زن و مطالعات خانواده
سال:1391 | دوره:4 | شماره:15 |تعداد مقالات:9

مهریه در ازدواج نقشی تعیین کننده دارد. بر اساس دستور شرع مقدس اسلام مهریه هدیه ای است که در ابتدای ازدواج از جانب مرد به زن داده می شود و می تواند ضامن تداوم پیوند زناشویی باشد، اما متاسفانه امروزه به اجرا گذارده شدن مهریه از جانب زنان مشکلات زیادی در جامعه را فراهم نموده است. هدف این پژوهش بررسی شرایط و عوامل اجتماعی موثر بر به اجرا گذاشتن مهریه در دختران تازه ازدواج کرده شهرستان شهرکرد در سال 1391 می باشد. پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی تحلیلی با روش پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه دختران تازه ازدواج کرده شهرستان شهرکرد می باشد که اقدام به اجرا گذاردن مهریه خود نموده اند. این جامعه آماری شامل 2293 نفر بوده است. حجم نمونه توسط فرمول کوکران برابر 328 نفر برآورد گردید که به 337 نفر افزایش یافته است. کلیه واحدهای آماری با استفاده از شیوه در دسترس انتخاب شده اند. تمام داده های مورد نیاز پژوهش با استفاده از دو پرسشنامه جمع آوری شده اند که شامل پرسشنامه ای محقق ساخته و پرسشنامه استاندارد جهت گیری دینی آلپورت بوده و در نهایت داده های جمع آوری شده با استفاده از نسخه 19 نرم افزار SPSS و توسط آزمون های رگرسیون خطی، تحلیل واریانس یک طرفه و t گروه های مستقل تجزیه و تحلیل شده اند. روایی ابزار به صورت صوری و محتوایی برآورد و پایایی ابزار توسط ضریب آلفای کرونباخ سنجش گردید که در تمامی ابعاد بالاتر از 0.7 به دست آمد. دستاوردهای پژوهش حاکی از آن است که پایگاه اقتصادی اجتماعی (9.8%بسیار پایین، 19.6% پایین، 39.2% نزدیک به متوسط، 17.5% متوسط، 8% بالا و 5.9% بسیار بالا بوده است. و وضعیت اقتصادی خانواده آنان پایین تر از متوسط بوده، میزان تفاهم با همسر 3.6% کم، 38.6% متوسط، 34.7% زیاد و 23.1% بسیار زیاد و انگیزه های مادی پاسخگویان در ازدواج بالاتر از متوسط بوده است. در خانواده 14.8% طلاق وجود داشته است که بیشترین درصد به خواهر پاسخگویان متعلق بوده است. در خانواده 30.3% سابقه اعتیاد وجود داشته است که بیشترین درصد به برادر پاسخگویان تعلق داشته و در خانواده 12.5% سابقه زندان وجود داشته که بیشترین درصد به برادر پاسخگویان تعلق دارد. میزان نابسامانی در خانواده پاسخگویان در حد پایین تر از متوسط بوده است. جهت گیری دینی 34.1% پاسخگویان بیرونی و 65.9% درونی بوده است. میزان تمایل برای به اجرا گذاردن مهریه در 3.9% از پاسخگویان کم، 32.3% در حد متوسط و در 63.8% در حد زیاد بوده که نشانگر بالابودن تمایل پاسخگویان در این زمینه می باشد. نتایج آزمون فرضیه های تحقیق نشان داد که: سن، میزان مهریه، و نوع جهت گیری دینی بر به اجرا گذاردن مهریه توسط دختران اثرگذار نبود، اما میزان تحصیلات دختران، پایگاه اقتصادی اجتماعی، مدت زمان آشنایی زوجین، نابسامانی در خانواده، میزان تفاهم بین زوجین، انگیزه های مادی دختران و میزان باورهای دینی، بر روی اجرا گذاردن مهریه دختران اثرگذار بوده است.

