پایش
سال:1395 | دوره:15 | شماره:5 |تعداد مقالات:13

واحدهای زیرمجموعه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی بعنوان متولی بخش سلامت کشور، گستردگی فراوانی داشته بطوریکه هم اکنون 57 دانشگاه و دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی، 330 دانشکده دولتی و حدود 700 بیمارستان آموزشی و درمانی وابسته به دانشگاه های علوم پزشکی و حدود 29000 مرکز غیر بستری بهداشتی و اورژانسی زیر مجموعه آن می باشند. همچنین در مجموع در حدود 410000 نفر در دانشگاه ها و دانشکده های علوم پزشکی سراسر کشور مشغول به کار هستند.

بررسی های متعدد نشان دهنده نابرابری و بی عدالتی در سلامت در داخل و بین کشورها است. در ایران نیز این نابرابری ها با تفاوت امید به زندگی در بدو تولد، مرگ و میر کودکان و مادران، دسترسی و بهره مندی از خدمات سلامت، آموزش و سواد، درآمد خانوار و مسکن، خود را نمایان ساخته است. تلاش برای سیاست گذاری بهداشتی به گونه ای که باعث کاهش نابرابری ها شود موجب شده که «تعیین کننده های اجتماعی سلامت» و «مراقبت های اولیه بهداشتی» به عنوان دو پارادایم بهداشتی که عدالت در سلامت را در اولویت قرار می دهند در مرکز توجه قرار گیرند. هدف از انجام این پژوهش طراحی الگوی ادغام تعیین کننده های اجتماعی سلامت در نظام مراقبت های بهداشتی اولیه بود. با پیاده سازی این الگو میتوان به کاهش نابرابری ها و توسعه عدالت در سلامت یاری رساند. در این مطالعه تعیین کننده های اجتماعی سلامت در کشور های منتخب، در سطوح سیاست ها، ساختار و نحوه ادغام در نظام سلامت مقایسه شدند. نهایتا با استفاده از یافته های مطالعه تطبیقی و بر اساس پتانسیل نظام مراقبت های بهداشتی اولیه ایران، الگویی برای ادغام تعیین کننده های اجتماعی سلامت در نظام مراقبت های اولیه پیشنهاد گردید. مطالعه تطبیقی نشان داد که تجربه موفق ادغام تعیین کننده های اجتماعی در نظام سلامت نیاز به سیاست گذاری در سطح ملی و سازو کار مناسب دارد. این سازوکار شامل سیاست ها، نظام جامع مراقبت های بهداشتی، سیستم رفاهی و راهبردی و شاخص های ارزیابی است. با بهره گیری از الگوی پیشنهادی، نظام مراقبت های بهداشتی اولیه ای قابل طراحی است که تعیین کننده های اجتماعی سلامت در سطوح ملی، میانی و خرد در آن ادغام یافته باشند و بر همین اساس بتوان شاخص های عدالت در سلامت را بهبود بخشید.

وب سایت های بیمارستانی پتانسیل قابل توجهی برای جذب گردشگران سلامت دارند. تحقق این مهم نیازمند طراحی و معماری هدفمند وب سایت های بیمارستانی بر اساس وجود حداقل اطلاعات لازم برای جذب گردشگران سلامت است. پژوهش حاضر به منظور تعیین اجزای حداقلی اطلاعات لازم در وب سایت های بیمارستانی برای جذب گردشگران سلامت انجام شد. پژوهش از نوع کیفی بود و تحلیل داده ها به استفاده از روش تحلیل محتوا انجام شد. پزشکان و متخصصان حوزه مدیریت و فناوری اطلاعات سلامت جامعه پژوهش را تشکیل دادند. روش نمونه گیری زنجیره ای از نوع متوالی تا به اشباع رسیدن داده ها بود. داده ها از طریق مصاحبه الکترونیکی نیمه ساختاریافته جمع آوری، مقوله بندی و در قالب سیاهه ای از اجزای حداقلی اطلاعات لازم در وب سایت بیمارستانی برای جذب گردشگران سلامت تنظیم شدند. بر اساس تحلیل نظرات خبرگان، اجزای حداقلی اطلاعات لازم در وب سایت های بیمارستانی برای جذب گردشگران سلامت در ابعاد ساختاری و محتوایی و در 18 بعد از جمله وجود وب سایت رسمی مستقل از وب سایت دانشگاهی با آدرس مکان یاب منحصربفرد (URL)، ارائه اطلاعات پذیرش و نحوه پذیرش، و ارائه اطلاعات تکمیلی در خصوص نحوه انجام خدمات درمانی اعم از وضعیت لیست انتظار، مدت زمان خدمت، و مدت زمان بستری دسته بندی شدند. باتوجه به اهمیت و نقش وب سایت های بیمارستانی در جذب گردشگران سلامت، آن دسته از مراکز ارائه خدمات سلامت که خواهان احصای سهم از تجارت گردشگری پزشکی و سایر مزایای آن هستند، لازم است در طراحی وب سایت های خود اجزای حداقلی اطلاعات لازم منتج از این پژوهش را مدنظر قرار دهند.

