مجله دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
سال:1384 | دوره:23 | شماره:1 (پی در پی 63) |تعداد مقالات:23

طی 20 سال گذشته گزارشات کلینیکی و مطالعات متعددی از سوی مراکز دانشگاهی، کارخانجات و شرکت های عرضه کننده لیزر مختلف در راستای بکارگیری این انرژی نوین در دندانپزشکی ارائه شده است. بیش از 7 سال از تایید کاربرد برخی از این ابزارها در مطب ها جهت جراحی های بافت نرم دهان و لثه و همچنین ایجاد حفره و برداشت پوسیدگی توسط انجمن غذا و داروها (Food and Drug Administration – FD) در آمریکا می گذرد. از آن تاریخ کارخانجات متعدد به تولید انبوه و روز افزون این دستگاهها پرداخته و امروزه در حدود 5% دندانپزشکان در آمریکا و اروپا به یکی از انواع لیزرها در مطب مجهز می باشند. البته لازم به ذکر است که در این زمینه آمار دقیقی در دست نبوده و این عدد بطور تخمینی از گزارشات انجمن دندانپزشکی آمریکا و انجمن های لیزر آمریکا، آلمان، ایتالیا و ژاپن بدست آمده است. همچنین طبق نظرسنجی از بیماران بالغ بر 60% آنها مایل به استفاده از این تکنولوژی جهت درمان در مطب های دندانپزشکی بوده و آنرا به روشهای معمول ارجح دانسته اند ...

سابقه و هدف: کنترل درد قبل و بعد از درمان کانال ریشه همواره یک مقوله مهم در دندانپزشکی است. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) متداولترین گروه دارویی برای کنترل درد پس از درمان کانال ریشه بوده، بصورت پیش درمانی هنگام درمان بیماران نیازمند به درمان کانال ریشه نیز بکار می روند. طی دهه گذشته نسل جدیدی از داروها NSAIDs ساخته شده اند که به نظر می آید به دلیل مهار انتخابی آنزیم سیکلوکسیژناز 2 عوارض جانبی کمتری را به همراه دارند. از آنجا که مطالعات کافی در زمینه قدرت تسکین بخشی این گروه از داروها در مقایسه با سایر مسکن های متداول در کنترل درد بیماران تحت درمان کانال ریشه صورت نگرفته، لذا تحقیق با هدف مقایسه اثر ضد دردی سلبرکس (مهارکننده انتخابی آنزیم سیکلواکسیژناز 2) و ایبوپروفن در کنتر ل درد پس از درمان کانال ریشه انجام پذیرفت.مواد و روشها: در این مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی دوسوکور، تعداد 40 بیمار با درد متوسط و شدید انتخاب شده، ریشه (پالپکتومی) قرار گرفتند. بیماران به دو گروه 20 نفری تقسیم شدند. برای یک گروه ایبوپروفن (هر 6 ساعت یک عدد) و برای گروه دیگر سلبرکس (هر 12 ساعت یک عدد) بصورت دوسوکور به مدت سه روز تجویز شد. سپس در فواصل زمانی مختلف (قبل از درمان 6، 24، 36، 48 و 60 ساعت بعد از پالپکتومی) میزان درد بیماران با استفاده از معیار(visual analog scale) V.A.S اندازه گیری شد. در عین حال از بیماران طی یک پرسشنامه خواسته شد تا عوارض جانبی ایجاد شده را مشخص کنند. یافته های بدست آمده با استفاده از آزمونهای Mann - whitney و(X2) Chi – square  و با کمک نرم افزار آماری SPSS مورد تجزیه قرار گرفتند و مقادیر P<0.05 معنی دار تلقی گردید.یافته ها: نتایج مطالعه نشان داد که اختلاف معنی داری میان اثر ضد دردی سلبرکس و ایبوپروفن در کنترل دردهای پس از درمان کانال ریشه در فواصل زمانی مختلف وجود ندارد (P>0.05). همچنین اختلاف معنی داری بین دو گروه از لحاظ میزان بروز عوارض جانبی وجود نداشت (P>0.05). نتیجه گیری: سلبرکس بدلیل فقدان اثر ضددردی بیشتر و هزینه بالاتر نسبت به ایبوپروفن و همچنین یکسان بودن میزان بروز عوارض جانبی به عنوان داروی انتخابی برای کنترل دردهای دندانی در کوتاه مدت مناسب نمی باشد.

سابقه و هدف: پوسیدگی های مخفی (Hidden Caries) به پوسیدگی های سطح اکلوزال مولرهای دایمی اطلاق می گردد که در معاینه کلینیکی قابل تشخیص نبوده و با رادیوگرافی شناخته می شوند. هدف از این مطالعه مروری بر نتایج مطالعات جدیدی که در این زمینه صورت گرفته و نیز ارائه راهکارهای لازم جهت تشخیص به موقع و درمان مناسب این نوع ضایعات می باشد.مرور مقالات: محققین علل بروز این نوع پوسیدگی ها را مرفولوژی خاص شیارها و اثرات کاربرد موضعی بویژه در کشورهایی که از ترکیبات فلوراید موضعی بیشتر استفاده می کنند می دانند. تشخیص این نوع پوسیدگی ها دشوار است و نیاز به استفاده از ابزارهای تشخیصی دیگری جز سوند و آئینه دارد. رادیوگرافی Bitewing یکی از ابزارهای ساده برای تشخیص این نوع پوسیدگی هاست. محققین شیوع hidden caries در مولرهایی که هنگام معاینه کلینیکی سالم به نظر می رسیدند بین 1.4 تا %15 گزارش کرده اند. پیشگیری از H.C تنها با انجام فیشورسیلنت بلافاصله پس از رویش دندان میسر است. در صورت مشاهده این نوع پوسیدگی در رادیوگرافی Bitewing باید نسبت به ترمیم آن با روشهای مرسوم با آمالگام یا کامپوزیت اقدام کرد. رزین های ترمیمی پیشگیرانه (PRR) برای شیارهای به ظاهر سالمی که مشکوک به نظر می رسند به جای فیشورسیلنت جایگزین بهتری است. پیشنهاد می شود محققین کشور در زمینه شیوع این ضایعه در ایران نیز پژوهش کنند.

