تاریخ پزشکی
سال:1394 | دوره:7 | شماره:25 |تعداد مقالات:8

سلامت معنوی به گونه ای مضاعف ما را به درون و دل راهنمایی می کند. امر معنوی در ذات و طبیعت خود امری درونی است، اما همین امر معنوی در ساحت عرفان مطرح می شود که آن نیز در ذات و طبیعت خود امری درونی و یا غیبی است. در واقع عرفان نوعی معرفت است که بیشتر از مقوله ادراک درونی یا کشف و شهود می باشد، نوعی الهام درونی و نوعی دریافت درونی است. این دریافت پس از سلوک و مجاهدت با روشی ویژه حاصل می شود و کم تر آموختنی است، در حالی که علم و فلسفه و کلام و فقه را می توان آموخت.

مقدمه: امروزه بیشترین افزایش جمعیت در گروه سنی سالمندان و در کشورهای رو به توسعه از قبیل ایران می باشد، هرچند پژوهش هایی درباره سلامت سالمندان صورت گرفته است، اما کم تر بعد معنوی سلامت سالمندان ایران مورد پژوهش قرار گرفته است. از این رو پژوهش حاضر با هدف کاوش معنا و مفهوم سلامت معنوی در سالمندان ایرانی صورت پذیرفته است.روش: پژوهش حاضر، پژوهشی کیفی از نوع پژوهش پدیده شناسی هرمنوتیک بر اساس روش ون مانن می باشد. بر اساس روش نمونه گیری هدفمند 16 سالمند از پارک ها، محل کار و فرهنگسرای سالمندان انتخاب و مورد مصاحبه های عمیق باز پاسخ قرار گرفتند. با اجازه از سالمندان مصاحبه ها ضبط و پس از دست نویس کردن و به دست آوردن درک جامعی از آن ها، بر اساس فعالیت های پژوهشی ون مانن تجزیه و تحلیل گردیدند. در این پژوهش صحت یافته های کیفی بر اساس ملاک های اعتبار، تاییدپذیری، قابلیت اعتماد و قابلیت انتقال مورد بررسی قرار گرفت.یافته ها: مضامین نعمت الهی، امیدواری و آرامش در تبیین مفهوم سلامت معنوی سالمندان به دست آمد. مضمون نعمت الهی شامل سلامت معنوی به عنوان نعمت، تقدیر الهی و مسوولیت پذیری بود. مضمون امیدواری دربرگیرنده احساس وجود، غلبه بر ناامیدی ها و زیبابینی بود. مضمون آرامش دربرگیرنده آرامش به عنوان باور و اعتقاد درونی و نماد بیرونی آن بیان شد.بحث و نتیجه گیری: سلامت معنوی در سالمندان از ابعاد مهم سلامتی سالمندان است. سلامت معنوی سالمندان ایرانی در ارتباط نزدیکی با اعتقادات و باورهای مذهبی آنان است که به زندگی جهت و معنا می بخشد. این امر بایستی در برنامه های مرتبط با سلامت سالمندان مورد توجه ویژه قرار گیرد.

مقدمه: با توجه اهمیت و نقش سلامت معنوی در سبک زندگی ایرانی اسلامی، پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین میزان سلامت معنوی با اختلالات رایج سلامت روان در بین دانشجویان دانشگاه فردوسی صورت گرفته است.روش: پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی از نوع همبستگی است. نمونه آماری این پژوهش را 322 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی شاغل به تحصیل در دانشگاه فردوسی مشهد تشکیل می دادند. برای جمع آوری داده ها از دو پرسشنامه هنجاریابی شده باورها و رفتارهای معنوی و پرسشنامه داس 21 استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون همبستگی پیرسون و نرم افزار آمار SPSS 22 انجام گردید.یافته ها: بین سلامت معنوی با سلامت روانی دانشجویان دانشگاه فردوسی رابطه معکوس و معنی دار مشاهده شد (P£0.01). به گونه ای که با افزایش میزان سلامت معنوی، میزان استرس، اضطراب و افسردگی در هر دو گروه دانشجویان دختر و پسر کاهش می یافت (P£0.05).بحث و نتیجه گیری: یافته های پژوهش بر تاثیر سلامت معنوی بر کاهش میزان استرس، اضطراب و افسردگی در دانشجویان مورد مطالعه دلالت دارد. از این رو گنجانیدن برنامه آموزشی مناسب به منظور ارتقای سطح سلامت معنوی دانشجویان به منظور افزایش تاب آوری و مقابله آنان با مشکلات سلامت روان در این دوره بحرانی توصیه می گردد.

