زیست شناسی ایران
سال:1385 | دوره:19 | شماره:2 |تعداد مقالات:13

این پژوهش بمنظور بررسی اثر تنش خشکی و آبسیزیک اسید برون زا بر ساختار مریستم زایشی، دانه های گرده، صفات ریخت شناسی، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه کلزا (Brassica napus L.) انجام شد. آزمایش در مزرعه تحقیقاتی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای مورد بررسی شامل گیاهان آبیاری شده بدون اعمال آبسیزیک اسید، تحت تنش خشکی بدون اعمال آبسیزیک اسید و اعمال سه غلظت آبسیزیک اسید برون زا همراه با تنش خشکی بود. مریستم زایشی و بساک گیاهان مورد آزمایش پس از تثبیت با تثبیت کننده مناسب با روشهای متداول سلول - بافت شناختی مورد بررسی قرار گرفتند. بوته ها برای مطالعه صفات ریخت شناسی، اجزای عملکرد، عملکرد بوته و روغن جمع آوری شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی بهمراه غلظت پایین آبسیزیک اسید برون زا سبب بلوغ زودرس مریستم، افزایش تعداد دانه های گرده، سلامت نسبی بیشتر گرده ها، فراوانی ریبوزومها و میتوکندریها می شود. عملکرد بوته ها در گیاهان تحت تنش خشکی بهمراه غلظت پایین آبسیزیک اسید در مقایسه با سایر گیاهان تحت تنش خشکی افزایش یافت. این گیاهان افزایش 2 تا 3 درصدی در مقدار روغن دانه ها داشتند.

کادمیوم در زمره فلزات سنگین می باشد که در گیاهان تنش اکسید اتیو ایجاد می ‎نماید. این یون، سمیت بالایی برای گیاهان و حیوانات دارد. در این تحقیق اثرات سمیت کلرید کادمیوم بر روی گیاه کلزا (Brassica napus L. cv.Fusia) بررسی شد. گیاهان در محیط حاوی ورمیکولیت و با محلول غذایی Long Ashton ((pH=5.5 حاوی غلظتهای مختلف کادمیوم از 0 تا 800 میکرومولار) رشد کردند. نمونه های موردنظر از بافتهای برگ و ریشه گیاهان 30 روزه برداشت شد و جهت سنجش پارامترهای بیوشیمیایی و مورفولوژیکی مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد که غالبا کادمیوم در ریشه تجمع و مقدار کمی به برگها منتقل می شود کاهش وزن تر برگ در غلظتهای 600 و 800 میکرومولار کادمیوم چشمگیر بود، اما کاهش وزن خشک برگ و سطح آن علاوه برغلظتهای فوق در غلظت 400 میکرو مولار نیز قابل توجه بود. کادمیوم بطور معنی داری سبب کاهش مقدار کلروفیل کل، کلروفیل a، b و کاروتنوئیدها در غلظتهای 400، 600 و 800 میکرومولار کادمیوم شد.در حالیکه مقدار قندهای احیاکننده ومالون دآلدئید در غلظتهای 600 و 800 میکرومولار کادمیوم در بافتهای برگ و ریشه گیاهان تحت تیمار، افزایش یافت (p£0.05)

گیاه علوفه ای یونجه مملو از ساپونینهای تری ترپنوئیدی شامل متابولیتهای ثانویه ای است که باعث تلخی گیاه و پایین آمدن خوش خوراکی و مقاوم شدن گیاه نسبت به حمله آفات و بسیاری از بیماریها در این گیاه می شوند. با این وجود، آفات و پاتوژن های اختصاصی یونجه نیز یافت شده اند که قادرند اثر این ترکیبات را خنثی و در حمله به گیاه یونجه فائق آیند. لذا تنوع ساپونین ها در ارقام و نتایج حاصل از تغذیه شته خالدار یونجه بر روی ارقام داخلی گوران طالقان، خورونده، و اهر و یک رقم خارجی بنام اور (Euver) بعنوان شاهد مورد بررسی قرار گرفت. ارقام در گلخانه و در گلدانهای پلاستیکی کشت شدند تا در مرحله گیاهچه ای مورد مطالعه قرار گیرند. تعداد شته های زنده در روی ارقام، تعداد پوره های تولیدی و اندازه جثه حشرات ارزیابی شد. ساپونینهای برگی در متانول 80 درصد و متعاقبا با بوتانل استخراج و خالص سازی شد. برای آنالیز ساپونینها TLC بکاررفت. در الگوهای نواری روی TLC تفاوت وجود داشت. تجزیه آماری نشان داد که تعداد شته های زنده و پوره های تولیدی در مرحله گیاهچه ای تفاوت معنی داری ندارند. نتیجه این که ساپونینها در ایجاد مقاومت این ارقام نسبت به شته خالدار یونجه نمی توانند نقشی داشته باشند.

