آینده پژوهی مدیریت
سال:1396 | دوره:28 | شماره:110 |تعداد مقالات:9

مدیریت پژوهش و برنامه ریزی معاونت تبلیغات و ارتباطات اسلامی آستان قدس رضوی در راستای انجام ماموریت های ذاتی خود در سال 1394اقدام به تعریف طرح پژوهشی آینده پژوهی خدمات فرهنگی نمود. در این خصوص با تشکیل تیم متخصص آینده پژوهی، روش سناریونویسی به عنوان یک روش آینده نگرانه مطلوب در تسهیل تحقق اهداف و ماموریت های برنامه ریزی معاونت انتخاب شده و با حجم زیادی از مطالعات مبنا، مرور ده ها مقاله و سند اجرایی و مصاحبه، مطالعات کتابخانه ای و میدانی توسط محققان به پایان رسید. پس از احصاء عوامل کلیدی و بررسی پیشران های موضوع، نظریه های خبرگانی برآمده از تعاملات و مشارکت آنان در چهار پنل تخصصی PEST، باعث اعتباربخشی شده و کم وکاست های احتمالی مرتفع گردید. سپس مبتنی بر شناسایی وضعیت موجود، یافته ها و تحلیل اثر متقابل، دو مولفه «وضعیت اقتصادی» و «مدیریت یکپارچه فرهنگی» به عنوان عدم قطعیت های بحرانی و تشکیل دهنده محورهای سناریونویسی به روش GBN در نظر گرفته شد. با در نظر گرفتن دو سطح مدیریت یکپارچه مطلوب (سازمانی و فراسازمانی) مجموعا شش سناریوی استقرایی 5 ساله مشتمل بر سناریوهای مطلوب، محتمل و ممکن توصیف شده و شاخص های راهنما و همچنین نکات توصیه ای در ضمن مواد شرح یافته، به سیاست گذاران و تصمیم گیران ارائه شد.

پیشرفت های علمی و تکنولوژیک به طور شتابان تاثیرات همه جانبه و شگرفی را در تمامی جنبه های زندگی بشری و در مناسبات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و زیست محیطی کشورها برجا گذاشته و آثار آن روز به روز افزایش می یابد. در این راستا کشورهای مختلف جهت ایجاد قدرت عرضه و تقاضا در زمینه فناوری برنامه ریزی هایی انجام داده اند. یکی از مکانیزم هایی که اخیرا برای تسهیل و ارتقای فعالیت های توسعه تکنولوژیکی، بویژه تکنولوژی های پیشرفته و ایجاد قدرت عرضه و تقاضای فناوری بوجود آمده است، فن بازارها می باشند.علی رغم اهمیت و تاثیر فناوری در صنایع کشور و سرمایه گذاری های انجام شده طی سال های گذشته در زمینه تحقیقات و توسعه فناوری های نو، شواهد غیررسمی حاکی از آن است که مبادلات و همکاری های فناورانه میان صنایع وضعیت مناسبی ندارد. این درحالی است که فناوری های متعدد در بخش های مختلف کشور توسعه یافته و نیازهای بنگاه ها به انواع فناوری ها روبه افزایش است، در این خصوص تجارب قبلی برپایی فن بازار با موفقیت چندانی روبرو نبوده است. همچنین بهره برداری اقتصادی از فناوری (فروش فناوری) جایگاه واقعی خود را در میان صنایع نیافته است.با توجه به مباحث فوق، محقق با ارائه یک مدل مرجع منسجم و نظام مند برای نظام دادن به مبادلات و انتقال فناوری و ارائه خدمات پشتیبانی تحت عنوان: «ارائه الگو و مدل مفهومی برای ارتقاء عملکرد فن بازار در بازار ایران»، علاوه بر ارائه فرآیندها و نقش فن بازار در هر فرآیند انتقال فناوری، توانسته راهکار یا الگویی را برای ارتقای عملکرد فن بازار، ارائه نموده و در پایان با ارائه نه چالش کاربردی در موضوع تحقیق و از همه مهمتر ارائه پیشنهادات کاربردی برای رفع این چالش ها، کهامکان استفاده بیشتر و بهتر بخش ها، سازمان ها و صنایع کشور از فرصت های فوق را مهیا نموده است و از نتایج کاربردی این تحقیق محسوب می شود.

