گیاه پزشکی دانشگاه ازاد
سال:1391 | دوره:4 | شماره:1 (پیاپی 13) |تعداد مقالات:10

پسیل آسیایی مرکبات Kuwayama Diaphorina citri، ناقل باکتری Candidatus Liberibacter asiaticus عامل بیماری گرینینگ مرکبات است. جمعیت این ناقل در سال های اخیر در کشورمان به شدت افزایش یافته است. از عواملی که ممکن است توانایی کاهش جمعیت این ناقل را داشته باشند، قارچ های بیمارگر حشرات هستند. به منظور برآورد اثر این عوامل روی حشرات کامل پسیل و تعیین رابطه بین سطح آلودگی به قارچ و میزان مرگ و میر در آزمایشگاه، دو جدایه DEMI 002 (Metarrhizium anisoplia) و (DEPI 002 ) Isaria tenuipes بررسی شدند. چهار تکه برگ با هم در یک پتری دیش قرار گرفتند و روی یک، دو، سه یا هر چهار تکه برگ، سوسپانسیون قارچی با غلظت 7´105 کنیدی در میلی لیتر پاشیده شد و دو عدد حشره کامل پسیل در پتری دیش ها رها شدند. پس از پنج روز جدایه DEMI 002 و DEPI 002 به ترتیب %71 و %29 مرگ و میر ایجاد کردند و جدایه Metarrhizium، موثرتر از جدایه Isaria بود اما تفاوت در سطوح آلوده به قارچ، اختلاف معنی-داری در مرگ و میر نشان نداد که می توان آن را به انتقال افقی قارچ توسط پسیل نسبت داد. کاربرد قارچ های بیمارگر در مقادیر پایین همراه با سایر روش های کنترل، راهبردی مناسب در مدیریت تلفیقی پسیل آسیایی مرکبات است.

سفیده کوچک کلم (Lep: pieridae) (Linnaeus, 1758) pair rapae یکی از آفات مهم خانواده کروسیفر یا چلیپائیان (Brassicaceae) در منطقه شهریار، کهریزک و شهر ری بوده و در این مناطق هر ساله آثار خسارت این آفت روی برگ های گیاهان این خانواده دیده می شود. به منظور بررسی نوسانات فصلی جمعیت سفیده کلم، پنج منطقه از مناطق کلم گل کاری جنوب تهران قطعه ای به مساحت یک هکتار برای نمونه برداری انتخاب شد و نمونه برداری هر 10 روز یکبار نمونه برداری انجام گرفت. بوته به عنوان واحد نمونه برداری در نظر گرفته شد و از هر مزرعه 20 بوته انتخاب شد و تمام مراحل مختلف رشدی آفت روی بوته شمارش شد. نتایج این بررسی نشان داد که مزرعه دانشگاه شاهد بیشترین تراکم تخم (18.91±5.60) و مزرعه پلائین کمترین تراکم تخم (16.53±4.04) را در طول فصل در بین مناطق مختلف داشتند. در مزرعه دانشگاه شاهد بیشترین تراکم تخم در طول فصل در سوم آبان ماه و کمترین تراکم تخم در 29 خرداد ماه دیده شد. در مزرعه پلائین بیشترین و کمترین میزان تخم به ترتیب در تاریخ های هفتم مهر و 29 خرداد ماه دیده شد. مزرعه جهان آباد (2.99±0.66) و مزرعه پلائین (0.41±0.10) به ترتیب بیشترین و کمترین تراکم لارو را در طول فصل در بین مناطق مختلف داشتند. در مزرعه جهان آباد بیشترین تراکم در طول فصل در سوم آبان هنگام برداشت و کمترین تراکم لارو در بیست و نهم خرداد ماه دیده شد. در مزرعه پلائین بیشترین و کمترین تراکم لارو به ترتیب در سوم آبان و 29 خرداد دیده شد. مزرعه کهریزک بیشترین (0.87±0.16) و مزرعه پلائین (0.19±0.05)، کمترین تراکم شفیره را در طول فصل در بین مناطق مختلف داشتند. در مزرعه کهریزک بیشترین تراکم شفیره در طول فصل در سوم آبان و کمترین تراکم شفیره در 29 خرداد ماه دیده شد. در مزرعه پلائین بیشترین تراکم شفیره در 22 مهر، سوم آبان ماه و کمترین تراکم شفیره در 29 خرداد و 11 تیر دیده شد. نتایج این تحقیق نشان داد که جمعیت آفت بر اساس تعداد لارو و شفیره در هر بوته بین مزرعه سم پاشی نشده با سایر مزارع دارای اختلاف معنی داری نیست.

