دانش شناسی (علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات)
سال:1388 | دوره:2 | شماره:6 |تعداد مقالات:16

پژوهش حاضر به امکان سنجی برنامه های بازاریابی اطلاعات در کتابخانه ملی و ارایه مدل پیشنهادی می پردازد. جامعه مورد پژوهش، مدیران سازمان و تشکیلات اداری کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران هستند. در پژوهش حاضر از روش های پیمایشی، توصیفی و مطالعه موردی استفاده شده است و بر اساس یافته های پژوهش یک مدل بازاریابی اطلاعات طراحی و ارایه شده است. در بخش پیمایشی پرسشنامه ای طراحی و میان 23 مدیر کتابخانه ملی توزیع شد و در نهایت 21 پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت، در تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آزمون ناپارامتریک خی دو استفاده گردید. یافته ها نشان می دهد که میزان آشنایی مدیران با مفهوم بازاریابی اطلاعات در کتابخانه ملی در حد زیادی (57.1%) است. در زمینه دیدگاه مدیران در خصوص ضرورت بازاریابی اطلاعات در کتابخانه ملی یافته ها نشان می دهد اکثر پاسخ دهندگان (85.7%)، با ضرورت بازاریابی اطلاعات در کتابخانه ملی موافق هستند. در بخش دیگر مطابق چک لیست (سیاهه وارسی) مولفه های عناصر هفت گانه آمیخته بازاریابی اطلاعات در کتابخانه ملی گردآوری و با توجه به سوالات، اطلاعات لازم استخراج شد. یافته ها نشان می دهد از 127 مورد مرتبط با عناصر آمیخته بازاریابی 108 مورد یعنی 85% موارد در کتابخانه ملی وجود دارد. و این کتابخانه گام های اولیه را جهت اجرای بازاریابی اطلاعات برداشته و تشکیلات اداری مرتبط با این بخش ایجاد شده است. اما علی رغم این نکات, یافته ها همچنین حاکی از آن است که میان عناصر یاد شده هیچ ترکیب منسجمی به عنوان آمیخته بازاریابی وجود ندارد. نتایج حاصل شده فرضیه پژوهش مبتنی بر: «در کتابخانه ملی امکان بازاریابی اطلاعات وجود دارد» را تایید می کنند.

هدف پژوهش: در مرحله اول، بررسی آماری موضوعات و شاخص های مطرح شده توسط سیاحان انگلیسی در سفرنامه هایشان و در مرحله دوم بررسی وضعیت شخصی سیاحان در هنگام ورود به ایران، از جمله سال تولد و وفات، زمان ورود، مسیر حرکت، وسایل سفر، آثار مکتوب آنها و ... می باشد.روش پژوهش: تحلیل محتوای موضوعی و کمی سفرنامه های ترجمه شده سیاحان انگلیسی درباره ایران است که در قالب سنجش فراوانی مقوله ها، با بیان عددی ارایه می شود.جامعه پژوهش: سفرنامه های سیاحان انگلیسی است که در طول قرون مختلف به ایران آمده اند و سفرنامه هایشان تا سال 1384 (سال انجام پژوهش) به فارسی ترجمه شده است. جامعه آماری پژوهش را 60 عنوان سفرنامه، از 64 سیاح انگلیسی، تشکیل داد که محتوای موضوعی آنها تحلیل و یافته ها در جداولی تنظیم شد.روش گردآوری اطلاعات: روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای (جستجوی سفرنامه ها در کتابخانه ها) و مطالعه دقیق سفرنامه ها، مستندسازی موضوعات در جداول موضوعی با استفاده از سرعنوان های موضوعی فارسی و مستندسازی اسامی سیاحان با استفاده از مستند مشاهیر ایران است.یافته های پژوهش: در بررسی حاضر مشخص شده که سیاحان به وضعیت جغرافیایی ایران از جمله وضعیت آب و هوایی، درجه حرارت مناطق مختلف، تاریخ شهرها و روستاها و موقعیت جغرافیایی آنها توجه بیشتری داشته اند و این موضوعات بیشترین بسامد را در سفرنامه های این سیاحان به خود اختصاص داده است. (2376 مورد در این باره ذکر شده است).موضوع «اماکن خاص»، در واقع اعلام مکان، 1016 مورد توسط سیاحان ذکر شده است. پس از آن موضوع «کوه ها و دره ها»، با 797 مورد در رتبه سوم است.با مطالعه اطلاعات شخصی این گروه سیاحان، مشخص می شود که بیشترین تعداد سیاحان انگلیسی در دوران حکومت قاجاریه (48 نفر)، در طول حکومت ناصرالدین شاه قاجار (16 نفر)، در طول قرن 20 (33 نفر)، و در طول سال های 1900 تا 1950 (26 نفر) به ایران آمده اند.با مطالعه مسیر سفر سیاحان به ایران، علاوه بر تعیین مسیر ورودی و خروجی آنان، مشخص شد که بیشترین شهری را که سیاحان بازدید کرده اند، تهران است و شهرهای اصفهان با 31 مرتبه و قزوین با 27 مرتبه، در جذب سیاحان، رتبه دوم و سوم را به خود اختصاص داده اند.

