منابع طبیعی ایران
سال:1383 | دوره:57 | شماره:4 |تعداد مقالات:26

دشت یزد اردکان با مساحت حدود 650000 هکتار در مرکز ایران و حد فاصل شهرهای یزد و اردکان واقع شده است. متوسط بارندگی در بسیاری از نقاط این دشت کمتر از 65 میلیمتر در سال است. توزیع بارش در این دشت تک نمایی بوده و بیشتر از 70 درصد آن درفصل زمستان رخ می دهد. تراکم پوشش گیاهی از صفر تا 20 درصد متغییر بوده و گونه غالب آن را در حال حاضر درمنه دشتی تشکیل می دهد. بیش از 40 درصد مساحت دشت را اراضی لخت و بدون پوشش گیاهی با تراکم کمتر از 2 درصد در برمی گیرد. شرایط توپوگرافی و فرسایش پذیری خاک همراه با طوفان های غبارزا موجب شکل گیری رخساره های متنوع فرسایش بادی و یک مجموعه نسبتا بزرگ تپه ماسه ای (ارگ) با مساحت حدود 29000 هکتار در مرکز دشت یزد شده است. انواع تپه های ماسه ای اعم از هلالی (بارخان نامتقارن)، هلالی عرضی (بار خانویید)، شمشیری (سیف)، تپه های طولی (سیلک)، ستاره ای(قورد)، در ارگ یزد قابل مشاهده است. مرتفع ترین تپه ماسه ای 19 متر و طویل ترین آن 7 کیلومتر است. به جا ماندن سنگریزه ها (رگ) در سطح خاک و تشکیل سنگفرش بیابانی (هامادا) در اراضی دانه درشت پایکوهی (دشت سرهای لخت و پخش آب)، اشکال شلجمی شکل ناشی از باد ساییدگی، نبکا و ربدو (ماسه نباتی)، کلوتک (یاردانگ) نمونه هایی ازدیگر رخساره های فرسایش بادی در مراحل برداشت وحمل فرسایش بادی در دشت یزد است. هر چند که دربخش وسیعی از تپه های ماسه ای و اراضی برداشت (منشاء) آنها به وسیله انواع روش های تثبیت ماسه های روان عملیات کنترل فرسایش بادی صورت گرفته است، ولی خسارات ناشی از طوفان در بخش هایی از دشت همچنان باقی است. به عنوان مثال، بر اساس مطالعات اخیر هر ساله به طور متوسط بیش از 20000 متر مکعب رسوب به صورت غبار (کمتر از 80 میکرون) بر روی شهر 7000 هکتاری یزد فرو می ریزد. کاهش قدرت دید در روزهای طوفانی در پاره ای از نقاط دشت به کمتر از 6متر می رسد، که تصادف وسا یط نقلیه درمسیر جاده یزد - اردکان را به همراه دارد و بعضا موجب توقف پرواز هواپیماها می شود. برآورد انواع خسارات ناشی از فرسایش بادی و طوفان های غبارزا در دشت یزد، نشان می دهد که سالانه بالغ بر 54.6 میلیارد ریال به منابع زیستی و اقتصادی دشت یزد خسارت وارد می شود. درصورتی که مدیریت صحیحی بر این روند اعمال نشود، در سا لهای آتی با افزایش تصاعدی خسارات مواجه خواهیم بود.

روش های متعددی جهت شبیه سازی هیدرولوژیکی پاسخ حوزه و نیز بررسی رواناب در حوزه های آبخیز وجود دارد. یکی از این روش ها استفاده از مدل های رایانه ای است. مدل های مذکور این امکان را می دهند تا با شبیه سازی مولفه های مختلف بیلان آبی و یا شناخت فرایند تبد یل بارش به رواناب، مولفه های مختلف بیلان آبی و رواناب در حوزه هایی که جریان رودخانه اندازه گیری نشده است و یا دارا ی آمار کوتاه مدت است با حداقل زمان ممکن و کمترین هزینه ارزیابی شود . دراغلب اوقات اندازه گیری تمام کمیت های مورد نیاز مدل ها در حوز ه امکان پذیرناست، لذا انتخاب مدلی که بتواند در عین سادگی ساختار و با استفاده از حداقل پارامترهای تعیین کننده، فرایندهای موجود را به طور دقیق پیش بینی کند امری ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق، مدل SDI (کوکزیرا، 1988) پس از تکمیل و اصلاح و مطابقت با شرایط ایران و اضافه نمودن تبخیر روزانه به جای دمای روزانه و اضافه نمودن سیستم خودکار بهینه سازی پارامترها به نام مدل ISDI نامیده شد و سپس با استفاده از داده های روزانه بارش، دبی و تبخیر و تعرق در هشت حوزه مورد ارزیابی قرار گرفت. در ارزیابی مدل ISDI اطلاعات موجود در حوزه های معرف لیقوان، کسیلیان، امامه، کن و چهارحوزه در کارون شمالی به نام های بازفت، فارسان، کوهرنگ و زرین درخت به کارگرفته شده است نتیجه این تحقیق مبین این موضوع است که مدل ISDI نیز در شرا یط ایران از قابلیت مناسبی در شبیه سازی فرایندهای هیدرولوژیکی برخوردار است. مقایسه بین نتایج مشاهده ای و برآوردی، به ترتیب ضرا یب همبستگی (R2) درحوزه های لیقوان (0.63)، کسیلیان (0.47)، امامه (0.39)، کن (0.50)، بازفت (0.34)، فارسان (0.50)، زرین درخت (0.73)، و کوهرنگ (0.50) به دست داد. نتایج این پژوهش نشان داد که مدل نتایج خوبی در شش حوزه از هشت حوزه مذکور داشته است و می تواند در شرایط مشابه معرفی و به کار گرفته شود.