گیاهانی که انسان مصرف می کند شامل هزاران نوع ترکیبات مختلف از جمله پلی فنلها می باشند. فنلهای موجود در رژیم غذایی بدلیل اثرات آنتی اکسیدانی و احتمالا ضد سرطانی، قابل توجهند. یکی از اندامهای درگیر بدن با مقادیر بالای اکسیدانها و مواد سرطانزا کبد است که ترکیبات آنتی اکسیدانی می تواند اثرات مفیدی بر سلامت این عضو داشته باشد. در این مطالعه اثر حفاظتی عصاره پلی فنلی همیشه بهار و خارمریم در برابر مسمومیت کبدی ایجاد شده با تیواستامید در موشهای صحرایی (رت) مورد بررسی قرار گرفته است. عصاره ها پس از استخراج و خالص سازی با دوز mg/kg 25 همراه با تیواستامید با دوز mg/Kg50 و بصورت درون صفاقی تزریق گردید. پس از خون گیری و جداسازی سرم، میزان فعالیت آمینوترانسفرازهای سرمی (SGOT و SGPT)، آلکالین فسفاتاز، بیلی روبین، سدیم و پتاسیم درون سرم اندازه گیری شد. کاهش میزان فعالیت آمینوترانسفرازهای سرمی، آلکالین فسفاتاز و بیلی روبین در گروههای دریافت کننده عصاره نسبت به گروه تیمار شده با تیواستامید به تنهایی، معنی دار بود. این نتایج نشان دهنده اثر حفاظتی این عصاره ها بر روی کبد می باشد که احتمالا بواسطه توانایی آنها در مهار فعال سازی زیستی تیواستامید و در نتیجه مهار فعالیت سیتوکروم P450 و اثر خنثی کنندگی رادیکالهای آزاد می باشد.

استفاده گسترده از جنین جوجه در آزمایشات جنین شناسی در سطوح مختلف، از اندام تا سلول و ملکول، بررسی هرچه بیشتر سیستمهای بدن را در شرایط طبیعی و غیر طبیعی ضروری می نماید. اطلاع از مراحل رشد نرمال سیستمهای مختلف بدن جنین بمنظور درک و فهم صحیح از پدیده های دوران جنینی و نیز انجام مطالعات کارآ و دقیق در زمینه تراتولوژی، امری مهم و ضروری می باشد. در این مطالعه، با بهره گیری از تکنیک رنگ آمیزی دوگانه آلیزارین قرمز – آلسین آبی، نمونه های جنین جوجه طی روزهای مختلف دوران جنینی، جهت مطالعه بخشهای مختلف اسکلت ناحیه بال و پا آماده گردید. در این روش ماتریکس غضروفی آبی رنگ و ماتریکس استخوانی قرمز رنگ می شود. مجموعا 13 قطعه در ناحیه اسکلت بال و 22 قطعه در ناحیه اسکلت پا تشخیص داده شد و جدول زمانی تشکیل قالبهای اولیه غضروفی و تبدیل آنها به قطعات استخوانی استخراج گردید.تمامی این قطعات بروش داخل غضروفی مراحل استخوانی شدن را طی می نمایند، هر چند که در پایان دوران جنینی هنوز قطعاتی از اسکلت بصورت غضروفی باقی می مانند. بطور کلی از لحاظ روند تکوین اسکلت، پا نسبت به بال جلوتر می باشد. نخستین علایم تشکیل قالبهای غضروفی، روز ششم انکوباسیون در استخوانهای اصلی بال و پا مشاهده می شود. اولین مرکز استخوانی شدن، روزیازدهم انکوباسیون در ناحیه پا ظاهر می شود. مراحل نرمال تکوین اسکلت جنین جوجه نه تنها در مطالعات جنین شناسی تجربی و تراتولوژیک بعنوان کنترل استفاده دارد، بلکه جهت مقایسه در بدشکلیهای اسکلتی حاصل از موتانتها نیز می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

