تحقیقات منابع طبیعی تجدید شونده
سال:1392 | دوره:4 | شماره:4 (پیاپی 14) |تعداد مقالات:6

طی پژوهشی 60 روزه اثر عصاره گیاه گل همیشه بهار (Calendula officinalis) در جیره غذایی ماهی قرمز(Carassius auratus) بر رشد، بقا و برخی از شاخص های ایمنی این گونه در قالب یک طرح کاملا تصادفی با 4 تیمار و 3 تکرار بررسی گردید که در آن درصد افزایش وزن بدن، نرخ رشد ویژه، افزایش وزن روزانه، ضریب چاقی و نرخ بقاء ماهی های پرورشی مورد مطالعه قرار گرفت. تیمارها شامل 3 جیره غذایی به ترتیب حاوی سه سطح 0.5، 1 و 1.5 درصد عصاره گیاه گل همیشه بهار همراه با تیمار شاهد در نظر گرفته شد. 252 عدد ماهی قرمز با میانگین وزن اولیه 1±8.5 گرم بدین منظور تهیه و پس از پایان دوره آزمایش تمامی آنها مورد زیست سنجی و خونگیری قرار گرفته و میزان هماتوکریت، متوسط حجم گلبولی، متوسط وزن هموگلوبین گلبولی، متوسط غلظت هموگلوبین گلبولی، هتروفیل، لنفوسیت و عامل مکمل به عنوان برخی از پارامترهای ایمنی غیراختصاصی اندازه گیری گردیدند. نتایج به دست آمده نشان داد که با افزایش میزان این عصاره گیاهی در جیره پارامترهای رشد نیز افزایش یافته که البته این افزایش در هیچ یک از پارامترهای اندازه گیری شده و بین تیمارها معنی دار نبود (P>0.05). میزان عامل مکمل نیز در تیمارهای حاوی عصاره بالاتر از گروه شاهد بوده ولی فاقد اختلاف معنی دار (P>0.05) با آن بود. به طور کلی نتایج حاصل از این آزمایش نشان دهنده اثر مثبت عصاره گل همیشه بهار در جیره غذایی ماهی قرمز بر پارامترهای ایمنی بوده که می تواند به عنوان یک محرک سیستم ایمنی قلمداد گردد.

به منظور تعیین مقادیر برخی از فراسنجه های خونی و بیوشیمیایی خون ماهی مولد کپور سرگنده پرورشی، تعداد 12 قطعه ماهی مولد کپور سرگنده نر و 12 قطعه ماهی مولد کپور سرگنده ماده در سنین 48 ماهه سالم از مرکز تکثیر و پرورش ماهی تعاونی 12 واقع در شهرستان رشت استان گیلان انتخاب شدند. خون گیری از ناحیه دمی قبل از تزریق هورمون هیپوفیز و پس از تکثیر مصنوعی انجام گرفت. برخی فراسنجه های سلولی و بیوشیمیایی خون شامل تعداد گلبول قرمز، گلبول سفید، هموگلوبین، هماتوکریت، شمارش افتراقی گلبول های سفید شامل لنفوسیت، مونوسیت، نوتروفیل همراه با اندیس های گلبولی شامل متوسط حجم گلبولی، متوسط وزن هموگلوبین گلبولی، متوسط غلظت هموگلوبین گلبولی همراه با مقدار گلوکز، کلسترول، تری گلیسرید، فسفر غیرآلی، کلسیم و پروتئین به روش استاندارد آزمایشگاهی مورد سنجش قرار گرفتند. بر اساس آنالیز آماری بین جنس های نر و ماده در فراسنجه های پروتئین، متوسط غلظت هموگلوبین گلبولی، درصد فراوانی مونوسیت و نوتروفیل اختلاف معنی داری از لحاظ آماری آماری مشاهده نشد (p>0.05) ولی سایر فراسنجه ها دارای اختلاف معنی دار آماری بودند(p<0.05) . فراسنجه های گلوکز، کلسیم، فسفر غیرآلی، حجم متوسط حجم گلبولی، متوسط وزن هموگلوبین گلبولی، تعداد گلبول های سفید، درصد فراوانی لنفوسیت و درصد فراوانی نوتروفیل در مولدین نر قبل از تزریق هورمون و پس از تکثیر مصنوعی دارای اختلاف معنی دار آماری بودند (p<0.05)، اما در سایر فراسنجه ها اختلاف معنی دار آماری مشاهده نشد(p>0.05) . همچنین فراسنجه های گلوکز، هماتوکریت، تعداد گلبول های قرمز، تعداد گلبول های سفید، متوسط وزن هموگلوبین گلبولی، متوسط غلظت هموگلوبین گلبولی، درصد فراوانی لنفوسیت و مونوسیت در مولدین ماده قبل از تزریق هورمون و پس از تکثیر مصنوعی دارای اختلاف معنی دار بودند (p<0.05).