سابقه و هدف: هدف از این مطالعه تعیین و بررسی ترمیم و تحلیل استخوان در یک سیستم واحد (Maestro) بصورت یک مرحله ای (Nonsumbmerged) و دو مرحله ای (Submerged) پس از طی مدت 6 ماه در فک بالا و 4 ماه در فک پایین می باشد.مواد و روشها: نوع مطالعه آینده نگر (Prospective) و طرح آن موازی (Parallel) بود. در این مطالعه از 28 ایمپلنت که 10 مورد آنها بصورت یک مرحله ای و18  مورد بصورت دو مرحله ای بود بصورت تصادفی (Random) در 16 بیمار استفاده گردید. در حین جراحی اول و 4 الی 6 ماه بعد از اندازه گیری های بالینی که عبارت بودند از بررسی فاصله کرست استخوان تا لبه شولدر ایمپلنت در 4 ناحیه مزیال، دیستال، باکال و لینگوال توسط پروب پریودنتال ویلیامز انجام پذیرفت.یافته ها: میانگین تغییرات استخوان که با استفاده از آزمون 2 sample t test بدست آمد از نظر پارامترهای مخدوش کننده نظیر روش جراحی، قطر، طول، نوع، وضعیت قدامی / خلقی، وضعیت فک بالا / پایین از نظر آماری معنی دار نبودند. ولی با استفاده از آنالیز Logistic Regression پارامترهای روش جراحی و قطر نقش معنی داری را نشان دادند.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که حداقل در زمان ترمیم اولیه پس از جراحی اول، از لحاظ تحلیل استخوان، روش دو مرحله ای نسبت به روش یک مرحله ای برتری دارد. بعلاوه ایمپلنت های با قطر بیشتر در این دوره ترمیم، تحلیل استخوانی کمتری را نشان می دهند.

سابقه و هدف: استئوپتروزیز نوعی بیماری استخوانی بصورت افزایش دانسیته است که بیمار به دلیل ضعف خونرسانی و افزایش شکنندگی استخوان، مستعد بروز شکستگیهای پاتولوژیک و استئومیلیت می گردد و تنها راه امیدوار کننده درمانی برای بیماران، پیوند مغز استخوان می باشد. هدف از این گزارش معرفی بیماری مبتلا به استئومیلیت مندیبل بوده که علیرغم درمانهای متعدد در این زمینه بهبود نیافته و پس از بررسی سیستمیک، علت زمینه ای این عفونت مقاوم به درمان وجود استئوپتروزیز شناخته شد.گزارش مورد: بیمار پسر بچه 9 ساله ای بود که با شکایت از درد، تورم و ترشح چرک در فک پائین مراجعه نمود. در معاینه، بیمار دارای وضعیت عمومی نامناسب، ملتحمه رنگ پریده و دفورمیتی اندامهای انتهایی بود. در بررسی رادیوگرافیک اسکلروزیس منتشر و افزایش ضخامت و اپاسیته در برخی نواحی مندیبل مشاهده شد. با توجه به معاینات بالینی، کلیشه های رادیوگرافیک و پونکسیون مغز استخوان وجود استئوپتروزیز از نوع بدخیم نوزادی تشخیص داده شده و بدلیل تشدید عفونت حاد مندیبل، بیمار تحت انسیزیون – درناژ و دکورتیکاسیون (decortication) قرار گرفت و نهایتا به دلیل طولانی شدن مدت بستری و بروز افسردگی با توصیه روانپزشکی و با دستورات مراقبتی و بهداشتی و رژیم داروئی مرخص گردید. پس از گذشت 8 ماه عفونت مجددا عود نمود که بدلیل عدم همکاری و تمایل بیمار، پیگیری درمان ممکن نشد.نتیجه گیری: بدلیل ماهیت بیماری زمینه ای و استعداد ابتلا به عفونت، مخصوصا استئومیلیت فکی، آموزش اصول بهداشتی دهان و دندان، ویزیت های دوره ای دندانپزشکی و تشخیص به موقع و درمان سریع عفونت فکی در این بیماران لازم است.

سابقه و هدف: شیوع مال اکلوژن کلاس II گروه 1 در مقالات بین %1.7 تا %63 گزارش شده است. تعداد زیادی از محققین عنوان کرده اند که یک رابطه دندانی کلاس II گروه 1، می تواند اشکال متفاوتی از نظر دندانی و اسکلتی داشته باشد. هدف این مطالعه تعیین خصوصیات کرانیوفاسیال کودکان دارای مال اکلوژن کلاس II گروه 1 می باشد.مواد و روشها: در این مطالعه توصیفی، سفالوگرامهای لترال 63 نمونه با اکلوژن نرمال به عنوان گروه شاهد و 41 نمونه با مال اکلوژن کلاس II گروه 1 به عنوان گروه مورد در محدوده سنی 11 تا 14 سال بر اساس معیارهای اولیه انگل انتخاب شدند. سپس خصوصیات کرانیوفاسیال دو گروه توسط paired t test با هم مقایسه شدند.یافته ها: از آنجائیکه بین نتایج دختران و پسران در هر گروه اختلاف آماری معنی داری وجود نداشت. نتایج کلی گروه شاهد و مورد با هم مقایسه شد و مشخص گردید که به استثنای موقعیت اسکلتی ماگزیلا، موقعیت دندانهای انسیزور پایین و اجزای عمودی دنتوفاسیال، بقیه اندازه گیری های خطی و زاویه ای انتخاب شده بین نمونه های با مال اکلوژن کلاس II گروه 1 و نمونه های با اکلوژن نرمال با هم اختلاف آماری معنی داری دارند.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه الگوی اسکلتی و دندانی معینی با خصوصیات زیر را برای مال اکلوژن کلاس II گروه 1 پیشنهاد می کند. -1 ماگزیلا ارتوگناتیک، -2 مندیبل رتروگناتیک، -3 رابطه بین فکی کلاس II، -4 دندانهای انسیزور فوقانی پروکلاین و دندانهای انسیزور تحتانی در موقعیت نرمال، -5 اجزای عمودی صورت مشابه نمونه های با اکلوژن نرمال.

