منابع طبیعی ایران
سال:1386 | دوره:60 | شماره:1 |تعداد مقالات:33

تاثیر همزمان فرسایش آبی و بادی در رسوب زایی حوزه آبخیز مورد نظر و نیز لزوم بررسی و مقایسه پتانسیل رسوبدهی فرسایش آبی و بادی و همچنین تعیین کارامد بودن مدل تجربی اریفر در برآورد مقدار فرسایش بادی از جمله اهداف اصلی این تحقیق است. در این تحقیق نقشه واحدهای کاری (به روش احمدی– اختصاصی) تهیه، سپس مقدار فرسایش آبی و بادی بر اساس مدل های تجربی پسیاک اصلاح شده واریفر در هر یک از واحدهای کاری تعیین شد. همچنین نقشه حساسیت اراضی به فرسایش آبی و بادی با استفاده از مدل های پسیاک و اریفر تهیه شد و پتانسیل رسوبدهی نیز با استفاده از رابطه بین درجه رسوبدهی و تولید رسوب به دست آمد. بر اساس تحقیق به عمل آمده، با توجه به شرایط ادافیکی و اقلیمی حوزه موردبررسی، مشخص شد شاخص های تعریف شده برای عواملی همچون رطوبت خاک و مدیریت استفاده زمین به منظور ارزیابی مقدار فرسایش بادی اشکالاتی دارد و در صورتی که مورد بازنگری و اصلاح قرار گیرد، مدل اریفر درمناطق مشابه حوزه مطالعاتی کارآمد است، نیز مشخص شد مدل پسیاک اصلاح شده با توجه به اندازه گیری های مستقیم رسوب در حوزه مطالعاتی که همزمان با این تحقیق انجام گرفت، برآورد نزدیک به واقعیت از مقدار فرسایش آبی ارایه می کند. نتایج حاصله بیانگر این حقیقت است که مدل اریفر از لحاظ کمی و کیفی دقت مناسبی دارد و به لحاظ کمی فرسایش بادی 22.6 درصد و فرسایش آبی 77.4 درصد در کاهش حاصلخیزی اراضی حوزه موثر است. مقدار کل رسوب حوزه مطالعاتی 9.7 تن در هکتار در سال است که 2.2 تن در هکتار توسط فرسایش بادی و 7.5 تن در هکتار توسط فرسایش آبی صورت می گیرد.

در این تحقیق وضعیت بهمن خیزی حوزه آبخیز دره سه پستان (با وسعت 2677.2 هکتار) در شهرستان فریدونشهر استان اصفهان که از جمله مناطق برف خیز کشور محسوب می شود، بررسی شد. با بازدیدهای صحرایی گسترده در سطح حوزه، ضمن دریافت اطلاعاتی از افراد محلی در مورد تاریخچه وقوع بهمن و ویژگی های بهمن ها، بررسی های مربوط به وضعیت ژئومورفولوژی، پوشش گیاهی و زمین شناسی صورت گرفت. با استفاده از قابلیت های GIS (سیستم اطلاعات جغرافیایی) اقدام به ترسیم نقشه های طبقات ارتفاعی (هیپسومتری)، مقدار و جهت شیب دامنه ها، نوع شیب از نظر محدب، مقعر یا یکنواخت بودن، ژئومورفولوژی، زمین شناسی، کاربری اراضی و پوشش گیاهی و سایر نقشه های مربوط شد. سپس با بررسی منابع مطالعاتی مربوطه، برای اولویت بندی گذرگاه های بهمن جداول امتیازبندی گذرگاه های بهمن از حیث شدت خطرزایی و احتمال سقوط بهمن تشکیل شد. این جداول شامل 6 معیار اصلی توپوگرافی، اقلیم، شرایط سطح خاک و پوشش گیاهی، سنگ شناسی و ژئومورفولوژی، خصوصیات برف و ابعاد خسارت است که هر یک از این عوامل به شاخص هایی تقسیم شده اند و امتیازهای مربوط با توجه به نوع عامل و درجه تاثیرگذاری در وقوع بهمن و سایر موارد مرتبط درج شده است که در مورد هر گذرگاه امتیازهای مربوط برای مقایسه با سایر گذرگاه ها ثبت می شود. همچنین جدول کلاس بندی گذرگاه های بهمن از حیث خطرآفرینی در 5 کلاس با استنتاج از جداول امتیازدهی مذکور تهیه شد. در ادامه با تلفیق اطلاعات گفته شده در کنار استفاده از عکس هوایی نقشه نواحی بهمن خیز در قالب 9 منطقه، با کنترل های مجدد زمینی تهیه شد. در این منطقه چهار گذرگاه با خطر نسبی خیلی زیاد، دو گذرگاه با خطر نسبی زیاد وجود دارد. نتایج کنترل صحرایی نواحی تعیین شده با نقشه ترسیم شده نشان دهنده دقت خوب روش به کار برده شده است. در انتها برای تسهیل استفاده عملی از این تحقیق توسط سازمان های اجرایی در شناخت مناطق مستعد سقوط بهمن، نقشه اولویت بندی مناطق بهمن خیز با ارائه روش گفته شده مبتنی بر امتیازدهی عوامل موثر در وقوع بهمن با استفاده از جداول مربوط آمده است. با استفاده از نتایج به دست آمده از این بررسی می توان به شناسایی و تعیین اولویت گذرگاه های بهمن در مناطقی که آمار و اطلاعات ثبت شده ای وجود ندارد، اقدام کرد.

محدودیت های مختلف مانند کافی نبودن ایستگاه های هیدرومتری، مشکل بودن جمع آوری داده های هیدرومتری، هزینه بر بودن جمع آوری آمار و اطلاعات مشاهده ای، استفاده از مدل های هیدرولوژی در برآورد هیدروگراف سیل را ایجاب می کند. استفاده از داده های مربوط به بارندگی به دلیل دقت قابل قبول آن ها در اغلب مناطق فاقد ایستگاه هیدرومتری، یکی از گزینه های کاربردی در این خصوص است. تحقیق حاضر درصدد بررسی امکان ارتباط بین ویژگی های مختلف هایتوگراف و هیدروگراف است تا با داشتن اطلاعات مربوط به بارندگی بتوان به هیدروگراف سیلاب و ویژگی های آن در حوزه معرف کسیلیان به مساحت 66.75 کیلومتر مربع دست یافت. برای انجام تحقیق حاضر 15 ویژگی از هایتوگراف، 11 ویژگی از هیدروگراف و همچنین 12 شاخص زمانی رابط بین هایتوگراف و هیدروگراف برای 49 رگبار مدنظر قرار گرفت. ارتباط بین این متغیرها به صورت اشکال مختلف رگرسیون دو و چند متغیره بررسی شد. نتایج به دست آمده ضمن تایید امکان تهیه هیدروگراف با استفاده از اجزای هایتوگراف نشان داد که با داشتن مدت بارش مازاد می توان به ساده ترین شکل هیدروگراف دست یافت، در حالی که با داشتن مدت و مقدار بارش مازاد و زمان وقوع بیشینه شدت 15 دقیقه ای می توان به کامل ترین شکل یک هیدروگراف در منطقه موردبررسی دسترسی پیدا کرد.

