مشاوره و روان درمانی خانواده
سال:1390 | دوره:1 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

زمینه و هدف: مطابق با رویکرد سیستمی، اعتیاد مرکز ثقل کارکرد خانواده های ناکارآمد است. در این مطالعه کارکرد خانواده های دارای عضو وابسته به مواد و عادی به منظور شناسایی الگوی تعاملات این گونه خانواده ها و ارائه راهبردهای مداخله ای مناسب، مورد مقایسه قرار گرفته است.روش: روش پژوهش علی- مقایسه ای است. جامعه پژوهش شامل خانواده های ساکن در مناطق غرب و شرق شهر تهران است که یکی از اعضای آن (فرزند خانواده) وابسته به مواد است و جهت درمان به مراکز درمان سرپایی اعتیاد در این مناطق مراجعه می کردند. 4 مرکز درمان سرپایی اعتیاد از مناطق غرب و شرق تهران بصورت تصادفی انتخاب شد. نمونه پژوهش شامل 50 نفر از مراجعه کنندگان به این مراکز بودند که واجد شرایط ورود به پژوهش بودند. 50 نفر نیز از افراد عادی، جهت مقایسه، با گروه اول همتا شدند. شرکت کنندگان به ابزار سنجش خانواده مک مستر (FAD) پاسخ دادند. داده های گردآوری شده، با استفاده از تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA) مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: یافته ها نشان داد که کارکرد خانواده های دارای عضو وابسته به مواد و عادی در تمامی ابعاد بجز نقش در سطح خطای کمتر از 0.05 تفاوت معناداری دارند. همچنین نتایج نشان داد کارکرد خانواده افراد وابسته به مواد که میزان عود بالا و تاریخچه خانوادگی مثبت اعتیاد دارند ناکارآمدتر است این تفاوت با توجه به نوع ماده مصرفی معنادار نبود.نتیجه گیری: این مطالعه به متخصصان و درمانگران راهبردهای مداخله ای پیشگیرانه و الگوی درمانی متناسب با ویژگیهای خانواده های دارای فرزند وابسته به مواد را ارائه می کند.

زمینه هدف: با توجه به نقش مهم ملاک های همسر گزینی در ایجاد فرسودگی زناشویی، پژوهش حاضر با هدف بررسی ملاکهای همسرگزینی و فرسودگی زناشویی به عنوان متغیرهای پیش بین زوجین متقاضی طلاق و مایل به ادامه زندگی مشترک صورت گرفت.روش: طرح تحقیق همبستگی از نوع علی- مقایسه ای است. جامعه این تحقیق شامل تمام متقاضیان طلاق مراجعه کننده به دادگاه خانواده شهرستان لارستان در 6 ماه اول سال 1390 که بین 2 تا 6 سال از زندگی زناشویی آنها می گذشت و هم چنین زوجین مایل به ادامه زندگی مشترک که از لحاظ ویژگی های دموگرافیک (سطح تحصیلات، مدت ازدواج، سن و ...) که مشابه افراد متقاضی طلاق بودند می شد. نمونه مورد نظر شامل 30 زوج (30 نفر مرد و 30 نفر زن) متقاضی طلاق و 30 زوج (30 نفر مرد و 30 نفر زن) مایل به ادامه زندگی مشترک بودند که به صورت تصادفی ساده از میان جامعه تحقیق انتخاب شدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش، شامل پرسشنامه ملاکهای همسر گزینی و پرسشنامه فرسودگی زناشویی بود.یافته ها: به منظور تجزیه وتحلیل داده ها، از آزمون آماری تحلیل تمیز استفاده شد. نتایج این تحلیل نشان می دهد که متغیر فرسودگی زناشویی و ملاک محتوایی همسرگزینی قادرند به طور معناداری عضویت گروهی افراد به طبقه متقاضی طلاق و مایل به ادامه زندگی مشترک را پیش بینی کنند.همبستگی متعارف این متغیرها در جداسازی گروه ها در تحلیل تمیز به روش همزمان برابر با 0.773 و در تحلیل تمیز به روش گام به گام برابر با 0.756 است. سطح معنی داری تابع تمیز در این پژوهش P<0.0001 است.نتیجه گیری: یافته های این پژوهش، نقش ملاکهای همسر گزینی محتوایی وفرسودگی زناشویی را به عنوان متغیرهای پیش بینی کننده احتمال طلاق در زوجین مورد تایید قرار داد و می تواند در تعیین راهبردهای مشاوره ای، بخصوص در امر مشاوره قبل از ازدواج موثر واقع گردد.