تحقیق حاضر با هدف مشخص کردن عوامل موثر بر رفتار پذیرش تکنولوژی های حفاظت خاک در بین زارعین مجری عملیات حفاظت خاک در حوزه آبخیز زرین گل استان گلستان به اجرا در آمده است. تحقیق از نوع توصیفی و همبستگی بوده و نمونه گیری به روش تصادفی طبقه ای متناسب انجام شده است. برای این منظور با 240 زارع مجری عملیات حفاظت خاک در شش روستای بخش کوهستانی حوزه آبخیز به وسیله پرسشنامه مصاحبه حضوری انجام گرفته شده است. اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS تحت ویندوز مورد تجزیه و تحلیل شد. روش های آماری مورد استفاده شامل همبستگی و رگرسیون است. یافته های تحقیق نشان می دهد بین متغیرهای مستقل ساعات کار شغل دوم زارع، مزیت نسبی، سازگاری، آزمون پذیری، قابلیت مشاهده نتایج و پیچیدگی عملیات حفاظت خاک، کل اراضی تحت مالکیت، کل اراضی تحت مدیریت، کل اراضی تحت کشت و کار زارع، تعداد وام دریافتی حفاظت خاک، مقدار اقساط وام، ترجیح ریش سفیدان برای مشورت در زمینه عملیات حفاظتی با متغیر وابسته تحقیق یعنی مقدار پذیرش عملیات حفاظت خاک رابطه مثبت و معنی داری با اطمینان 99 درصد وجود دارد. همچنین بین متغیرهای مستقل آگاهی از تاثیر عملیات حفاظت خاک، تعداد دوره های آموزشی که زارع شرکت کرده، مقدار اطلاعات حفاظتی اخذ شده از رادیو و جزو های آموزشی با مقدار پذیرش عملیات حفاظت خاک رابطه مثبت و معنی داری با اطمینان 95 درصد وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نشان داد که 60 درصد از تغییرات متغیر وابسته توسط متغیرهای مستقل قابلیت سازگاری عملیات حفاظت خاک، مقدار اراضی تحت مالکیت، وضعیت مالکیت اراضی، تعداد وام دریافتی حفاظت خاک، رابطه نهادهای متولی عملیات حفاظت خاک، مقدار نقش رادیو و همسر در آگاهی از وجود عملیات حفاظت خاک قابل تبیین است.

خشکسالی از دیدگاه صاحب نظران به کمبود رطوبت مستمر و غیر طبیعی اطلاق می شود. واژه مستمر به استمرار حالت کمبود و غیرطبیعی به انحراف شاخص مورد نظر شرایط طبیعی از میانگین گفته می شود. در هر خشکسالی چهار ویژگی عمده مورد بررسی قرار می گیرد که عبارتند از: شدت، مدت، فراوانی (دوره بازگشت) و گستره. هدف از این تحقیق نیز بررسی هر یک از ویژگی های یادشده و تهیه نقشه های خشکسالی در حوزه کارون است. به این منظور از شاخص بارش استاندارد (SPI) به عنوان شاخص منتخب، جهت بررسی خشکسالی ها در 29 ایستگاه واقع در داخل و خارج حوزه با طول دوره آماری مشترک 28 ساله (1999-1972 میلادی) در سه مقیاس زمانی 3، 6 و 12 ماهه استفاده گردید. نتایج بررسی ایستگاهی خشکسالی ها از نظر ویژگی های یادشده نشان می دهد که کمترین مقدار SPI مشاهده شده و نیز شدیدترین تداوم از نظر بزرگی خشکسالی ها مربوط به ایستگاه منج و طولانی ترین تداوم و بیشترین فراوانی خشکسالی ها در طول دوره آماری متعلق به ایستگاه دارشاهی بوده است. نقشه های گستره نیز، خشکسالی های شدیدتری را در جنوب شرق حوزه در اطراف ایستگاه های دارشاهی، بتاری، پاتاوه، یاسوج، شاه مختار و نیز منج نشان می دهد. به نظر می رسد که این منطقه از پتانسیل حساسیت بیشتری نسبت به خشکسالی ها در مقایسه با سایر نواحی برخوردار باشد.

