سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی
سال:1392 | دوره:4 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

میانگین ذرات معلق ده ایستگاه در سه دوره گرد و غبار در شهرستان بوشهر، برای تجزیه و تحلیل تغییرات مکانی غلظت فلزات سنگین آرسنیک، کادمیوم، کبالت، آهن، نیکل، سرب و وانادیوم نمونه برداری گردید. تکنیک های زمین آمار، سیستم اطلاعات جغرافیایی و روش کرجینگ گسسته برای تهیه نقشه توزیع مکانی غلظت هفت فلز، مورد استفاده قرار گرفت. همچنین، از روش های تجزیه مولفه های اصلی (PCA) و ماتریس همبستگی (CM) برای پردازش داده ها استفاده شد. نتایج اثر قطعه ای (C0) به آستانه واریوگرام (C0+C) نشان داد که توزیع تغییرات مکانی 7 عنصر در طبقه وابستگی مکانی متوسط (0.75-0.25) قرار دارد. این بدان معنی است که ورود این فلزات به منطقه مورد مطالعه منشا بیرونی دارد. همچنین، روش کرجینگ گسسته برای کمی کردن توزیع غلظت فلزات استفاده شد. آنالیز مولفه اصلی هفت فلز سنگین را در 3 مولفه گروه بندی کرد. در مولفه اول فلزات آرسنیک، وانادیوم، کبالت، نیکل و سرب، در مولفه دوم کادمیوم و در مولفه سوم آهن بیشترین همبستگی را داشتند. نتیجه این آنالیز نشان داد که منشا غلظت این عناصر یک عامل بیرونی است. این نتایج به مدیریت محیط زیست منطقه کمک خواهد کرد.

تحقیق حاضر به منظور بررسی روند تغییرات جنگل های زاگرس در محدوده شهرستان مریوان با مساحت 18077 هکتار صورت گرفت. طبقات حریم از مناطق مسکونی، کشاورزی و دریاچه به عنوان معیارهای ارزیابی تعیین گردید. نقشه کاربری برای سال های 1368 و 1384 با استفاده از روش طبقه بندی نظارت شده تهیه گردید. با روی هم اندازی نقشه کاربری های سال های مذکور مناطق تخریب جنگل مشخص گردید و در فواصل مختلف عوامل موثر بر تخریب مساحت تخریب با استفاده از ArcGISÒ9.3 محاسبه شد. در منطقه مورد مطالعه طی دوره مطالعاتی 1384-1368 کاربری های جنگلی و کشاورزی کاهش و کاربری مسکونی افزایش یافته است. نتایج نشان داد که 1503 هکتار از اراضی جنگلی طی 16 سال تخریب و به کاربری های دیگر اختصاص یافته است. که از این مقدار 73.3 درصد به کاربری کشاورزی، 24.14 درصد به کاربری مرتعی و 2.56 درصد به کاربری مسکونی تبدیل شده است. مساحت تخریب با فاصله از مناطق مسکونی دارای همبستگی معنی داری در سطح یک درصد و به صورت کاهشی بوده به طوری که بیشترین سطح تخریب در فاصله 200-0 متری قرار می گیرد که مساحت آن 602 هکتار می باشد. همچنین مساحت تخریب در مناطق کشاورزی دارای ضریب همبستگی 0.870 و به صورت کاهشی می باشد. مساحت تخریب در فواصل مختلف از دریاچه دارای همبستگی معنی داری در سطح 5 درصد بوده، به گونه ای که بیشترین سطح تخریب مربوط به فاصله 1200-900 متری است.