سابقه و هدف: تاکنون بر اساس منابع موجود، احتمالا تحقیقی بر روی ایمونوپاتوژنز بیماری های پالپ دندان های کودکان صورت نگرفته، لذا این تحقیق با هدف تعیین رابطه میان حضور و غلظت IgG، IgA، IgM و IgE پالپ با پالپیت علامتی دندان های شیری صورت پذیرفت.مواد و روشها: در این مطالعه تحلیلی (Analytical) که به صورت مورد – شاهدی (Case – Control) انجام گرفت، 22 نمونه پالپی مبتلا به پالپیت برگشت ناپذیر علامتی مربوط به 11 دندان شیری و 11 دندان دائمی از 22 بیمار جمع آوری گردید. دندانها مورد کشت 3 روزه بافتی قرار گرفته، جهت تعیین حضور و غلظت IgG، IgA و IgM در نمونه های مایع رویی کشت از روش Diffusion (SRID) Single Radial Immuno و برای تعیین حضور و غلظت IgE از روش Sandwich Enzyme Linked Immuno – Sorbent Assay (ELISA) استفاده شد.یافته ها: موارد حضور IgG، IgA، IgM و IgE در نمونه های پالپ دندان های شیری به ترتیب حدود %27.3، %0 ،%0  و %54.5 با میانگین غلظت 1721.41±3384.46 میلی گرم درصد، 0، 0 و 0.36±0.56 IU/ml بود. در مورد دندان های دایمی، موارد حضور IgG، IgA، IgM و IgE در نمونه های پالپ دندان های شیری به ترتیب حدود %54.5، %18.2، %9.1 و %54.5 با میانگین غلظت 2688.96±2631.39 میلی گرم درصد، 38.84±87.93 میلی گرم درصد، 47.15±156.38 میلی گرم درصد و 0.27±0.38 IU/ml بود. با انجام آنالیزهای آماری Mann Whitney U آزمون دقیق فیشر و تعیین ضریب همبستگی Spearman مشخص شد که بین دو گروه مورد مطالعه از نظر حضور و یا غلظت IgG، IgA، IgM و IgE اختلاف آماری معنی داری وجود ندارد.نتیجه گیری: بر اساس یافته های به دست آمده از این تحقیق چنین نتیجه گیری می شود که در موارد پالپیت علامتی برگشت ناپذیر، بین پالپ دندان های دائمی و شیری، از لحاظ حضور و غلظت ایمونوگلوبولین ها تفاوت قابل ملاحظه ای وجود ندارد. به عبارت دیگر می توان اینگونه تصور کرد که در هر دو آنها پاسخ های ایمنی هومورال به یک نسبت فعالیت دارند. البته جهت اثبات این فرضیه، به انجام تحقیقات بیشتر نیاز می باشد.

سابقه و هدف: با توجه به مشی التهابی بیماریهای پریودنتال و آزاد شدن واسطه های التهابی در روند بیماری که می تواند نقش موثری بر مکانیسم خونسازی داشته باشد، چنانچه به افزایش تعداد گلبولهای سفید (WBC) و پلاکت ها منجر گردد می تواند عاملی در ایجاد بیماریهای قلبی عروقی و مغزی به شمار آید. تحقیق حاضر با هدف بررسی ارتباط فوق بر روی بیماران مراجعه کننده به بخش پریو و تشخیص مرکز علوم دندانپزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران در سال 1381-82 انجام شد.مواد و روشها: تحقیق به صورت Historical cohort و مورد – شاهدی جمعا بر روی 60 نفر در دو گروه 30 نفره (مورد و شاهد) انجام گرفت. گروه مورد، مبتلا به پریودنتیت مزمن متوسط تا پیشرفته و گروه شاهد، بدون بیماری پریو بر اساس معاینات کلینیکی و رادیوگرافی پری اپیکال واز نظر عوامل مداخله گر (سن، جنس، مصرف سیگار، تعداد دندان، سطح تحصیلات) با گروه مورد مشابه بودند. ابتدا 2cc خون ورید بازو از افراد گرفته شد و شاخص های خونی (PLT, MCHC, MCH, MCV, Hgb, HCT, RBC, WBC) تعیین گشته، مورد قضاوت آماری قرار گرفتند. افرادیکه آنمی آنها غیر از آنمی ناشی از بیماریهای مزمن (ACD) بود از تحقیق حذف شدند. نتایج با استفاده از نرم افزار آماری SPSS آنالیز شدند.یافته ها: میزان WBC در گروه شاهد 103/μl × 1.37 ±5.75 و در گروه مورد 103/µl × 1.27 ± 6.88 بود که به لحاظ آماری معنی دار بود (P<0.001) تعداد نوتروفیل در گروه شاهد و مورد به ترتیب 103/µl × .0.84 ± 3.36 و 103/µl × 0.86 ± 4.19 بود (P<0.001). تعداد پلاکت در گروه شاهد و مورد به ترتیب 103/µl × 40.79 ± 230.5 و 103/µl × 71.42 ± 289.43 بود که به لحاظ آماری معنی دار بود (P<0.001). میانگین WBC در غیر سیگاریهای شاهد و مورد به ترتیب 103/µl × 0.85 ± 5.75 و 103/µl × 1.13 ± 6.63 بود (P<0.01) و تعداد نوتروفیل ها به ترتیب در گروه شاهد و مورد 103/µl × 0.72 ± 3.26 و 103/µl × 0.88 ± 4.05 (P<0.01) و تعداد پلاکت ها نیز 103/µl × 38.8 ± 227.66 و 103/µl × 77.9 ± 290.52 بود(P<0.01)  در افراد سیگاری غلظت هموگلوبین گروه شاهد و مورد به ترتیب 1.12 ± 17.07 و 1.02 ± 15.51 که به لحاظ آماری معنی دار بود (P<0.05).نتیجه گیری: بیماریهای پریودنتال با افزایش تعداد WBC، نوتروفیل و PLT رابطه مستقیم دارد. انجام یک سری تحقیقات تجربی دیگر برای تایید این نتایج ضروری می باشد.