برای برآورد دبی اوج و ارتفاع رواناب در حوضه های آبخیز روش های تجربی وغیرمستقیم متعددی ابداع گردیده که هر کدام دارای یکسری ضرایب منطقه ای خاص به خود بوده و تحت آن شرایط توسعه داده شده اند به این دلیل در سایر مناطق ممکن است غیرقابل استفاده بوده یا استفاده از آنها همراه با خطاهایی باشد. یکی از روش های تجربی که به صورت گسترده و جهانی مورد استفاده هیدرولوژیست ها و طراحان پروژه های منابع آب قرارگرفته روش شماره منحنی است که توسط سرویس حفاظت منابع طبیعی دپارتمان کشاورزی ایالات متحده آمریکا (USDA-NRCS-CN) پیشنهاد شده است. در این تحقیق روش شماره منحنی در حوزه آبخیز معرف لیقوان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. به این منظور ابتدا از طریق جداول استاندارد و با توجه به عواملی نظیر پوشش گیاهی، نحوه استفاده از اراضی و گروه های هیدرولوژیک خاک، شماره منحنی حوضه محاسبه شد. در مرحله بعد شماره منحنی جریان براساس روش احتمال فراوانی وقایع بارش - رواناب تعیین گردید. روش دیگری که در این حوضه مورد آزمایش قرار گرفت روش مجانبی بود که با استفاده از این روش نیز شماره منحنی محاسبه شد. برای مقایسه مقدار کارایی سه روش یادشده، مقدار دبی اوج مشاهداتی به عنوان مبنا درنظر گرفته شد و مقدار دبی اوج برآورد شده و مقادیر درصد خطا نسبت به دبی اوج مشاهداتی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که روش مجانبی، شماره منحنی و دبی اوج را با دقت بالاتر و خطای کمتری برآورد می نماید. همچنین روش احتمال فراوانی وقایع مشاهداتی شماره منحنی و رواناب را به مقدار قابل قبولی برآورد نموده و خطای آن نیز پایین است ولی روش استاندارد SCS به دلیل دارابودن خطای بسیار زیاد در برآورد دبی اوج بدون انجام فرایند منطقه ای نمودن قابل توصیه برای حوضه موردمطالعه و نواحی مشابه نیست .

استفاده ازحوضچه های تغذیه یکی از روش های تغذیه مصنوعی آبهای زیرزمینی است. تعیین مناطق مناسب برای تغذیه مصنوعی از اهمیت بسیاری برخوردار است که لازم است با دقت کافی انجام شود. به علت وجود پارامترهای متعدد مؤثر در مکان یابی و نیاز به بررسی توام معیارهای ارزیابی شده و تغییرات مداوم آنها، سامانه اطلاعات جغرافیایی ابزاری کارآبرای مدیریت و به کارگیری داده های مکانی در این زمینه است. در این تحقیق برای مکان یابی مناطق مناسب تغذیه مصنوعی آبهای زیرزمینی در حوزه آبخیز گاوبندی در جنوب ایران از فاکتورهای شیب، نفوذپذیری سطحی، ضخامت آبرفت و کیفیت آبرفت استفاده شده است. نقشه های فوق در محیط GIS و با اعمال مدل های بولین و فازی طبقه بندی، امتیازدهی و تلفیق شدند. همچنین نقشه های کاربری اراضی و ژئومرفولوژی منطقه از تصاویر ماهواره ای استخراج گردیدند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که حدود 12 درصد از عرصه دشت گاوبندی برای تغذیه مصنوعی مناسب است. بررسی ارتباط بین واحدهای ژئومرفولوژی و مناطق مناسب برای تغذیه مصنوعی نشان می دهد که مناطق مناسب برای تغذیه مصنوعی بیشتر در واحدهای مخروط افکنه ها و دشت سر قرار دارند.

درختان وی ول گستر های معادل 106316 هکتار؛ 24 درصد از جنگل های زاگرس شمالی را شامل می شوند. هر چند سازمان جنگل ها و مراتع، جنگل های زاگرس را حفاظتی - حمایتی تلقی می نماید ولی بهره برداری های سنتی به منظور تامین نیازهای معیشتی جوامع محلی تقریبا در تمامی آن به شدت رایج است. مخالفت های سازمان جنگل ها و مراتع تا کنون نتوانسته مانع از انجام این بهره برداری ها گردد. از آنجا که سازمان، رویکرد مدیریت مشارکتی را برای اداره این جنگل ها پیش رو نهاده، به نظر می رسد که لازم است به جای ممانعت از این برداشت ها نسبت به مدیریت آن در چهارچوب اصول فنی جنگلبانی اقدام نمود. در چنین شرایطی آگاهی از رویش قطری درختان می تواند عنصری کلیدی در به کارگیری روش های تنظیم جنگل به منظور مدیریت برداشت و حتی احیا این جنگل ها با توجه به ساختار سنی آنها تلقی شود. این بررسی نیز با هدف برآورد رویش قطری درختان در سامان عرفی روستای هواره خول به منظور ارایه الگوی تنظیم جنگل در مطالعات بعدی انجام گرفته است. در این بررسی 34 جفت نمونه رویشی از درختان وی ول به صورت تصادفی و با استفاده از خط- نمونه به وسیله مته سال سنج به دست آمد. همچنین 11 اصله درخت نیز برای بررسی های دقی قتر قطع گردیدند. رویش جاری سالانه قطر در این درختان معادل3.5  میلیمتر در سال و خطای نسبی نمونه برداری در سطح اطمینان 95 درصد معادل 10.7 درصد برآورد گردید. در 14 مورد از نمونه ها سن دقیق درخت قابل تشخیص بود که با کنار گذاشتن 2 نمونه برای احراز اعتبار، 12 نمونه باقیمانده برای تهیه مدل برآورد کننده سن مورد استفاده قرار گرفته شدند. مدل های مختلفی برابر نقاط سن- قطر یقه برازش داده شدند. در نهایت با اعمال تبدیل لگاریتمی مدل خطی مناسب ترین برازش را برابر نقاط نمونه ها به دست داد (ضریب تعیین بیش از درصد 93 و p کوچکتر از 0.000)

