گیاه پزشکی دانشگاه ازاد
سال:1389 | دوره:2 | شماره:4 (پیاپی 8) |تعداد مقالات:12

به منظور جایگزینی برای سموم متداول آفت کش اثر سمیت تنفسی و بازدارندگی تخمریزی اسانس گیاهان مرزه، پونه، اسطوخودوس و رزماری روی حشرات کامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus F. (Col.: Bruchidae) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 6 غلظت و 5 تکرار در شرایط دمایی 2±30 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5±60 درصد و تاریکی انجام شد. در غلظت 560 میکرولیتر بر لیتر هوا اسانس گیاهان مرزه، پونه، اسطوخودوس و رزماری به ترتیب باعث 95.78، 87.78، 57.33 و 65.11 درصد مرگ و میر حشرات بالغ سوسک چهار نقطه ای شدند. مقادیر LC50 محاسبه شده حاصل از اثر اسانس گیاهان مرزه، پونه، اسطوخودوس و رزماری روی حشرات بالغ به ترتیب برابر با 69، 106، 322 و 205 میکرولیتر بر لیتر هوا محاسبه گردید. هر چهار اسانس مورد مطالعه به طور معنی داری میزان تخم ریزی آفت را کاهش دادند. در بالاترین غلظت (190 میکرولیتر بر لیتر هوا) اسانس گیاهان مرزه، پونه، اسطوخودوس و رزماری به ترتیب باعث 83.22، 92.45، 62.34 و 73.24 درصد بازدارندگی تخمریزی این آفت شدند. اسانس های مرزه و پونه اثر کنترلی بالاتری از دیگر اسانس ها روی آفت داشتند و می توانند به عنوان حشره کش کم خطر برای کنترل آفات انباری مورد توجه قرار گیرند.

در یک بررسی سه ساله نمونه هایی با نشانه های ابلقی، موزائیک، زردی و بدشکلی برگ ها از مزارع لوبیا چیتی در مناطق مختلف استان اصفهان جمع آوری گردید. نشانه های حاصل از مایه زنی شیره نمونه ها روی گیاهان آزمون و نتایج بدست آمده از انجام آزمون سرولوژیک الیزا، نشانگر آلودگی نمونه های مذکور به ویروس موزائیک معمولی لوبیا (Bean Common mosaic virus, BCMV)، ویروس موزائیک خیار (Cucumber mosaic virus, CMV)، ویروس موزائیک یونجه (Alfalfa mosaic virus, AMV) و ویروس پیچیدگی برگ چغندر (Beet curly top virus, BCTV) بود. فراوانی ویروس های مزبور با نمونه برداری از مرحله 4-2 برگی تا مرحله گلدهی تعیین گردید و مشاهده شد که ویروس موزائیک معمولی لوبیا در تمام مناطق لوبیا کاری استان از شایع ترین عوامل ویروسی است. آلودگی اولیه بوته ها در مرحله 4-2 برگی به این ویروس بین 0.41 تا 2.31 درصد و در مرحله گلدهی بین 3.17 تا 23.16 درصد تعیین شد. فراوانی آلودگی مزارع لوبیا به ویروس های موزائیک خیار و موزائیک یونجه در مرحله 4-2 برگی به ترتیب بین صفر و 0.17 درصد و در مرحله گلدهی به ترتیب بین 2.74 و 8.92 درصد بود. همچنین 1.34 درصد ازگیاهچه های پرورش یافته از بذرهای جمع آوری شده از مزارع مختلف لوبیا چیتی آلوده به ویروس موزائیک لوبیا و 0.02 درصد آلوده به ویروس موزائیک خیار بودند. آلودگی به ویروس موزائیک یونجه در این گیاهچه ها مشاهده نگردید.