زمینه و هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین صله رحم و دلبستگی به پدر و مادر و افراد بزرگسال می باشد.روش: برای انجام تحقیق حاضر 120 دانشجوی رشته تحصیلی روان شناسی و علوم تربیتی از دانشگاه تهران به شیوه نمونه گیری تصادفی از بین گروه های آموزشی دانشکده انتخاب شده، پرسشنامه های سبک های دلبستگی به والدین، مقیاس دلبستگی بزرگسالان و مقیاس صله رحم به آنان داده شد تا تکمیل نمایند. برای تحلیل دادها از روش تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد.یافته ها: تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی و رگرسیون چندگانه نشان داد که مابین ابعاد چهارگانه صله رحم (ارائه صله رحم، دریافت صله رحم، کیفیت و کمیت صله رحم) با سبک های دلبستگی به والدین و بزرگسالان همبستگی معناداری وجود دارد.سبک دلبستگی ایمن رابطه مثبت و معنی دار و سبک های اجتنابی و اضطرابی (نسبت به والدین) همبستگی منفی با صله رحم نشان دادند. همچنین ابعاد صله رحم با سبک دلبستگی صمیمی و نزدیک افراد بزرگسال رابطه مثبت و معنی دار داشته است. تحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که بعد کمی صله رحم را می توان از دلبستگی قابل اتکاء نسبت به بزرگسالان پیش بینی نمود، داشتن رابطه نزدیک و صمیمی با بزرگسالان و شریک زندگی پیش بینی کننده مهمی برای بعد کیفی صله رحم به شمار می رود. در بعد دریافت صله رحم، داشتن رابطه نزدیک و صمیمی با افراد بزرگسال و شریک زندگی پیش بینی کننده معناداری بود.نتیجه گیری: کیفیت دلبستگی و شکل گیری آن در طول زندگی در روند ارتباط با دیگران از جمله صله رحم تاثیر معناداری می گذارد.

زمینه و هدف: خودکشی مرگی است که عمدا به دست خود شخص انجام می شود و یک عمل اتفاقی و بی معنا نیست. برعکس، راهی برای رهایی از یک مساله یا بحران است که شخص را بسیار رنج می دهد. هدف از پژوهش حاضر مقایسه سبکهای فرزند پروری وسلامت روان والدین افراد اقدام کننده به خودکشی با والدین افراد عادی است.روش: پژوهش حاضر از نوع پس رویدادی (علی – مقایسه ای) می باشد. نمونه آماری گروه مطالعه شامل 196 نفر از والدین افراد اقدام کننده به خودکشی بود که به صورت روش تصادفی ساده انتخاب شدند و نمونه آماری گروه گواه را 196 نفر از والدین افراد عادی تشکیل می دهندکه با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب گردیدند. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه های فرزند پروری بامریند و سلامت روان گلدبرگ (GHQ=28) استفاده شد. داده ها باآزمون های تحلیل واریانس چند متغیره و تحلیل کواریانس چند متغیره مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که والدین افراد عادی نسبت به والدین افراد اقدام کننده به خودکشی از سلامت روان بیشتری برخوردارند، همچنین با بررسی هر کدام از سبکهای فرزند پروری، نتایج، نشان دهنده عدم تفاوت معنی دار سبکهای اقتدار منطقی و آزادگذار دربین دو گروه بود اما تفاوت سبک مستبدانه در بین دو گروه معنادار بود. به این معنی که والدین افراد اقدام کننده به خودکشی بیشتر از سبک مستبدانه استفاده نموده اند.نتیجه گیری: انتظار می رود والدینی که از سطوح بالاتری از سلامت روان برخوردارند، فرزندانشان کمتر از فرزندان والدینی که دچار اختلال روانی هستند اقدام به خودکشی نمایند. همچنین مشخص شد استفاده والدین از سبک مستبدانه احتمال اقدام به خودکشی فرزندان را بیشتر می کند. از این رو آموزش شیوه های مناسب فرزند پروری و تلاش جدی تر متولیان بهداشت روان جهت ارتقا سطح بهداشت روان والدین توصیه می گردد.