سیلاب واریزه ای از جمله پدیده هایی است که در حوزه های آبخیز اتفاق می افتد و نقش مهمی در رسوبدهی حوزه ها دارد و خساراتی نیز به بار می آورد. در بسیاری از موارد اغلب کارشناسان این پدیده را با پدیده سیل اشتباه می گیرند و به همین دلیل در مدیریت و کنترل این پدیده دچار اشتباه می شوند. یکی از مهم ترین تفاوت های این پدیده با سیل رفتار رسوب شناسی متفاوت این دو پدیده است. منشا یابی رسوبات حاوی این جریان در انتخاب گزینه های مناسب و روش های کنترل و مدیریت آن اهمیت زیادی دارد. در این تحقیق که در حوزه آبخیز تول بنه در جنوب گرگان در استان گلستان انجام گرفته، واقعه سیلاب واریزه ای در مرداد 1378 که پس از یک بارندگی شدید در این حوضه اتفاق افتاد، بررسی و تحلیل رسوب شناسی شد. به این منظور 12 نمونه از رسوبات به جامانده از این واقعه در روز پس از وقوع جریان جمع آوری و آزمایش دانه بندی به روش تر شد. همچنین با توجه به شواهد صحرایی مبنی بر منشا این جریان از زیر حوضه تول بنه و از لغزش های کناری آبراهه اصلی این زیر حوزه، 7 مقطع در محدوده برداشت رسوبات انتخاب و در هر مقطع دو نمونه از دیواره راست و چپ برداشت و آزمایش دانه بندی شد. سپس برای هر یک از نمونه ها شاخص های رسوب شناسی مانند شاخص کرومباین و شاخص تقارن تعیین شد. میانگین شاخص کرومباین در نمونه های رسوبات 0.86 و میانگین شاخص جور شدگی -0.95 است. شاخص تقارن منفی نشان دهنده جور شدگی بیشتر در قسمت ذرات ریز نمودار دانه بندی است. کلیه شاخص های محاسبه شده حاکی از جورشدگی بسیار بد ذرات رسوب جریان اتفاق افتاده و تفاوت آن با سیل است. میانگین ضریب تراسک رسوبات 7.6 و کمترین مقدار آن 3.6 بود. با توجه به بررسی های انجام شده و شواهد موجود مبنی بر منشا گرفتن رسوبات از زیر حوزه تول بنه نسبت به نمونه برداری از رخساره فرسایش آبراهه ای در این زیر حوضه اقدام شد و آزمایش های دانه بندی برروی این نمونه ها نیز انجام گرفت. نتایج حاصل از این دو آزمایش مقایسه و تجزیه و تحلیل شد. نتایج مقایسه نمونه های رسوب دو منطقه نشان داد که از نظر آماری تفاوت معنی داری در شاخص های رسوب شناسی بین این دو منطقه وجود ندارد.

آمارها در دشت کرج حکایت از افت شدید سطح آب زیرزمینی و بیلان منفی سفره آب زیرزمینی دارد. این موضوع در دراز مدت ممکن است سبب کاهش کیفیت منابع آب، افزایش هزینه های برداشت و از بین رفتن مخازن زیرزمینی در اثر نشست زمین شود و از این رو باید راه حلی برای این مشکل یافته شود. در این مقاله، امکان تغذیه مصنوعی در بستر رودخانه کرج در حدفاصل بند بیلقان تا معادن شن و ماسه در نزدیکی سرحد آباد، برای افزایش تغذیه سفره های آب زیرزمینی، مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور با استفاده از آمار 30 ساله از چاهک های پیزومتری حفر شده در دشت مورد بررسی، مشخص شد که سطح آب زیرزمینی در سال های اخیر افت شدیدی داشته است. برای توجیه وجود حجم کافی آب برای تغذیه در بستر رودخانه، آمار سال های 1371 تا 1382 مورد بررسی قرار گرفت و مشخص شد که به طور میانگین سالانه بیش از 92 میلیون متر مکعب آب از ناحیه مورد نظر می گذرد. برای تعیین نفوذ پذیری سطحی بستر رودخانه، دو حوضچه آزمایشی نفوذ احداث شد. بر اساس نتایج آزمایش های انجام شده، پس از یک دوره سه هفته ای، نفوذی بیش از 103 لیتر در ثانیه در هکتار اندازه گیری شد. با توجه به مساحت 150 هکتاری بستر موجود، روزانه بیش از 1.3 میلیون متر مکعب قابلیت نفوذ و تغذیه وجود دارد. برای تعیین امکان انتقال آب سطحی به آب های زیرزمینی، مقاطع زمین شناسی و لایه بندی خاک مورد بررسی قرار گرفت و با توجه به نبود لایه های رسی با نفوذ کم و همچنین قابلیت انتقال بیش از 2000 متر مربع در روز سهولت پیوستن آب سطحی به آب های زیرزمینی تایید شد. در نهایت برای طراحی بندهای عرضی، دو روش شیب تعادل و روندیابی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد فرسایش ناچیزی در شرایط طراحی مورد نظر رخ می دهد و بنابراین روش دوم به عنوان روشی مناسب انتخاب شد. از این رو از روش روندیابی و نرم افزار HEC-RAS برای تعیین مکان و ارتفاع بندها استفاده شد.

راش ایرانی (Fagus orientalis Lipsky) یکی از مهم ترین عناصر اصلی جنگل های شمال کشور محسوب می شود. این گونه هم از نظر سطح و هم از نظر حجم درصد زیادی از جنگل های شمال ایران را به خود اختصاص داده است، از این رو حفظ و بقای این گونه اهمیت بسیاری دارد. یکی از راه های حفظ و احیای این گونه، شناخت پایه هایی است که به تنش های مختلف محیطی از جمله سرمای دیررس و زودرس مقاوم باشند. آنزیم ها حساس ترین عامل تغییرات فیزیولوژیک، در گیاهان تحت تنش های محیطی محسوب می شوند. در این پژوهش به این منظور تغییرات فصلی کمی و کیفی آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز سرشاخه های 90 پایه درخت راش در هفت ماه از سال و در سه ارتفاع (1100، 1500 و 1900 متر از سطح دریا) اندازه گیری و مقایسه (آزمون دانکن) شد. تحقیقات کمی آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر و مطالعات کیفی پراکسیداز به روش PAGE (پلی اکریل آمید ژل الکتروفورز) انجام شد. نتایج نشان داد که فعالیت کمی آنزیم های پراکسیداز و کاتالاز و نیز باندهای ایزوآنزیمی پراکسیداز در ماه های سرد بیشتر از ماه های گرم سال بود. در فروردین ماه فعالیت کمی کاتالاز در ارتفاع زیاد بیشتر از ارتفاعات کم بود، اما تعداد جایگاه های ایزوآنزیمی پراکسیداز ارتفاعات کم برای مقابله با تنش سرمای دیررس بیشتر از ارتفاع زیادبود. در شهریور ماه نیز میزان کمی و تعداد جایگاه های ایزوآنزیمی به علت مقابله با سرمای زودرس در ارتفاعات زیاد به طور معنی داری بیشتر از ارتفاع کم بود. این تحقیق بار دیگر نقش دو آنزیم پراکسیداز و کاتالاز را در فیزیولوژی تنش بخصوص پدیده سرما ثابت کرد.