استناد یکی از عناصر مهم در آثار علمی است و نقش بارزی در تولید و نشر اطلاعات دارد. بخشی از رفتار استنادی، خود- استنادی است. نویسندگان با استناد به آثار خود می توانند شمار استنادات و در نتیجه میزان ضریب تاثیر مجله را تغییر دهند. هدف این پژوهش بررسی رابطه بین خود- استنادی (مولف و مجله) و ضریب تاثیر مجلات دسترسی آزاد پایگاه استنادی موسسه اطلاعات علمی 2 و راهنمای مجلات دسترسی آزاد 3 در حوزه علوم پایه بین سال های 2005-2004 است. در این پژوهش شاخص هایی همچون میزان خود- استنادی مولف، میزان خود استنادی مجله، رابطه بین خود- استنادی مولف و ضریب تاثیر، رابطه بین خود- استنادی مجله و ضریب تاثیر و تاثیر نرخ خود- استنادی مجله در عملکرد دسترسی آزاد را مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق از روش پژوهش تحلیلی استفاده شده است و با استفاده از فن تحلیل استنادی انجام گرفته است. نتایج این مطالعه نشان داد که میزان خود- استنادی مولف در 8 عنوان مجله مورد بررسی 36% است و نرخ خود- استنادی مجله در 54 عنوان مجله 26.1% می باشد. یافته ها حاکی از آن است که بین خود- استنادی (مجله و مولف) و ضریب تاثیر رابطه معنی دار وجود دارد.بعد از حذف خود- استنادی مقدار خود- استنادی در عملکرد مجلات نشان داد که در حوزه علوم پایه 44% از عناوین افزایش رتبه داشتند، 30% کاهش رتبه و 26% بدون تغییر باقی ماندند.

هدف پژوهش حاضر بررسی میزان اهمیت ایجاد پایگاه تمام متن مقالات و تعیین هزینه سودمندی از دیدگاه اعضای هیات علمی، دانشجویان و کارمندان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل اعضای هیات علمی، دانشجویان و کارمندان دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن می باشد که در این پژوهش کل جامعه مورد بررسی قرار گرفته است.در این پژوهش به شیوه پیمایشی توصیفی به گرد آوری داده های مورد نیاز پرداخته شده است نتایج طرح حاضر با توجه به نمونه های داخل کشور و مراکز اطلاع رسانی و بر اساس عوامل مهم در ایجاد و راه اندازی یک مرکز اطلاع رسانی مانند فضا، تجهیزات و امکانات، مجموع منابع اطلاعاتی، مدیریت و کارکنان، استفاده کنندگان، بخش ها و قسمت ها، خدمات، هزینه، سازماندهی منابع، بودجه، شبکه و نرم افزارها و ... در این مراکز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و به شکل جداول و نمودارها ارایه شده است. اهم نتایج به دست آمده عبارتند از: ایجاد مراکز اینترنت و پایگاههای تمام متن برای دانشگاه هیچگونه منفعت مادی نداشته بلکه دانشگاه از این لحاظ متحمل ضرر نیز می باشد. ولی کاربران آن که شامل اعضای هیات علمی، دانشجویان و کارکنان واحد هستند به منافعی به مراتب ارزشمند تر از منافع مادی، دست می یابند که در این میان برای دانشگاه نیز منافع معنوی بسیاری را به دنبال خواهد داشت. به نظر می رسد از بین گروه های ذینفع، اساتید و اعضای هیات علمی واحد بیشترین سود و منفعت معنوی را با توجه به موارد زیر دارا می باشند: 1- دسترسی سهل و راحت به اطلاعات. 2- رایگان بودن اطلاعات موجود در پایگاهها. 3- پرداخت هزینه کمتر جهت دسترسی به منابع و... . .

