دانش شناسی (علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات)
سال:1391 | دوره:5 | شماره:19 |تعداد مقالات:10

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی مقایسه ای دیدگاه مدیران کتابخانه های بیمارستان های آموزشی دانشگاه علوم پزشکی ایران، شهید بهشتی و تهران نسبت به جایگاه فناوری اطلاعات در کتابخانه ها است.روش پژوهش: نوع پژوهش کاربردی و روش پژوهش پیماشی بود. این پژوهش برای گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته استفاده نمود. جامعه آماری مورد بررسی در این پژوهش مدیران 40 کتابخانه بیمارستانی دانشگاه علوم پزشکی ایران، شهید بهشتی و تهران بودند که تنها 32 پرسشنامه عودت داده شد. برای تجزیه و تحلیل دادها از نرم افزار آماری SPSS (نسخه 17) استفاده شد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که 12.5 درصد از مدیران دانشگاه تهران، 15.6 درصد از دانشگاه ایران و 25 درصد از دانشگاه شهید بهشتی به میزان بسیار زیاد با به کارگیری و توسعه فناوری اطلاعات و ابزارهای آن موافقند و 93.7 درصد از مدیران هر سه کتابخانه بیمارستانی استفاده از فناوری اطلاعات را ضروری می دانند. از دیدگاه مدیران بیشترین مزیت فناوری اطلاعات مربوط به کاهش تلاش انسانی ( 59.4درصد) است. 100 درصد مدیران کتابخانه های هر سه دانشگاه نیاز به ارتقا بیشتر مهارت خود در زمینه های مختلف فناوری اطلاعات را تایید نمودند. در دانشگاه تهران 16.1 درصد، در دانشگاه ایران 12.9 درصد و در دانشگاه شهید بهشتی 29 درصد از مدیران به منظور ارتقا مهارت های کتابداران به میزان بسیار زیاد با آموزش رسمی آنها موافقند و در نهایت نقش کتابخانه ها را به عنوان مراکز اطلاع رسانی برای گردآوری، سازماندهی و اشاعه اطلاعات موثر می دانند.نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که نگرش عینی و عملی مدیران کتابخانه های بیمارستانی نسبت به جایگاه فناوری اطلاعات از تفاوت معناداری برخوردار است به طوری که مدیران کتابخانه های بیمارستانی دانشگاه شهید بهشتی نگرش و تمایل عینی و عملی بالاتری نسبت به جایگاه فناوری اطلاعات در کتابخانه های بیمارستانی دارند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین میزان نقش کتابخانه های عمومی تحت نظر نهاد، در مهندسی فرهنگ جامعه در شهر تهران انجام شده است.روش پژوهش: پژوهش حاضر پیمایشی - تحلیلی است. جامعه آماری شامل 117 کتابدار 37 کتابخانه عمومی تحت نظر نهاد کتابخانه های عمومی کشور در شهر تهران است. به علت محدود بودن جامعه، کل جامعه برای بررسی در نظر گرفته شد. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته است. به منظور انجام تحلیل های آماری از آزمون t تک متغیری، آزمون مجذور کا و آزمون فریدمن استفاده شده است.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که از دیدگاه کتابداران، کتابخانه های عمومی در زمینه ارتقا دانش اطلاعاتی، نگرش اجتماعی، شکل گیری هنجارهای اجتماعی، جهان بینی، علاقه و عادت به مطالعه، غنای فرهنگی، ارتقا آموزش و فعالیت های اجتماعی میان افراد جامعه نقش موثری داشته و در زمینه نگرش سیاسی، آیین های فرهنگی، نگرش اقتصادی افراد جامعه، نقش چندانی ندارند.نتیجه گیری: با جمع بندی نهایی نقش کتابخانه ها در مولفه های فرهنگی می توان نتیجه گیری کرد که کتابخانه های عمومی شهر تهران از دیدگاه کتابداران بیش از حد متوسط در مهندسی فرهنگ جامعه دارند و از بین مولفه های فرهنگی نام برده شده، «ارتقا دانش اطلاعاتی» با میانگین رتبه 10.47 و «نگرش اقتصادی» با میانگین 1.92 درصد به ترتیب بالاترین و پایین ترین رتبه ها را به خود اختصاص داده اند.