یکی از مبانی حفاظت بهتر منابع طبیعی، آموزش مردم برای شناخت بیشتر این منابع و اهمیت آن شد. برای اقدام به آموزش، آگاهی از سطح آگاهی فعلی ضروری است. هدف کلی این بررسی، اطلاع از آگاهی فعلی مردم از منابع طبیعی و اهمیت آن است. در این زمینه آگاهی دانشجویان دانشگاه های دولتی تهران در مورد جنگل و اهمیت آن بررسی شد. روش بررسی نمونه برداری خوشه ای دو مرحله ای است که طی آن 975 دانشجو از دانشکده های مختلف دانشگاه های دولتی تهران به طور تصادفی با پرسشنامه ای حاوی 50 سوال چهار جوابه مورد پرسش قرار گرفتند. برای نتیجه گیری، دانشجویان به شش گروه آموزشی علوم پزشکی، فنی مهندسی، علوم انسانی، کشاورزی و منابع طبیعی، علوم پایه و هنر و سوالات به هشت زمینه 1- جغرافیای جنگل، 2- شناخت محیط طبیعی و گیاه شناسی، 3- جنگل و جلوگیری از آلودگی هوا و جو، 4- جنگل و جلوگیری از فرسایش خاک، 5- تولیدات جنگل، 6- مدیریت و تشکیلات جنگل، 7- حفاظت و مسایل اقتصادی اجتماعی جنگل و 8- جنگلداری، مدیریت و حمایت جنگل، تقسیم و پاسخ ها برای هر گروه آموزشی در هر یک از زمینه ها تجزیه و تحلیل شده و قوت ها و ضعف های آگاهی گروه ها مشخص شده است. این بررسی نشان داد که تفاوت آگاهی های دانشجویان منابع طبیعی با سایر دانشجویان معنی دار و تفاوت آگاهی های سایر گروه های دانشجویی معنی دار نیست. به علاوه با توجه به خلا های موجود در آگاهی ها نیاز های آموزشی مورد تاکید قرار گرفته است.

در این تحقیق توده های جنگلی دو منطقه حفاظت شده و غیر حفاظتی منطقه جنگلی ارسباران از نظر مشخصات کیفی مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفتند. بدین منظور، ابتدا تشابه توده های مورد بررسی به وسیله عکس های هـوایی سال 1346 در مقیـاس 20000: 1 بررسی و توده های جنگلی مشابه در دو منطقه انتخاب شدند. سپس مشخصه های کیفی توده های جنگلی در 92 خط نمونه (ترانسکت) با شبکه آماربرداری 150´300 متر از توده های جنگلی منطقه غیر حفاظتی ارسباران برداشت شد و با مشخصه های کیفی 92 خط نمونه (شبکه آماربرداری مشابه) برداشت شده از منطقه حفاظت شده مقایسه شد. از نظر مشخصات کیفی درصد آمیختگی گونه ها، درصد دانه زادی و شاخه زادی درختان، درصد شاقولی یا غیر شاقولی بودن تنه درختان و درصد بدون قوس یا قوسدار بودن تنه درختان دو منطقه بررسی شد. نتیجه این بررسی نشان داد که درصد آمیختگی ممرز و بلوط در توده های جنگلی دو منطقه اختلاف معنی داری بردارد. درصد پایه های شاخه زاد و درصد شاقولی بودن تنه درختان در این دو منطقه نیز اختلاف معنی داری را نشان می دهد.

[در این بررسی، روش نمونه برداری خطی برای اولین بار به منظور برآورد مازاد مقطوعات عملیات قطع به کار برده شد و مشخصه های حجم و وزن در هکتار مازاد مقطوعات برای محاسبه در نظر گرفته شد و نتایج به دست آمده بر اساس تئوری احتمالات، فرمول هوبر و فرمول اسمالیان با یکدیگر مقایسه شد تا مناسب ترین روش از بین آنها انتخاب شود. بررسی در سه پارسل به مساحت کلی 107 هکتار انجام شد که طی آن آماربرداری صددرصد برای شاخص های واقعی جامعه آماری و سپس نمونه برداری خطی در همین منطقه با پیاده کردن شبکه ای به ابعاد 100´100 متر و با طول خط نمونه های 100 متری برای اندازه گیری ها مقادیر حجم و وزن در هکتار انجام شد. با استفاده از روش توکی، آزمون مقایسه میانگین های حاصله از میانگین واقعی جامعه و میانگین های محاسبه شده از نمونه برداری خطی بر اساس سه روش، نشان داد که بین میانگین های واقعی جامعه و میانگین های به دست آمده از نمونه برداری خطی بر اساس فرمول هوبر اختلاف معنی داری وجود ندارد در ضمن در هر سه روش محاسبه در نمونه برداری خطی، حدود اعتماد محاسبه شده، میانگین واقعی جامعه را در بر می گیرد. با این حال به علت جامعه ناهمگن منطقه و تعداد کم خط نمونه ها، درصد اشتباه آماربرداری در کلیه حالت ها و در هر سه روش محاسبه در نمونه برداری خطی بیش از مقدار قابل قبول 10 درصد است. با توجه به موارد ذکر شده نتیجه گیری شد که روش نمونه برداری خطی بر اساس فرمول هوبر، بهترین روش برای برآورد مازاد مقطوعات در جنگل است.