منابع انسانی بخش سلامت کلید تعیین کننده موفقیت یا شکست نظامهای سلامت هستند. نابرابری در توزیع منابع انسانی بخش سلامت یک نگرانی همیشگی در سرتاسر جهان بوده است. این پژوهش با هدف سنجش و اطلاع از نحوه توزیع پزشکان عمومی در بخش مراقبتهای اولیه بهداشتی استان بوشهر انجام گرفت. روش کار: این مطالعه یک پژوهش توصیفی و از نوع مقطعی بود و جامعه پژوهش در آن کلیه پزشکان عمومی بخش مراقبت های بهداشتی اولیه (PHC و پزشکان خانواده شهری-روستایی) شهرستان های استان بوشهر در سالهای 92-89 بودند. درجه نابرابری توزیع پزشک عمومی بر حسب جمعیت و قبل و بعد از تعدیل جمعیت بر حسب میزان ویزیت و مرگ و میرخام به وسیله شاخص جینی و ترسیم منحنی لورنز و توسط نرم افزار DAD 4.6 انجام شد. شاخص رابین هود با نرم افزار اکسل محاسبه شد. بیشترین مقدار شاخص جینی بر حسب تعداد ویزیت بود که در ابتدا و انتهای دوره به ترتیب برابر 0.321 و 0.196 (معادل 39% کاهش) و بر حسب تعداد مرگ خام در ابتدا و پایان دوره برابر با 0.157 و 0.125که (معادل 20% کاهش) و بر حسب جمعیت برابر با 0.117 و 0.086 و (معادل 26%) کاهش بود. تعداد پزشک قابل توزیع بر اساس تعداد ویزیت طی دوره، حدود دو برابر بر اساس جمعیت بود. میزان بازتوزیع پزشک عمومی در سال 89 از 15 نفر بر حسب جمعیت به 31 نفر بر حسب تعداد ویزیت و از 10 نفر به 20 نفر در سال 92 افزایش داشت. پزشک عمومی متناسب با جمعیت و نیاز سلامتی بین شهرستان های استان توزیع نشده بود. بر اساس نتایج شاخص جینی و رابین هود، هنوز در مسیر دستیابی به هدف برابری کامل به ویژه بر اساس نیاز سلامتی باید تلاش های بیشتری توسط مسوولان امر انجام گیرد.

نقش بیماران در تعریف کیفیت خدمات می تواند به عنوان معیار رقابتی مهم در نظر گرفته شود. در نتیجه ارائه دهندگان خدمات در تلاش هستند تا ابزارهای ارزیابی کیفیتی را که به طور معنادار بر مشتری محوری تاکید می کنند، به کار ببرند. در این راستا مطالعه حاضر با هدف بومی سازی و تعیین اعتبار و پایایی نسخه فارسی پرسشنامه ارزیابی کیفیت SERVUSE انجام گرفت. این مطالعه به صورت مقطعی به منظور بررسی اعتبار و پایایی پرسشنامه SERVUSE انجام شد. تعداد 80 نفر از بیماران بخش جراحی قلب بیمارستانهای امام رضا، قائم و شریعتی دانشگاه علوم پزشکی مشهد به شیوه نمونه گیری طبقه ای و تصادفی انتخاب گردیده و به صورت دو مرحله ای مورد سنجش قرار گرفتند. مرحله اول قبل از پذیرش، انتظار بیماران از کیفیت مراقبت و مرحله دوم قبل از ترخیص، ادراک آنها از کیفیت مراقبت ارزیابی شد. آلفای کرونباخ پرسشنامه در دو بخش انتظارات و ادراکات به ترتیب برابر با 0.74 و 0.91 بود. به منظور تعیین روایی پرسشنامه بین چند نفر از صاحبنظرانی که سابقه فعالیت در زمینه کیفیت مراقبت داشته اند، توزیع شد بعد از اعمال نظرات آنان روایی پرسشنامه به روش روایی محتوایی بررسی شد. نتایج این پژوهش نشان داد نسخه ترجمه شده پرسشنامه SERVUSE از پایایی و روایی نسبتا قابل قبولی در بررسی کیفیت خدمات بیمارستانی برخوردار است. با تهیه نسخه فارسی پرسشنامه SERVUSE یک ابزار ارزیابی در اختیار است که می توان با استفاده از آن کیفیت ارائه خدمات را بر اساس دیدگاه بیماران در کشورمان بررسی نمود.

