که رای زنی با پیکره ها به عنوان مکمل ابزار سنتی یادگیری زبان مانند کتاب های دستور زبان، واژه نامه های یک زبانه و واژه نامه های دوزبانه و غیره، تاثیر بسزایی در یادگیری زبان دوم در کلاس های درس داشته است. همچنین، نتایج بیانگر این است که با بالارفتن سطح مهارت زبانی دانشجویان، تاثیر پیکره بر خودآموزی آنان نیز افزایش می یابد. میانگین پیشرفت کلی دانشجویان در سطوح مختلف زبانی با استفاده از پیکره ها 18.4% است که در نوع خود بسیار امیدوارکننده می باشد.