گاو ماهی شنی خزری با نام علمی Neogobius fluviatillis pallasi (Berg, 1916) از خانواده گاوماهیان Gobiidae بوده که بعلت عدم بهره برداری و جمعیت زیاد در دریای خزر نقش مهمی در چرخه غذایـی آن ایفا می کند. تحقیق حاضر بر روی رژیم غذایی زیر گونه مذکور در آبهای کم عمق ساحلی منطقه نور واقع در جنوب دریای خزر بمدت یک سال از تیر ماه 1383 تا خرداد 1384 انجام شده است. بدین منظور240 نمونه گاو ماهی شنی خزری مورد آزمایش قرار گرفت و تغذیه آنها بررسی شد. متوسط شاخص طول نسبی روده (RLG)، 099/0 576/0 بدست آمد. بر اساس میانگین شاخص تهی بودن معده (VI)، که برای تمام نمونه ها معادل 58/39 محاسبه شد گاو ماهی شنی خزری بطور کلی زیر گونه ای نسبتا پرخور شناخته شد. اما در فصل تولید مثل این شاخص در نرهای بالغ افزایش یافته آنها را در گروه با تغذیه متوسط قرار داد. از لحاظ شدت تغذیه بیشترین مقدار شاخص وزن نسبی دستگاه گوارش(GSI) همچنین بیشترین فراوانی معده های پر در ماههای فروردین اردیبهشت و خرداد مشاهده شد. در بررسی محتویات دستگاه گوارش در مجموع 9 ماده غذایی مورد شناسایی قرار گرفت. که بترتیب شاخص ارجحیت غذایی شامل: گاماروسها از راسته Amphipoda، لارو ماهی، کشتی چسبها از خانواده Balanidae، پالمونها از خانواده Palaemonidae، دوکفـه ایهای خانواده Mytilidae، دوکفه ایهای خانواده Cardidae، خرچنگ گرد از خانواده Xanthidae، کرمهای کم تار از ردهOligochaeta و تخم ماهی بودند. براساس مقدار این شاخص هیچیک از مواد غذایی مذکور در کل دوره نمونه برداری بعنوان طعمه اصلی شناخته نشد. بنظر می رسد متناسب با تغییرات زیست محیطی تغییراتی در رژیم غذایی گاو ماهی بوجود می آید بطوریکه در فصول مختلف ارجحیت غذایی گاو ماهی شنی خزری تغییرات زیادی را نشان می دهد.

بر اساس برخی منابع گونه Rana ridibunda واجد ارزش اقتصادی بوده و حدود 30 سال پیش در منطقه تالاب انزلی مورد بهره برداری قرار گرفته است. این مطالعه نتیجه بررسی رشد لارو و بر آورد جمعیت گونه در تالاب انزلی طی سال 1379 می باشد .  بررسی رشد لارو بطور متوسط هر 10 روز یکبار با نمونه برداری از 5 ایستگاه تالاب انجام گرفت و تعداد حدود 2182 لارو بیومتری گردید. برآورد جمعیت قورباغه ها در 20 ایستگاه انجام گرفت و بسته به نوع ایستگاه از روشهای علامتگذاری و بازیافت علامتدارها همچنین تراکم شکنی استفاده گردید. نتایج نشان داد که بیشینه طول کل لارو 7/87 میلی متر با میانگین 2/11 ± 6/22، حداکثر وزن 1/5 گرم با میانگین 45/0 ± 4/2 گرم بوده است و تعداد لاروهایی که به کلاسه طول کل بالاتراز 56 میلی متر یا طول بدن بالاتر از 26 میلی مترمی رسند بسیار اندک می باشد. همچنین فراوانی کلی لاروها با گذشت زمان روند کاهشی را نشان داده است، بعبارت دیگرتلفات لاروها بسیار بالا بوده و دارای میانگین 97 درصد بود. طی این مطالعه اولین نمونه دگردیسی یافته در نیمه خرداد مشاهده شد. نتایج تخمین جمعیت نشان داد که میانگین بقا قورباغه در کلیه ایستگاههای مورد بررسی 16/±0 64/0 بود. میانگین تراکم جمعیت با اعمال برخی ملاحظات حدود 033/1 فرد در متر مربع بود. حداکثر محصول قابل برداشت 304/0 فرد در متر مربع و 43/10 گرم در متر مربع محاسبه گردیده است.