هدف پژوهش حاضر، مقایسه باورهای انگیزشی، راهبردهای خودتنظیمی و عوامل شخصیتی و نقش پیش بینی کنندگی آنها بر عملکرد تحصیلی دانش آموزان عادی و تیزهوش بود. بدین منظور نمونه ای به حجم 130 نفر متشکل از 60 دانش آموز تیزهوش و 70 دانش آموز عادی از دانش آموزان دختر شهرستان تربت حیدریه به روش نمونه گیری تصادفی ساده و تصادفی مرحله ای انتخاب و به وسیله پرسشنامه MSLQ پنتریچ و دی گرویت (1990)، پرسشنامه شخصیت NEO و معدل تحصیلی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش آمار توصیفی (میانگین وانحراف معیار)، تحلیل واریانس چند متغیری، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاکی از آن بود که بین دانش آموزان عادی و تیزهوش از نظر ویژگی های شخصیتی تفاوت وجود دارد. بین دانش آموزان عادی و تیزهوش از لحاظ باورهای انگیزشی و مولفه های آن تفاوت وجود ندارد. بین دانش آموزان تیزهوش و عادی به لحاظ مولفه های راهبردهای خودتنظیمی تفاوت وجود دارد. بهترین پیش بینی کننده عملکرد تحصیلی درکل دانش آموزان، راهبردهای فراشناختی، با وجدانی، ارزش گذاری درونی و انعطاف پذیری بود؛ اما هنگامی که روابط به طور جداگانه، در دانش آموزان عادی و تیزهوش مورد بررسی قرارگرفت، اضطراب امتحان تنها متغیر پیش بینی کننده عملکرد تحصیلی، در دانش آموزان عادی و راهبردهای خودتنظیمی، تنها متغیر پیش بینی کننده عملکرد تحصیلی در دانش آموزان تیزهوش بود.

پژوهش حاضر بررسی رابطه انعطاف پذیری خانواده و سبک های هویت با نقش واسطه گری گرایش به تفکر انتقادی در دختران نوجوان می باشد. بدین منظور 306 نفر از دانش آموزان دختر دبیرستان های شهر کازرون به شیوه نمونه گیری خوشه ای به وسیله پرسشنامه های گرایش به تفکر انتقادی (CTDI، ریکتس، 2003)، پرسشنامه سبک های هویت برزونسکی (1989) و انعطاف پذیری مثبت شاکری (1382) مورد آزمون قرار گرفتند. یافته های حاصل از تحلیل مسیر نشان داد که انعطاف پذیری خانواده به طور مستقیم و غیر مستقیم بر روی گرایش به تفکر انتقادی و سبک های هویتی تاثیر داشته و هم چنین گرایش به تفکر انتقادی نیز بر روی سبک های هویتی اثر مستقیم دارد.

توانایی ها و قابلیت های فکری و روانی مردم ایران درزمینه های دین، عقل، تفکر، آداب و رسوم و سایر سرمایه های ملی و معنوی آنان که در قالب های خاص فرهنگی چون ضرب المثل ها، چیستان ها، قصه ها و ترانه های ملی و... شکل یافته است، جایگاه ویژه ای در نزد عموم طبقات جامعه ایرانی داشته و در تاریخ هویت و خودشناسی مردم ایران و معارف علمی و تربیتی آنان منعکس شده است. برهمین اساس مقاله حاضر با هدف معرفی و بررسی یکی از مهم ترین و عالی ترین پشتوانه های توسعه و تعمیق سلامت روانی در کودکان ایران معاصر تهیه شده است و به بررسی و تبیین ابعاد روان شناختی الگوهای سنتی پرورش کودکان در خانواده های ایرانی می پردازد. مقاله حاضر از نوع کیفی بوده و در بررسی داده ها نیز از طریق تحلیل محتوا و استفاده از رویکرد تفسیری که یکی از معیارهای اساسی در تحلیل داده های کیفی از نظر میلز و هابرمن می باشد، به تبیین مفاهیم تربیتی و روان شناختی لالائی ها، ضرب المثل ها، چیستان ها و قصه های موجود در متن کتاب های مرتبط با فرهنگ فولکلور مردمان مناطق مختلف ایران، پرداخته است. با توجه به گستردگی جامعه مورد مطالعه تعداد 37 منبع معتبر و مرجع با کمیت محتوایی متفاوت برای بررسی روشهای تربیتی خانواده ها از مناطق فارسی زبان و آذربایجان به عنوان نمونه های مورد مطالعه انتخاب گردید و از این طریق درون مایه ها و مضامین اصلی آنان که در پرورش کودکان مورد توجه بوده است، استخراج و مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش حاضر نشانگر آنست که از سال های بسیار دور خانواده ها و بویژه مادران در ایران روش های تربیتی سالم و مبتنی بر ارزش های ملی و معنوی همچون قصه، لالائی، چیستان و ضرب المثل ها را برای رشد کودکان خود برگزیده اند که دارای ماهیت علمی و مضامین روان شناختی است و در شکل دهی به سلامت عمومی و تربیت صحیح کودکان حائز اهمیت می باشد.