هدف: هدف پژوهش سنجش هوش سازمانی در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران است.روش پژوهش: پژوهش به روش پیمایشی تحلیلی بین جامعه ای مشتمل بر 150 نفر انجام شد. ابزار پژوهش پرسشنامه ای بر اساس هفت مهارت کارل آلبرشت است. کارل آلبرشت برای هوش سازمانی مدلی را ارائه می نماید که دارای هفت بعد است: چشم انداز استراتژیک، سرنوشت مشترک، میل به تغییر، اتحاد و توافق، روحیه، کاربرد دانش و فشار عملکرد.یافته ها: بر اساس یافته های پژوهش هوش سازمانی جامعه مورد مطالعه با میانگین 3.2 از میانگین نظری 3 یعنی از حد متوسط بالاتر است. بالاترین میانگین بدست آمده مربوط به مولفه کاربرد دانش (3.76) و کمترین میانگین مربوط به مولفه میل به تغییر (2.66) است.نتیجه گیری: پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران هر چند که در بیشتر ابعاد هوش سازمانی نمره ای بالاتر از متوسط کسب کرده است، لازم است جهت ارتقا هر چه بیشتر هوش سازمانی، تمامی ابعاد و مولفه های آن مورد بازبینی قرار گرفته، نسبت به تقویت هوش سازمانی اقدام شود.

هدف: هدف مقاله حاضر، تعیین وضعیت دسترس پذیری وب سایت کتابخانه مرکزی بیست دانشگاه برتر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بر اساس رهنمود های کنسرسیوم وب جهان گستر است.روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی، به روش ارزیابانه و بر اساس 15 شاخص مستخرج از رهنمود دسترس پذیری محتوای وب کنسرسیوم وب جهان گستر است. در این پژوهش، دسترس پذیری بیست وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه های وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که در رتبه بندی دانشگاه برتر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به ترتیب رتبه اول تا بیستم را کسب کرده اند به روش فنی (ماشینی-دستی) و بر اساس شاخص های اولویت یک مستخرج از رهنمود کنسرسیوم وب جهان گستر ارزیابی شده است. ارزیابی ماشینی به وسیله نرم افزارEvalAccess 2.0  و ارزیابی دستی با استفاده از چک لیست استخراجی از شاخص های اولویت یک رهنمود دسترس پذیری کنسرسیوم وب جهان گستر صورت پذیرفت.یافته ها: نتایج نشان داد در روش ارزیابی ماشینی وب سایت کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه گیلان با 19 امتیاز و رتبه 1 دسترس پذیرترین و وب سایت کتابخانه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد با 472 امتیاز و رتبه 18 غیر دسترس پذیرترین وب سایت است. در روش دستی میانگین دسترس پذیری وب سایت ها 23 درصد است. در کل میزان دسترس پذیری وب سایت ها زیر 50 درصد است و تا نتیجه مطلوب فاصله زیادی وجود دارد. در انتها راهکارها و پیشنهاداتی جهت بهبود سطح دسترس پذیری وب سایت ها ارائه شده است.نتیجه گیری: این پژوهش دومین پژوهش کاربردی در حوزه ارزیابی دسترس پذیری وب سایت ها و اولین پژوهش کاربردی در وب سایت کتابخانه های دانشگاهی بر اساس کنسرسیوم دسترس پذیری وب در ایران است. یافته های این پژوهش می تواند یک دیدگاه کلی به مسوولین سیاست گذاری، در طراحی وب سایت های دسترس پذیر ارائه دهد.