مقدمه: تعریف سازمان بهداشت جهانی از سلامت ناظر به ملاحظه بعد معنوی انسان، مزید بر ابعاد فیزیولوژیک اوست. با توجه به فقدان اجماع مفهومی روی معنویت در میان صاحب نظران، سنخ شناسی ادراکات کنشگران اصلی نظام خدمات بهداشت و درمان از معنویت می تواند به مثابه یک مدخل اساسی در فرآیند تبیین مفهومی آن محسوب گردد.روش: شرکت کنندگان پژوهش شامل پزشکان، پرستاران، مدرسان اخلاق پزشکی، مددکاران اجتماعی، مدیران بیمارستانی، بیماران و همراهان آن ها در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی شیراز بودند که به شیوه هدفمند انتخاب شدند. داده یابی کیفی از طریق بررسی اسناد بیمارستانی و مصاحبه و داد کاوی مطالعه با استفاده از روش تحلیل محتوی انجام شد.یافته ها: نتایج پژوهش ادراک از معنویت را در قالب مفاهیم «معنویت مبتنی بر هستی شناسی قدسی»، «معنویت انتفاعی متعالی»، «معنویت انتفاعی افقی» در میان ارائه دهندگان و «معنویت آیینی»، «معنویت عرفی و فرهنگی» و «معنویت معطوف به حقوق قانونی» در میان دریافت کنندگان خدمات درمانی نشان داد. در «معنویت مبتنی بر هستی شناسی قدسی» قول و فعل خداوند منبع معنا است. «معنویت انتفاعی متعالی» انگیزه های مقدم بر رفتار را به عنوان «امر برتر» مورد تاکید قرار می دهد. «معنویت انتفاعی افقی» و نیز سنخ های شناسایی شده در میان دریافت کنندگان خدمت در مجموع ناظر به تلفیق عرفی و فرهنگی از مبانی عمودی و اجتماعی معنا هستند.بحث و نتیجه گیری: درهم آمیختگی نسبی مفهوم «معنویت» و «اخلاق» پاره ای دلالت های مهم را در نهادینه سازی آن ها در مناسبات پزشکی در بستر فرهنگی جامعه ایرانی ایجاب می کند. کنش گران اجتماعی بر حسب نوع اجتماعی شدن، مصادیق متعددی را حمل بر «معنویت» می کنند. مع الوصف، «معنویت»، صرفا در معنایی که متضمن امور غیر محسوس و عناصر غیر مادی معطوف به «ناظر آرمانی» باشد، می تواند روح آدمی را به استناد مقولاتی همچون «فلسفه سلامت و بیماری» و «معناداری هستی» از چندگانگی های بلاوجه رایج در جامعه پذیری مدرن، از جمله دوگانه مرگ و زندگی، برهاند و با نائل نمودن آن به «وحدت»، در حکم یک سرمایه معنوی، نقش خود را در مناسبات سلامت و بیماری ایفا نماید. خروج «معنویت» از تلقی ابزارانگارانه فعلی، که صرفا در شرایط اضطرار بروز پیدا می کند، متضمن تجدید نظر در شیوه های امروزین جامعه پذیری است که طی آن مرگ به حاشیه ای ترین مرزهای وجودی سوق داده می شود و انواع رویه های تغافل در مواجهه با آن شکل می گیرد، ساز و کارهای مذکور، در حالی که در شرایط «سلامت» مبتنی بر غفلت انگاری نسبت به فلسفه حیات هستند، با از دست دادن مدخلیت خود در مناسبات «بیماری»، انسان ها را در معناسازی معقول از سلامت، بیماری و مرگ تنها و ناتوان باقی می گذارند.