کاربری اراضی یکی از مهمترین جنبه های بررسی مدیریت منابع طبیعی و بازنگری تغییرات محیطی است. در این تحقیق با استفاده از قابلیت تکنیک های سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی تغییرات کاربری اراضی منطقه جیرفت در بازده زمانی بین سال های (1987 تا 2010) با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست (TM،ETM+) مورد پایش قرار گرفت. طبقه بندی کلاس های کاربری اراضی، تجزیه تحلیل روش ها و تغییرات آن ها، در محیط نرم افزار ENVIÒ8.1 و ArcGISÒ9.1 انجام گردید. تجزیه و تحلیل تغییرات زمانی تصاویر نشان می دهد که طی 23 سال مورد مطالعه درصد تغییرات چهار کلاس کاربری اراضی (مسکونی 7.90+، زراعی 42.10+، باغی 17.93- و بایر 32.07-) می باشد. نتایج همچنین نشان می دهد که روش های شبکه عصبی و ماشین های بردار پشتیبان نسبت به سایر روش ها از دقت کمتری برخوردار است، اما این روش ها از لحاظ تفسیر بصری، جداسازی طبقات کاربری نسبت به سایر روش های بهتر می باشد. نتایج نشان داد که سطح اراضی مسکونی افزایش محسوسی داشته و بررسی تغییرات الگوی مکانی کاربری ها نشان داد که بیشترین تغییرات کاربری در مناطق زراعی و باغی ایجاد شده است. نتایج این تحقیق به اهمیت کاربرد تناسب اراضی در مناطق با قابلیت کشاورزی، به منظور کاهش روند تغییرات اشاره دارد. عدم توجه و مدیریت مناسب در وضعیت هیدرولوژی منطقه، تامین نهاده های کشاورزی و فقدان وضعیت ثبات اقتصادی، از عوامل موثر بر روند تغییرات کاربری اراضی در منطقه مورد مطالعه می باشد.

این مطالعه با هدف بررسی توانایی مدل CA مارکوف در پیش بینی و مدل سازی تغییرات آینده پوشش در اراضی حاشیه رودخانه آقبلاغ با طول 65 کیلومتر انجام گردید. نقشه کاربری و پوشش با استفاده از داده های عکس های هوایی (1335، 1348 و 1377) و تصاویر ماهواره ای (1385) تهیه گردید. سپس اراضی حاشیه رودخانه، حاشیه مرطوب و کاربری های کشاورزی حاشیه رودخانه و اراضی عاری از پوشش گیاهی اطراف آن ترسیم و نقشه های پوشش اراضی برای سال های 1335، 1348، 1377 و 1385 تهیه گردید. از روش تلفیق (Cross) میزان توانایی مدل تست شد و صحت نقشه های تولیدی با استفاده از شاخص کاپا تعیین گردید. با استفاده از مدل CA-Markov، وضعیت کلاس های زمین برای 10 سال آینده (سال 1395) پیش بینی شد. نتایج حاصل از ماتریس پیش بینی تغییرات بر مبنای نقشه سال های 1377 و 1385 نشان داد که احتمال می رود در فاصله زمانی 1395-1385، 60 درصد حاشیه مرطوب، 26.6 درصد رودخانه، 58.8 درصد زمین های لخت و 98.1 درصد از اراضی کشاورزی بدون تغییر باقی بمانند. به بیانی دیگر، کاربری کشاورزی پایداری زیاد و رودخانه پایداری کمی خواهد داشت.