جاده سازی از دو بخش طراحی و عملیات ساختمانی تشکیل شده است. در بخش ساختمانی، نوع مصالح و مقاومت آنها نقش بسیار مهمی را در هزینه های ساخت و نیز طول عمر جاده های جنگلی ایفا می کند. برخی از خا کها به دلیل مشخصات فنی نامطلوب مشکلاتی را در راه سازی ایجاد می کنند. در این گونه موارد مسئله تثبیت و اصلاح خاک مورد توجه قرار می گیرد. برای پی بردن به روش، نوع و کمیت تثبیت کننده ها نیاز به مطالعات و مقایسه گزینه های مختلف داریم تا بتوانیم کم هزینه ترین روش را برای رسیدن به هدف انتخاب کنیم. برای این منظور خاکهای سری نم خانه جنگل آموزشی و پژوهشی خیرودکنار مورد بررسی قرار گرفت و در این رابطه تعداد 61 نمونه از سطح سری برداشت شد. نمونه ها در آزمایشگاه ژئوتکنیک و مقاومت مصالح گروه آبیاری دانشکده کشاورزی مورد آزمایشات زیر قرار گرفته و طبقه بندی شدند: الف – دانه بندی، شامل آزمایش های تعیین اجزا درشت دانه (الک کردن)،ب – هیدرومتری برای تعیین اجزای ریزدانه،ج – آزمایشات تعیین حدود اثر برگ که شامل تعیین حدود روانی و خمیری می باشد. خاکها با این آزمایشات در چهار طبقه دسته بندی شدند، که شامل خاکهای SM، ML، CL، CH می باشد. خاک CH به دلیل دامنه حد روانی زیاد به دو گروه CHL با حد روانی 60-50 و CHH با حد روانی بزرگتر از 60 تقسیم شد. بعد از طبقه بندی خاک ها، تراکم و درصد رطوبت اپتیمال هر طبقه با آزمایش تراکم به دست آمد. مقاومت فشاری تک محوری و مقاومت CBR خا کها نیز از طریق انجام آزمایشات مربوطه تعیین شد. در مرحله بعد آزمایش بر روی تیمارهای مختلف آهک به عمل آمد، خاک ها را با مقدار 7:5:2 و 10 درصد آهک مخلوط کرد و رطوبت بهینه آنها دوباره تعیین شد. در گام بعدی هر یک از تیمارها در شرایط استاندارد (درجه حرارت 50 به مدت 48 ساعت در رطوبت اپتیمال) تحت آزمایشات CBR و مقاومت فشار تک محوری قرار گرفت. نتایج این آزمایشات نشان داد که خاک های CHH، CHL،CL ،ML  به ترتیب در درصدهای 3، 5، 7 و 10 درصد مخلوط آهک به حداکثر مقاومت خود می رسند. بر روی خاک SM به دلیل مقاومت بالای طبیعی آزمایش های فوق انجام گرفت.

به منظور ارزیابی عملکرد اسکیدر چرخ لاستیکی تیمبر جک C-450 در سیستم چوبکشی گرده بینه سری 9 جنگل شفارود در شمال ایران انتخاب شد. در این بررسی بعد از مشخص کردن اجزای کار یک نوبت چوبکشی از پای کنده تا دپوی کنار جاده تعداد 41 مورد چوبکشی زمان سنجی شد. همچنین علاوه بر اندازه گیری زمان اجزای تشکیل دهنده یک نوبت چوبکشی در هنگام کار، فاکتورهایی نظیر فاصله چوبکشی، حجم بار، شیب طولی مسیر، مسافت وینچ کردن بار و تعداد گرده بینه در هر نوبت اندازه گیری و نوع گونه شناسایی شد. پس از تجزیه و تحلیل داده ها و تعیین معادله ریاضی پیش بینی زمان چوبکشی نتایج زیر به دست آمد: بهترین مدل زمان انجام کار به صورت تابعی از متغیرهای مستقل حجم بار در هر نوبت، فاصله چوبکشی، مسافت وینچ کردن بار و تعداد گرده بینه در هر نوبت چوبکشی است. مقدار تولید بدون احتساب زمان های تاخیر 13.38 مترمکعب در ساعت و با احتساب زمان تاخیر 10.56 مترمکعب در ساعت برآورد گردید. نرخ ماشین 290422 ریال در ساعت برآورد شد. به منظور تعیین هزینه چوبکشی از مدل هزینه یابی پیشنهادی FAO استفاده شد که بر اساس محاسبات انجام شده، هزینه چوبکشی هر متر مکعب با احتساب زمان های تاخیر  32995ریال و هزینه چوبکشی هر متر مکعب بدون احتساب زمان های تاخیر 26653 ریال برآورد شد.تأخیرها بعد از زمان حرکت با بار و زمان حرکت بدون بار بیشترین زمان را به خود اختصاص می دهد. زمان وینچ کردن بار چهارمین جزء زمانی مهم در این بررسی بوده است. با افزایش فاصله چوبکشی و مسافت وینچ کردن بار در هر نوبت حمل، هزینه چوبکشی هر متر مکعب به صورت خطی افزایش می یابد. افزایش حجم بار در هر نوبت چوبکشی، هزینه چوبکشی واحد حجم چوب خارج شده از جنگل را کاهش می دهد.