حوادث و سوانح از مهمترین علت های مرگ و میر در جهان و به خصوص ایران است. در کشور ایران، ایجاد حوادث و علت های آن در سالمندان جهت اقدامات لازم به خوبی مطالعه نشده است. این مطالعه، با هدف تعیین عوامل مرتبط با آسیب های ناشی از حوادث در سالمندان مراجعه کننده به بیمارستان های استان همدان انجام شد. مطالعه حاضر یک مطالعه مقطعی است که کلیه مصدومان سالمند مراجعه کننده به اورژانس بیمارستان ها استان همدان طی سال های 93-1388 وارد مطالعه شدند. داده ها از نرم افزار ثبت مصدومان استخراج و با استفاده از آمار توصیفی و تحلیلی با نرم افزار Stata نگارش 12 در سطح خطای کمتر از 5% تجزیه و تحلیل شدند. در مجموع اطلاعات 11954 مصدوم طی این دوره زمانی ثبت شده بود. 64.48% موارد مرد بودند. میانگین انحراف معیار سنی مردها 70.5±8.8 و میانگین انحراف معیار سنی زن ها 71.1±8.7 بود (P<0.001). روند رخداد حوادث در سالمندان طی سال های مورد مطالعه افزایشی بود. در مجموع به ترتیب حوادث ترافیکی (32.74%)، سقوط (21.49%) و ضربه (20.49%) بیشترین رخداد حوادث را در هر دو جنسیت به خود اختصاص داده بودند. سالمندان به علت شرایط فیزیولوژیکی درمعرض ایجاد حوادث و عوارض جبران ناپذیر آن هستند. لذا آموزش های موثر و منظم درباره پیشگیری از آسیب ها و ایمن کردن محیط زندگی و جامعه برای سالمندان و توجه به کاهش آسیب ها در این گروه سنی ضروری است. با توجه به بیشتر بودن فراوانی حوادث در مردان، لازم است نیاز است به این گروه بیشتر توجه گردد.

میزان رفتار ورزشی بعنوان بعد اساسی شیوه زندگی سالم در زنان، پایین است. مداخلات آموزش سلامت مبتنی بر نرم افزارهای چندرسانه ای و نظریه رفتار برنامه ریزی شده (TPB -Theory of Planned Behavior) توسعه یافته با سازه های برنامه ریزی، در ارتقا و تداوم فعالیت بدنی موثرند. هدف این مداخله، ارزشیابی چندرسانه ای آموزشی نظریه محور در زمینه رفتار ورزشی و عوامل آمادگی جسمانی مرتبط با سلامتی در زنان تهرانی بود. این کارآزمایی تصادفی شاهددار روی 130 نفر از زنان ساکن در منازل سازمانی تهران (1393) اجرا گردید که بطور تصادفی با نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. چندرسانه ای خودآموز «بانوان و زندگی فعال» طراحی شده بر اساس الگوی تحلیل مسیر TPB توسعه دارای شش گزینه اصلی (بویژه «جلسات آموزشی») بود. سازه های نظریه بسط یافته و شاخص های آمادگی جسمانی، قبل، سه و شش ماه بعد از مداخله تجزیه و تحلیل شدند. اجرای بسته آموزشی موجب افزایش و پایداری میانگین ساختارهای TPB توسعه یافته، استقامت قلبی- تنفسی، قدرت و استقامت عضلانی، انعطاف پذیری و همچنین کاهش و تداوم درصد چربی بدن، نسبت دور کمر به لگن و شاخص توده بدنی در گروه آزمون در 3 و 6 ماه بعد از آموزش گردید، اما در گروه کنترل تغییر معنادار حاصل نشد (p>0.05). بکارگیری فناوری نوینی مانند چندرسانه ای تعاملی مبتنی بر TPB توسعه یافته، موجب بهبود و پایداری رفتار ورزشی، آمادگی هوازی و عضلانی و ترکیب بدنی در بانوان می گردد.