سابقه و هدف: Castability آلیاژهای نیکل – کروم به عنوان جایگزین طلا، نقش مهمی در موفقیت رستوریشنهای متال – سرامیک دارد. با توجه به نقش بریلیوم در بهبود castablity و از طرفی احتمال بیماریزایی بریلیوم، این تحقیق با هدف بررسی اهمیت افزودن Be به ترکیب آلیاژ نیکل – کروم به صورت مقایسه castability دو آلیاژ حاوی و فاقد بریلیوم در بازسازی طولهای متفاوت از خط خاتمه تراش bevel انجام گرفت.مواد و روشها: در این تحقیق نیمه تجربی، با استفاده از روش ارزیابی replica، 30 الگوی مومی، با سه اندازه متفاوت از طول بول، با دو آلیاژ Rexillium III و Wiron 99 کست شده، و طول بول مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: مقایسه castability دو آلیاژ ذکر شده حاکی از عدم وجود تفاوت معنی دار میان این دو آلیاژ می باشد. بهترین castability این دو آلیاژ در محدوده بول 0.5 mm مشاهده شد.نتیجه گیری: با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می رسد وجود بریلیوم برای داشتن castability خوب ضروری نیست. از طرفی اگر چه افزایش نسبت حجم به سطح در الگوی مومی در یک محدوده مشخص می تواند باعث بهبود castability شود ولی بعد از آن، با فاصله گرفتن انتهایی مارجین از محل اتصال اسپرو، امکان بروز کستینگ ناقص افزایش می یابد. به نظر می رسد بهترین طول bevel که موفق ترین castability آلیاژ در آن محدوده رخ دهد 0.5 میلی متر باشد.

سابقه و هدف: یکی از عوامل عدم موفقیت درمان ریشه، پرفوراسیون میباشد و تحقیقات مختلف نشان داده اند که پرفوراسیون ناحیه فورکا به تخریب بافت نگهدارنده دندان و در صورت عدم درمان، به از دست رفتن دندان منجر می گردد. مواد مختلفی جهت بستن پرفوراسیونها معرفی شده اند که از آن جمله می توان کاویت، زینک اکساید اوژنول، هیدروکسید کلسیم، آمالگام، MTA را نام برد. MTA که توسط Torabinejad در سال 1993 بعنوان ماده پرکننده انتهای ریشه معرفی شد. بخاطر توانایی سیل مناسب این ماده و خصوصیات تطابق سنجی مناسب آن، امروزه بعنوان انتخاب اول در ترمیم پرفوراسیونها معرفی شده است. این گزارش با هدف معرفی بیماری که با یک مورد پرفوراسیون ناحیه فورکا بدلیل پوسیدگی مراجعه و مورد درمان ریشه با استفاده از MTA قرار گرفته بود انجام پذیرفت.گزارش مورد: بیمار دختری 19 ساله بدون سابقه پزشکی خاص بود که جهت درمان دندان مولر اول پایین سمت چپ خود با پوسیدگی وسیع مراجعه نموده بود. در بررسیهای کلینیک و رادیوگرافی این دندان مشخص شد که در ناحیه فورکای دندان پرفوراسیون بدلیل پوسیدگی وجود دارد. ابتدا تمامی پوسیدگیهای تاج دندان و ناحیه فورکا برداشته شد. پس از درمان کامل ریشه ها، ناحیه پرفوراسیون با MTA پوشانده شده، دندان پانسمان شده و جلسه بعد ترمیم گردید. دندان مورد نظر 6 ماه بعد مورد بررسی رادیوگرافی مجدد قرار گرفت و علائم بهبودی ناحیه فورکا ثابت گردید.نتیجه گیری: دندان با پرفوراسیون ناحیه فورکا، حتی اگر بدلیل گسترش پوسیدگی باشد، می تواند توسط MTA درمان گردد و این ماده، با توجه به داشتن خصوصیات بسیار مطلوب، بعنوان ماده انتخابی در ترمیم پرفوراسیونها مطرح است.

سابقه و هدف: (MTA) Mineral Trioxide aggregate جز مواد تایید شده ای است که ابتدا جهت جراحی انتهای ریشه ارائه شد و امروزه استفاده های متعددی در رشته درمان ریشه دارد. به دلیل اهمیت مقوله خودکفایی اقتصادی در زمینه مواد دندانپزشکی و پائین آوردن هزینه درمان و بهره گیری از دستاوردهای جدید علمی این مطالعه با هدف مقایسه واکنش بافتی MTA داخلی (root) با خارجی (proRoot) در زیر پوست موش صحرایی انجام گرفت.مواد و روشها: در این مطالعه مداخله ای – تجربی، 54 سر موش صحرایی بالغ انتخاب و به طور تصادفی به چهار گروه (دو گروه آزمایشی و دو گروه شاهد) تقسیم شدند. در گروه های آزمایشی در دو طرف پشت حیوان دو لوله پلی اتیلنی حاوی MTA داخلی و خارجی و در گروه های شاهد دو لوله خالی پلی اتیلن در زیر پوست کاشته شدند. حیوانات بعد از دو دوره زمانی 7 و 30 روز کشته شدند. پس از طی مراحل آماده سازی هیستوپاتولوژیک و رنگ آمیزی با H&E، نمونه ها در ارتباط با متغییرهای ضخامت کپسول، شدت التهاب، نوع التهاب، میزان تکثیر عروقی، وسعت التهاب و تکروز مورد بررسی قرار گرفتند.یافته ها: نتایج نشان داد که از نظر ضخامت کپسول، شدت و نوع التهاب، تکثیر عروقی و وسعت التهاب بین MTA داخلی و خارجی در دوره یک ماهه اختلاف آماری معنی داری وجود نداشت و در دوره یک هفته فقط در مورد ضخامت کپسول اختلاف آماری معنی داری وجود داشت. میزان التهاب و تکثیر عروقی در نمونه های یک هفته ای بیشتر از نمونه های یک ماهه بود. در هیچیک از نمونه ها نکروز دیده نشد.نتیجه گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که MTA نوع داخلی از نظر واکنش بافتی با نوع خارجی برابری می کند.

سابقه و هدف: سلامت پریودنشیوم جهت حفظ طولانی مدت دندان و رستوریشن آن الزامی است، لذا توجه به آن هنگام ساخت رستوریشن ها به ویژه در مواردی که ناچار هستیم مارجین رستوریشن در زیر لثه قرار گیرد، ضروری به نظر می رسد.مروری بر مقالات: Biological width (BW) بنا به تعریف، به ناحیه محل اتصال اپی تلیوم چسبنده و الیاف بافت همبندی فوق آلوئول به دندان اطلاق می شود که به نظر برخی محققین این تعریف شامل عمق سالکوس لثه هم می شود. در صورتیکه بدلایلی مجبور به قرار دادن مارژین رستوریشن در زیر لثه باشیم، عدم تداخل در این اتصالات جهت حفظ سلامت پریودنتال و پیش آگهی مطلوب درمان رستوریتیو، مهم است. به منظور عدم تداخل در عرض بیولوژیک، گاهی اوقات لازم است نسج سالم اضافی از دندان، اکسپوز شود. بر اساس مرور متون موجود، مقدار عرض بیولوژیک برای هر فرد، اختصاصی است. جهت دستیابی به این هدف از روشهای مختلفی می توان بهره برد که بنا به مورد می تواند روشهای جراحی و غیرجراحی (ارتودنسی) باشد. در این حالت، ضمن تامین ساختار سالم کافی از نسج دندان بدون تداخل در این فضا، می توان سلامت پریودنتال را نیز حفظ نمود.