هدف: میزان تولیدات علمی نمایه شده در پایگاه های اطلاعاتی معتبر نظیر اسکوپوس از ملاک های مهم رتبه بندی دانشگاه های پزشکی می باشد و انتشار تولیدات علمی در این پایگاه ها باعث افزایش رویت پذیری و افزایش استناد به آنها نیز می شود هدف از این مقاله وضعیت انتشار و استناد به مقالات دانشگاه علوم پزشکی گلستان و گیلان تا پایان آگوست 2011 و شاخص هرش آنان می باشد.روش پژوهش: این پژوهش یک مطالعه علم سنجی است که به روش توصیفی انجام شد و در آن کلیه مقالات منتسب به این دو دانشگاه که در پایگاه اسکوپوس منتشر و نمایه شده بودند تحت بررسی قرار گرفتند و یافته ها با بهره گیری از آمار توصیفی ارائه گردیدند.یافته ها: بر اساس آمار بدست آمده در پایگاه scopus تعداد مقاله های اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان 262 عنوان و دانشگاه علوم پزشکی گلستان 502 عنوان بوده است. جامعه پژوهش 444 نفر هیات علمی دو دانشگاه می باشند. دانشگاه علوم پزشکی گلستان 103 نفر و دانشگاه علوم پزشکی گیلان 341 نفر. از تعداد 103 نفر اعضای هیات علمی در دانشگاه علوم پزشکی گلستان فقط 32 نفر (31.06 ) درصد و در دانشگاه علوم پزشکی گیلان از 341 نفر فقط 43 نفر (12.61) درصد دارای شاخص هرش هستند. در دانشگاه علوم پزشکی گلستان بیشترین هرش بعد از شاخص 1 که 11 نفر می باشند مربوط به هرش 3 و 4 می باشد که هر کدام 6 نفر می باشد با (5.83) درصد و کمترین هرش مربوط به شاخص 7 و 11 می باشد با 1 نفر معادل (0.97) درصد. و در دانشگاه گیلان بیشترین هرش بعد از شاخص 1 که 21 نفر می باشند مربوط به هرش 2 می باشد که 16 نفر می باشد با (4.70) درصد و کمترین هرش مربوط به شاخص 4 و 5 و 6 و 9 می باشد با 1 نفر معادل (0.29) درصد.نتیجه گیری: در دانشگاه علوم پزشکی گلستان اعضای هیات علمی با مرتبه دانشیار 13 نفر بیشترین بیشینه مقدار و اعضای هیات علمی با مرتبه مربی با تعداد 9 نفر کمترین بیشینه مقدار و در دانشگاه علوم پزشکی گیلان اعضای هیات علمی با مرتبه استاد 5 نفر بیشترین بیشینه مقدار و اعضای هیات علمی با مرتبه مربی و دانشیار کمترین بیشینه مقدار را دارند. در دانشگاه علوم پزشکی گلستان با توجه به اینکه هیات علمی تعدادش 32 نفر می باشند در سه زمینه (تعداد مقاله، استناد و اچ ایندکس) نسبت به دانشگاه علوم پزشکی گیلان که هیات علمی بیشتری (43 نفر) دارد بیشتر است. از تعداد 32 نفر در دانشگاه علوم پزشکی گلستان 502 مقاله، 1080 استناد و اچ ایندکس آن هم 94 می باشد. از تعداد 43 نفر در دانشگاه علوم پزشکی گیلان 262 مقاله، 689 استناد و اچ ایندکس آن هم 82 می باشد. پس نتیجه می گیریم که هر چه استناد ما بیشتر باشد اچ ایندکس ما بیشتر است نه مقاله، و دانشگاه علوم پزشکی گلستان با اینکه هیات علمی کمتری نسبت به دانشگاه علوم پزشکی گیلان دارد، اما دارای اچ ایندکس و توان علمی بالاتری برخوردار می باشد.

هدف: پژوهش حاضر در نظر دارد تا با تحلیل پیوندهای مختلف وب سایت های واحدهای دانشگاه های آزاد اسلامی ایران به بررسی میزان رویت، میزان تاثیرگذاری و هم پیوندی آنها با استفاده از شیوه وب سنجی بپردازد.روش پژوهش: روش پژوهش حاضر، روش وب سنجی می باشد. در این روش انواع پیوندهای موجود در وب سایت ها اعم از پیوندهای دریافتی، مجموع پیوندها، هم پیوندی ها مورد بررسی قرار می گیرد. جامعه پژوهش حاضر کلیه وب سایت های واحدهای دانشگاه های آزاد اسلامی ایران می باشد. که در مجموع 167 وب سایت را شامل می شود، این وب سایت ها با استفاده از راهنمای اینترنتی یاهو بازیابی و به منظور تحلیل پیوندهای آنها بر روی رایانه شخصصی بارگذاری گردیدند.یافته ها: وب سایت های دانشگاه های آزاد اسلامی واحد لنجان، نورآباد ممسنی و تهران جنوب با 5440، 4280، 3290 پیوند دریافتی دارای بالاترین میزان رویت و وب سایت های دانشگاه های آزاد اسلامی واحد سروان، لنجان و خرم آباد به ترتیب دارای بالاترین میزان تاثیر گذاری در محیط وب بودند، همچنین وب سایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد با ضریب تاثیری برابر با 0.06 دارای پایین میزان تاثیرگذاری است. در رابطه با بررسی هم پیوندی وب سایت ها نیز نتایج تحلیل خوشه ای حاکی از آن است که وب سایت های مورد مطالعه در 11 خوشه با هم به همکاری می پردازند از سوی دیگر، استفاده از روش تحلیل چند متغیره نشان داد که این وب سایت ها در 9 خوشه با هم همکاری دارند.نتیجه گیری: تحلیل نتایج این مقاله بیانگر این امر است که مدیران و طراحان وب سایت های دانشگاه های مورد مطالعه باید با شناخت عواملی که بر جذب پیوند توسط وب سایت تاثیر دارند، برای ارتقا کیفی و محتوایی وب سایت خود برنامه ریزی نمایند. به هر حال، موفقیت نهایی یک وب سایت به عواملی چون کیفیت، اندازه، زبان، قدمت، شمول و برخی عوامل دیگر بستگی دارد و نمی توان یک یا دو عامل محدود را به عنوان تنها دلایل موفقیت یک وب سایت قلمداد کرد.

