جغرافیایی فضای گردشگری
سال:1397 | دوره:7 | شماره:27 |تعداد مقالات:8

توسعه گردشگری در نواحی شهری نقش مهمی در متنوع سازی اقتصاد جوامع محلی دارد و یکی از منابع اشتغال زایی و کسب درآمد و زمینه ساز توسعه پایدار اقتصاد شهری می باشد. توسعه و رشد صنعت گردشگری در گروی تأمین شرایطی است که با مهیا شدن آنها چرخه این صنعت خواهد چرخید. هدف اصلی این تحقیق شناسایی و تحلیل مشکلات توسعة صنعت گردشگری در شهر میانه اندام خوی از دیدگاه جامعه محلی با تأکید بر نقش مقبره شمس تبریزی در این زمینه می باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و جمع آوری داده ها از طریق مطالعات کتابخانه ای و مشاهدة میدانی (توزیع پرسش نامه) انجام گرفته است. جامعة آماری پژوهش 383 نفر از ساکنان محلی شهر خوی در سال1396 بود که برای تعیین حجم نمونه و روش نمونه گیری، به ترتیب از روش تعیین حجم نمونة کوکران و نمونه گیری تصادفی بهره گرفته شد. برای تحلیل و طبقه بندی داده های مستخرج از پرسشنامه و آزمون فرضیه اصلی از نرم افزار SPSS و آزمون پارامتری تک نمونه ای(One-sample t-test)استفاده شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که از دیدگاه جامعه محلی، شهرستان خوی با وجود مزار شمس از قابلیت ها و پتانسیل های لازم برای توسعه گردشگری و تبدیل شدن به یکی از مراکز گردشگری استان و کشور برخوردار است اما در این زمینه با یکسری چالش ها، موانع و مشکلاتی از قبیل شاخص های امکانات زیرساختی و زیر بنائی دولتی، بهداشت و کیفیت محیط، جاذبه های گردشگری و مدیریت شهری روبرو است که اثر و تأثیر این عوامل بر توسعه گردشگری و جذب گردشگر معنادار و مثبت بوده و نتایج حاصل از آزمون فرضیه پژوهش نشان می دهد که عوامل مذکور جزء چالش های توسعه گردشگری تاریخی-فرهنگی از دیدگاه جامعه محلی شهر خوی می باشند و اقدامات کالبدی انجام شده در راستای توسعه گردشگری به ویژه از طریق شمس تبریزی مناسب، کافی و برنامه ریزی شده نبوده است.

ژئوپارک قشم، با مساحتی در حدود 30 کیلومتر مربع، در حاشیه غربی شهر قشم واقع شده است. این ژئوپارک از دیدگاه جهانگردی و سیاحتی، یکی از جاذبه های مهم استان هرمزگان محسوب می شود. هدف این تحقیق، برآورد ارزش تفرجگاهی ژئوپارک در قشم به روش هزینه سفر است که نتایج حاصل شده از این مطالعه می تواند، به عنوان ابزاری مؤثر در برنامه ریزی و مدیریت طرحهای توسعه ای مورد استفاده قرار گیرد. این روش، بر اساس تخمین رابطه بین تعداد مراجعه کنندگان به یک تفرجگاه و بعد مسافت اماکن مسکونی آنها از تفرجگاه و میانگین هزینه سفر استفاده شده است. به این منظور، با در نظر گرفتن ژئوپارک قشم به عنوان مرکز، ٦ نیم دایره با فواصل ثابت 95 کیلومتر رسم شد که کل کشور را پوشش دهد. سپس با استفاده از نقشه و آمارهای موجود، مساحت و جمعیت ساکن در هر منطقه محاسبه شد. در مرحله بعد داده های اقتصادی– اجتماعی استخراج شده از پرسشنامه های تکمیلی توسط بازدید کنندگان، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با توجه به داده های موجود، نمودار رابطه بین هزینه سفر و شمار مراجعه کنندگان به تفرجگاه رسم شده است. آنگاه با در نظر گرفتن ورودیه های مختلف و اضافه نمودن آن به مجموع هزینه های دسترسی، نسبت جدید مراجعه کنندگان به دست آمده و منحنی تقاضای ژئوپارک قشم ترسیم شده است. در نهایت، ارزش تفرجی روزانه ژئوپارک قشم از طریق محاسبه سطح زیر منحنی تقاضا 5055970000 ریال (معادل77/11243دلار) محاسبه شده است که بیانگر ارزش تفرجی بالای این ژئوپارک است. همچنین بیشترین تعداد بازدیدکنندگان از ژئوپارک در محدوده سنی کمتر از40 سال هستند و اکثریت پاسخ دهندگان دارای مدرک تحصیلی دیپلم تا دانشگاهی بوده و با افزایش سطح درآمد، تعداد بازدیدکنندگان نیزافزایش یافته است.