روش های پیش بینی و آینده پژوهی یکی از ابزارهای مهم در اختیار مدیران و کارشناسان برای اخذ تصمیمات راهبردی و صحیح است. با وجود توسعه روش های پیش بینی، ولی کمتر به کاربرد این روش ها در پیش بینی پدیده های اجتماعی مانند ازدواج، طلاق و رشد جمعیت پرداخته شده است.در این تحقیق با استفاده از سری زمانی تعداد ازدواج و طلاق در استان ایلام بین سال های 1371 تا 1392 به پیش بینی این مقادیر با استفاده از مدل های باکس و جنکینز، شبکه عصبی مصنوعی و تعدیل نمایی برای سال های آتی پرداخته شده است.نتایج تحقیق نشان داد که دقت پیش بینی مدل باکس جنکینز برای پیش بینی تعداد ازدواج و شبکه های عصبی برای پیش بینی تعداد طلاق بیشتر از سایر روش های پیش بینی است. مقادیر پیش بینی شده نشان داد که نسبت ازدواج به طلاق در استان ایلام بین سال های آتی 1393تا 1396 با شیب ملایم، به سمت کاهش حرکت می کند.

با توجه به اهمیت استخراج عدم قطعیت ها و پیشران ها به ویژه در محیط های پویا و متلاطم کنونی جهت انجام طیف وسیعی از مطالعات در بستر آینده پژوهی مانند تدوین راهبرد، ارزیابی راهبرد، تدوین سناریو و... طراحی چارچوب فرایندی شناسایی عدم قطعیت ها و پیشران ها ضروری است. مدیران و تصمیم گیران در چنین محیط هایی نیازمند روش هایی هستند که امکان شناسایی عوامل تاثیر گذار در آینده را در حداقل زمان ممکن و بر اساس نتایج پژوهش های موجود فرآهم آورد. روش های رایج در حوزه شناسایی عدم قطعیت ها و پیشران ها نیاز مطروحه را برآورده نمی نماید لذا این مقاله به دنبال ارائه چارچوبی فرآیندی جهت شناسایی عدم قطعیت ها و پیشران ها در حداقل زمان ممکن و با استفاده حداکثری از نتایج مطالعات پیشین می باشد. با هدف ارزیابی مدل پیشنهادی در محیط های عملیاتی نسبت به بکارگیری چارچوب مذکور در حوزه نفت و انرژی اقدام گردید. نتایج حاصله نشانگر کارایی و اثر بخشی مدل پیشنهادی جهت شناسایی عدم قطعیت ها و پیشران های مرتبط می باشد.

به کارگیری منطق توالی رویدادها یکی از روش های آینده پژوهی در سناریونویسی و توسعه سناریوها است. درخت احتمالات سناریو از روش های ذیل منطق توالی رویدادها شناسایی شده که به رغم مزایای ویژه خود، کمتر توسط پژوهشگران و سناریونویسان بها داده شده است. علوم کمی استفاده ابزاری بیشتری از درختواره ها داشته که در این پژوهش سعی شده با توسعه روش و زمینه اولیه آن به تبیین اسلوب و گام هایی برای نوشتار و خوانش سناریوهای مطالعات آینده مبادرت شود.برقراری ارتباط با سناریوها در این روش به صورت زنجیره وار بودهکه برای رسیدن به تصورات و وضعیت های محتمل آینده با احتمال های شرطی معتبر شده توسط خبرگان، درختی با مسیرهای متمایز ازریشه (وضعیت کنونی) تا انتها ظاهر شده که هر مسیرمبین یک سناریوست. محققین در این پژوهش طی پویش نوشتارهای علمی و اجرای روش گام به گامیخوددر بورس تهران با عنوان مورد مطالعاتی "سناریوهایآینده 5 سالهبورس"سعی در مستحکم سازیو بازخورد آن را داشته و توانسته اند از مطالعات کتابخانه ای و میدانی چون مصاحبه و توزیع پرسشنامه خبرگانی بهره برند. نتایج حاصل از به کارگیری این روش در بورس تهران نشان از تایید منطق روش در محاسبات احتمالی و ترتیبات زمانی رویدادها داشته ضمن اینکه تبعیت وقوع رویدادها از درصد احتمالات از پیش دانسته شده توسط خبرگان جالب به نظر می رسد. از مزایای این روش خبره محور، تقویت بازشناسایی و تشخیص سناریوهای مطلوب و نامطلوب به همراه احتمال وقوع آنان، نمایان شدن نقشه وضعیت آینده در یک نگاه، تشخیص نقاط تحول آفرین، انقطاعی، عطف و Milestone در آینده، تحلیل حساسیت و برنامه ریزی اقتضایی خواهد بود. نتایج و خروجی های حاصل از این روش می تواند بستر حاصل خیزی برای برنامه ریزی های بر پایه سناریو و سناریوپردازی های شهودی و غیرشهودی ایجاد نماید تا تصورات آینده میان تصمیم گیران، با فهم و بینش عمیقی همراه باشد.

