گیاه پزشکی دانشگاه ازاد
سال:1390 | دوره:3 | شماره:2 (پیاپی 10) |تعداد مقالات:10

ثیر دز فرموله شده در کپسول فرمون، رنگ، نوع و ارتفاع نصب تله در کارایی تله های فرمونی پروانه کرم آلو Grapholita (Aspila) funebrana Treitschke, 1835 (Lepidoptera: Tortricidae) مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش ها در چهار طرح بلوک کامل تصادفی و هر کدام با چهار تکرار در منطقه بوانات استان فارس انجام گرفت. برای یافتن بهترین رنگ تله فرمونی پروانه کرم آلو، رنگ های قهوه ای، زرد، سفید و سبز مقایسه شدند. رنگ های قهوه ای و سبز با روش دانکن در سطح یک درصد آماری با یکدیگر اختلاف معنی داری داشتند. رنگ های قهوه ای و زرد و همچنین رنگ های سفید و سبز از نظر آماری اختلاف معنی داری نداشتند. بیشترین شکار در تله های قهوه ای رنگ انجام گرفت. برای تعیین بهترین نوع تله، تله های فرمونی دلتا، بالی شکل و استوانه ای بررسی شد. تله دلتا با بیشترین شکار به عنوان بهترین تله برای شکار پروانه های نر کرم آلو شناخته شد. به منظور یافتن نقش ارتفاع در کارایی فرمونی پروانه کرم آلو، ارتفاع یک متری از سطح زمین، وسط تاج درخت و نوک تاج درخت مورد برسی قرار گرفت. بیشترین شکار در ارتفاع وسط تاج درخت مشاهده شد. جهت تعیین مناسب ترین دز فرموله شده از نظر شکار پروانه های نر کرم آلو، دز های نیم، یک، یک و نیم و دو میلی گرم فرموله شده در موسسه گیاه پزشکی کشور و نمونه خارجی با دز یک میلی گرم مورد ارزیابی قرار گرفت. از نظر شکار پروانه های نر کرم آلو، دز نیم میلی گرم فرموله شده در موسسه گیاه پزشکی کشور با روش آزمون دانکن در سطح یک درصد آماری، شکار بالاتری داشت. نمونه خارجی با دز یک میلی گرم و دزهای مختلف فرموله شده در موسسه گیاه پزشکی کشور در سطح یک درصد با یکدیگر اختلاف معنی داری نداشتند.

در این مطالعه واکنش ارقام تجارتی بادام نسبت به کنه تارتن بادام Schizotetranychus smirnovi Wainst، در شرایط طبیعی منطقه سامان استان چهارمحال و بختیاری مورد بررسی قرار گرفت. ارقام مورد مطالعه عبارت بودند از: مامایی، سفید، ربیع، نان پاریل، شاهرود 6، شاهرود 7، شاهرود 13، شاهرود 21 و فرانیس (شاهرود 12). مقاومت ارقام فوق نسبت به کنه تارتن بادام به دو روش زیر انجام گردید. در روش اول پس از پیوند زدن آنها روی پایه رویشی GF677، گلدان ها در شرایط باغ و در زیر تور معمولی (جهت جلوگیری از آلودگی طبیعی) و با تعداد مساوی کنه ماده بالغ بارور آلوده شدند و پس از 21 روز جمعیت کل کنه (شامل تخم، لارو، نمف و بالغ) روی هر تیمار شمارش گردید. نتایج نشان داد که ارقام سفید و فرانیس (شاهرود 12) بالاترین میزان جمعیت آفت و ارقام شاهرود 21 و شاهرود 6 کمترین میزان جمعیت را داشتند. در روش دوم مقاومت ارقام بادام در شرایط آلودگی اشباع طبیعی طی دو نوبت نمونه برداری (با فاصله 15 روز) بررسی گردید. مقایسه میانگین تراکم جمعیت آفت نشان داد که رقم مامایی با تراکم های 63 و 206.2 کنه به ترتیب در نوبت های اول و دوم نمونه برداری دارای بالاترین جمعیت و رقم شاهرود 21 با تراکم های 6.2 و 22 کنه در نوبت های اول و دوم نمونه برداری، دارای کمترین تراکم جمعیت آفت بوده اند. بررسی تراکم کرک ها در سطح برگ و میزان فنل موجود در برگ نشان داد که رابطه ای بین آنها و مقاومت بادام به کنه تارتن بادام وجود ندارد.