زمینه و هدف: یکی از مفاهیم ضروری مورد بحث دنیای پیچیده انسان که قدمتی به بلندای هستی دارد، مفهوم سلامت است. هدف این پژوهش تعیین اثر بخشی روش معنویت درمانی بر سلامت روان زنان مطلقه بود.روش: این پژوهش از نوع تحقیق آزمایشی با گروه های گواه و آزمایش است. جامعه آماری کلیه زنان مطلقه شهرستان لامرد بودند که از طریق فراخوان دعوت شده بودند تا برای شرکت در کلاسهای آموزشی به هسته مشاوره و شبکه های بهداشت شهرستان مراجعه کنند. برای نمونه گیری، با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده، پس از گرفتن تعهد جهت مشارکت و ادامه تا آخرین جلسه تحقیق، از بین متقاضیان 30 نفر انتخاب شده، به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. ابتدا دو گروه پرسشنامه سلامت عمومی گلدبرگ و هیلر را تکمیل کردند. سپس برای گروه آزمایش 8 جلسه معنویت درمانی اجرا شد. در نهایت، پس آزمون برای گروهها اجرا و نتایج با استفاده از نرم افزار spss با هم مقایسه شدند.یافته ها: یافته ها نشان داد که معنویت درمانی بر سلامت عمومی زنان مطلقه تاثیر گذاشته و باعث کاهش علایم جسمانی، اضطراب و اختلال خواب شده اما بر اختلال در کارکرد اجتماعی و افسردگی تاثیری نداشته است.نتیجه گیری: معنویت درمانی روش مناسبی جهت افزایش سلامت روان زنان مطلقه است. با علم به شیوع بالای طلاق و تبعات روانی آن پیشنهاد می شود از این روش برای درمان و کاهش پی آمدهای روحی روانی طلاق و نیز سایر عوارض وابسته به آن استفاده شود.

زمینه و هدف: تعارض کار- خانواده یکی از موضوعات عمده ای است که امروزه مورد توجه بسیاری از محققان حوزه کار و خانواده قرار گرفته است. این تعارض نقش در برخی از مشاغل شدت بیشتری می یابد. به طور نمونه، شرایط ویژه کار کارکنان نوبت کار اقماری، مشکلاتی را در برقراری تعادل میان انجام وظایف کار و وظایف خانواده و زمینه ای برای بروز ناسازگاری نقش برای این کارکنان ایجاد کرده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی ارتباط تعارض کار- خانواده با خشنودی شغلی و سلامت روان به عنوان پیامدهای اصلی و علاوه بر آن بررسی نقش میانجی گری استرس شغلی، در میان کارکنان اقماری شرکت ملی حفاری است.روش: شرکت کنندگان در پژوهش 288 نفر از کارکنان اقماری (شیفت های 12 ساعته و 14 روزه) بوده اند. در پژوهش حاضر از تحلیل معادلات ساختاری توسط نرم افزار AMOS 18، برای بررسی روابط مستقیم و میانجی استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان دادند، الگوی پیشنهادی پژوهش برازش مناسبی با داده ها دارد و تعارض کار- خانواده با میانجی گری کامل استرس شغلی بر خشنودی شغلی و سلامت روان کارکنان تاثیر می گذارد.نتیجه گیری: به منظور افزایش خشنودی شغلی و سلامت روانی کارکنان، سازمان ها باید تعارض های موجود بین محیط شغلی و محیط زندگی کارکنان و نیز فشارزاهای موجود در محیط کار را کاهش دهند.