دانستن و مطالعه اندازه ویژگی های مختلف از درختان می تواند راهنمای خوبی در جهت اعمال مدیریت صحیح در پرورش آنها در جهت دست یابی به اهداف پرورش جنگل و نهایتا بهره وری مناسب از جنگل گردد. علإوه بر آن جمع آوری اطلاعاتی از گونه های طبیعی موجود فعلی که ممکن است نسل آینده دیگر آن را به صورت طبیعی نداشته باشد، بسیار مفید و ارزنده است. در بخش گرازبن از جنگل آموزشی و پژوهشی دانشکده منابع طبیعی 116 اصله درخت از گونه ون انتخاب (Selective Sampling) و بر روی آنها ویژگی های مورد نظر اندازه گیری شدند.نتایج به دست آمده از مطالعه رابطه بین ویژگی هایی که اندازه گیری شده اند عبارتند از:- از بین مدل های مختلف برای نشان دادن رابطه بین قطر برابر سینه و ارتفاع رابطه آماری – ریاضی ĥ=(d2/(-4.317+0.8337×d+0.01725×d2))+1.30 برآورد کننده مناسب ترین است.- رابطه آماری - ریاضی بین قطر برابر سینه و ارتفاع تاج به صورت Cĥ=2.989+0.361×d-0.00288×d2 است.- رابطه آماری - ریاضی قطر برابر سینه و قطرتاج به صورت cdˆ=0.567+0.176×d-0.00072×d2 است. - رابطه بین قطر برابر سینه و ضریب h/d به صورت h/ˆd=150/1204 e-0.014923×d می باشد.- رابطه بین قطر برابر سینه و قطر کنده به صورت dˆ=0.397079+0.773406×dst می باشد. و روابط دیگر که در بخش نتایج به طور کامل آورده شده اند.

جنگل فندقلو با مساحتی بالغ بر 4378 هکتار یکی از جنگل های منحصر به فرد در منتهی الیه غربی رشته کوه های البرز و در شمال شرق اردبیل است که هم از لحاظ تنوع گونه ای و هم از نظر موقعیت مکانی به عنوان نزدیک ترین و باارزش ترین جنگل طبیعی در منطقه اردبیل، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. لذا انجام مطالعات جنگل شناسی در مورد توالی اکولوژیکی منابع جنگلی آن از جهت مدیریت بهینه و حفظ، احیاء و توسعه جوامع جنگلی موجود در آن ضروری است. بنابراین جهت نیل به اهداف موردنظر در این بررسی 5 توده جنگلی موجود در این جنگل به مساحت 404 هکتار مورد مطالعه قرار گرفت. برای بررسی توالی، علاوه بر بررسی های مربوط به ویژگی های ساختاری توده های جنگلی (آمیختگی، آشکوب بندی و زادآوری)، بررسی های نظیر، تجزیه و تحلیل طرح جامع منابع طبیعی فندقلو سال 1363 و مصاحبه با افراد سالخورده و آگاه محلی و همچنین بازدید از توده های مشابه در منطقه آستارا انجام گرفت.نتیجه این بررسی نشان داد که گونه راش چه در توده های جنگلی در حال تکامل و چه در حال تجدید حیات طبیعی این جنگل نقش با اهمیتی دارد و تصورات قبلی در مورد این که این جنگل منحصرا رویشگاه گونه فندق است را ثابت نمی کند. همچنین این بررسی مشخص نمود که افزایش حضور و فراوانی گونه های اصلی و با ارزش مثل، راش بلندمازو، ممرز، بارانک و کرب که نشانگر مراحل میانی و پایانی توالی اند و کاهش حضور و فراوانی گونه های پیش آهنگ مثل، فندق، ازگیل و ولیک که نشان دهنده مراحل اولیه توالی می باشند حاکی از گذر توده های موجود درجنگل فندقلو از مراحل اولیه توالی (پیشاهنگی و بینابینی) است. به طور کلی و با توجه به نتایج این بررسی می توان اذعان نمود که توده های جنگلی فندقلو از نظر توالی طبیعی درحال پیشروی به سمت جوامع جنگلی کلیماکس (جنگل های دانه زاد ناهمسال و آمیخته راش و یا بلوط) می باشند.

در این مطالعه قسمتی از ویژگی های زیست شناختی سگ ماهی جویباری (لوچ رودخانه)Nemacheilus malapterurus  از قبیل؛ وزن، طول کل، شاخص نسبی طول روده، رشد، فاکتور کیفیت، عادت غذایی و اولویت غذایی در رودخانه زرین گل استان گلستان مورد بررسی واقع شده است. در راستای نیل به این اهداف، با استفاده از دستگاه الکتروشوکر در 3 بار تلاش صیادی، تعداد 149 عدد ماهی صید و بلافاصله در محلول فرمالین 10 درصد تثبیت شدند. در ماهیان صید شده فراوانی جنسی برای جنس نر، ماده و نابالغین با نسبت جنسی 4 به 1 (نر به ماده)، به ترتیب 37.5، 9.3 و 35.5 درصد برآورد شده است. میانگین وزن در جنس نر، ماده و نابالغین به ترتیب برابر (1.8) 1.89، (4.95) 5.34 و (0.21) 0.53 گرم و متوسط طول کل در جنس نر، ماده و نابالغین برابر (14.8) 59.07، (28.86) 82.42 و (6.27) 39.73 میلیمتر بوده است. بررسی ها نشان می دهد که میانگین وزن و طول کل در جنس نر و ماده دارای اختلاف معنی داری است (p<0.01). شاخص کیفیت در ماده ها 2.6 و در نرها 1.97 بر آورد شده است .در بررسی الگوی رشد ضریب رگرسیون برای نرها و ماده ها کوچکتر از عدد 3 به دست آمده است (p<0.05). بنابراین چنین استنباط می شود که در جنس نر و ماده سگ ماهی جویباری رشد طولی و وزنی ناهمگون و رشدی آلومتریک است. از سوی دیگر کوچک بودن شاخص نسبی طول روده (RLG<1) نشان می دهد که عادت غذایی سگ ماهی جویباری عادت گوشتخواری است. در این مطالعه اولویت غذایی N.malapterurus با استفاده از نمایه ایولو لارو کرم خونی (شیرونومیده) با 65.34 درصد فراوانی در رژیم غذایی تعیین شده است.