حدود نیمی از زنان در طول زندگی خود تحت خشونت خانگی قرار می گیرند و بیش از یک سوم زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی که مورد خشونت خانگی قرار گرفته اند، حامله می باشند و این عامل می تواند با خطرات جدی برای مادر و نوزاد همراه باشد. هدف این مطالعه تعیین میزان و نوع خشونت در زنان باردار، ارتباط آن با برخی عوامل دموگرافیک و اثرات آن بر بارداری می باشد. پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی است. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود که قسمتی از آن از طریق مصاحبه و قسمتی دیگر توسط خود زنان تکمیل شد. تعداد کل نمونه به 824 نفر رسید. %36.3 زنان در این مطالعه در طی بارداری اخیر خود تحت حداقل یکی از ابعاد خشونت از طرف همسر خود قرار گرفته بودند. خشونت جسمی کمترین و خشونت عاطفی بیشترین موارد گزارش شده است. سن، تعداد فرزندان، میزان تحصیلات، در آمد ماهانه خانواده و حاملگی ناخواسته با تجربه خشونت در طی حاملگی ارتباط داشتند. خشونت خانگی، زمان شروع مراقبت های پره ناتال، سابقه بستری در بیمارستان در دوران بارداری و نوع زایمان را تحت تاثیر قرار داده بود. شیوع خشونت در طی بارداری در این مطالعه نسبتا بالا بود. یکی از مهمترین عواقب خشونت می تواند بستری های مکرر زنان تحت خشونت و افزایش احتمال زایمان به طریق سزارین باشد. با توجه به اهداف سازمان جهانی بهداشت مبنی بر اهمیت دادن به سلامت تک تک مادران و کودکان، لازم است که مسوولین بهداشتی با استفاده از برنامه های غربالگری و ایجاد مراکز حمایتی برای این قشر آسیب پذیر و با انجام پژوهش های وسیع تر جهت شناخت علل این صدمات به منظور شکستن سیکل معیوب خشونت گام های موثری در جهت حل این معضل اجتماعی بردارند.

این پژوهش با رویکرد پیمایش به پایان رسیده و اطلاعات مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه محقق ساخت و بسته جمع آوری شده است. افراد نمونه نیز باروش نمونه گیری احتمالی خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شده اند. براساس طبقه بندی، از میان مناطق شهر شوشتر، چند منطقه با روش تصادفی و از هر منطقه نیز چند بلوک مجددا براساس تصادف برگزیده شدند. آنگاه افراد نمونه به صورت تصادفی سیستماتیک با رعایت فاصله منظم بین منازل (فاصله 5 واحدی) انتخاب و مورد پرسش قرار گرفتند. برای انتخاب حجم نمونه از جدول لین استفاده شده که در سطح اطمینان 95 درصد و 0.05 خطای نمونه گیری،453 نفر به پرسشنامه جواب دادند. در این پژوهش 9 فرضیه به آزمون گذاشته شدند که با توجه به آنالیز اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار SPSS و رگرسیون دو متغیره و چندمتغیره، مشخص شد که بین متغیرهای مستقل رضایتمندی شغلی و برون گرایی، با ناسازگاری زناشویی (متغیر وابسته) ارتباط معناداری وجود دارد. همچنین بین میزان نوگرایی، شیوه جامعه پذیری دموکراتیک، میزان تقدیرگرایی، میزان عام گرایی، بهزیستی روانی و میزان تعلق دینی با متغیر وابسته ارتباط معنادار و معکوس مشاهده شده است. در پایان، راهکارهایی برای تقلیل این آسیب اجتماعی در شهرستان شوشتر ارائه شده است.