زنان نابارور همواره در معرض استرس و اضطراب زیادی قرار دارند که این امر می تواند کیفیت زندگی آنان را تحت تاثیر قرار دهد. لذا این مطالعه با هدف تعیین کیفیت زندگی زنان نابارور شهر شیراز و عوامل مرتبط با آن انجام شد. مطالعه حاضر یک مطالعه همبستگی و مقطعی بود که بر روی زنان نابارور مراجعه کننده به مرکز درمان ناباروری شهر شیراز در سال 1390 انجام شد. 162 زن نابارور به روش دردسترس وارد مطالعه شدند. مشخصات فردی با استفاده از فرم مشخصات فردی و کیفیت زندگی با استفاده از پرسشنامه اختصاصی کیفیت زندگی زوج های نابارور جمع آوری شد. داده ها با استفاده از شاخص های توصیفی و آزمون های استنباطی نظیر آزمون همبستگی پیرسون تحت نرم افزار 17 spss در سطح معنی داری 5 درصد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد میانگین انحراف معیار کیفیت زندگی زنان نابارور به طور کل در سطح خنثی 153.31±62.76 قرار دارد. همچنین بیشترین میانگین انحراف معیار کیفیت زندگی مربوط به بعد جسمی و کمترین میانگین انحراف معیار مربوط به بعد عاطفی کیفیت زندگی این زنان بود. بین برخی مشخصات فردی و اجتماعی نظیر میزان تحصیلات، سابقه بیماری مزمن و علت ناباروری با کیفیت زندگی ارتباط آمار معنی داری وجود داشت. نتیجه گیری:کیفیت زندگی زنان نابارور در سطح قابل قبولی نیست و عوامل متعددی بر آن تاثیرگذار هستند که با شناسایی و تعدیل این موارد می توان کیفیت زندگی این افراد را در جهت مثبت ارتقا داد.

بیماری نارسایی قلبی یک بیماری مزمن است که تاثیرات منفی بر کیفیت زندگی افراد می گذارد. بررسی کیفیت زندگی اختصاصی معیار مهمی در تاثیر بیماری، درمان و دیگر متغیرهای موثر در زندگی بیماران است. پژوهش حاضر با هدف تعیین نمره کیفیت زندگی اختصاصی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی و عوامل مرتبط با آن انجام گرفته است. در این مطالعه 210 بیمار مبتلا به نارسایی قلبی بستری در مراکز آموزشی درمانی منتخب شهر تهران در سال1392 به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها، مقیاس کیفیت زندگی مینه سوتا Minnesota Living with Heart Failure Questionnaire-MLHF و پرسشنامه اطلاعات فردی و بیماری بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون های آماری تی مستقل، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک طرفه و تحلیل رگرسیون در محیط نرم افزار آماری SPSS 16 انجام گرفت. بیشترین و کمترین نمره کیفیت زندگی به ترتیب مربوط به بعد جسمانی با میانگین و انحراف معیار 66.34±17.32 و روانی با میانگین و انحراف معیار 38.92±24.02 بود. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد از بین متغیرهای مورد بررسی، تنها کلاس بیماری با کیفیت زندگی ارتباط معنی دار داشت (P<0.05). یافته ها نشان داد کیفیت زندگی بیماران مبتلا به نارسایی قلبی مخصوصا در بعد جسمانی، پایین است. تمرکز و توجه بیشتر در مراقبت های درمانی و پرستاری، جهت ارتقای و بهبود کیفیت زندگی این گروه از بیماران ضروری به نظر می رسد.