قارچها یکی از عوامل مهم بیماریزا در گیاهان زراعی مختلف می باشند. یکی از راههای کنترل بیماریهای قارچی، محدود کردن رشد قارچها در ریزوسفر گیاه می باشد. از موثرترین روشهای مورد استفاده می توان از ژنهای کیتینازی در گیاه جهت تولید آنزیمهای کیتینازی نام برد. این آنزیمها، غالبا با فروپاشیدن اجزای ساختاری قارچها، به مبارزه با این عوامل بیماریزا می پردازند. در میان اجزای ساختاری قارچ، دیواره قارچی، نخستین و مهم ترین سدی است که در برابر اثر آنزیمهای هیدرولازی قرار می گیرد. از این رو، بسیاری از آنزیمهای هیدرولازی بویژه آنزیمهای کیتینازی، وظیفه اختصاصی از بین بردن اجزای تشکیل دهنده دیواره قارچی را بر عهده می گیرند. . باتوجه به اهمیت ویژه آنزیم کیتیناز 42 کیلو دالتونی در این فرآیند، و جهت بررسی تاثیر این آنزیم بر دیواره قارچهای بیماریزا، خالص سازی آن ضروری می باشد. در این تحقیق 31 جدایه مختلف قارچ تریکودرما از نظر تولید آنزیمهای کیتینازی در محیط کشت مایع CZ-DOX واجد کیتین با هم مقایسه شد. جدایهTrichoderma atroviride PTCC5220 با فعالیت ویژه آنزیمی U/mg 97/0 آنزیم کیتیناز بعنوان جدایه برتر انتخاب گردید. جهت خالص سازی آنزیم کیتیناز 42 کیلو دالتونی (Chit42)، از کروماتوگرافی تعویض یونی در بستر CM-Sepharose Fast Flow وDEAE- Sepharose Fast Flow استفاده گردید. نتایج مربوط به خالص سازی با استفاده از بستر CM-Sepharose نشان داد که آنزیم Chit42 همراه با سه پروتئین دیگر بصورت یک قله با فعالیت آنزیمی در ناحیه غلظت نمکی 5/0 تا 6/0 مولار و در ستون DEAE- Sepharose این آنزیم در ناحیه غلظت نمکی 25/0 تا 35/0 مولار خالص می گردد. نتایج حاصل از SDS-PAGE قله بدست آمده از ستون DEAE، وجود یک باند با وزن ملکولی حدود 42 کیلو دالتون را نشان می دهد. بازده خالص سازی با استفاده از کرماتوگرافی تعویض یونی CM-Sepharose و DEAE بترتیب 2/41 و 8/61 برابر حالت غیر خالص (در محیط کشت مایع) می باشد.

پروتئینهای غیر هیستونی دسته وسیعی از پروتئینهای کروماتین می باشند که علاوه بر ناهمگن بودن فعالیتهای مختلفی را در سلول ایفا می نمایند. دسته ای از این پروتئینها، حرکت الکتروفورزی پایین دارند مورد توجه قرار گرفت، وبه نام پروتئینهای LMG نامگذاری شد. در این مطالعه موقعیت یکی از این پروتئینها بنام LMG160 در اجزا کروماتین مورد بررسی قرارگرفت. پس از هضم کروماتین با آنزیم میکروکوکال نوکلئاز، بخشهای مختلف کروماتین (S1, S2) تهیه و عدم یا حضور این پروتئین در S1 و S2 با استفاده از روش ژل الکتروفورز و ایمنوبلاتینگ بررسی شد. نتایج نشان داد که پروتئین LMG160 تمایل زیادی به ساختارهای بالاتر کروماتین، دی و الیگونوکلئوزومی دارد، در جز کروماتین واجد منونوکلئوزوم وجود ندارد . این امر می تواند اطلاعاتی را در مورد موقعیت این پروتئین در کروماتین مشخص نماید.

Fusarium graminearum عامل بیماری بلایت فوزاریومی گندم، فیتوتوکسین DON را تولید می کند که از دسته تریکوتسنهاست وعلاوه بر تشدید بیماریزایی قارچ عامل، مخاطراتی را برای سلامتی انسان و حیوانات در بر دارد. برای مطالعه راههای احتمالی کاهش تاثیرات DON، ژن استیل ترانسفراز با استفاده از آغازگرهای اختصاصی از DNA مخمر توسط PCRجداسازی، تکثیر و سپس به آگروباکتریوم منتقل گردید . گیاه مدل توتون توسط اگروباکتریوم با این ژن تراریخت شد AYT1 آنزیمی را کد می کند که یک گروه استیل را به گروه هیدروکسیل C3 تریکوتسنها اضافه می کند. بررسیهای ملکولی و آزمونهای در شرایط کشت درون شیشه، حاکی از کاهش سمیت DON و تحمل نسبی به آن در گیاهان تراریخت که نتیجه بیان تراژن مذکور می باشد.