اجزای هوایی درختان همواره از محیط سیال هوای جو اطراف که بخشی از آن را بخارهای آب تشکیل می دهد، تاثیر می گیرد. روشن است که این تاثیرها به طور متقابل روی توده های آب و هوای در حال حرکت یا مستقر روی جنگل های وسیع نیز انجام می گیرد. ارتباط مذکور موجب بهبود باران زایی ابرها و ریزش بارش های جوی بیشتر در محیط های جنگلی نسبت به سایر نقاط می شود. با توجه به آن اثر های سوء تغییر کاربری از جنگل به زراعت یا مرتع نه تنها در کاهش نفوذ پذیری و ظرفیت ذخیره رطوبت و به تبع آن کاهش مقاومت مکانیکی و برشی خاک ها در اثر عوامل فرساینده آب و باد و ادوات کشاورزی ایجاد اشکال می کند، بلکه در کمیت عرضه طبیعی آب (بارندگی) اختلال هایی ایجاد می کند که از این طریق رژیم های رطوبتی متاثر از طولانی شدن دوره خشکی در خاک می شود. در این تحقیق 4 تیمار شامل عرصه های آیش (مزرعه زراعی در تناوب سالیانه غیر زراعی گذاشته شده)، مرتع، بوته زار و جنگل متراکم در ارتفاع 1700 متری منطقه جنوب گیلان (جنگل های سیبن) انتخاب شدند. بعد از کسب اطلاع از وضعیت هواشناسی سراسری و قبل از رسیدن توده های ابر به منطقه نمونه برداری، رطوبت وزنی از عمق های 0، 5، 5، 25، 35، 50 و 75 سانتیمتری خاک در 3 تکرار در تیمارهای فوق برداشته شد. بعد از پوشش داده شدن منطقه از ابرها و ایجاد بارندگی، کار نمونه برداری در تیمارها و اعماق بالای خاک، تکرار و درصد رطوبت وزنی آنها در آزمایشگاه تعیین شد. همزمان نمونه برداری به منظور تعیین وزن مخصوص ظاهری خاک ها انجام شد. داده ها بعد از تبدیل به رطوبت حجمی از طریق کرت های خرد شده در زمان و مکان با استفاده از نرم افزار آماری SAS به روش GLM تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد در شرایطی که بارندگی مستقیم از ابرها ایجاد نشد، تاثیر بارندگی و نفوذ آب در خاک در تیمار جنگل در سطوح 95 و 99 درصد معنادار بود. این تاثیر با دور شدن از نقاط متراکم جنگل (بوته زار، مرتع و آیش) بتدریج ضعیف شده بود، به نحوی که در مناطق خیلی دورتر از جنگل به صفر رسیده بود.

در این تحقیق ساختار جمعیتی ماهی سوف (Sander lucioperca) در آب های حوضه جنوبی دریای خزر با استفاده از ویژگی های ریخت سنجی سیستم تراس بررسی شد. نمونه ها از مناطق اصلی صید این گونه در سواحل ایرانی دریای خزر یعنی سواحل غربی و شرقی گیلان و همچنین تالاب انزلی به دست آمد. بیست و هفت فاصله ریخت سنجی سیستم تراس و همچنین قطر چشم و فاصله بین دو چشم در هر ماهی اندازه گیری شد. در نتایج حاصل از تحلیل واریانس یکطرفه (One- way ANOVA) برای ویژگی های ریخت سنجی اصلاح شده، 13 ویژگی در بین نمونه ها در سطوح مختلف تفاوت معنی داری داشت که نشان دهنده تنوع به نسبت زیاد فنوتیپی در ماهیان سوف سه منطقه مورد بررسی است. نمودار حاصل از توابع متمایز کننده 1 و 2 نشان داد که ذخایر ماهی سوف سواحل شرق گیلان به مقدار بسیار زیادی از سوف سواحل غرب گیلان و تالاب انزلی متفاوت است، در حالی که نمونه های سوف سواحل غرب گیلان و تالاب انزلی به هم نزدیک تر بودند. همچنین به طور میانگین 82.6 درصد از افراد به طور صحیح در جمعیت اصلی خود جای گرفتند.

در تحقیق حاضر 15 مولد نر در سه گروه سنی +2 ، +3 و +4 ساله و 8 مولد ماده برای بررسی رابطه اسپرماتوکریت و مدت زمان تحرک اسپرم به عنوان شاخص کیفی آن در سن های متفاوت مولدان نر با میزان باروری و چشم زدگی تخمک ها در قزل آلای رنگین کمان استفاده شد. در هر سن 5 مولد نر به کار رفت. نتایج این تحقیق نشان داد که متوسط اسپرماتوکریت مولدان نر همسن با لقاح (r=0.804) و چشم زدگی (r=0.836) مثبت و معنی دار بود. همبستگی متوسط اسپرماتوکریت مولدان نر همسن با مدت زمان تحرک اسپرم منفی و معنی دار بود (r=-0.374) و همبستگی مدت زمان تحرک اسپرم با لقاح (r=0.271) و چشم زدگی (r=0.031) معنی دار نبود. متوسط اسپرماتوکریت مولدان در سن های متفاوت اختلاف معنی داری داشت، در این خصوص +2 سالگی بیشترین مقدار اسپرماتوکریت (32.66±.46 درصد) و سن +3 کمترین مقدار اسپرماتوکریت (23.26±0.18 درصد) را داشت. کمترین مدت زمان تحرک اسپرم در +2 سالگی (24.5±0.2 ثانیه) و بیشترین مدت زمان تحرک اسپرم در +4 سالگی (27.40±0.14 ثانیه) مشاهده شد (p£0.03). مقدار لقاح در +2 سالگی بیشتر (87.52±1.16 درصد) از سنین دیگر بود که اختلاف معنی داری را نسبت به سن های (79.39±2.20) 3+ و (80.45±2.02) 4+ ساله نشان داد (p£0.031) اسپرم مولدان +2 ساله موجب بیشترین چشم زدگی تخمک ها شد (82.52±1 درصد) که اختلاف معنی داری را با +3 سالگی (74.60±1) و +4 سالگی (79.5±0.7) نشان داد، در حالی که +3 سالگی (74.60±0.8) کمترین چشم زدگی را نشان داد (p£0.02).

آنتی اکسیدان ها موادی هستند که برای جلوگیری یا به تاخیر انداختن فساد اکسیداتیدو، طی انبارداری به مواد چرب افزوده می شوند. در این پروژه تاثیر اسید سیتریک برای حفظ کیفیت ماهی قزل آلا در سردخانه بررسی شد. بدین منظور نمونه ها در دو تیمار اسید سیتریک به غلظت 1.5 و 3 درصد به مدت 60 دقیقه غوطه ور شدند. نمونه شاهد بدون غوطه وری در مواد آنتی اکسیدان بسته بندی شد. آزمایش های اندیس پراکسید PV، مواد ازته فرار TVN، شمارش کلی میکروبی (میکروب های هوازی مزوفیل) TC و ارزیابی حسی طی چهار ماه و در دو تکرار انجام گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، کمترین مقدار پراکسید، TVN و بار میکروبی به ترتیب 19.7, 8.4 meq/1000g میلی گرم درصد و 1.5´103 کولونی در گرم بود که همگی مربوط به تیمار اسید سیتریک 3 درصد (C2) می باشند، همچنین تیمار شاهد بیشترین مقدار PV, TVN و بار میکروبی را داشت، اما از نظر آماری تفاوت ها معنی دار نبود. در آزمایش ارزیابی حسی تیمار حاوی اسید سیتریک از درجه مقبولیت بیشتری برخوردار بود.