طی سالهای 1385 و 1386، مطالعاتی به منظور بررسی تغییرات جمعیت پروانه ابریشم باف ناجور Lymantria dispar L. و میزان وابستگی تراکم آفت در سالهای مذکور نسبت به یکدیگر به منظور تهیه مدلهای جمعیتی آن در منطقه یاسوج انجام گردید. در این مطالعه، با بررسی نمونه های موجود در ده باغ پراکنده در نقاط مختلف منطقه یاسوج، تراکم دسته های تخم زمستان گذران تعیین گردید. میانگین تعداد دسته های تخم زمستان گذران در کل منطقه یاسوج برای سال های 1385 و 1386 در 50 متر مربع 1.71±0.2 و 2.88±0.3 در یک هکتار به ترتیب 22±342 و 576±37 دسته تخم برآورد گردید. برای سال های مطالعه، منحنی تغییرات تراکم دسته های تخم زمستان گذران رسم شد. نتایج این منحنی ها، نشان دهنده فعالیت آفت با تراکم پایین جمعیت (کمتر از 600 دسته تخم در هکتار) در منطقه یاسوج می باشد. تجزیه رگرسیونی داده های به دست آمده نشان داد که فقط 32.37 درصد واریانس انبوهی دسته های تخم آفت در سال 1386 تحت تاثیر انبوهی آن در سال قبل یعنی 1385 قرار داشته و بیش از 68 درصد واریانس انبوهی تحت تاثیر عوامل ناشناخته دیگری (از قبیل، نوع غذا یا کیفیت غذایی گیاهان میزبان، عوامل آب و هوایی، پارازیتوئیدها، پرداتورها، عوامل بیماریزا و غیره) قرار دارد.

در سال های اخیر، استفاده از مشتقات گیاهان به عنوان جایگزین سموم شیمیایی در کنترل آفات بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در میان این مشتقات، اسانس های گیاهی مورد توجه می باشند. این ترکیبات به صورت سموم تدخینی، حشره کش های تماسی، دورکننده و بازدارنده تغذیه و میزان تخم ریزی عمل کرده و رشد جمعیت حشره را تحت تاثیر قرار می دهند. در جستجو برای دستیابی به روش کاربردی و با استفاده از مواد طبیعی برای کنترل آفات انباری، سمیت تماسی اسانس گیاهان پونه Mentha longifolia L.، جعفری مکزیکی یا معطر Tagetes minuta L. و مرمرشک Salvia macrosiphon Boiss روی حشرات کامل شپشه برنج Sitophilus oryzae (L.) در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. اسانس ها با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شدند. این تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی و در پنج غلظت و سه تکرار، همراه با تیمار شاهد در شرایط دمای 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±60 درصد و تاریکی انجام شد. نتایج نشان داد که با افزایش غلظت هر اسانس و نیز با گذشت زمان، درصد تلفات افزایش یافت. همچنین نتایج بیانگر اثر سمیت تماسی بیشتر اسانس پونه و اثر ضعیف تر اسانس مرمرشک بر روی حشرات مورد مطالعه بوده است. در بالاترین غلظت (35 میکرولیتر بر میلی لیتر) درصد تلفات ایجاد شده توسط اسانس گیاهان پونه، جعفری مکزیکی و مرمرشک بعد از 48 ساعت برای حشرات کامل شپشه برنج به ترتیب 93.3، 83.3 و 70 درصد بوده است. مقادیر 50 LCبرای اسانس گیاهان مذکور بعد از 48 ساعت روی حشرات مورد مطالعه به ترتیب 18.892، 21.003 و 24.481 میکرولیتر بر میلی لیتر محاسبه گردید. نتایج این بررسی نشان داد که اسانس گیاهان پونه، جعفری مکزیکی و مرمرشک منابع بیولوژیکی موثری هستند که می توانند برای حفاظت غلات انبار شده از آلودگی توسط شپشه برنج به کار برده شوند.

به منظور شناسایی قارچ های بیمارگر ریشه، طوقه، ساقه کاذب، برگ و میوه موز در سال های 86-1384 از موزکاری های مناطق مختلف چابهار و کنارک در استان سیستان و بلوچستان نمونه برداری انجام گرفت. پس از مشاهده علائم ظاهری بیماری، نسبت به کشت، جداسازی و شناسایی آنها اقدام گردید. برای جداسازی عوامل بیماری زای قارچی تعدادی از قطعات آلوده برگ، ریزوم، ساقه کاذب، طوقه، ریشه و میوه پس از شستشو و ضدعفونی سطحی با هیپوکلریت سدیم 5% روی محیط کشت سیب زمینی-دکستروز-آگار (PDA) حاوی اسید لاکتیک کشت داده شد. جدایه های به دست آمده به روش نوک ریسه (Hyphal tip) و تک اسپور (Single spore) کردن بر روی محیط کشت آب- آگار (WA)%2 خالص شدند. بر اساس خصوصیات ریخت شناسی و آزمون بیماری زایی جدایه های Fuasarium، Acermonium sp.، Fuasarium vertivillioides، Fuasarium moniliforme، Fuasarium seitectum،Fuasarium sambucnum، Aspergillus carnenus، Colletotrichum musae و Musicillium theobromae به عنوان عوامل بیماری زای میوه موز، قارچ های Cylidrovarpon sp و Rhizoctonia solani عوامل بیماری زای پوسیدگی ریزوم و ریشه موز و قارچ های Drechslera gigantean, Alternaria altternata و Fuasarium proliferatum به عنوان عوامل بیماری زای برگ در سطح استان شناسایی و معرفی شدند.