در این بررسی شاخص زیستی و کیفیت آب رودخانه خنگ در شهرستان سپیدان طی سال های 1388 1387 با استفاده از فون حشرات آبزی از اعماق مختلف آب از مکان های مختلف رودخانه جمع آوری و تا سطح خانواده شناسایی شدند. سپس با استفاده از فرمول شاخص زیستی، کیفیت آب تعیین گردید. در مجموع 32 خانواده از 7 راسته حشرات شاملColeoptera ، Ephemeroptera، Diptera، Plecoptera، Odonata، Hemiptera و Trichoptera از 4 کد زیستگاهی رودخانه مزبور جمع آوری و شناسایی شدند. در تحقیق صورت گرفته بر رودخانه خنگ، شاخص زیستی این رودخانه 3.79 به دست آمد که کیفیت آب آن بسیار خوب (آلودگی آب به مواد آلی ناچیز) تعیین گردید.

کرم سیب (Lep:Tortricidae) Cydia pomonella یکی از آفات مهم درختان سیب در منطقه شیراز و شهرستان خان زنیان می باشد. جهت تعیین بهترین زمان سمپاشی از طریق شمارش تعداد پروانه نر به دام افتاده و ثبت درجه حرارت موثر روزانه در طی سالهای 90 88 در باغهای سیب خان زنیان، تله های فرمونی در ارتفاع 1.5 متری از سطح زمین و به فاصله 85 تا 100 متر از یکدیگر نصب شدند. نتایج به دست آمده با استفاده از نرم افزار Excel تجزیه و تحلیل گردید. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق دو نسل کامل و یک نسل ناقص برای این آفت در منطقه خان زنیان بدست آمد. همچنین بهترین زمان جهت مبارزه شیمیایی با آفت توام با خروج لاروهای سن اول و تجمع 175 روز درجه (Degree day) تعیین گردید. مجموع درجه حرارتهای روزانه لازم برای تکمیل یک نسل کرم سیب برای سالهای 88 و 90 به ترتیب 766.5 و 770 روز درجه بدست آمد. بر این اساس میتوان از مصرف بی رویه سموم و آلودگی محیط زیست جلوگیری کرد.

هر ساله آفات گوجه فرنگی از جمله کرم میوه خوار گوجه فرنگی Helicoverpa armiga (Hübner) درصد قابل توجهی از عملکرد گوجه را کاهش می دهند ولی برنامه نمونه برداری مدونی برای تخمین جمعیت و مدیریت آنها تهیه نشده است. در طول دو سال زراعی 1387 و 1388 مطالعه الگوی توزیع فضایی مراحل نابالغ حشره مذکور در مزارعه گوجه فرنگی با استفاده از شاخص های پراکنش (Id، ID و s2/x) و مدل های Taylor و Iwao بررسی گردید. الگوی توزیع فضایی مراحل نارس با هر دو مدل Taylor و ایوواو به صورت تصادفی بود. بر اساس مقادیر p و R2 به دست آمده از ارتباط رگرسیونی، برای توصیف ارتباط بین میانگین و واریانس جمعیت، مدل تیلور مناسب تر از مدل ایوا او بود که در قسمت میانی بوته بیشترین ضریب تیلور را به خود اختصاص داد. در شاخص موریسیتا، نسبت واریانس به میانگین و k درصد مطابقت جمعیت مراحل نارس با پراکنش تصادفی بیشتر از پراکنش تجمعی بود.