مقدمه: در دهه های اخیر استفاده از روش های روان شناختی در درمان افسردگی که شایع ترین اختلال دوره سالمندی است مورد توجه قرار گرفته است.هدف: خاطره پردازی، مداخله ای روان شناختی برای کاهش علایم افسردگی در سالمندان است و بر اساس چارچوب نظری انواع مختلفی از خاطره پردازی مورد اشاره قرار گرفته است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثر بخشی خاطره پردازی انسجامی و روایتی در کاهش نشانه های افسردگی زنان سالمند است.روش: این پژوهش از نوع نیمه آزمایشی (طرح پیش- پس آزمون) همراه با گروه کنترل بود. آزمودنی های این پژوهش 30 زن سالمند با حداقل 60 سال سن مقیم آسایشگاه های زنان سالمند بودند که به روش تصادفی ساده انتخاب شدند و به طور تصادفی به سه گروه، دو گروه آزمایشی (خاطره پردازی انسجامی و روایتی) و یک گروه کنترل تقسیم شدند. مداخلات به شکلی کوتاه مدت و برای هر گروه شامل شش جلسه 90 دقیقه ای بود که به صورت هفتگی برگزار شد. ابزار جمع آوری اطلاعات آزمون معاینه مختصر وضعیت روانی (MMSE) و پرسشنامه افسردگی سالمندان (GDS) بود. داده ها به وسیله تحلیل کوواریانس (ANCOVA) مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: تحلیل ها نشان داد، روش خاطره پردازی انسجامی اثر معنا داری در کاهش نشانه های افسردگی زنان سالمند داشته است. ولی روش خاطره پردازی روایتی در کاهش علائم افسردگی تاثیر نداشت.نتیجه گیری: با توجه به یافته ها در جهت کاهش علائم افسردگی در زنان سالمند از روش خاطره پردازی انسجامی استفاده شود و در استفاده از روش خاطره پردازی روایتی محتاط تر باید برخورد کرد.

زمینه و هدف: بر اساس فرض‎ های نظریه برابری، روابط شکل داد و ستدی دارد و افراد وقتی هزینه های بیش تری را متحمل و سودهای کمتری را نسبت به چیزی که مستحق آن بوده اند، دریافت کنند، دچار نارضایتی و پریشانی در روابط خود می شوند. این پژوهش به بررسی و مقایسه عدالت در بین زوجین رضایت مند و دارای تعارض می پردازد.روش: این پژوهش توصیفی و از نوع علی- مقایسه ای است. جامعه این پژوهش را زوجین مراجعه کننده به کلینک های مشاوره و همچنین زوجین شرکت کننده در کارگاه های آموزش خانواده اداره بهزیستی شهر بندرعباس تشکیل دادند و نمونه آن، 100 زوج (50 زوج رضایت مند و 50 زوج دارای تعارض) را که به صورت روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند شامل می شود. زوجین شرکت کننده به پرسشنامه رضایت زناشویی هودسن و نیز پرسشنامه محقق ساخته عدالت زناشویی پاسخ داده اند. روایی و پایایی هر دو پرسشنامه رضایت بخش بوده، برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل واریانس چند متغیری (MANOVA) استفاده شده است.یافته ها: یافته های اصلی پژوهش نشان داد که در میزان عدالت و مولفه های آن تفاوت معناداری بین زوجین رضایت مند و زوجین دارای تعارض وجود دارد. علاوه بر آن در عدالت و همه مولفه های آن به جز مولفه توجه به نیازها یکدیگر، تفاوت معناداری بین زن و مرد یافت شده است و زنان ناعدالتی بیش تری را در روابط خود احساس می کنند.نتیجه گیری: در ایران شاهد تغییراتی در ساختار خانواده، همچون تغییر در الگوهای تقسیم مسوولیت و قدرت و افزایش تساوی گرایی در زنان بوده ایم، اما هنوز باورهای جنسیتی در مورد نقش زنان در خانواده، تغییر مشابه و همراستایی نداشته اند. این عامل موجب ایجاد احساس ناعدالتی و به تبع آن نارضایتی در زوجین خصوصا زنان شده است.

هدف: پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی مداخلات آموزشی روانی گروهی بر عملکرد خانواده بیماران مبتلا به اختلالات خلقی انجام شد.روش: این پژوهش یک طرح نیمه آزمایشی با گروه کنترل و گمارش تصادفی بود. در این پژوهش، شش نفر بعنوان گروه آزمایشی و نه نفر بعنوان گروه کنترل شرکت داشتند. کلیه شرکت کنندگان که اعضای خانواده بیماران مبتلا به اختلالات خلقی را تشکیل می دادند ابزار سنجش عملکرد خانواده (FAD) را تکمیل نمودند. گروه آزمایش به مدت دوازده جلسه در جلسات مداخلات آموزشی روانی گروهی شرکت داشتند، ولی گروه کنترل در این مدت هیچگونه مداخله ای دریافت نکردند. همچنین به منظور تحلیل داده ها از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده شد.یافته ها: نتایج تحلیل داده های پژوهش حاضر نشان دهنده بهبود معناداری در میانگین نمره عملکرد خانواده گروه آزمایشی بود.نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که مداخلات آموزشی روانی گروهی می تواند کارایی خانواده را بهبود بخشد.