در این تحقیق اثر نسبت های مختلف کربوهیدرات به چربی در دو سطح از پروتئین بر عملکرد رشد، ترکیب شیمیایی بدن و شاخص هپاتوسوماتیک ماهی قزل آلای رنگین کمان بررسی شد. بدین منظور از ماهیانی با میانگین وزن اولیه 60±0.55 گرم استفاده شد. پرورش ماهی در مخازن 1000 لیتری که با 500 لیتر آب پر شده بود، به مدت 60 روز انجام پذیرفت. آزمایش به روش فاکتوریل دو عامله با 2 سطح پروتئین (40 و 45%) و 4 نسبت کربوهیدرات به چربی (1.5, 1, 0.5 و 2) در سه تکرار و به صورت طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. مقدار انرژی جیره ها تقریبا ثابت و معادل 4000 Kcal/Kg در نظر گرفته شد. غذای مصرفی روزانه بر اساس دو درصد از وزن توده زنده هر حوضچه دو مرتبه در روز به مصرف رسید. وزن توده زنده حوضچه ها هر 14 روز یک بار طی عمل زیست سنجی تعیین و شاخص های رشد محاسبه شدند. نتایج حاصله نشان داد که با افزایش مقدار پروتئین، بین تیمارها از نظر شاخص های رشد تفاوت معنی داری نبوده است (p³0.05) و شاخص های رشد (افزایش وزن بدن، کارایی پروتئین و ضریب رشد ویژه) با زیاد شدن پروتئین افزایش پیدا نکردند. ضریب تبدیل غذایی و شاخص قیمت نیز در سطح پروتئین کمتر (40 درصد) وضعیت بهتری داشتند. از طرفی با افزایش نسبت کربوهیدرات به چربی (افزایش کربوهیدرات و کاهش چربی) نیز بین تیمارها از نظر شاخص های رشد تفاوت معنی داری دیده نشد (p³0.05)، ولی در مجموع در نسبت کربوهیدرات به چربی 0.5 وضعیت بهتر بوده است. نتایج این تحقیق نشان داد که سطوح پروتئینی کمتر (40%) و نسبت کربوهیدرات به چربی 0.5 بدون اینکه اثر منفی روی ترکیبات بدن و عملکرد کبد داشته باشند، بهترین حالت را از نظر عملکرد رشد ایجادکردند.

پارک های جنگلی طبیعی، اکوسیستم های پیچیده ای هستند، بهره گیری از اهداف دوگانه و همزمان حفاظت و گردشگری در این پارک ها، تنها با برقراری رابطه ای متعادل بین فعالیت های انسانی و بستر طبیعی ممکن است. ارزیابی توان اکولوژیکی، یکی از شیوه های برقراری این تعادل است، اما توجه به نیازها و ترجیحات مردم به عنوان حافظان اصلی پارک های جنگلی طبیعی نیز اهمیت ویژه ای دارد. پارک جنگلی طبیعی سیسنگان از پر گردشگرترین پارک های جنگلی طبیعی ایران و ذخیره گاه بوتانیکی گونه در حال انقراض شمشاد است. عدم توجه به ترجیحات استفاده کنندگان از پارک، نه تنها موجب کاهش کیفیت گردشگاهی شده بلکه موجب شده تا استفاده کنندگان، موجبات تخریب و فرسایش هر چه بیشتر این مجموعه طبیعی ارزشمند را فراهم آورند. تحقیق حاضر به منظور دستیابی به ترجیحات استفاده کنندگان از پارک جنگلی سیسنگان، به ارزیابی ترجیحات زیبایی شناسی از طریق مصاحبه با استفاده از روش طبقه بندی کیفیت (Q-Sort) و همچنین فعالیت های گردشگری موجود بر اساس مشاهده الگوهای رفتاری پرداخته است. علاوه بر مطالعات ترجیحی، از روش تقسیم بندی b (بر اساس ترکیب تراکم و گونه) به منظور تحلیل توان اکولوژیکی گردشگری عرصه پارک جنگلی سیسنگان استفاده شد. نتایج تحقیق نشان می دهد اگر چه طراحی این پارک بر اساس پهنه بندی فعالیت های گردشگری و نیز توان اکولوژیکی صورت گرفته، اما این طراحی نتوانسته است پاسخگوی نیازهای گردشگاهی استفاده کنندگان از آن باشد. در نهایت در این تحقیق با تاکید بر ترجیحات مردمی پیشنهاداهایی برای طراحی محدوده های گردشگری متمرکز و گسترده ارایه شده است.

کشور ایران بر خلاف کشورهایی مثل چین و هندوستان، رودخانه های پر آب و بزرگ ندارد و از نظر منابع آب، جزء کشورهای کم آب جهان محسوب می شود. بهره برداری اصولی به کمک علم مهندسی و مدیریت پایدار منابع آب، می تواند بهترین نوع مصرف را برای ما طرح ریزی کند انسان باید تاثیرات تجمعی منفی و نامطلوب توسعه در امتداد رودخانه را به درستی درک کرده و برای پیشگیری از این خطر جدی برنامه ریزی کند در این مقاله سعی شده است تا منابع آلاینده رودخانه میمه در استان ایلام بررسی شود. در این تحقیق کیفیت آب رودخانه با تعیین 11 ایستگاه نمونه برداری در فصول مختلف سال 1381 ارزیابی شد و نمونه ها از نظر شاخص هایی مانند Do, BOD5، کدورت و pH، تجزیه و تحلیل شدند بر اساس نتایج به دست آمده، شرایط اقلیمی، توپوگرافی، زمین شناسی و جنس خاک های منطقه از جمله عوامل تاثیرگذار بر کیفیت آب رودخانه میمه است. هرچند تخلیه فاضلاب های شهری و روستایی آنها کم است با وجود این، این مساله از جمله عواملی است که می تواند در آینده کانون های بحرانی ایجاد کند. اگرچه آثار پاتولوژیک آلودگی در حال حاضر وجود ندارد، اما وجود آن را در محدوده شهر میمه را نمی توان نادیده گرفت.

هدف این تحقیق ارایه روشی برای تعیین مسیر بهینه (به صورت خودکار در GIS) با در نظر گرفتن جنبه های زیست محیطی و عوامل تاثیرگذار در تعیین مسیر درست است. ارایه مسیری بهینه برای احداث جاده کمربندی در شرق تهران (جاده پارچین) در این تحقیق بررسی شد. ابتدا عوامل زیست محیطی موثر بر مسیریابی در منطقه شامل: زمین شناسی، فرسایش پذیری، خاک،  شیب، کاربری اراضی، جریان های آبی، گسل و ارتفاع شناسایی شدند. نقشه های کاربری اراضی و خاک منطقه با استفاده از تصویر ماهواره لندست تهیه و تکمیل شدند. دیگر نقشه های موضوعی موردنیاز نیز جمع آوری و رقومی شدند. با تنظیم پرسشنامه ای نظرهای متخصصان در مورد تعیین اهمیت نسبی عوامل مذکور جمع آوری و جمع بندی شد. این عوامل به روش مقایسه دوبه دو، وزن دهی شدند. بر اساس وزن مشخصه ها نقشه اصطکاک و هزینه تهیه شد. با تعیین دو سناریوی مختلف و تعدادی نقطه پیشنهادی برای شروع مسیر جاده، کریدورهای مختلفی به طور خودکار در GIS طراحی شدند. این مسیرها با یکدیگر و با نقشه های عوامل تاثیر گذار مقایسه شدند و مسیر بهینه با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی مشخص شد. این مسیر همخوانی بسیار خوبی با اولویت و محدودیت های تعیین شده دارد. نتایج این بررسی نشان داد که با شناسایی عوامل تاثیر گذار و با استفاده از GIS به خوبی می توان مسیر مناسب برای احداث راه ها را ضمن رعایت اصول زیست محیطی تعیین کرد.