با توجه به کاربرد فراوان سموم کشاورزی، موضوع سموم و بررسی باقیمانده غیر مجاز آنها روی محصولات برداشت شده از اهمیت خاصی برخوردار است. به این منظور باید مطالعات گسترده و متعددی روی محصولات کشاورزی صورت گیرد تا از ورود نمونه های آلوده به چرخه مصرف جلوگیری شود. در این مطالعه از مجموع 29 میدان میوه و تره بار شهر کرج، 10 میدان میوه و تره بار در نقاط مختلف شهر انتخاب و 25 نمونه کاملا تصادفی به وزن 2 کیلوگرم برای هر نمونه جمع آوری شد. نمونه ها در آزمایشگاه با روش فاز جامد Solid Phase Extraction (SPE) استخراج و به کمک جریان ازت تغلیظ گردیدند. اندازه گیری عصاره های نهایی برای میزان باقیمانده توسط دستگاه های High Performance Liquid Chromatograph (HPLC)،Gas Chromatograph/NPD (GC/NPD) Gas/Mass Spectrometer (GC/MS) صورت گرفت. داده های بدست آمده با حداکثر میزان مجاز بقایای آفت کش Maximum Residue Limit (MRL) کدکس غذایی و ملی مقایسه گردیدند و نتایج نشان داد که 6 و 20 مورد یعنی 24 و 80 درصد به ترتیب بر اساس کدکس غذایی و ملی برای کلرپیریفوس و 14 مورد یعنی 56 درصد نمونه ها بر اساس کدکس غذایی برای دلتامترین دارای آلودگی بیش از حد مجاز بودند.

بید آرد Ephestia kuehniella از آفات مهم انباری می باشد. این تحقیق به منظور بررسی کارایی جدایه ایرانی مناسب قار Beauveria bassiana  در کنترل میکروبی شب پره آرد phestia kuehniella روی خرمای رقم سایر انجام شد. برای تعیین قدرت کشندگی قارچ روی مراحل تخم، لارو و شفیره، پنج دز 104، 104´5، 105، 105´5 و 106 اسپور در میلی لیتر به روش غوطه ور سازی استفاده شد. داده ها با استفاده از روش لگاریتم پروبیت برازش گردیدند. نتایج نشان داد که بیش ترین دز کشنده 50 درصد مربوط به جدایه IRAN441C روی شفیره 1.76´104 و کمترین دز کشنده 50 درصد مربوط به مرحله تخم و معادل 103´3.49 اسپور در میلی لیتر بود. بالاترین و پایین ترین زمان 50 درصد کشندگی به ترتیب برای شفیره و تخم و معادل 3.67 و 3.38 روز بود. به طورکلی نتایج تحقیقات در فاز آزمایشگاهی که قدم نخست در امکان سنجی کاربرد این قارچ در کنترل میکروبی بید آرد می باشد، نشان داد که قارچ عامل بیمارگر از پتانسیل کاربرد بالایی برخوردار است.

طی زمستان سال 1390 و بهار و تابستان 1391 به منظور تعیین پراکندگی جمینی ویروس های مولد بیماری پیچیدگی برگ (زرد) گوجه فرنگی از مناطق عمده گوجه فرنگی کاری استان فارس که شامل شهرستان های لامرد، لار، فراشبند، کازرون، ممسنی، شیراز، سعادت شهر و آباده بازدید به عمل آمد. پس از شناسایی مزارع آلوده نمونه های مشکوک از مزارع گوجه فرنگی دارای علائم پیچیدگی شدید برگ همراه با کوتولگی و زردی در حاشیه برگ ها، ریزش گل و کوتولگی گیاه بودند در این مناطق جمع آوری شدند. پس از استخراج دی ان ای ازآلودگی نمونه های دارای علائم با استفاده از جفت آغازگرهای اختصاصی جدایه آباده و جفت آغازگرهای دژنره ویروس پیچیدگی برگ (زرد) گوجه فرنگی مورد بررسی پی سی آر قرار گرفتند. در این تحقیق بیماری در مناطق لامرد، لار، سعادت شهر، آباده و ممسنی با استفاده از جفت آغازگرهای مذکور ردیابی و نقشه پراکنش این ویروس در استان تهیه شد.