طی سال های 1385 تا 1387 علائم شانکر و سوختگی گل ها در درختان گلابی (Pyrus communis) و سیب (Malus communis) در چندین باغ در استان های خراسان رضوی و شمالی دیده شد. علائم بیماری تا اندازه ای مشابه علائم آتشک گلابی ناشی از Erwinia amylovora بوده ولی ترشح شیرابه از بافت های آلوده مشهود نبود. از بافت های آلوده باکتری های گرم منفی میله ای شکل و هوازی اجباری جدا گردید. باکتری ها روی محیط های غنی از سوکروز قادر به تولید لوان بوده و در محیط King’s B (KB) تولید رنگدانه فلورسنت نمودند. کلیه جدایه ها کاتالاز مثبت، اکسیداز، آرجی نین دی هیدرولاز منفی بوده و قادر به هیدرولیز نشاسته، اسکولین، تولید اندول، استوئین، H2S و لهانیدن برش های سیب زمینی نبودند. برخی جدایه های مورد بررسی تولید سرینگومایسین (Syringomycin) و در برگ های توتون و شمعدانی واکنش فوق حساسیت ایجاد نمودند. فروکتوز، گلوکز، گالاکتوز، سوکروز، مانوز، مانیتول، گلیسیرین، سیترات، فومارات، ساکسی نایت و لاکتات از جمله منابع کربن قابل استفاده به وسیله جدایه ها بود. هیچ یک از جدایه ها توانائی استفاده از مالتوز، اینولین، نشاسته، دکسترین، اگزالات، فرمات و بنزوات را نداشتند. بر اساس ویژگی های یاد شده و سایر خصوصیات باکتری شناسی، جدایه ها به عنوان Pseudomonas syringae pv. syringae شناسایی شدند. علائم شانکر و سوختگی جوانه ها روی سرشاخه ها و نهال های بذری مایه زنی شده در شرایط گلخانه ایجاد گردید و باکتری های مایه زنی شده دوباره از شاخه ها جدا گردید. این اولین گزارش وقوع بلاست سیب در ایران است.

یکی از عوامل بیمارگر شپشه دندانه دار (Oryzaephilus surinamensis L.) قارچ Beauveria bassiana (Balsamo) می باشد. در این تحقیق اثر غلظت های زیر کشنده عامل بیمارگر بر باروری، میزان تخم گذاری و درصد تفریخ تخم شپشه دندانه دار در شرایط تغذیه از سه رقم خرمای سایر، زاهدی و دیری در شرایط آزمایشگاهی بررسی گردید. حشرات کامل با 5 غلظت زیر کشنده شامل 104, 5×103, 103, 5×102, 102 اسپور در میلی لیتر تیمار و سپس با شاهد مقایسه شد. غلظت های زیر کشنده کاهش دهنده پتانسیل تولید مثل با استفاده از روش لگاریتم– پروبیت در هر رقم مشخص گردید. غلظت های مورد آزمایش عامل بیماری دارای اثرات کاهش دهنده در شاخص باروری بود. با افزایش غلظت اثرات تشدیدکنندگی رقم و قارچ بیمارگر بر کاهش نرخ باروری به تدریج بیشتر شد. کم ترین و بیشترین غلظت زیر کشنده برای کاهش 50 درصد میزان تخم گذاری به ترتیب مربوط به جمعیت پرورش یافته روی رقم زاهدی و دیری و معادل 103×1.497 و103 ×4.963 اسپور در میلی لیتر بود. کم ترین و بیشترین غلظت زیر کشنده برای کاهش 50 درصد تفریخ تخم به ترتیب مربوط به جمعیت پرورش یافته روی رقم زاهدی و سایر و معادل 103×6.316 و 103×8.28 اسپور در میلی لیتر بود. نتایج این تحقیق نشان داد که غلظت های زیرکشنده قارچ B. bassiana دارای اثرات معنی داری در کاهش قدرت تولید مثل آفت بوده اند. توانایی این عامل بیمارگر در کاهش قدرت تولید مثل آفت علاوه بر غلظت قارچ به رقم خرمای مورد تغذیه آفت نیز بستگی داشت.