در این تحقیق آثار زیست محیطی طرح های توسعه بر آلودگی منابع آب شهرستان رشت بررسی شد. دو رودخانه مهم زرجوب و گوهررود از میان این شهر عبور می کنند و بیشترین آب مصرف شرب و کشاورزی منطقه را تامین می کنند. از بین دو حوزه نامبرده، رودخانه زرجوب که عمده آب شهرستان را تامین می کند، آلوده ترین رودخانه در سطح گیلان و حتی کشور است و بسیاری از بیماری های میکروبی را به طور مستقیم و غیرمستقیم گسترش می دهد. منابع آلوده کننده این رودخانه عبارتند از: فاضلاب های صنعتی، فاضلاب های شهری و کشاورزی، مغازه ها و بازارچه های احداث شده که تمامی مواد زاید خود را وارد این رودخانه می کنند. در این تحقیق سعی شده عواملی که معرف منابع تخریب و آلودگی ناشی از توسعه در بخش های مختلف صنعتی، شهری، روستایی و کشاورزی می باشند، مشخص شود. از داده های اندازه گیری شده حاصل از عوامل آلوده کننده منابع آب می توان عوامل زیر را نام برد: اکسیژن مورد نیاز بیوشیمیایی (BOD)، کل مواد جامد محلول (TDS)، کدوریت (FTU)، اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD)، اسیدیته (pH)، نیترات (NO3-)، کل مواد جامد معلق (TSS)، اکسیژن محلول (DO) و کلیفرم ها، برای تجزیه و تحلیل داده های عوامل مذکور 12 نقطه (کشاورزی، صنعتی، و شهری) این رودخانه با استانداردهای زیست محیطی هر سه ماه یک بار نمونه برداری و مقایسه شده است. نتایج حاصل بیانگر بالا بودن آلودگی از سطح مجاز است و هیچ گونه خودپالایی با این وضعیت در این رودخانه وجود ندارد. TSS اندازه گیری شده در 10 مورد از 12 مورد آزمایشی بیش از حد مجاز آن (500 میلی گرم در لیتر)، TDS در 10 مورد بیش از حد مجاز میلی BOD در 7 مورد، COD در 11 مورد، FTU در 4 مورد، pH در 3 مورد و کلیفرم ها در تمام موارد بیش از حد مجازاند.

در این مقاله سعی شده است که با استفاده از مدل های برنامه ریزی ریاضی و بر پایه مفهوم برنامه ریزی خطی (Linear Programming) با هدف حداکثرسازی سود و با توجه به محدودیت های نهاده ها و هزینه های متغیر تولیدی مانند ماده اولیه مصرفی، انواع مختلف مواد شیمیایی، افزودنی و خمیر الیاف بلند سوزنی برگ،نیروی انسانی شاغل در بخش های تولیدی و نیز تقاضای بالقوه و زمان تولید هر تن محصول، مدل بهینه برای احداث و توسعه کارخانه های ترکیبی تولید کاغذ چاپ و تحریر،روزنامه و فلوتینگ در مقیاس 75000 تن تولید انواع خمیر از کاه غلات ارایه شود. نتایج نشان می دهد که استان مازندران با تولید بیش از 1.7 میلیون تن کاه و کلش در سال و با فرض اینکه 20 درصد از این مقدار به عنوان ماده اولیه در صنایع جدید کاغذ و خمیر مورد استفاده قرار گیرد، قابلیت احداث دو کارخانه ترکیبی با ظرفیت 50 هزار تن خمیر شیمیایی (حاصل فرایند Soda) و 80 هزار تن کاغذ چاپ و تحریر و 75 هزار تن خمیر نیمه شیمیایی سولفیت خنثی (حاصل فرایند NSSC) و 108 هزار تن کاغذ فلوتینگ را دارد. تولید کاغذ روزنامه از نظر اقتصادی مقرون به صرفه وسود آورنیست و ماده اولیه مهم ترین محدودیت در تعیین اندازه اقتصادی تولید است.

این تحقیق با هدف بررسی اثر عامل جفت کننده MAPP بر خواص مکانیکی و ریخت شناسی چندسازه کاه گندم-پلی پروپیلن انجام شد. برای تولید چندسازه ها از روش مخلوط سازی مذاب در دمای 190 سانتی گراد استفاده شد. نتایج حاصل از اندازه گیری خواص مکانیکی نشان می دهد که در صورت وجود MAPP، استحکام کششی، مدول کششی، مقاومت به ضربه شکافدار و سختی چندسازه ها افزایش و ازدیاد طول کششی در بار حداکثر،کاهش می یابد. ریزنگارهای SEM سطح شکست در کشش چندسازه ها نشان می دهد که MAPP برهمکنش و چسبندگی بین پلی پروپیلن و ذرات کاه گندم را بهبود می بخشد و به علت اثر فعال کنندگی MAPP، ذرات کاه گندم به  وسیله پلی پروپیلن پوشش داده می شوند.

ویژگی های فیزیکی و مکانیکی کاغذهای بازیافتی تحت تاثیر عوامل متعددی قرار می گیرد. در این تحقیق اثر کهنگی و کاربرد هیدروکسید سدیم بر ویژگی های فیزیکی و مکانیکی مهم کاغذهای حاصل از بازیافت کاغذ روزنامه بررسی شد. کهنگی کاغذهای روزنامه در 4 سطح (0، 4، 8 و 12 ماه) و مقدار مصرف NaOH در 5 سطح (1.5, 1, 0.5, 0 و 2 درصد) انتخاب و اثر آنها بر سه ویژگی مهم طول پاره شدن، مقاومت در برابر تا خوردن و مقدار جذب آب اندازه‎گیری شد. نتایج نشان می دهد که زیاد شدن کهنگی اثر منفی بر خواص مقاومتی دارد، ولی باعث جذب آب کاغذهای بازیافتی را افزایش می دهد، این در حالی است که افزایش مصرف NaOH در فرایند بازیافت موجب افزایش طول پاره شدن و مقاومت در برابر تاخوردن کاغذهای بازیافتی می شود و جذب آب این کاغذها را کاهش می دهد. مرحله شناورسازی که با مرحله شست وشوی تکمیلی بر روی غربال همراه باشد نیز اثر منفی بر ویژگی های مقاومتی مذکور دارد و جذب آب را نسبت به نمونه‎های شاهد افزایش می دهد.