سابقه و هدف: اختلاف نظرهای بسیاری در مورد ایجاد عوارض پریودنتال برای دندان مولر دوم متعاقب خارج سازی دندان عقل وجود دارد. بطوریکه در مورد تحلیل استخوان، گیر غذایی، عمق پروبینگ و از دست رفتن چسبندگی مطالعاتی صورت گرفته است. با توجه به اینکه خارج کردن دندان عقل در وضعیت های مختلف می تواند انجام پذیرفته، بر روی شرایط دیستال دندان مولر دوم تاثیر گذار باشد، لذا این مطالعه با هدف بررسی وضعیت پریودنشیوم دیستال دندان مولر دوم مجاور ناحیه دندان عقل کشیده شده انجام پذیرفت.مواد و روشها: این مطالعه توصیفی گذشته نگر بر روی 40 بیمار 18-25 ساله ای که قبلا دندان عقلشان خارج شده بود، در مراجعین به دانشکده دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در سال 1380 انجام گرفت. بیماران از نظر وجود پاکت، تحلیل استخوانی، خونریزی هنگام پروبینگ و دیگر مشکلات مورد بررسی قرار گرفتند. داده ها با استفاده از تست های آماری Chi-square و Fisher exact test آنالیز شدند.یافته ها: نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که در 56.9 درصد از بیماران پاکت در دیستال دندان مولر وجود داشت. همچنین در 31.2 درصد از بیماران تحلیل استخوان نیز به چشم می خورد. التهاب و از دست دادن attachment در 69.9 درصد از نمونه ها مشاهده شد. لقی مولر دوم در هیچ موردی مشاهده نشد. گیر غذایی در مزیال مولر دوم فقط در 2 مورد وجود داشت.نتیجه گیری: بر اساس یافته های حاصل از این مطالعه، مشکلاتی از قبیل وجود پاکت، تحلیل استخوان، التهاب و از دست دادن attachment در دیستال دندانهای مولر دوم افراد زیر 25 سال که دندان عقل خود را خارج کرده اند به چشم می خورد که دندانپزشک را به تامل بیشتری در مورد خارج سازی دندان عقل حتی در سنین پایین وا می دارد.

سابقه و هدف: یکی از دلایل مراجعه بیماران به مطب های ارتودنسی ناهنجاری مال اکلوژن CI III است که ناشی از بزرگی مندیبل یا نقص رشد مجموعه نازوماگزیلاری و یا ترکیبی از دو حالت فوق است که علاوه بر ایجاد ناراحتی های فانکشنال اهمیت بسزایی در زیبایی بیمار دارد. شیوع این ناهنجاری درایران از 7.22 تا 19.5 درصد گزارش شده است در حالی که شیوع آن در مقالات در نژادهای مختلف دیگر از 1 تا 14 درصد گزارش شده است. درمان زودرس این مال اکلوژن از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف از این مطالعه بررسی اثرات درمانی کاربرد توام Face mask و Rapid Maxillary Expansion در بیماران مبتلا به مال اکلوژن CI III اسکلتال با ارزیابی سفالوگرام های قبل و بعد از درمان است.مواد و روشها: روش مطالعه کارآزمایی بالینی و از نوع نیمه تجربی بود که بصورت آینده نگر طراحی و اجرا شد. در این تحقیق 15 بیمار (6 پسر و 9 دختر) با متوسط سنی 8.6 سال دارای مال اکلوژن CI III اسکلتال انتخاب شدند. ابتدا به مدت 2 هفته دستگاه Rapid maxillary expansion برای بیماران مورد استفاده قرارگرفت. سپس دستگاه Face mask تا برقراری روابط طبیعی دندان های مولر و کانین و اورجت نرمال استفاده شد. تریسینگ سفالومتری بر روی سفالوگرام های قبل و بعد از درمان انجام شد. 19 شاخص سفالومتریک شامل 11 شاخص زاویه و 8 شاخص خطی که در ذیل آمده اند اندازه گیری شدند و تغییرات قبل و بعد از درمان مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: آنالیزهای سفالومتریک نشانگر تغییرات زیر بودند:1.6 ± 1.3 SNA=، 1.6 ± 0.5- = SNB، 2.3±ANB=1.7، 4.1±Gonial angle =-1.4، 27.5±Articular Angle=-6، 1.7±SNPog =-0.7، 7.3±Inclination Angle =2.3، 3.4±Y axis Angle=1.5، 3.3±Mandibular Plan Angle =2.3، 5.4±Occlusal Plan to SN = 1، 2.3±NSAr = 0.8، 1.9±PFH/AFH = 0.8، N^FH to A=1.1mm±1.9؛ N^FH to Pog=1mm±4.6 ، Maxilla length=2.3 mm±2.9، 0.8 ± Mandible length=0.4mm،Overjet=3.8±2.7، Overbite=-0.8mm±1.5، Wit's appraisal=2.4±2.5.همچنین افزایش معنی داری از لحاظ آماری در شاخص های زیر دیده شد: SNA، ANB، N^FH to A، طول ماگزیلا، اورجت، Wit's appraisal. نتیجه گیری: روش درمانی فوق می تواند باعث افزایش رشد ماگزیلا در بعد قدامی خلقی و مهار اندک رشد مندیبل و بهبود نیمرخ بیمار به سمت نرمال شود.