بیماری لکه موجی یکی از بیماری های مهم و رایج بوده که در اکثر گیاهان زراعی و بخصوص خانوادهSolanaceae  ایجاد بیماری می نماید. هم اکنون در ایران این بیماری مزارع سیب زمینی را به طور همه گیر تهدید می نماید. در بررسی های آزمایشگاهی تاثیر قارچ کش های ایپرودیون، کلروتالونیل و مانکوزب در غلظت یک پی پی ام، در مقایسه با تری فلوکسی استروبین در غلظت های 1، 2، 5 و 10 پی پی ام روی محیط کشت های جامد مختلف شامل PDA و CMA روی دو گونه Alternaria alternata (Fries) Keissler. و Alternaria solani (Ell. and Mart.) Jones and Grout. مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که همه قارچ کش های مورد آزمون در بازدارندگی این دو گونه موثر و تفاوت هایی از نظر میزان سرعت رشد پرگنه دارند. در مرحله بعدی مقایسه قارچ کش تری فلوکسی استروبین در غلظت های 1، 2، 5، 10، 20، 50، 100، 200، 500 و 1000 پی پی ام روی دو گونه مذکور نیز نشان داد که غلظت های این قارچ کش قادر به بازدارندگی این دو گونه در سطح آزمایشگاه هستند، به طوری که با افزایش غلظت قارچ کش، سرعت رشد پرگنه گونه ها کاهش قابل توجهی یافت. بیشترین میزان بازدارندگی در قارچ کش تری فلوکسی استروبین با غلظت های 500 و 1000 پی پی ام و کم ترین اثر بازدارندگی در تری فلوکسی استروبین با غلظت یک پی پی ام مشاهده شد. بررسی تاثیر قارچ کش های فوق بر میزان اسپورزایی گونه A. alternata نشان داد که با افزایش غلظت قارچ کش میزان اسپورزایی کاهش می یابد و بالاترین میزان اسپورزایی در تیمار با قارچ کش مانکوزب و کم ترین آن در قارچ کش تری فلوکسی استروبین با غلظت 1000 پی پی ام بود. شاخص های رشدی، شامل وزن تر و خشک میسلیوم در محیط مایع زاپکس تحت تاثیر قارچ کش قرار گرفته و بیشترین وزن تر میسلیوم در تیمار قارچ کش مانکوزب و کم ترین آن در تیمار تری فلوکسی استروبین با غلظت 1000 پی پی ام مشاهده شد.

در سال های اخیر درختان چنار سطح فضای سبز شهر اصفهان به نوعی آفت چوب خوار از پروانه های زنبور مانند آلودگی شدیدی نشان می دهند. پس از مطالعه ویژگی های مختلف گونه، این آفت به نام Synanthedon caucasica Gorbunov (Lepidoptera, Sesiidae) شناسایی گردید. مطالعات مقدماتی برای تعیین مقدار خسارت ناشی از این آفت در مناطق مختلف شهر اصفهان نشان داد که 95.7 درصد درختان چنار بازدید شده به آفت مورد نظر آلوده هستند. میانگین درجه آلودگی (با مقیاس از صفر تا 10) درختان در مناطق مختلف از 3.3 تا 7.4 و در خیابان های مختلف از 2.7 تا 7.4 متغیر بود. درحالی که میانگین کل درجه آلودگی در سطح شهر 5.5 بود. یافته های مطالعه حاضر انجام مطالعات تکمیلی در مورد زیست شناسی و اکولوژی این آفت را ضروری می سازد.

گونه های مختلف سنک های جنس Orius Wolff به عنوان شکارگرهای حشرات کوچک نظیر شته ها، تریپس ها، تخم حشرات، پوره سن ها و کنه ها در نقاط مختلف دنیا شناخته شده اند. در این زمینه تحقیقاتی طی سال های 90-1389 به منظور شناسایی گونه های خانواده Anthocoridae در مناطق مختلف ایران صورت گرفت که در میان گونه های شناسایی شده گونه Orius maxidentex Ghauri برای اولین بار از ایران گزارش می شود. این گونه از مناطق مختلف استان هرمزگان جمع آوری شده است.