گرادیان دانستیه در سه نوع تخته خرده چوب ساخته شده در کارخانجات داخل کشور با ساختمان مختلف با استفاده از میکرودانسیتومتری با اشعه ایکس اندازه گیری و مورد مطالعه قرار گرفت. اگر چه در تخته خرده چوب های مورد مطالعه دانسیته لایه های سطحی بیشتر از دانسیته لایه مرکز ی مشاهده شده است، ولی در دو نوع از آن گرادیان دانسیته ساختمان کم و بیش نامتقارنی را نشان داد، ضمن اینکه یک ناهمگنی در مقدار و الگوی گرادیان در طول این تخته ها مشاهده شده است که این امر می تواند نشان دهنده عدم کنترل مناسب متغییرهای فرایند ساخت در این تخته ها باشد. در تخته خرده چوب دیگر گرادیان دانسیته متقارن بوده و مقدار و الگوی آن نیز در طول تخته یکسان می باشد. مدول الاستیسته در تخته با گرادیان نرمال بیشتر از دو نمونه دیگر مشاهده شده است.

در این مطالعه امکان استفاده از سه نوع ماده شیمیایی به عنوان مواد کندسوز کننده آتش کننده آتش مخلوط مونوآمونیم فسفات و دی آمونیم فسفات (به نسبت 50 به 50)، مخلوط مونوآمونیم فسفات و بوراکس (به نسبت 90 به 10) و سولفات آمونیم با غلظت 13 درصد در نظر گرفته شده است. در این مطالعه از چوب نوئل استفاده شده است و تهیه نمونه های چوبی مربوط به اندازه گیری خواص مقاومت به آتش، طبق استاندارد JISA 1322 صورت گرفت. کندسوز کردن نمونه های چوبی با استفاده از دو روش حمام گرم و سرد و روش غوطه وری و کندسوز کردن پارچه و اسفنج با استفاده از روش غوطه وری انجام شد. در مورد ویژگی های اندازه گیری شده مربوط به خواص مقاومت به آتش نمونه های چوبی از بین مواد مختلف، مخلوط مونوآمونیم فسفات و دی آمونیم فسفات (به نسبت 50 به 50) به روش حمام گرم و سرد بهترین نتایج را ارایه نمودند و از نظر مقاومت مکانیکی و فیزیکی، چوب های اشباع شده با مخلوط مونوآمونیم فسفات و دی آمونیم فسفات دارای بیشترین مقاومت در برابر فشار موازی الیاف و نمونه های چوبی شده با سولفات آمونیم دارای کمترین درصد هم کشیدگی حجمی بوده اند.در بررسی خواص مقاومت به آتش پارچه و اسفنج، پارچه های اشباع شده با مخلوط مونوآمونیم فسفات و دی آمونیم فسفات مقاومت به آتش بهتری داشته اند و اسفنج های اشباع شده با سولفات آمونیم دارای بیشترین زمان رسیدن به نقطه اشتعال و اسفنج های اشباع شده با مخلوط مونوآمونیم فسفات و دی آمونیم فسفات کمترین زمان دوام شعله بعد از برداشتن نازل آتش را دارند.

برای بررسی مقدار نفوذپذیری طولی چوب، 27 نمونه برون چوب و 27 نمونه درون چوب از گونه ممرز (Carpinus betulus L) در سه کلاس قطری (25، 50 و 75 سانتیمتر) از یک رویشگاه انتخاب شدند. با استفاده از دستگاه اندازه گیری نفوذپذیری چوب به مایعات نرخ جریان (دبی) مایع در نمونه به کمک اختلاف فشار ثابت موجود بین دو طرف نمونه اندازه گیری و با استفاده از قانون دارسی، مقدار نفوذپذیری نمونه ها اندازه گیری شد. منحنی های تغییرات نرخ جریان (دبی) و نفوذپذیری در طی زمان آزمایش ترسیم گردید. نتایج نشان می دهد که برخلاف یکی از شرط های اصلی قانون دارسی که ثابت ماندن نرخ جریان در طی زمان است، عموما این نرخ و در نتیجه نفوذپذیری در طی زمان کاهش می یابد. این امر می تواند ناشی از انسداد منافذ ریز (پونکتواسیون ها) بین آوندی به وسیله مواد درون حفره ها و یا حباب های هوا باشد. نتایج نشان داد که بین مقدار نفوذپذیری درون چوب و مقدار نفوذپذیری برون چوب در کلاس های قطری مختلف تفاوت معنی داری وجود ندارد. همچنین نتایج نشان داد که بین مقدار نفوذپذیری برون چوب و درون چوب در هر کلاس قطری تفاوت معنی داری وجود دارد و مقدار نفوذپذیری درون چوب حدود 55 درصد کمتر از برون چوب است.