سابقه و هدف: پریودنتیت مهاجم موضعی، بیماری پریودنتال مخربی است که اکثرا دندان های مولر اول و گاهی انسیزورهای بالغین جوان را گرفتار می کند. هدف از این مطالعه بررسی شیوع پریودنتیت مهاجم موضعی در دانش آموزان 14-16 ساله مدارس تبریز بوده است.مواد و روشها: این مطالعه مقطعی ((Cross – Sectional با روش دو مرحله ای انجام شد. ابتدا در نور معمولی با کنار زدن لب و گونه توسط آبسلانگ، اولین مولرها و انسیزورهای هر دو فک با استفاده از پروب ویلیامز در شش ناحیه دندان بررسی گردیدند. بیمارانی که پاکتهایی به عمق بیش از 4.5 میلی متر در بیش از یک دندان داشتند، جدا گردیده و از آنها پلاک ایندکس (Plaque index = PI)، ایندکس لثه ((Gingival index=GI و ایندکس شدت جرم (Calculus surface severity index = CSSI) گرفته شد. افراد با عوامل مستعد کننده موضعی از مطالعه خارج گردیده و افراد مشکوک به پریودنتیت مهاجم موضعی مجددا و توسط دعوتنامه رسمی به دانشکده دندانپزشکی ارجاع داده شدند. در مرحله دوم مطالعه، مجددا عمق پروب (Probing Depht=PD) در شش ناحیه دندانهای مورد نظر و نیز ارزیابی PI، GI و CSSI بعمل آمد. پرسشنامه خاصی برای بیماران تکمیل گردید. از بیماران رادیوگرافی بایت وینگ برای اولین مولرها و در صورت ابتلا انسیزورها و دندانهای دیگر، رادیوگرافی پری اپیکال گرفته می شد. بر طبق خصوصیات مشهور بیماری پریودنتیت مهاجم موضعی تشخیص بیماری صورت گرفت.یافته ها: شیوع بیماری در پسران %0.6 و در دختران %0.45 به طور کلی %0.5 بود. نتایج نشان دهنده شیوع مساوی در ابتلا پسران و دختران تبریزی بوه است. بیشترین دندان درگیر مولر اول دایمی پایین سمت چپ و بیشترین سطح درگیر به ترتیب مزیولینگوال، مزیوباکال، دیستولینگوال و دیستوباکال بودند. تفاوتی در نوع دندان مبتلا در دختران و پسران دیده نشد.نتیجه گیری: پریودنتیت مهاجم موضعی در بالغین 14-16 ساله مورد بررسی قرار گرفت که در مطالعه انجام شده نیز شیوعی نزدیک و در تائید نتایج جهانی بیماری داشته است. مطالعه بیشتر در جهت روشن ساختن عوامل موثر در شدت بیماری و نیز ارزیابی کودکان جوان تر برای ابتلا به این بیماری توصیه می شود.

سابقه و هدف: یکی از مهمترین عوامل موفقیت در درمان ریشه سیل اپیکالی است. اهمیت سیل بویژه در جراحی ریشه که عموما برای دندانهای با درمان ریشه ناموفق قبلی انجام می شود محسوس تر است. هدف از این مطالعه بررسی سیل رتروفیل آمالگام با و بدون Scotch bond M.P و MTA از طریق نفوذ رنگ بود.مواد و روشها: در این تحقیق تجربی، تحلیلی، 70 دندان کشیده شده انسانی انتخاب، کانالها آماده سازی و پر شدند. سپس تهیه حفره اپیکال انجام و دندانها به سه گروه آزمایشی و دو گروه کنترل مثبت و منفی تقسیم شدند. پس از قرار دادن مواد رتروفیل ذکر شده دندانها در رنگ متیلن بلو %2 قرار داده شده، سپس نفوذ رنگ در همه به کمک stereo microscope بررسی گردید. سپس آزمون Kruskal wallis برای کشف وجود یا عدم اختلاف بین گروهها و آزمون Mann – whiteney U test برای کشف اختلاف دو به دوی مواد در مقایسه با هم و مقایسه هر ماده در حالت خشک و مرطوب صورت گرفت.یافته ها: استفاده از Scotch bond M.P (SMP) زیر آمالگام (به عنوان Amalgam bond system) در مقایسه با آمالگام و همچنین در مقایسه با MTA، هم در محیط مرطوب و هم در محیط خشک باعث کاهش عمده نفوذ رنگ می شود (P<0.001). آمالگام وMTA  میزان نفوذ رنگی تقریبا مشابه دارند ولی در محیط مرطوب نفو ذ رنگ برای آمالگام، کمتر از MTA می باشد. (P<0.005). مواد در مقایسه حالت خشک و مرطوب هر کدام با خودشان تفاوت معنی داری ندارند (P>0.05).نتیجه گیری: در مجموع استفاده از Scotch bond M.P به همراه آمالگام در یک حفره معمولی انتهای ریشه در دندانهایی که علت شکست آنها بخصوص درمان ریشه ناصحیح بوده است و نیز ریشه هایی که احتمال وجود کانال کشف نشده ای دارند به عنوان روشی که حداکثر احتمال موفقیت را دارد پیشنهاد می شود.