نظر به اهمیت نقش عوامل خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی در شکل گیری رفتار افراد و و از سوی دیگر نقش مذهب در مقابله با مشکلات و بحران ها، تحقیق حاضر با هدف پیش بینی رفتارهای پرخطر بر اساس جهت گیری مذهبی و سبک مقابله ای در دانش آموزان دختر دوره دبیرستان در شهر مرند انجام شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر مرند بود (N=246) و از این جامعه، تعداد 150 نفر از طریق روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، مطابق جدول کرجسی-مورگان به عنوان حجم نمونه انتخاب شد. روش مورد استفاده در پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی است. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه های رفتارهای پرخطر (YRBSS)، سبک های مقابله ای (CISS) و جهت گیری مذهبی استفاده شد که پایایی هر کدام از آنها به ترتیب 0.85، 0.92 و 0.73 گزارش شده است. داده ها به کمک آزمون های ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون و آزمون تحلیل واریانس یک راهه تحلیل شدند. نتایج بدست آمده از پژوهش نشان داد که: همبستگی معکوس و ضعیف معنی داری بین سبک مقابله ای مساله مدار با رفتار پر خطر در دانش آموزان وجود دارد. همچنین بین سبک های مقابله ای هیجان مدار و اجتناب مدار با رفتار پر خطر در دانش آموزان همبستگی مستقیم و متوسط معناداری وجود دارد و همبستگی معکوس و متوسط معنی داری بین جهت گیری مذهبی درونی با رفتار پر خطر در دانش آموزان وجود دارد و بین جهت گیری مذهبی بیرونی با رفتار پر خطر در دانش آموزان همبستگی مستقیم و ضعیف معناداری وجود دارد. همچنین نتایج نشان می دهد که: هر سه سبک مقابله با استرس و دو شیوه جهت گیری مذهبی به عنوان متغیرهای پیش بین 53 درصد واریانس رفتار پر خطر را تبیین می کنند. و نیز تاثیر متغیرهای پیش بین سبک مقابله هیجان مدار، جهت گیری مذهبی درونی، سبک مقابله اجتناب مدار، سبک مقابله مساله مدار و جهت گیری مذهبی بیرونی معنی دار است.

تعیین اثربخشی رویکرد گروه درمانی یکپارچه توحیدی بر تغییر پاسخ های مقابله ای دانشجویان دختر مضطرب دانشگاه آزاد اسلامی شبستر هدف اصلی پژوهش بود. کلیه دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر در سال تحصیلی 90-89 جامعه آماری این پژوهش را تشکیل داده است. جهت انتخاب نمونه، روش نمونه گیری در دسترس به کار رفته است حجم نمونه مورد نظر 30 نفر بوده که بطور تصادفی در دو گروه قرار گرفتند. روش مورد استفاده این تحقیق از نوع طرح های نیمه آزمایشی، طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از تحلیل کوواریانس استفاده گردید.در پژوهش حاضر پرسشنامه پاسخ های مقابله ای(CRI) و آزمون اضطراب زانگ (SAS) به کار رفته است. نتایج پژوهش نشان می دهد که آموزش رویکرد گروه درمانی یکپارچه توحیدی تاثیر معناداری بر تغییر پاسخ های مقابله ای مساله مدار، پاسخ های مقابله ای هیجان مدار، پاسخ های مقابله ای رفتاری، پاسخ های مقابله ای اجتنابی و پاسخ های مقابله ای شناختی دانشجویان دختر دارد. بر این اساس آموزش رویکرد گروه درمانی یکپارچه توحیدی می تواند برای تغییر پاسخ های مقابله با استرس در بین دانشجویان موثر باشد و در مراکز مختلف مشاوره مورد استفاده قرار گیرد.