در این مطالعه فراوانی فصلی عفونت های باکتریایی، انگلی و قارچی سه مزرعه از مزارع پرورش قزل آلای رنگین کمان استان قزوین واقع در منطقه الموت طی چهار فصل متوالی سال های 92 - 91 مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور در هر فصل 3 مرتبه تعدادی نمونه ماهی دارای علایم بالینی از جمله ضایعات کرکی پنبه ای، ضایعات پوستی شدید، شنای چرخشی، پوسیدگی باله، اگزوفتالمی، کاتاراکت، هموراژی زیر جلدی (اطراف دهان و قاعده باله ها، حدقه چشم، ماهیچه) مورد نمونه گیری قرار گرفت. نتایج مطالعات و آزمایش های باکتری شناسی، قارچ شناسی و انگل شناسی نشان داد که تعداد 69 نمونه از مجموع 353 ماهی مورد آزمایش مبتلا به عفونت های یرسینیوزیس و لاکتوکوکوزیس بودند که گونه عامل آنها به استناد آزمایش PCR به ترتیب Yersinia ruckeri و Lactococcus garvieae شناخته شد. همچنین تعداد 56 مورد مبتلا به ضایعات قارچی، از جنس های Mucor، Saprolegnia،Rhizopus و Fusarium و تعداد 62 نمونه مبتلا به حداقل یک جنس انگل از نوع Ichthyophthirius، Trichodina، Chilodonella، Gyrodactylus،Dactylogyrus و Ichthyobodo بودند. بعلاوه فراونی نسبی کل مزارع مورد مطالعه به عفونت های باکتریایی مذکور 19.54 درصد بود که بیشترین فراوانی به Yersinia ruckeri با فراوانی 21.83 درصد در فصل بهار مربوط می شد. کل فراونی نسبی عفونت های انگلی 17.56 درصد بود که جنس Ichthyophthirius (با 11 درصد) در فصل تابستان بیشترین فراوانی انگلی را نشان داد. میزان کل فراوانی نسبی عفونت های قارچی نیز برابر 15.86 درصد بود که موکور با بیشترین فراوانی (9.75 درصد) در فصل تابستان جنس قارجی غالب را نشان داد.

تحلیل روند آبزی پروری کشور طی ده سال (برنامه پنج ساله سوم و چهارم کشور) در تحقیق حاضر مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفت. روش پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر چگونگی گردآوری داده ها از نوع تحلیلی بود. بخش آبزی پروری سازمان شیلات ایران در سال های 79-1388، جامعه و محدوده زمانی مطالعه را تشکیل داد. ارزیابی لازم با جمع بندی اطلاعات به دست آمده از پرسش نامه ها و با استفاده از ماتریس سوآت (ماتریس کیفی و کمی) انجام و نتایج روند تولید سیستم های آبزی پروری کشور پس از تجزیه و تحلیل داده ها ارائه گردید. عملکرد شیلات در بخش آبزی پروری بیانگر آن است که کمتر از دو سوم از اهداف آبزی پروری (حدود 61 درصد) در برنامه سوم توسعه (83-1379) و بیش از دو سوم (حدود 85 درصد) اهداف آبزی پروری برنامه چهارم (88-1384) توسعه محقق گردیده است. پرورش ماهیان خاویاری در طول برنامه سوم عملکردی نداشته و تولید آن در طول برنامه چهارم نیز بسیار اندک بود. تنها 0.2 درصد از کل آبزی پروری سال 1388 را به خود اختصاص داده است. بر اساس اهداف برنامه چهارم توسعه، از پیش بینی تولید 1510 تن ماهیان خاویاری پرورشی تنها 24 درصد از آن محقق گردید.