سابقه و هدف: سفید کردن یکی از درمانهای رایج برای روشن تر کردن رنگ دندانها می باشد که به دلیل ماهیت محافظه کارانه آن محبوبیت خاصی پیدا کرده است. یکی از معایب این روش را می توان نیاز به گذشت زمان جهت حذف اثر اکسیژن نوزاد در نسج دندان قبل از انجام عمل باندینگ ذکر نمود. لذا این تحقیق با هدف ارزیابی تاثیر اسکوربات سدیم در استحکام برشی باند کامپوزیت به مینا بلافاصله بعد از سفید کردن انجام شد.مواد و روشها: این مطالعه به روش تجربی و با استفاده از تکنیک مشاهده انجام شد. 75 دندان آسیاب فک بالای انسانی به 5 گروه تقسیم شدند. در هر گروه سطح صافی از مینا در سطح باکال دندان ایجاد گردید. در دو گروه شاهد شامل گروه (1): باند به مینا (بدون عمل سفید کردن و بدون استفاده از اسکوربات سدیم %10)، و گروه (2) باند به مینا (بعد از عمل سفید کردن و بدون استفاده از اسکوربات سدیم %10 اندازه گیری شد. در گروه های آزمون (3، 4، 5) باند به مینا بعد از عمل سفید کردن و پس استفاده از اسکوربات سدیم %10 با زمانهای مختلف 2 و 10 و 30 دقیقه ارزیابی شد. در این مطالعه جهت سفید کردن از ژل کاربامید پراکسید %35 و همچنین از Single Bond و کامپوزیت Z100 جهت باند به مینا استفاده گردید و استحکام برشی باند با ماشین اینسترون و توسط یک تیغه به فرم چیزل و با سرعت 0.5mm در دقیقه اندازه گیری شد. یافته ها با تست ANOVA و تست LSD آنالیز گردید. در ضمن پس از اندازه گیری استحکام برشی باند، نحوه شکست باند کامپوزیت به مینا استریومیکروسکوپ بررسی شد.یافته ها: تحقیق نشان داد که استحکام برشی باند کامپوزیت به مینا بعد از سفید کردن با ژل کاربامید پراکسید %35 به میزان قابل توجهی کاهش یافت که از لحاظ آماری معنی دار بود. همچنین استفاده از محلول اسکوربات سدیم %10 به میزان زیادی باعث افزایش استحکام باند به مینا بعد از عمل سفید کردن با ژل کاربامید پراکسید %35 شد اما این افزایش به اندازه گروه شاهد (1) (باند به مینا بدون سفید کردن و بدون استفاده از اسکوربات سدیم %10) نبود. در ضمن بین زمانهای مختلف کاربرد محلول اسکوربات سدیم %10 اختلاف آماری معنی داری مشاهده نشد. در مشاهده زیر استریومیکروسکوپ در گروه (1) اکثریت شکستها بصورت کوهزیومینا و در گروه (2) اکثریت شکستها بصورت ادهزیو مابین کامپوزیت و دندان بود. در گروه های (3)، (4) و (5) هر سه نوع شکست بدون اختصاص اکثریت به گروه خاصی (ادهزیو، کوهزیو مینا، کوهزیو کامپوزیت) دیده شد.نتیجه گیری: استحکام باند برشی کامپوزیت به مینای بلیچ شده با استفاده از اسکوربات سدیم افزایش یافت ولی زمان کاربرد آن تاثیر قابل ملاحظه ای در میزان باند نداشت.

سابقه و هدف: در ماه رمضان رژیم غذایی، عادات بهداشتی دهان، تکرار دریافت غذا و میزان غذای دریافتی تغییر می یابد و این عوامل در ترکیب و کمیت پلاک میکروبی موثر می باشند و این تغییر در پلاک میکروبی می تواند پوسیدگی دندان و تخریب اتصالات پریودنتالی را تحت تاثیر خود قرار دهد، بنابراین این تحقیق با هدف بررسی تاثیرات ماه رمضان بر روی موارد ذکر شده انجام پذیرفت.مواد و روشها: این تحقیق تحلیلی با تکنیک مشاهده و با استفاده از فرم اطلاعاتی جهت ثبت مشاهدات انجام گرفت. در این مطالعه 30 نفر از دانشجویان دندانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در سال 1381 که در محدوده سنی 18 الی 24 سال (به طور مساوی از هر دو جنس) داشته و که حداقل 20 روز اول ماه رمضان را روزه گرفته بودند بر حسب شرایط خاصی انتخاب شدند. 20 روز مانده به ماه رمضان توسط کن کاغذی استریل از دندان مولر اول پایین نمونه های انتخاب شده، نمونه برداری شد. کن های کاغذی ابتدا در محیط آبگوشت و بعد در محیط های اختصاصی استرپتوکک میوتانس واکتینومایسس ویسکوزین کشت داده شدند. همین مراحل 10 روز مانده به ماه رمضان، و یک روز قبل از شروع ماه رمضان و در روزهای اول، دهم و بیستم ماه رمضان تکرار شدند. برای بررسی رژیم غذایی نیز قبل از ماه رمضان و در ماه رمضان، فرمهای تغذیه ای توسط کارشناس تغذیه تکمیل شدند.یافته ها: مقایسه میان شمار کلونی های استرپتوکک میوتانس و اکتینو مایسس ویسکوزیس در روز اول، دهم و بیستم ماه رمضان با شمار کلونی پایه (میانگینی از سه نمونه گیری قبل از ماه رمضان) در آزمون t زوجی از لحاظ آماری اختلاف معنی داری را نشان ندادند. در مورد رژیم غذایی نیز میزان مصرف ساکارز، مونو و دی و پلی ساکاریدها افزایش معنی داری در ماه رمضان داشتند و از طرفی مصرف فیبرها با کاهش همراه بود.نتیجه گیری: میزان استرپتوکک میوتانس و اکتینومایسس ویسکوزیس در ماه رمضان تغییری نکرد. میزان مصرف مواد قندی در ماه رمضان افزایش یافت.

سابقه و هدف: پرفوراسیونهای ایاتروژنیک یکی از علل شناخته شده جهت شکست درمان ریشه دندان محسوب می شوند و امروزه اعتقاد عمومی بر این است که جهت دستیابی به یک موفقیت طولانی مدت، سیل هر چه سریعتر ناحیه پرفوراسیون توسط یک ماده ترمیمی مناسب و جلوگیری از نفوذ و نشت میکروبی، رمز موفقیت درمان اینگونه ضایعات خواهد بود، بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی توانایی سیل این مواد انجام شد.مواد و روشها: این مطالعه به روش تجربی و با روش نمونه گیری ساده انجام شد. در این مطالعه 55 دندان مولر انسانی کشیده شده فک پایین در 3 گروه آزمون 15 تایی و 2 گروه شاهد مثبت و منفی بررسی شدند. پس از تهیه حفره دسترسی و آماده سازی و پر کردن استاندارد کانالهای دندانی، پرفوراسیونهایی با قطر استاندارد ISO. 0.12 در ناحیه کف پالپ چمبر در تمام نمونه ها ایجاد شدند. سپس ناحیه پرفوراسیون در گروه آزمون 1 توسط آمالگام، در گروه آزمون 2 توسطMTA (Mineral Trioxide Aggregate)  و در گروه آزمون 3 توسط Geristore مسدود شدند. سپس کلیه دندانها با استفاده از تکنیک Dye penetration و روش شفاف سازی (clearing) جهت ارزیابی میزان نفوذ رنگ در زیر استریومیکروسکوپ با بزرگنمائی X 20 بررسی شدند. مجموع اعداد خام بدست آمده توسط تستهای ANOVA بررسی و توسط تست Mann – Whitney معنی دار شدند.یافته ها: نتایج این مطالعه نشان دادند که آمالگام به نسبت MTA و Geristore ریزنشت بسیار زیادی را نشان می دهد. MTA و Geristore نیز هر دو دارای قابلیت سیل بالایی بوده ولی از نظر آماری تفاوت معنی داری در میزان ریزنشت MTA با Geristore وجود نداشت.نتیجه گیری: براین اساس بنظر می رسد که کاربرد رزین اینومرهای جدید مانند GERISTORE یا MTA نسبت به آمالگام در ترمیم ناحیه پرفوراسیون ارجحیت دارد.