در سالهای 1389 و 1390 طی بازدیدهای انجام شده از مزارع بادنجان استان فارس، علائم مشکوک به بیماریهای فیتوپلاسمایی از جمله سبز شدن و برگسانی اجزاء گل، رشد جوانه های داخل گل، جاروک، زردی و ریزبرگی دیده شد. جهت تعیین ماهیت این علائم، هفت بوته بادنجان آلوده با علائم متفاوت از شهرستانهای فسا، جهرم، فیروزآباد، داراب و سروستان در گلدانهای مناسب نشاء و بعنوان منبع بیماری جهت مطالعات بعدی به یک گلخانه عاری از حشرات انتقال داده شد. عامل بیماری از بوته های آلوده از طریق پیوند، به بادنجان و بوسیله سس، از بادنجان به پروانش انتقال داده شد. در بادنجان، علائم تورم جوانه، ریزبرگی، زردی و جاروک و در پروانش، گل سبزی، زردی و جاروک ظاهر شد. از رگبرگ میانی بوته های بادنجان با آلودگی طبیعی و پروانش علائم دار مایه زنی شده با سس و همچنین بادنجان و پروانش سالم دی ان ای کل استخراج و سپس ردیابی فیتوپلاسما با واکنش زنجیره ای پلیمراز مستقیم، با استفاده از جفت آغازگرهای عمومی P1/P7 انجام گردید. در تمام نمونه های دارای علائم، قطعه دی ان ای ریبوزومی با اندازه تقریبی 1800 جفت باز تکثیر شد که در نمونه های سالم چنین قطعه ای تکثیر نشد. واکنش پروانش در مقابل مایه زنی با جدایه های مورد مطالعه یکسان نبود، بطوریکه بر اساس تفاوت در شدت و نوع علائم ظاهر شده در پروانش، جدایه های مورد بررسی در شش گروه قرار گرفتند. بر اساس نقوش حاصله از هضم محصول PCR مستقیم با آنزیمهای AluI، HaeIII و RsaI، جدایه های مختلف در دو گروه قرار گرفتند: جدایه های فسا 1، فسا 2، فسا 3، فیروزآباد، داراب و سروستان در یک گروه و جدایه جهرم در گروهی دیگر. در این تحقیق بر اساس علائم بیماری، انتقال با سس و پیوند و واکنش مثبت در آزمون PCR، مشخص شد بیماری تورم جوانه در استان فارس ماهیت فیتوپلاسمایی دارد. این نخستین گزارش از وجود این بیماری از شهرستانهای فسا، فیروزآباد، داراب و سروستان می باشد. همچنین با آزمایشات ملکولی همراهی حداقل 2 فیتوپلاسما با بیماری تورم جوانه بادنجان در استان فارس تایید شد که با استفاده از آنزیمهای برشی بیشتر احتمال مشاهده تنوع بیشتری در عامل بیماری تورم جوانه بادنجان در استان فارس وجود دارد.

طی بررسی هایی که بین سالهای 1390- 1388 برای جمع آوری و شناسایی کنه های زیرراسته Prostigmata دربخش کامفیروز جنوبی و منطقه استهبان استان فارس صورت گرفت، جنس و گونه جدیدی برای فون کنه های ایران از خانواده Cheyletidae با نام Mycrocheyla parvula Volgin, 1966 جمع آوری و شناسایی شد که اولین گزارش از حضور گونه اشاره شده در ایران است.

در بررسی های انجام شده در سال های 1386-1384 روی کنه های گیاهی درختان میوه استان های خراسان (رضوی، شمالی و جنوبی) یک گونه کنه گال زا از روی درختان توت سفید Morus alba (Moraceae)جمع آوری گردید. در تعدادی از درختان میزبان، شاخه هایی با جوانه های متورم و بدون برگ مشاهده شد. با هدف تشخیص قطعی، جوانه ها جدا و به طور مستقیم کنه ها جداسازی گردید. نمونه ها در محلول های شفاف کننده نگهداری و اسلاید میکروسکوپی تهیه و نسبت به تشخیص آن ها به کمک منابع علمی جدید اقدام شد. نتایج نشان داد کنه مذکور به نام Aceria mori متعلق به خانوادهEriophyidae  می باشد. این اولین گزارش از وجود این کنه از ایران می باشد. روش های لازم جهت جلوگیری از انتشار کنه به نهال سالم و درختان مسن نیز بررسی شد.