آفلاتوکسیکوزیس و عوارض ناشی از آن در میان بسیاری از ماهیانی که با مواد غذایی آلوده به گونه های Aspergillus تغذیه شده اند، بارها مشاهده شده است. سم AFB1 به عنوان قوی ترین و خطرناک ترین مایکوتوکسین برای بیشتر گونه های ماهی های پرورشی کشنده به شمار می رود. مطالعه حاضر جهت ارزیابی و سنجش سمیت AFB1 در قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) از طریق بررسی پارامترهای خونی صورت گرفت که در آن غذای ماهی ها با غلظت های 0، 25، 50 و 100 قسمت در میلیون آفلاتوکسین آلوده و طی 60 روز به بچه ماهی های 3 ± 37 گرمی در قالب 4 تیمار آزمایشی با 3 تکرار خورانده شدند. نتایج آنالیز واریانس داده ها حاکی از وجود اختلافات معنی دار آماری بین تیمارهای مختلف در خصوص پارامترهای خونی ماهی ها شامل تعداد گلبول های قرمز، سفید، میزان هموگلوبین، هماتوکریت، حجم متوسط گلبولی، متوسط وزن هموگلوبین گلبولی و متوسط غلظت هموگلوبین گلبولی بود (p<0.05) به نحوی که این پارامترها در تیمار 100 قسمت در میلیون کاهش بیشتری داشتند. نتایج این تحقیق، حساسیت بالای قزل آلای رنگین کمان نسبت به AFB1 را تایید نمود.

اثر سه ماده ضدعفونی کننده آکواجرم، پراکسید هیدروژن و کلرآمین-T طی تحقیقی 14 روزه بر بقاء تخم های قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) مورد بررسی قرار گرفت. قالب آزمایش را یک طرح کاملا تصادفی تشکیل می داد که دارای چهار تیمار و سه تکرار بود. تیمارهای آزمایش را غلظت های 1 در 2500 آکواجرم، 500 در میلیون پرکسید هیدروژن و 10 در میلیون کلرآمین-T تشکیل دادند. تیمار شاهد نیز فاقد هر گونه ماده ضدعفونی کننده بود. نتایج آنالیز واریانس داده ها مبین وجود اختلافات معنی دار بین تیمار های مختلف در مورد شاخص بقای تخم ها بود(p<0.05) . آزمون مقایسه میانگین های دانکن نیز نشان داد که بهترین نرخ بقاء تخم ها در طول دوره آزمایش مربوط به تیمار کلرآمین- T(99.78±0.14 درصد) بود و پس از آن دو ماده آکواجرم و پراکسید هیدروژن به ترتیب با میانگین های بقای 0.17±99.61 و 0.16±99.41 درصد در رتبه های بعدی قرار داشتند. تیمار شاهد نیز با بقای 0.18±99.07 درصد ضعیف ترین رتبه را داشت. اختلاف بسیار ناچیز نرخ بقاء میان تیمارهای سه گانه و تیمار شاهد بیانگر لزوم کنترل بهداشت آب و ادوات سالن تکثیر پس از ضدعفونی و پیش از معرفی تخم به آنها بود تا در صورت عدم وجود آلودگی بارز به قارچی با حذف گزینه کاربرد مواد ضدعفونی کننده شیمیایی، ضمن کاهش هزینه های تولید لارو از آلودگی آب خروجی کارگاه به مواد شیمیایی ممانعت به عمل آید.