هدف: هدف این پژوهش بررسی اخلاق پژوهش با تمرکز بر ویژگی های فردی و مسوولیت های حرفه ای پژوهشگران دانشگاه های دولتی شهر تهران است.روش پژوهش: روش پژوهش حاضر تحلیل محتوا است و اطلاعات لازم از طریق مصاحبه های نیمه ساختار یافته گردآوری شد. جامعه پژوهشی شامل استادان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه های دولتی شهر تهران بود که از میان آنها در نهایت 37 نفر از طریق روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی به عنوان اطلاع رسان انتخاب گردیدند. برای تحلیل داده های بدست آمده از مصاحبه ها از تحلیل محتوای و سه فرایند پیاده سازی، کدگذاری باز و کدگذاری محوری استفاده شد.یافته ها: نتایج بدست آمده از مصاحبه ها نشان داد که می توان مسوولیت های اخلاقی پژوهشگران را به دو دسته ویژگی های فردی و مسوولیت های حرفه ای تقسیم کرد. ویژگی های فردی شامل تعهد، صداقت، انگیزش، پشتکار و صبوری، روحیه همکاری و کار گروهی در پژوهش است. مسوولیت های حرفه ای پژوهشگران شامل مسوولیت در برابر جامعه، حامیان، همکاران، آزمودنی ها، موضوع پژوهش، محققان دیگر، جمع آوری و تحلیل داده ها و انتشار یافته ها است.نتیجه گیری: به طور کلی می توان گفت بهبود وضعیت رعایت اخلاق پژوهشی در میان جامعه علمی نیازمند توجه به زیرساخت های لازم و کیفیت در پژوهش می باشد.

هدف: هدف اصلی از پژوهش حاضر ارزیابی صفحات خانگی وب سایت های دانشگاه های آزاد اسلامی واحدهای مناطق 7، 14 و 15 از نظر رعایت معیارهای مدیریت دانش است که در نهایت به رتبه بندی این وب سایت ها بر اساس این سه عامل منجر شده است.روش پژوهش: این پژوهش پیمایشی تحلیلی و از نوع کاربردی است. گردآوری داده ها با استفاده از روش مشاهده مستقیم و بر اساس سیاهه وارسی مبتنی بر مدل (K-ACT) می باشد. در این سیاهه وارسی، 3 فاکتور مهم مدیریت دانش که همان دسترس پذیری، خلق و اشاعه دانش است در قالب 13 عامل کلی (50 معیار) مورد ارزیابی قرار می گیرد.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد در بخش عامل اصلی دسترس پذیری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سیرجان در بین تمامی دانشگاه های مناطق 7، 14 و 15 رتبه اول را به خود اختصاص داده است. در عامل اصلی خلق دانش، وب سایت دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان که در منطقه 14 دانشگاهی قرار دارد، توانسته است نسبت به سایر واحدهای دانشگاهی در مناطق سه گانه معیارهای بیشتری از عامل خلق دانش را در طراحی وب سایت خود مدنظر قرار دهد. در آخرین عامل اصلی یعنی اشاعه دانش نیز واحد بردسیر در جایگاه برتر قرار دارد. همچنین در مجموع سه عامل نیز واحد زاهدان در رتبه نخست و واحد سیرجان در رتبه دوم جای دارند و در آخرین رتبه نیز مرکز حاجی آباد از منطقه دانشگاهی 15 قرار دارد.نتیجه گیری: هر چند بسیاری از واحدهای دانشگاهی در منطقه های 7، 14 و 15 نسبت به استفاده از اینترنت و به طور کلی فناوری اطلاعات اقدام نموده اند، اما این عمل فاقد پشتوانه های علمی خاص می باشد و بیشتر به ارائه اطلاعات کلی از آن دانشگاه ها بسنده شده است و کارکردهای مختلف و خدمات گوناگونی که می توان از مقوله های مدیریت دانش در عرصه فناوری اطلاعات انجام داد، چندان مورد توجه نبوده است.