یکی از روش های مدیریت منابع آب که در سال های اخیر کاربرد وسیعی یافته است، استفاده از روش تغذیه مصنوعی می باشد. این مطالعه با هدف تعیین مکان مناسب برای تغذیه مصنوعی آبخوان دشت اشترینان واقع در شهرستان بروجرد صورت گرفته است. معیارهای لازم و تاثیرگذار در انتخاب مکان مناسب تغذیه مصنوعی عبارتند از؛ زمین شناسی، شیب، ضخامت بخش غیراشباع، کیفیت آب زیرزمینی، گرادیان هیدرولیکی، قابلیت انتقال، ضریب ذخیره، فاصله از منابع آب سطحی و کاربری اراضی. در ابتدا اقدام به تهیه لایه رستری هر یک از این معیارها و تعیین وزن معیارها بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و روش مقایسه های زوجی گردید. نقشه های تهیه شده با استفاده از روش هم پوشانی تلفیق گردید. سپس مناطق نامناسب از نظر نزدیکی به چاه ها، چشمه ها و قنات ها، با استفاده از مدل منطق بولین حذف و نقشه پتانسیل تغذیه مصنوعی برای منطقه مورد مطالعه تهیه گردید. نقشه پتانسیل تغذیه مصنوعی نشان داد که 17 درصد از مساحت منطقه دارای شرایط کاملا مناسب، 21 درصد دارای شرایط مناسب، 31 درصد دارای شرایط متوسط، 18 درصد دارای شرایط نامناسب و 13 درصد دارای شرایط کاملا نامناسب برای تغذیه مصنوعی می باشد که با بازدید میدانی چهار مکان برای تغذیه مصنوعی دشت اشترینان مشخص گردید.

طبقه بندی کاربری/پوشش اراضی با استفاده از تصاویر یکی از مهمترین کاربردهای سنجش از دور است. امروزه، الگوریتم های زیادی به منظور تهیه نقشه کاربری/پوشش اراضی توسعه یافته است. هدف از این تحقیق، مقایسه دو روش حداکثر احتمال و فازی، جهت تهیه نقشه کاربری/پوشش اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره ای لندست می باشد. پس از پیش پردازش تصاویر (شامل تصحیحات رادیومتری و هندسی)، با بازدید میدانی، نقشه کاربری و پوشش اراضی با دو روش تهیه و جهت تعیین صحت نقشه های تولیدی، از نمونه های آموزشی استفاده گردید. نتایج مربوط به صحت کلی طبقه بندی نشان می دهد که روش طبقه بندی فازی با ضریب کاپای 0.99، در مقایسه با روش الگوریتم حداکثر احتمال با ضریب کاپای 0.98، از صحت بالاتری برخوردار است.

این تحقیق در مراتع قشلاقی منطقه دیلم استان بوشهر در محدوده ای به وسعت 15915 هکتار در سال های 1388 و 1389 بمنظور تهیه نقشه تیپ های گیاهی با استفاده از تصاویر سنجنده های LISS-III و ASTER انجام گردید. عمل تصحیح هندسی تصاویر با استفاده از نقاط کنترل زمینی و نقاط ثبت شده توسط GPS (1>RMSE پیکسل) انجام گردید، همچنین تطابق تصویر به تصویر 0.2>RMSE) پیکسل) جهت افزایش دقت انجام شد. تصحیحات اتمسفری تصاویر با استفاده از تفریق عارضه تاریک انجام گردید. برای بارزسازی و افزایش قدرت تفسیر فیوژن انجام شد. در مجموع از داده های 50 محل نمونه برداری (هر محل میانگین نه پلات) برای طبقه بندی تصاویر جهت تهیه نقشه تیپ های گیاهی و از داده های 25 محل برای آزمون صحت نقشه ها استفاده شد. برای طبقه بندی از روش های حداکثر احتمال و شبکه عصبی استفاده گردید. نتایج نشان داد که تصاویر هر دو سنجنده می توانند با دقت مناسبی تیپ های گیاهی مرتع را از همدیگر تفکیک نمایند و تفاوت زیادی بین نقشه های حاصله وجود ندارد. بیشترین صحت کلی برای طبقه بندی تصاویر سنجنده های LISS-III و ASTER به ترتیب 91 و 84.3 درصد برای روش حداکثر احتمال و 71.3 و 65.6 درصد برای روش شبکه عصبی می باشد. هیچ یک از سنجنده ها نمی توانند مرز تیپ های گیاهی را به طور دقیق مشخص کنند بنابراین با تفسیر بصری تصاویر، نقشه تیپ های گیاهی به دست آمده تکمیل شد.