عزت نفس از اساسی ترین موضوعاتی است که در زندگی هر انسان مطرح و در موفقیت ها و شکست های وی تاثیر مستقیم دارد. در نظام تربیتی اسلام عزت نفس به عنوان یک هدف تربیتی مطرح است تا انسان ها را به سوی تربیت صحیح و سلامت معنوی سوق دهد. مطالعه حاضر با هدف تبیین کارکردهای نقش تربیتی والدین در ایجاد عزت نفس فرزندان و تاثیر آن در سلامت معنوی آن ها از منظر قران و روایات صورت گرفته است.بررسی منابع اصیل اسلامی نشان می دهد که عزت نفس یکی از مولفه های رسیدن به آرامش روان است. فردی که عزت نفس دارد به ارزش و توانایی های خویش ایمان دارد و قادر است در جهت تحولات مثبت فردی و اجتماعی خویش گام بردارد. قران و روایات راهبردهای فراوانی را ترسیم کرده اند که والدین می توانند از آن ها در تربیت و ایجاد عزت نفس فرزندان بهره گیرند، از آن جمله می توان به محبت کردن، انتخاب نام نیک و احترام گذاشتن اشاره نمود. این مطالعه نشان می دهد که بهره گیری از این کارکردها از اهداف اخلاقی تربیتی اسلام است که منجر به ارتقای سلامت معنوی کودکان خواهد شد.

بشر امروز از رویدادهای گوناگون اجتماعی، محیطی، شغلی، خانوادگی و ناکامی ها رنج می برد. این در حالی است که رفاه حاصل از پیشرفت فناوری، سببب روحیه راحت طلبی و کاهش ظرفیت و تحمل او شده است. در چنین شرایطی، برخورداری از ویژگی صبر توان درونی انسان و تاب آوری وی را ارتقا می بخشد، خویشتن داری مستلزم مدیریت و مهار احساسات است و افراد خویشتن دار از ثبات هیجانی بیشتری برخوردار خواهند بود. این امر کارایی آنان را در عرصه های گوناگون زندگی افزایش می دهد. در قرآن کریم نیز به استعانت از صبر در کنار فریضه نماز سفارش شده است، لذا پرداختن به این موضوع در جهت رسیدن به آرامش و سلامت معنوی اهمیت به سزایی دارد. از این رو مطالعه مروری حاضر، با رویکرد قرآنی روایی با مطالعه کتب و متون دینی، به بررسی و تحلیل نقش صبر در مقابله با تنش، پیشگیری از تنیدگی و رسیدن انسان به آرامش و سلامت معنوی پرداخته است.تحلیل متون نشان دهنده آن است از نگاه قرآن و روایات نقش های بسیاری برای صبر متصور است که از جمله می توان موارد زیر را برشمرد: نقش کنترلی که غرایض انسان و خشم او را کنترل می کند، نقش مقابله ای که با استرس ها و فشار های روانی که بر انسان وارد می شود، مقابله می کند، نقش توسعه ای و تقویتی که می تواند امید رضایت و شادکامی را در انسان به وجود آورد. بنابراین صبر در کنار فریضه نماز، اگر توام با نگاه الهی باشد می تواند به کنترل تنش ها و پیشگیری از تنیدگی انسان کمک کند.