هدف تحقیق حاضر، بررسی رابطه آینده پژوهی با تجربه پژوهشی و خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان دوره کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری می باشد و روش اجرای آن توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق کلیه دانشجویان در حال تحصیل دوره کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری در نیمسال دوم سال تحصیلی 95-1394 به تعداد 5112 نفر می باشد. حجم نمونه آماری بر اساس جدول کرجسی و مورگان و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 361 نفر تعیین گردید. ابزار گردآوری داده ها در این پژوهش سه پرسشنامه محقق ساخته آینده پژوهی، تجربه پژوهشی و خودکارآمدی پژوهشی می باشد. روایی محتوایی پرسشنامه های مذکور توسط اساتید راهنما و مشاور و متخصصان این حوزه تایید و پایایی آنها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به ترتیب (0.83، 0.91 و 0.86) برآورد گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از دو روش آماری شامل آمار توصیفی (درصد فراوانی، شاخص های میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (روش های ناپارامتری آزمون همبستگی اسپیرمن، رگرسیون نیرومند) استفاده شده است. جهت آنالیز از نرم افزار Spss و لیزرل استفاده شده است. یافته های حاصل از تحقیق موید آن است که ارتباط همزمان بین آینده پژوهی با تجربه پژوهشی و خودکارآمدی پژوهشی دانشجویان دوره کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری وجود دارد.

زمینه: در سالیان اخیر با توسعه مفاهیم حکمرانی نیک و تعریف انواع شاخص ها و زیرشاخص ها، توجه جهانی به سمت ایجاد و نگهداشت حکمرانی نیک معطوف شده است. با این وجود در اجرای چنین مفاهیمی مسلما زیرساخت ها و آمادگی هایی لازم است که تحصیل آنها زمانبر بوده و می بایست بصورت منظم و مستمر انجام پذیرد. یکی از مهمترین زیرساخت ها را می توان توسعه فناوری اطلاعات دانست.سوالی که مطرح می گردد ان است که آیا همواره می توان با توسعه فناوری اطلاعات به توسعه و بهبود حکمرانی نیک نائل شد و یا بر عکس، ضرورت و بهبود توسعه نیک حکمرانی مسبب توسعه فناوری اطلاعات در جوامع خواهد شد. بر این اساس در این مقاله سعی شده است تا بر خلاف روشهای مرسوم که تنها لحاظ تحلیل کیفی و ادبیاتی غنی هستند، با استفاده از داده کاوی و تحلیل سری های زمانی به بررسی ابعاد مختلف این تاثیرات و نیز پیش بینی رفتارهای آتی پبردازد. علت اصلی استفاده از فیلتر کالمن در این مقاله را می توان وجود عوامل زیادی در تاثیر متقابل فناوری اطلاعات و حکمرانی نیک دانست.همچنین به کمک این روش، بررسی سناریوهای مختلف در توسعه هر دو جنبه در ایران اسلامی مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج استفاده از روش فیلتر کالمن به خوبی نشان داده است که رابطه زمانی بین دو حوزه حکمرانی نیک و نیز حکمرانی الکترونیک به صورت دوجانبه وجود دارد. همچنین تغییر در سرمایه گزاری در حکمرانی نیک به منظور بهبود وضعیت حکمرانی الکترونیک، تاثیر بیشتری نسبت به تغییر در سرمایه گزاری در حکمرانی الکترونیک به منظور بهبود وضعیت حکمرانی نیک، خواهد داشت.