سابقه و هدف: علیرغم تحقیقات بیشماری که در زمینه پوسیدگی دندان به عمل آمده، هنوز بسیاری از جنبه های اتیولوژیک بیماری از جمله ارث، مبهم است. هدف از این مطالعه، بررسی مقایسه ای میانگین شاخص DMFT در دوقلوهای تک تخمکی (Monozygotic) و دو تخمکی (Dizygotic) می باشد.مواد و روشها: تحقیق به صورت توصیفی – تحلیلی و مقطعی انجام شد. با توجه به این اصل که دوقلوهای(Monozygotic) MZ ، ژنتیک یکسان دارند و تفاوت آنها ناشی از محیط است و از طرفی شباهت دوقلوهای (Dizygotic) DZ نیز در حد خواهر و برادرهای معمولی می باشد، لذا به نظر می رسد مقایسه این دو گروه با هم جهت تعیین غالب بودن یکی از دو عامل محیط و ارث آسانتر باشد. بر این اساس 50 جفت دو قلوی 12-6 سال (21 جفت MZ و 29 جفت DZ) مورد معاینه قرار گرفتند. تشخیص نوع  زیگوسیتی با هم جنس بودن، مقایسه گروه خونی، مشابهت 9 حالت فیزیکی (رنگ چشم، مو، پوست) شکل (بینی، چانه، لبها، گوشها) ابعاد دستها و قد انجام گرفت. دندانهای افراد مورد مطالعه به روش محدود مطابق با روش پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی معاینه شدند. تجربه پوسیدگی با شاخص های DMFT و dmf و بهداشت دهان با شاخص دیری برآورد گردید. از تست های T، Mann – whitney u و ضریب همبستگی Spearman برای آنالیز آماری استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان دادند که شباهت شاخص (DMF, dmf) بین دوقلوهای MZ بیشتر از DZ بوده، اما معنی دار نمی باشد. میانگین(DMF, dmf)  بین دوقلوهایMZ  و DZ اختلاف معنی دار ندارد (بین گروهی). اعضای هر جفت دوقلو اعم از MZ یا DZ از نظر عوامل محیطی همچون مقدار مصرف مواد قندی و بهداشت دهان مشابه می باشند. در کل نمونه ها، شاخص DMFT با شاخص دیری و مقدار مصرف مواد قندی ارتباط دارد و این ارتباط از نظر آماری معنی دار می باشد.نتیجه گیری: در کل می توان نتیجه گرفت که عوامل محیطی نسبت به عوامل ژنتیکی در ایجاد پوسیدگی دندان موثرترند.

سابقه و هدف: با توجه به اینکه یکی از موارد مهم در موفقیت درمان ریشه آگاهی از فرم و آناتومی داخلی دندانها است که می تواند تحت تاثیر عواملی نظیر، نژان، سن، بیماری و... دستخوش تغییرات گردد، لذا این مطالعه با هدف بررسیCanal Configuration دندان پره مولر اول فک پایین به روش Invivo وInvitro و مقایسه دو روش به منظور آگاهی و شناسائی تنوع کانال و افزایش موفقیت درمان در شهر اصفهان انجام پذیرفت.مواد و روشها: تحقیق حاضر از نوع توصیفی – تحلیلی به روش آزمایشگاهی و کلینیکی می باشد. در بررسی آزمایشگاهی تعداد 127 دندان پره مولر اول فک پایین جمع آوری و جهت ضدعفونی در هیپوکلریت سدیم %5.25 قرار گرفتند. پس از ایجاد حفره دسترسی مناسب به منظور تخلیه پالپ شامبر، دندانها درون آب اکسیژنه %35 قرار داده شدند. سپس دندانها دکلسیفیه و بعد از آن دهیدراته گردیدند و مرکب چین به داخل کانال آنها تزریق گردید. به دنبال آن حفره دسترسی دندانها توسط زونالین سیل شدند. در پایان دندانها توسط محلول متیل سالیسیلات کاملا شفاف گشته، نوع کانالها به روش مستقیم مورد بررسی قرار گرفتند.در بررسی کلینیکی تعداد 125 پرونده مربوط به مولرهای اول پایین که در بخش تخصصی و عمومی اندونتیکس دانشکده دندانپزشکی دانشگاه اصفهان مورد درمان ریشه قرار گرفته بودند انتخاب و پس از بررسی رادیوگرافی های مربوطه، نتایج آنها در فرم های از پیش تهیه شده ثبت گردید. در پایان نتاج حاصل از دو روش مورد مقایسه آمار قرار گرفتند.یافته ها: در مطالعه آزمایشگاهی از تعداد 112 دندان پره مولر اول پایین قابل بررسی، تعداد 75 دندان نوع (%67) I، تعداد 5 دندان نوع (%4.5) II، تعداد 13 دندان نوع (%11.6) III، تعداد 16 دندان نوع (%14.2) IV و تعداد 3 دندان نوع (%2.7) جز هیچکدام از انواع (بر اساس طبقه بندی Weine) قرار نگرفتند.در مطالعه کلینیکی از تعداد 125 دندان اندو شده پره مولر اول پایین، تعداد 103 دندان نوع (%82.4) I، تعداد 3 دندان نوع (%2.24) II، تعداد 12 دندان نوع (%9.66) III، تعداد 5 دندان نوع (%4) IV و تعداد 2 دندان نوع (%1.66) جز هیچکدام از انواع (بر اساس طبقه بندی Weine) قرار نگرفتند.نتیجه گیری: نتایج حاصل از این تحقیق با تحقیقاتی که توسط محققین در گذشته انجام گرفته است دارای تفاوتهایی می باشد که می تواند ناشی از روش تحقیق و عواملی نظیر نژاد باشد. همچنین نتایج حاصل از مطالعات آزمایشگاهی نسبت به مطالعات کلینیکی دارای تفاوت قابل ملاحظه ای است که ناشی از نوع تحقیق و دقت بالاتر مطالعات آزمایشگاهی نسبت به مطالعات کلینیکی است.