مقدمه: پرستاران نقش مهمی در ارائه خدمات سلامت دارند و بهزیستی روانشناختی آنان با بهبود عملکرد شغلی همراه است. همچنین عوامل خانوادگی و معنوی نقش مهمی در بهبود بهزیستی روانشناختی می توانند داشته باشند. بنابراین پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش سلامت خانواده و سلامت معنوی در بهزیستی روانشناختی پرستاران انجام شده است.روش: این پژوهش از نوع همبستگی است. تعداد 120 پرستار از بیمارستان های شهر بجنورد در سال 1393 به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و به مقیاس سلامت خانواده اصلی، پرسشنامه سلامت معنوی پولوتزین و الیسون و مقیاس بهزیستی روانشناختی ریف پاسخ دادند. داده های جمع آوری شده به وسیله ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: بین سلامت خانواده و مولفه های آن، یعنی استقلال و صمیمیت با بهزیستی روانشناختی به ترتیب با ضریب همبستگی 0.34، 0.29 و 0.36 ارتباط مثبت و معنی دار وجود داشت. همچنین بین سلامت معنوی و مولفه های آن، یعنی سلامت مذهبی و سلامت وجودی با بهزیستی روانشناختی به ترتیب با ضریب همبستگی 0.52، 0.44 و 0.51 ارتباط مثبت و معنادار مشاهده شد (p<0.001). نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که متغیرهای پیشگو می توانند 31 % از واریانس بهزیستی روانشناختی را پیش بینی نمایند (p<0.001).نتیجه گیری: در پژوهش حاضر نقش مثبت و معنی دار سلامت خانواده و سلامت معنوی در تبیین بهزیستی روانشناختی پرستاران شاغل در بیمارستان تایید گردید. یافته های مطالعه نشان دهنده اهمیت سلامت خانواده به عنوان یکی از سازه های مهم خانوادگی و سلامت معنوی به عنوان یکی از سازه های مهم معنوی در بهبود بهزیستی روانشناختی پرستاران است. بنابراین توصیه می گردد تا در برنامه های مبتنی بر ارتقای سلامت روان پرستاران، این عوامل مورد توجه ویژه قرار گیرند.

مقدمه: تعهد سازمانی به معنی پذیرش ارزش های سازمان و تلاش برای عملیاتی نمودن آن هاست. متغیرهای بسیاری می توانند بر تعهد سازمانی کارکنان اثر بگذارند. هدف پژوهش حاضر تعیین رابطه بین باورهای مذهبی و تعهد سازمانی پرستاران شاغل بیمارستان های آموزشی یزد بوده است.روش: پژوهش حاضر، یک پژوهشی مقطعی است که در سال 1392 بر روی 241 نفر از پرستاران شاغل در بیمارستان های شهید صدوقی و شهید رهنمون یزد انجام شده است. داده های پژوهش توسط 2 پرسشنامه باورهای مذهبی گلریز براهنی (1353 ش.) و تعهد سازمانی مایر و آلن (2004 م.) جمع آوری شد. داده های جمع آوری شده توسط نرم افزار آماری SPSS 19 و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و آزمون T مستقل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.یافته ها: میانگین امتیاز باورهای مذهبی گروه مورد مطالعه 79.20±10.55 بود. همچنین 97.5 درصد از آن ها از نظر سطح باورهای مذهبی، امتیاز خوب و عالی کسب کردند. میانگین امتیاز تعهد سازمانی و 3 بعد آن شامل تعهد عاطفی، تعهد مستمر و تعهد هنجاری به ترتیب 46.32±12.11، 17.88±5.07، 12.73±6.02 و 16.13±4.39 به دست آمد. باورهای مذهبی دارای رابطه معنادار مثبت با تعهد سازمانی (p=0.00) و هر 3 بعد آن، شامل تعهد عاطفی (p=0.05)، تعهد مستمر (p=0.02) و تعهد هنجاری (p=0.001) بود.نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش حاضر، بیمارستان ها می توانند با ایجاد فضای معنوی جهت توسعه و تعمیق باورهای مذهبی، تعهد سازمانی کارکنان خود را بهبود بخشند.