اثر الیاف پالایشی مکانیکی (RMP) چوب صنوبر و الیاف کارتن کهنه (OCC) در چهار سطح افزودن 10، 20، 30 و 40 درصد و اثر سه سطح درجه حرارت مخلوط سازی 180، 190 و 200 سانتی گراد در چند سازه الیاف چوب/پلی پروپیلن مورد بررسی قرار گرفت. در تمام ترکیب ها از انیدرید مالییک به مقدار 2درصد به عنوان سازگار کننده و دی کومیل پر اکساید به مقدار 0.1درصد به عنوان شروع کننده واکنش استفاده شد. نتایج نشان داده است که الیاف صنوبر مقاومت به ضربه فاقدار(Izod) ، مقاومت و مدول الاستیسیته کششی و خمشی زیادتر و درصد ازدیاد طولی کمتری نسبت به الیاف کارتن کهنه به وجود آورده اند. مقدار بهبودی ویژگی های مکانیکی بستگی به زیاد شدن درصد وزنی الیاف داشته است. زیاد شدن مقدار الیاف باعث افزایش مقاومت و مدول الاستیسیته کششی و خمشی شده و مقاومت به ضربه فاقدار و درصد ازدیاد طولی را کاهش داده است. مقاومت و مدول الاستیسیته کششی و خمشی و مقاومت به ضربه فاقدار درحرارت مخلوط سازی 190 درجه سانتیگراد زیادتر بوده و درصد ازدیاد طولی در 180 درجه سانتیگراد کمتر بوده است.

هرچند آگاهی از ارزش غذایی علوفه مرتعی جهت مدیریت چرایی مراتع ضرورت دارد ، اما اطلاعات چندانی در این خصوص در دسترس نیست لذا به منظور مطالعه تغییرات ارزش غذایی علوفه گونه های گیاهی مختلف مورد استفاده دام در اقالیم و مراحل رویشی مختلف و معرفی مهم ترین متغیرهای تعیین ارزش غذایی علوفه ، پنج گونه از گیاهان مرتعی Agropyron trichophorum)، Agropyron tauri، Bromus tomentellus، Festuca ovina و (Hordeum bulbosum در دو منطقه با شرایط اقلیمی خیلی مرطوب سرد و مرطوب فرا سرد در دو مرحله گلدهی و بذردهی مد نظر قرار گرفتند. نمونه برداری به روش کاملاً تصادفی از مناطق مورد مطالعه و گونه های مختلف صورت پذیرفت. نمونه های گردآ وری شده پس از خشک شدن با روش های مختلف آزمایشگاهی مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت، مقدار ماده خشک، خاکستر، چربی خام، الیاف خام، انرژی خام، پروتیین خام، دیواره سلولی منهای همی سلولز، دیواره سلولی و مواد معدنی (مس، آهن، روی منگنز، منیزم، پتاسیم، سدیم، کلسیم و فسفر) اندازه گیری شد. تجزیه واریانس داده ها، حاکی از تاثیر شرایط محیطی بر کیفیت علوفه بود. بیشترین تغییرات تحت تاثیر مرحله رویشی و کمترین تغییرات تحت اثر اقلیم بود. ارزش غذایی و به تبع آن کیفیت علوفه طی مراحل رویشی از گلدهی به بذردهی کاهش یافت. اختلاف متغییرهای مطالعه شده در بین گونه های گیاهی مختلف و دو اقلیم نیز معنی دار بود، اما مقدار اختلاف بین متغیرهای مورد مطالعه در حدی نبودکه در مدیریت تغذیه ای دام در مرتع تاثیرگذار باشد. بر اساس این نتایج، در مدیریت چرا، توجه به تغییرات کیفیت علوفه در مراحل مختلف رویشی بیشترین اهمیت را به خود اختصاص می دهد. تحلیل ارتباط موجود بین متغیرها، تغییرات حاصل تحت تاثیر شرایط محیطی و مقایسه نتایج با نیاز روزانه دام (گوسفند) حاکی از اولویت اندازه گیری نیتروژن و دیواره سلولی منهای همی سلولز در تعیین ارزش غذایی گیاهان مرتعی است. با اندازه گیری این دو متغیر برآورد مقدار انرژی قابل متابولیسم علوفه (به کمک روابط تجربی) میسر می شود و از طرف دیگر مقدار پروتیین خام خوراک دام به دست می آید. اندازه گیری سایر متغیرها در خصوص مطالعه ارزش غذایی گیاهان مرتعی از اهمیت کمتری برخوردار است.