به منظور بررسی و تعیین ویروس های خسارت زای مزارع کدوئیان در مزارع شیراز و حومه (کفترک، بابونک، تفیهان، داریون، بیدزرد، ظفرآباد، کوشک بیدک، صدرا و دوکوهک) 57 نمونه از خانواده کدوئیان در تابستان سال 1391 جمع آوری گردید. برای تمامی نمونه های جمع آوری شده با استفاده از سه آنتی سرم محلی CMV، Zymv و SqMV آزمون الایزای غیر مستقیم انجام گرفت. جهت تایید آزمون سرولوژیکی، بر روی تعدادی از نمونه ها آزمون مولکولی ترا نویسی معکوس واکنش زنجیره ای پلیمراز (RT PCR) با استفاده از آغازگرهای اختصاصی مربوطه انجام پذیرفت. نتایج نشان داد که مهم ترین ویروس های خسارت زا در این مناطق به ترتیب ویروس موزائیک خیار (CMV) با 49.1 درصد آلودگی، با علائم زردی و پیسه ای سبززرد، ویروس موزائیک زرد کدو (ZYMV) با 35.1 درصد آلودگی با علائم پیسه ای سبز و بند کفشی و بد شکلی، ویروس موزائیک کدو (SqMV) با 29.8 درصد آلودگی که در نمونه طالبی آلوده به این ویروس تنها زردی در سطح برگ و نمونه کدو آلوده به این ویروس حالت پیسه ای در سطح برگ مشاهده شد. همچنین در برخی مکان ها، آلودگی همزمان به چند ویروس مشاهده گردید. 9 نمونه دارای آلودگی همزمان به سه ویروس CMV، Zymv و SqMV با 15.8 درصد آلودگی که در آنها علائم پیسه ای، تاولی با تاول های بزرگ و بندکفشی و بدشکلی بسیار شدید برگ مشاهده شد. هفت نمونه دارای آلودگی همزمان به دو ویروس CMV و ZYM با 12.3 درصد آلودگی که علائم زردی، پیسه ای، بند کفشی و تاولی در نمونه های دارای آلودگی همزمان به این دو ویروس دیده شد. پنج نمونه دارای آلودگی همزمان به دو ویروس CMV و SqMV با 8.7 درصد آلودگی که علائم آنبه صورت تاول های ریز سبزرد فراوان در سطح برگ بود. یک نمونه دارای آلودگی همزمان به دو ویروس ZYMV و SqMV  با 1.7 درصد آلودگی بودند.

پژمردگی فوزاریومی سیب زمینی Fusarium oxysporum f.sp. tuberosi، یک بیماری مهم سیب زمینی است، که باعث زیان و کاهش قابل ملاحظه ای در تولید می شود. منابع ژنتیکی مقاومت، بهترین روش کنترل بیماری است. در این تحقیق، عکس العمل 18 رقم سیب زمینی با استفاده از طرح فاکتوریل با 4 تکرار در شرایط گلخانه ای مورد ارزیابی قرار گرفت. زمانی که ارتفاع گیاهچه ها به 15 سانتی متر رسید با سه جدایه F. oxysporum ریشه ها ب ه میزان 100 میلی لیتر از سوسپانسیون (105× 4 اسپور در هر میلی لیتر) در دو نوبت تلقیح گردیدند. ده روز تا یک ماه بعد از تلقیح ارقام، بر اساس شاخص علائم ظاهری بیماری، طول نکروز در آوندها، ارتفاع ساقه و طول ریشه ها ارزیابی شدند. بین پارامترها، اختلاف معنی داری در سطح 1% وجود داشت. بیشترین مقدار همبستگی در روش ارزیابی مربوط به طول نکروز در آوندها (r -0.86)، طول ریشه ها ((r -0.75، شاخص علائم ظاهری ((r -0.73 و ارتفاع ساقه ها (r -0.69) بود. بین ارقام، اختلاف معنی داری وجود داشت (p 0.01) براساس طول نکروز در آوندها، ارقام در 5 گروه قرار گرفتند. ارقام گوریکان، تیوا، دیامونت، مارفونا، بارکا، آئولا و مورن در گروه بسیار حساس و ارقام اولوا، فولوا و آلوا درگروه متحمل قرار گرفتند.