از بین بیمارگرهای چمن مانند فوزاریوم، رایزوکتونیا، بایپولاریس و پیتیوم ها که در دنیا گزارش شده است، پیتیوم ها به علت رایج بودن آبیاری بیش از حد چمن ها و مناسب گردیدن شرایط برای فعالیت این بیمارگر، نگران کننده تر هستند.  

در بررسی های انجام شده در سال 1389 در منطقه کرمان روی درخت انجیر (Ficus carica L.)، نوعی لارو بال پولک دار مشاهده گردید که علی رغم شباهت های فراوان لارو و نحوه خسارت آن به بید انجیر Choreutis nemorana (Hubner) از خانواده Choreutidae، حشره کامل آن متفاوت بود. نمونه این حشره پس از شناسایی اولیه نزد نویسنده سوم ارسال گردید و گونه این حشره Phycodes radiate (Ochsenheimer, 1808) از خانواده Brachodidae تشخیص داده شد (Kallies, 2004; Kallies et al., 2011).لاروهای این حشره از اپیدرم فوقانی و بافت پارانشیم برگ های درخت انجیر تغذیه نموده و برگ ها را توری شکل می کنند و همچنین در حین فعالیت روی برگ ها با تنیدن تار سبب مچاله شدن برگ می شوند.لاروها از نوع اروسی فرم با سه جفت پای سینه ای و پنج جفت پای کاذب شکمی، به رنگ سبز تیره با سر و پیش قفسه سینه اسکلروتینه و تیره هستند. همچنین در سطح زیرین بدن لارو، یک خط سفید طولی وجود دارد. حشره بالغ شب پره کوچکی است که عرض آن با بال باز 18-19 میلی متر و شاخک از نوع نخی است. بال های جلو خاکستری مایل به قهوه ای و دو نوار عرضی تیره بر روی بال های جلو قرار گرفته است. بال های عقب نیز به رنگ قهوه ای تیره همرا با دو لکه طلایی رنگ و هچنین ریشک های حاشیه ای طلایی رنگ است. شکم در سطح پشتی تیره رنگ، همراه با پنج حلقه عرضی طلایی رنگ است (Kumar & Ramamurthy, 2010).این گونه که تا کنون از کشورهای نپال، سریلانکا، هندوستان، افغانستان و پاکستان گزارش شده است، برای اولین بار از ایران گزارش می شود.

آلودگی مخلوط ویروس موزائیک هندوانه (WMV) و ویروس موزاییک پیسک سبز خیار (CGMMV) اثر تشدید کننده ای را نشان داد. آلودگی همزمان این دو ویروس در برخی گیاهان کدوییان از جمله هندوانه، خیار و طالبی سبب ایجاد واکنش های شدید بیماری زایی به همراه زردی، پژمردگی آوندی و در نهایت مرگ گیاهان شد. تجمع RNA ویروس CGMMV در آلودگی مخلوط با WMV تا حدی بیشتر از زمان آلودگی این ویروس به تنهایی بود. به علاوه سطح پروتئین پوششی ویروس CGMMV نیز در زمان آلودگی همزمان افزایش یافت. با این حال سطح RNA و پروتئین پوششی ویروس WMV افزایش قابل توجهی در آلودگی مخلوط نسبت به آلودگی انفرادی نشان نداد. آلودگی انفرادی هر یک از ویروسهای WMV و CGMMV سبب ایجاد علایمی از قبیل رگبرگ روشنی، تاولی، موزاییک سیستمیک یا پیسکی روی برگهای بالایی گیاهان کدوییان شد، ولی در زمان آلودگی مخلوط این دو ویروس همین علایم افزایش پیدا کرد و به صورت سینرژیک (تشدید کننده) نمایان گردید. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که آلودگی همزمان دو ویروس WMV و CGMMV سبب ایجاد اثرات تشدید کننده می شود که این به نوبه خود می تواند سبب عواقب همه گیر شدن شود. اصل مقاله به صورت متن کامل انگلیسی، در بخش انگلیسی قابل رویت است.