در این تحقیق بازیافت کاغذهای چاپ باطله مکانیکی و تاثیر مقادیر مختلف اختلاط خمیرکاغذهای جوهرزدایی شده از کاغذهای باطله مکانیکی با خمیر کاغذ CMP کارخانه چوب و کاغذ مازندران در تولید کاغذ چاپ بررسی شد. به همین منظور، آزمون های جوهرزدایی برای کاغذهای باطله، اجرا و شرایط بهینه جوهرزدایی به شرح زیر تعیین شد:- هیدروکسید سدیم: 2درصد بر مبنای وزن خشک الیاف؛- پراکسید هیدروژن: 1.5 درصد بر مبنای وزن خشک الیاف؛ - زمان خمیرسازی مجدد: 10دقیقه؛- دمای خمیرسازی مجدد: 65 درجه سانتیگراد؛نتایج آزمون های جوهرزدایی نشان داد که علاوه بر تاثیر مواد شیمیایی، دو عامل درجه حرارت و زمان خمیرسازی، اثر مستقیمی بر درخشندگی خمیر جوهرزدایی شده دارد، به گونه ای که با افزایش درجه حرارت یا زمان خمیرسازی یا هر دو، درخشندگی خمیر کاغذ جوهرزدایی شده افزایش می یابد. همچنین نتایج آزمون های خواص فیزیکی و نوری و نیز مقاومت های مکانیکی کاغذهای دست ساز ساخته شده از درصدهای مختلف اختلاط خمیر کاغذ مکانیکی جوهرزدایی شده و خمیرکاغذ CMP نشان داد که در تولید کاغذ چاپ، خمیر کاغذ مکانیکی جوهرزدایی شده، جایگزین بخشی از خمیر کاغذ CMP می شود. بهترین ترکیب خمیر کاغذ شامل 45 درصد CMP، 30

در این پژوهش اثر استیلاسیون بر رفتار نوری خمیر کاغذ CMP تهیه شده از باگاس بررسی شد. نتایج آزمایش ها نشان داد که استیلاسیون سبب افزایش چشمگیر روشنی کاغذهای ساخته شده می شود. همچنین تیمار با انیدرید استیک، به کاهش جزیی در روشنی کاغذهای رنگبری شده با پراکسید هیدروژن می انجامد. نتایج حاصل از کهنه سازی تسریع شده نشان داد که استیلاسیون گروه های هیدروکسیل فنولی آزاد در لیگنین سبب بهبود چشمگیر پایداری کاغذهای ساخته شده می شود. به علاوه احیای خمیر کاغذ با سدیم بوروهیدرید اگر چه سبب افزایش روشنی و دیگر فاکتورهای وابسته به رنگ می شود، ولی بر افزایش پایداری کاغذها در برابر نور تاثیری ندارد؛ و مقدار برگشت رنگ کاغذهای  احیا شده و استیله شده معادل کاغذهای استیله شده به تنهایی است. به طور کلی این تحقیق نشان داد که خمیرکاغذ شیمیایی مکانیکی تهیه شده از باگاس از راه استیلاسیون قابل اصلاح است و این اصلاح شیمیایی سبب بهبود خواص مکانیکی و نوری آن می شود. تیمار احیا، بر زرد شدن تاثیر چندانی ندارد و فقط اندکی کاهش تغییر رنگ در خمیرکاغذ رنگبری شده مشاهده می شود. احیا با سدیم بوروهیدرید و سپس استیلاسیون اثر، پایدار کنندگی تیمار استیلاسیون به تنهایی را داراست.

آگاهی از وضعیت ترکیباتی که ذخایر غذایی گیاه را تامین می کنند، برای مدیریت مرتع اهمیت زیادی دارد، اینکه ترکیبات به چه نحو ساخته می شوند، در کدام اندام گیاهی تمرکز دارند و غلظت آن چقدر باشد، کمک زیادی در تشخیص مناسب ترین زمان چرا، دفعات چرا و طول دوره چرا می کند. هدف از این تحقیق بررسی اثر گونه گیاهی، مرحله فنولوژی، اندام های گیاهی و فرم رویشی گونه ها بر مقدار کربوهیدرات های محلول در شش گونه مرتعی شامل دو گونه گراس، Bromus tomentellus و Dactylis glomerata، دو گونه فورب شامل Ferula ovina و Coronilla varia و دوگونه بوته ای شامل Salsola rigida و Artemisia aucheri است. نمونه ها از مراتع ییلاقی (ورد آورد و گچسر) برداشت و پس از خشک شدن آسیاب شده و در آزمایشگاه با استفاده از روش فنل- اسید سولفوریک تجزیه شدند. مقدار کربوهیدرات های محلول در بین گونه های مختلف، در سه مرحله رویشی از سه فرم رویشی و در سه اندام گیاهی شامل اندام هوایی، ریشه و یقه تفاوت معنی داری از لحاظ آماری نشان داد (P<0.01). بر اساس نتایج، گونه Coronilla varia دارای بیشترین کربوهیدرات محلول بود. در بین سه مرحله رویشی، در مرحله بذردهی حداکثر ذخیره کربوهیدرات ها حاصل شد. از بین سه فرم رویشی، فورب دارای بیشترین کربوهیدرات محلول بود، مقدار کربوهیدرات های محلول در اندام هوایی نسبت به ریشه و یقه بیشتر است.

قسمت اعظم مراتع کشور ما در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد. نوسان و تغییر سال به سال بارندگی از عوامل عمده ای است که پوشش گیاهی را تحت تاثیر قرار می دهد. در سال های خشک که بارندگی کاهش می یابد، مراتع طبیعی صدمه می بینند، از پوشش و تولید آن کاسته می شود. کاهش تولید علوفه موجب فشار بیشتر به مرتع خواهد شد. این بررسی با هدف تاثیر کاهش بارندگی بر پوشش و تولید گیاهان مرتعی در  قرق پلور به مدت 10 سال انجام شد. هر ساله درصد پوشش تاجی گیاهان در داخل کوادرات های ثابت و تولید در پلات های تصادفی اندازه گیری شد. آمار بارندگی از ایستگاه های مجاور جمع آوری شد. با کاهش محسوس در بارندگی فصلی از سال های اول بررسی، یک دوره خشک شروع شد که تا سال 80 ادامه یافت و سال 79 خشک ترین سال این دوره بود. نتایج نشان داد که گونه های گیاهی اغلب به نوسانات بارندگی واکنش نشان می دهند. در سال های خشک پوشش و تولید گیاهان کاهش یافت و بین بارندگی و پوشش تاجی بیشتر گونه ها همبستگی معنی دار مشاهده شد. کل پوشش تاجی گونه ها در سال مرطوب حدود 2 برابر خشک ترین سال بود. تولید علوفه نیز تحت تاثیر نوسان بارندگی قرار داشت و همبستگی بین آنها در برخی از گونه ها از نظر آماری معنی دار بود. با این حال واکنش پوشش و تولید به کاهش بارندگی در گونه های مختلف متفاوت بود. در مجموع بارندگی فصل رویش، پوشش و تولید گونه ها را بیشتر تحت تاثیر قرار داد، و امکان پیش بینی تغییرات حاصل در پوشش و تولید گیاهان، با استفاده از بارندگی این دوره وجود داشت. کل تولید علوفه در سال های مرطوب حدود 2.5 برابر خشک ترین سال بود. این رقم در گندمیان حدود 2 برابر و در فورب ها حدود 5 برابر شد.