در پژوهش حاضر سعی شده است تا بخشی از ابتکارات، خلاقیت ها و نوآوری های صورت گرفته در عرصه اطلاع رسانی در شهر تبریز طی دوره قاجار بررسی شود که می تواند شاهدی باشد بر پیشگام و تاریخ ساز بودن تبریزیان در عرصه اندیشه، دانش و فرهنگ این مرز و بوم. لذا به ابداعات و تحولات صورت گرفته در زمینه های اطلاع رسانی، ادبیات و آموزش پرداخته شد. برای این منظور از روش تاریخی استفاده شده است.از میان عوامل مختلفی که در ظهور و شکل گیری این تحولات می توان نام برد یکی افزایش روابط خارجی و رفت و آمد به کشورهای همسایه و اروپایی است. سپس، آشنایی با صنایع و فنون جدید، ترجمه آثار منتشر شده در این زمینه ها، شکل گیری طبقه روشنفکر و پیشگام در جامعه ایران همگی ارمغان اعزام دانشجو به کشورهای اروپایی می باشد. در این میان قرار گرفتن شهر تبریز در مسیر جاده ابریشم و همسایگی با کشورهای عثمانی و روسیه و تردد تجار و بازرگانان و سیاستمداران خارجی و نیز ولیعهد نشین بودن این شهر، تبریز را به یکی از مهم ترین شهرهای ایران که در تاریخ معاصر ایران جایگاه بسیار ویژه ای دارد تبدیل کرد و در نهایت ورود ابزارهای نوین اطلاع رسانی به این شهر در اواخر دوره قاجار منجر به بیداری ایرانیان و شکل گیری نهضت مشروطه گردید.

این پژوهش به منظور تعیین میزان رضایت شغلی کتابداران کتابخانه های عمومی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران در سال 1387 اجرا شده است. روش پژوهش، پیمایشی و اطلاعات از طریق پرسشنامه فراهم شده است، جامعه مورد مطالعه 213 نفر متشکل از 148 زن، 65 مرد است. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار اکسل تجزیه وتحلیل شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که میزان رضایت کتابداران از امکانات آموزشی، پژوهشی و ارتقا شغلی کمتر از حد متوسط (بر اساس طیف لیکرت) در حالی که بقیه مولفه ها (امکانات رفاهی و مادی، روابط انسانی، امنیت شغلی، پایگاه اجتماعی، سیاست ها و خط مشی مدیریت، ماهیت کاری) بیشتر از حد متوسط بوده است. بنابراین فرضیه پژوهش مبنی بر رضایت شغلی بیش از 50 درصد کتابداران کتابخانه های سازمان فرهنگی هنری شهر داری تهران، مورد تایید قرار گرفته است.

پژوهش حاضر رابط کاربر نرم افزار رسا را با هدف شناخت معیارهای رعایت شده و رعایت نشده با رویکرد مکاشفه ای ارزیابی کرده است. نتایج حاصل از تجزیه تحلیل یافته های پژوهش نشان داد که در طراحی رابط کاربر نرم افزار رسا 64 درصد از معیارهای لازم رعایت شده اند، بیشترین همخوانی را زمینه زیبایی شناختی با 90 درصد و کمترین همخوانی را پیشگیری از خطا با 70 درصد داشته اند. همچنین از میان ده مولفه زمینه اصلی سیاهه وارسی زمینه بیشترین و کمترین درجه شدت مشکلات در یک مقیاس درجه بندی 0 تا4 به ترتیب متعلق به زمینه پیشگیری از خطا با میانگین 2.5 و زمینه ثبات و استانداردها و تشخیص به جای یاد آوری با میانگین 1.0 است. علاوه بر این در این نرم افزار 36 درصد از معیارهای لازم رعایت نشده بود.مجموعه نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که با توجه به این که اکثر معیارها رعایت شده اند ولی مشکلات عدیده ای هم در مورد رابط کاربر دارد که در ردیف مشکلات اساسی و فاجعه آمیز قرار دارند.

این پژوهش با استفاده از روش تحقیق کتابخانه ای و با بهره گیری از روش تجزیه و تحلیل تطبیقی، از ابعادی گوناگون، به ارزیابی و مقایسه تولیدات علمی نمایه سازی شده ایران، ترکیه، مصر، پاکستان و عربستان در پایگاه WOS، در طی دوره پنج ساله 2003 تا 2007 می پردازد. مقایسه تولیدات علمی هر یک از این کشورها از نظر «تنوع زبانی»، «تنوع مدارک»، «گروه های موضوعی»، «وابستگی سازمانی» و «تعداد و میزان رشد»، مهم ترین هدف های این مقاله محسوب می شود. علاوه بر این، ارزیابی مطلوبیت عملکرد تولیدات علمی هر یک از این کشورها با استفاده از شاخص ترکیبی «میانگین تولید ناخالص داخلی به قیمت پایه نسبت به هر تولید علمی نمایه سازی شده»، بخش دیگری از مباحث این مقاله را تشکیل می دهد. نتایج نشان داد که گرچه از نظر تعداد تولیدات علمی نمایه سازی شده در پایگاه WOS، ایران پس از ترکیه و قبل از مصر قرار گرفته است، اما با توجه به شاخصِ ترکیبی یاد شده، از نظر مطلوبیت عملکرد در زمینه تولیدات علمی نمایه سازی شده در آن پایگاه، ایران پس از دو کشور ترکیه و مصر قرار می گیرد.