آنغوزه با نام علمی Ferula assa-foetide از گیاهان دارویی مهم تیره چتریان است. این گیاه علفی، چند ساله و منوکارپیک است به طوری که در طول رویش فقط یک بار به گل می رود و سپس دوره رویشی آن خاتمه می یابد. ریشه این گیاه شیره ای را در خود ساخته و ذخیره می کند که با عمل تیغ زدن مورد بهره برداری قرار می گیرد. این شیره مصارف دارویی داشته و برای تهیه داروهای ضد انگل، ضد تشنج و قاعده آور مورد استفاده قرار می گیرد. این مطالعه در مرتع آنغوزه منطقه خمروت شهرستان زرند (واقع در شمال غرب کرمان) به منظور تعیین بهترین روش تیغ زنی برای گیاه دارویی آنغوزه انجام شد. در این تحقیق آثار پنج روش تیغ زنی عرضی (شاهد)، دو طرفه، یک طرفه، طولی و تلفیقی (ترکیبی از یک طرفه و طولی) بر روی عملکرد شیرابه دهی و بقای گیاه آنغوزه در قالب طرح کاملا تصادفی در پنج تکرار مورد بررسی قرار گرفت. نتایج واریانس نشان داد که اثر تیمارها (روش های تیغ زنی) بر عملکرد شیرابه و بقای گیاهان تیغ خورده در سطح احتمال 0.1 درصد معنی دار بود. میانگین عملکرد تولد شیرابه در روش های تیغ زنی عرضی (شاهد)، دو طرفه، یک طرفه، طولی و تلفیقی به ترتیب 62.94، 59.64، 39.08، 19.66 و 42.38 گرم در هر روش بوته بود و درصد سبز شدن (بقا) گیاهان نیز به ترتیب 12، 86، 94، 76، 96 درصد بود. از آنجایی که روش تیغ زنی دو طرفه از نظر عملکرد تولید شیرابه (59.64 گرم در هر بوته) با روش تیغ زنی عرضی (شاهد) (62.94 گرم در بوته) تفاوت معنی داری نشان نداد و از طرف دیگر بقای گیاهان در روش دو طرفه (86 درصد) تفاوت معنی داری (در سطح احتمال 0.1 درصد) با روش تیغ زنی عرضی (12 درصد) داشت، لذا روش دو طرفه برای بهره برداری از گیاه آنغوزه توصیه می شود.

در یک مدل اصولی مدیریت دام و مرتع، آگاهی از روند تغییرات ذخایر کربوهیدرات های قابل دسترس گیاهان غالب ضروری است. به منظور بررسی نوسانات ذخایر کربوهیدرات های محلول سه گونه گیاهی بارز Salsola rigida، Artemisia sieberi و Stipa barbata در مراتع استپی استان یزد، مطالعه ای طی سال 1380، در محدوده قرق ایستگاه تحقیقات مرتع نیر انجام شد. نمونه برداری از ریشه و بخش هوایی گونه های مورد مطالعه، طی 8 مرحله (از اواخر اردیبهشت لغایت اواخر آذر) صورت گرفت. مقدار کربوهیدرات های محلول نمونه ها پس از انتقال به آزمایشگاه با استفاده از روش فنل -اسیدسولفوریک اندازه گیری شد. داده های به دست آمده در قالب طرح آماری کرت های خرد شده در زمان، تجزیه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که در بین گونه های مورد مطالعه، بخش هوایی گونه Stipa barbata حداکثر درصد کربوهیدرات های محلول را به خود اختصاص داده و با گونه Salsola rigida اختلاف معنی دار دارد. گونه Artemisia sieberi حد فاصل دو گونه دیگر بوده و در یک گروه آماری قرار گرفتند. داده های به دست آمده از درصد کربوهیدرات های محلول ریشه این گیاهان نشان داد که این سه گونه با یکدیگر از نظر آماری متفاوت بوده و مقدار این ترکیبات در گونه های Salsola rigida، Artemisia sieberi و Stipa barbata به ترتیب1.371، 0.760، 0.384درصد بود. مقدار کربوهیدرات های محلول در گونه هایArtemisia Sieberi  و Salsola rigida عموما در مرحله بذردهی و در گونه Stipa barbata مصادف با زمان گل دهی از بالاترین مقدار برخوردار بودند. همین امر سبب حساسیت به چرای کمتر این گیاهان در مراحل فنولوژی مذکور می گردد. با توجه به نوسانات ذخایر کربوهیدرات های محلول در گونه Stipa barbata ، حساسیت به چرای دیرموقع در این گیاه بیش از دیگر گونه های مورد مطالعه بوده و یکی از دلایل عمده حذف این گیاه در مراتع مناطق استپی محسوب می گردد.

در این پژوهش آثار آللوپاتیک گونه Atriplex canescens بر جوانه زنی بذر گونه Artemisia sieberi مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به این که در مورد آثار آللوپاتیک آتریپلکس کانسنس بر درمنه دشتی گزارشی وجود نداشت، لذا ابتدا به بررسی این آثار در محیط MS جامد پرداخته شد. سپس آثار آللوپاتیک عصاره آتریپلکس بر جوانه زنی درمنه در ژرمیناتور بررسی گردید. به این منظور ابتدا عصاره غلیظ 10 درصد وزنی - حجمی از برگ و میوه آتریپلکس تهیه شد و از این عصاره با افزودن آب مقطر، غلظت های 5، 10، 15، 20و 25 درصد به دست آمد. سپس در ژرمیناتور در قالب طرح کاملا تصادفی اثر پنج تیمار مذکور و شاهد (آب مقطر) بر جوانه زنی بذر درمنه بررسی شد. میانگین تیمارها با آزمون دانکن دسته بندی شدند. نتایج به دست آمده نشان داد که بین تیمارهای مورد مطالعه از نظر درصد جوانه زنی درمنه تفاوت معنی دار وجود دارد (P<0.01) و تیمارهای شاهد و غلظت 5 درصد بالاترین و غلظت 25 درصد کمترین درصد جوانه زنی را دارند.