هدف از این پژوهش، بررسی علل پراکنش تیپ های گیاهی در ارتباط با عوامل محیطی، تعیین مهم ترین آنها و شناخت روابط حاکم بین پوشش گیاهی و عوامل محیطی (خصوصیات خاک، شیب، جهت، ارتفاع و بارندگی) است. واحدهای کاری به عنوان مبنا و پایه تحقیقات در نظر گرفته شد و پس از تهیه نقشه های شیب، جهت، ارتفاع، سنگ شناسی و رخساره های ژئومورفولوژی و تلفیق آنها، نقشه واحد کاری تهیه شد. به منظور بررسی پوشش گیاهی در هر یک از واحدها، نمونه برداری در 10 پلات به روش تصادفی- سیستماتیک صورت گرفت. اندازه پلات های نمونه برداری با توجه به نوع و پراکنش گونه های گیاهی به روش حداقل سطح تعیین شد. در داخل پلات ها، فهرست گیاهان موجود، درصد تاج پوشش هر یک از گونه های گیاهی و تراکم مشخص و در نهایت تیپ های گیاهی موجود در واحدهای کاری، بر اساس دو گونه غالب نامگذاری شدند. به منظور بررسی خصوصیات خاک منطقه، در داخل پلات ها به صورت یکی در میان در پای گیاه پروفیل (در هر واحد کاری 5 پروفیل) حفر شد. در پروفیل ها از عمق 50-0 سانتیمتری خاک به عنوان عمق موثر خاک بر گیاه (عمق ریشه دوانی) نمونه برداری انجام گرفت و عوامل خاکی بافت، درصد آهک، درصد گچ، درصد ماده آلی، اسیدیته، هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم (SAR) و درصد سدیم تبادلی (ESP) اندازه گیری شد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات خاک و پوشش گیاهی از روش آنالیز مولفه های اصلی (PCA) به کمک نرم افزار PC-ORD استفاده شد. نتایج به دست آمده از آنالیز مولفه های اصلی نشان داد که از میان عوامل محیطی مورد بررسی به ترتیب ارتفاع، بارندگی، شیب به عنوان مولفه اصلی اول 39.29 درصد، درصد ماسه، درصد سیلت و درصد سدیم تبادلی (ESP) به عنوان مولفه اصلی دوم 20.5 درصد و در مجموع از میان عوامل مورد بررسی، عوامل مذکور 59.79 در صد از تغییرات پوشش گیاهی منطقه دامغان را توجیه می کنند.

تحقیق حاضر به منظور شناخت شباهت های اکولوژیک بین تیپ های گیاهی حوزه آبخیز رودخانه محمود آباد واقع در 5 کیلومتری شمال شهرستان شاهین دژ با موقعیت جغرافیایی 36o42’ تا 36o51’ عرض شمالی و 46o30’ تا 46o49’ طول شرقی با وسعت 26826.95 هکتار انجام گرفت. تیپ های گیاهی منطقه بر اساس معیار فلورستیک- فیزیونومیک تفکیک و شباهت های اکولوژیک بین تیپ های مذکور به روش رسته بندی قطبی (بری- کورتیس) با به کارگیری شاخص سورنسون تعیین شدند. در هر تیپ گیاهی نسبت به شناخت خصوصیات فیزیکی- شیمیایی خاک اقدام شد. طی مطالعات فلورستیک 408 گونه گیاهی متعلق به 245 جنس و 59 خانواده گیاهی جمع آوری و شناسایی و در منطقه 18 تیپ گیاهی تشخیص داده شد. مهم ترین عوامل اکولوژیک موثر در تغییر پوشش گیاهی منطقه مورد بررسی ارتفاع، بافت خاک و عوامل بیولوژیک است.

به منظور بررسی و ارزیابی تنوع و روند زوال بذر نمونه های موجود در بانک ژن منابع طبیعی، از خانواده گراس ها، گونه Agropyron elongatum انتخاب و 11 نمونه از بذرهای آن با منشا داخلی و خارجی در دو آزمایش جداگانه ژرمیناتور و گلخانه در طرح کاملا تصادفی با سه تکرار آزمایش شدند. در آزمایش ژرمیناتور، صفات قوه نامیه، سرعت جوانه زنی و بنیه بذر و در آزمایش گلخانه، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه و طول ریشه در چهل روزگی اندازه گیری شد. در ضمن قوه نامیه و وزن هزاردانه بذرها در بدو ورود به سردخانه اندازه گیری شده بود. نتایج تجزیه واریانس صفات مورد بررسی، اختلاف معنی داری را بین نمونه های مورد آزمون، نشان داد. صفات کاهش قوه نامیه، سرعت جوانه زنی در ژرمیناتور و گلخانه، بنیه بذر و طول ریشه نمونه ها، از نظر آماری اختلاف نشان دادند که بیانگر تنوع بین نمونه ها است. ضرایب همبستگی نتایج به دست آمده در ژرمیناتور با شرایط گلخانه همبستگی نزدیکی نشان داد. همچنین بین سرعت جوانه زنی و بنیه بذر در ژرمیناتور همبستگی زیادی وجود داشت. این همبستگی به وسیله مدل رگرسیونی گام به گام تایید شد. بنابراین سرعت جوانه زنی برآورد خوبی از بنیه بذر به دست می دهد. کاهش قوه نامیه با صفات درصد جوانه زنی در گلخانه، سرعت جوانه زنی در ژرمیناتور و گلخانه، بنیه بذر و طول ریشه همبستگی منفی معنی داری نشان داد. بنابراین در پدیده زوال بذر نه تنها قوه نامیه کاهش می یابد، بلکه سرعت جوانه زنی، بنیه بذر و رشد اولیه ریشه گیاه‎ در گلخانه نیز کاهش می یابد. در این تحقیق کاهش قوه نامیه به شدت تحت تاثیر منشا بذر قرار داشت و در شرایط انجام آزمایش حاضر، تفکیک اثر دوره نگهداری بذر در سردخانه از اثر منشا بذر، ناممکن بود. بنابراین نمی توان به طور دقیقی پیشنهاد کرد که بذرهای این گونه را پس از چند سال تکثیر و احیا کرد و باید برنامه ریزی احیا، برای هر نمونه به طور منفرد صورت گیرد.