پرسشنامه اختصاصی سنجش نگرش به سالمندی (AAQ) از رایج ترین ابزارهای مورد استفاده برای ارزیابی نگرش به سالمندی است. پرسشنامه مذکور شامل 24 گویه در سه بعد تغییرات جسمانی، رشد عاطفی و مشکلات روانی- اجتماعی است. پژوهش حاضر با هدف ترجمه و تعیین روایی و پایایی نسخه فارسی پرسشنامه AAQ انجام گرفته است. این پژوهش از نوع مطالعات روش شناختی است که روی 200 فرد سالمند انجام شد. پس از کسب مجوز از طراح ابزار، ترجمه بر اساس پروتکل سازمان سلامت جهان در خصوص فرایند ترجمه و تطابق ابزارها به نسخه فارسی انجام شد. سپس بررسی پایایی پرسشنامه (همسانی درونی و ثبات) و روایی شامل روایی کیفی صوری، محتوا، مقایسه گروه های شناخته شده و روایی ملاکی (سنجش همبستگی بین نسخه فارسی پرسشنامه AAQ با پرسشنامه های 36 SF- و WHOQOL صورت گرفت. میانگین انحراف معیار سنی مشارکت کنندگان 67.66±6.28 بود. بیش از نیمی از آنان (50.5 درصد) را زنان تشکیل می دادند. میزان همسانی درونی (آلفای کرونباخ) برای زیر مقیاس ها رضایت بخش بود (0.80-0.89). آزمون- پس آزمون در دو مرحله، با فاصله زمانی دو هفته تکمیل گردید و با استفاده از آزمون شاخص همبستگی درون خوشه ای اندازه گیری شد (ICC) (0.97) صورت گرفت. نمره ابعاد بین نسخه فارسی پرسشنامه AAQ برمبنای جنسیت و سطح تحصیلات نشان دهنده افتراق بر اساس پارامتر مذکور بود. روایی ملاکی بیانگر همبستگی معنادار بین غالب ابعاد نسخه فارسی پرسشنامه AAQ و نمره کل آن با 36 SF- و WHOQOL بود. نتایج نشان داد این پرسشنامه دارای پایایی و روایی مناسب، نمره گذاری ساده، و قابلیت به کارگیری درموقعیت های مختلف همچون مراکز درمانی، سراهای سالمندان، منازل و مراکز تحقیقاتی توسط ارائه دهندگان خدمات بهداشتی است. پیشنهاد می گردد در مطالعات آینده، روایی سازه نسخه فارسی پرسشنامه AAQ در حجم نمونه بزرگتری با استفاده از تحلیل عاملی مورد بررسی قرار گیرد.

افزایش اخیر در چاقی شکمی کودکان نشان می دهد که باید شاخص های تن سنجی کودکان و نوجوانان به عنوان یک گام به سوی مدیریت وضعیت خطر بیماریهای قلبی عروقی در دراز مدت، بررسی شود. این مطالعه با هدف بررسی رابطه بین نسبت دور کمر به قد با فشارخون در دختران نوجوان مدارس شهرکاشان انجام گرفت. این مطالعه به روش مقطعی در نوجوانان مدارس شهر کاشان در سال1392 انجام گرفت. 1046 دانش آموز دختر19-11 سال در این مطالعه شرکت کردند. قد، دورکمر، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک واحدهای مورد پژوهش اندازه گیری شد. نسبت دور کمر به قد (WHtR) از تقسیم دور کمر به قد و چاقی شکمی به صورت WHtR بیشتر از 0/5 تعریف شد. کلیه واحد های مورد پژوهش که در نوبت اول به پر فشاری خونی مبتلا بودند، مجددا«در ویزیت دیگری (نوبت دوم) فشار خون آنها اندازه گیری شد و اگر در نوبت دوم هم فشارخون بالا بود، فشارخون آنها در ویزیت دیگر (نوبت سوم) مجددا» اندازه گیری شد و میانگین سه فشار خون اندازه گیری شده به عنوان فشار خون واحدهای مورد پژوهش در نظر گرفته شد فشارخون بالا و پیش فشارخونی مطابق با صدک های ویژه سن- جنسیت و قدارائه شده توسط چهارمین گزارش تشخیص، ارزیابی و درمان پرفشاری کودکان و نوجوانان تعریف شد. میزان شیوع پیش فشاری خون و پرفشار خونی به ترتیب 6.8% و 7.3% بدست آمد و 24.6% درصد از دختران دانش آموز مورد بررسی دارای نسبت دور کمر به قد بیشتر از 0.5 بودند. آزمون آماری ANOVA بین میانگین فشارخون سیستول و دیاستول با نسبت دور کمر به قد ارتباط آماری مثبتی را نشان داد (P<0.001)، بطوریکه با افزایش نسبت دور کمر به قد، میانگین فشارخون سیستول ودیاستول افزایش می یابد. نتایج مطالعه نشان داد که بین میانگین فشارخون سیستول ودیاستول با نسبت دور کمر به قد در نوجوانان دخترارتباط وجود دارد وچاقی شکمی با افزایش خطر ابتلا به پرفشار خونی همراه است.