صنعت گردشگری سومین صنعت مولد شغل و سرمایه بعد از صنعت نفت و خودروسازی می باشد. به همین دلیل در دهه های اخیر بسیاری از دولت ها، مسئولین اقتصادی و صاحب نظران با حساسیت بیشتری به گسترش این صنعت روی آورده اند و در تلاش هستند سهم بیشتری از بازار جهانی این صنعت را برای جوامع خود به ارمغان ببرند. گردشگری همچون سایر صنایع نیازمند مدیریت است، مدیریت در این صنعت شامل پیش بینی نیازها و جلب رضایت گردشگران فعلی و آتی است. به طوری که اساساً عرضه کنندگان خدمات این صنعت را در رقابت با یکدیگر قرار داده است. گردشگری در چند دهه اخیر به یکی از مهمترین بخش های فعالیت اقتصادی کشور ها تبدیل شده است. این صنعت به عنوان یک سیستم جهانی بخش قابل توجهی از تولید ناخالص جهان را به خود اختصاص داده است. پژوهش حاضر از نظر هدف یک تحقیق کاربردی است که به روش توصیفی-تحلیلی انجام گرفته است. برای گردآوری داده ها از دو روش کتابخانه ای و اسنادی و همچنین از روش های میدانی و مشاهده مستقیم استفاده شده است. سپس به منظور تحلیل روابط شاخص های مورد مطالعه از تکنیک های انتخاب ویژگی یا تحلیل های اطلاعات متقابل بهره گرفته شد. در مجموع می توان گفت که نتایج حاصل از تحلیل انتخاب ویژگی بیانگر این بوده است که عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری از دیدگاه مردم تبلیغات با 701/، از دیدگاه مسئولین مشارکت با 679/ و از دیدگاه گردشگران مدیریت با 677/ دارای بیشترین اهمیت است. از این رو مدیریت کلان در بحث صنعت گردشگری از مهمترین مؤلفه های موفقیت در این صنعت نو ظهور می باشد.

گردشگری عنصری است وابسته به آب و هوا و اقلیم، به نحوی که آب و هوای مناسب و شناخت کافی از شرایط اقلیمی در مقصد، یکی از مهمترین عناصر در بحث گردشگری است و می تواند به عنوان یک عامل جاذب یا دافع برای گردشگران باشد. در ارتباط با فعالیت گردشگری، آنچه زمینه ساز توسعه این فعالیت محسوب می شود منوط به اقلیم آسایش گردشگری است. در این پژوهش با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری (TCI) و شاخص دمای معادل فیزیولوژیک (PET) و داده های اقلیمی 13 ایستگاه سینوپتیک استان آذربایجان شرقی، شرایط آسایش استان در تمام طول سال تبیین گشته است. بدین صورت، ابتدا داده های اقلیمی مربوط به ایستگاه های مورد مطالعه از سازمان هواشناسی استان دریافت گردید، بعد از تجزیه و تحلیل و پردازش در محیط Excel و تهیه بانک اطلاعاتی برای هر یک از شاخص ها به تفکیک ماه های سال برای هر یک از ایستگاه ها محاسبه شد. سپس برای پیدا کردن شاخص TCI اطلاعات مربوط به این شاخص به نرم افزار TCI Calculator و شاخص PET به نرم افزار RayMan انتقال یافت، پس از آن با استفاده از تکنیک GIS نقشه های شاخص های مورد مطالعه برای هر یک از ماه های سال برای تمامی ایستگاه ها تهیه و ترسیم شد. نتایج حاصل از بررسی این شاخص ها نشان داد که شرایط آسایش گردشگری تمامی ایستگاه های مورد مطالعه در طول سال بر اساس شاخص TCI در ماههای ژانویه، فوریه، آوریل، ژوئیه، اوت، مارس، مه، اکتبر، نوامبر و دسامبر (با سه کلاسه ناچیز حاشیه ای، قابل قبول و خوب) بدترین شرایط را از نظر آسایشی به خود اختصاص دادند، بقیه ماه ها نیز (با سه کلاسه خیلی خوب، عالی و ایده آل) بهترین شرایط را از نظر آسایشی گردشگری به خود اختصاص دادند. بر اساس شاخص PET نیز ماه های ژوئن، ژوئیه، اوت، مه و سپتامبر دارای شرایط آسایش بهتری برای گردشگران انتخاب شدند، بقیه ماه های سال دارای بدترین شرایط آسایش برای گردشگران انتخاب شدند.

شهرها به علت وجود جاذبه های تاریخی فرهنگی و طبیعی فراوان، اغلب مقاصد گردشگری مهمی محسوب می شوند. شهر قم به عنوان مهم ترین پایگاه مذهبی تشیع و دومین مرکز زیارتی کشور به دلیل وجود بارگاه حضرت معصومه (س)، مسجد مقدس جمکران و قرارگیری در مسیر راه های ارتباطی 17 استان با تهران یکی از شهرهایی است که بیشترین مسافرت و تردد را در کشور به خود اختصاص داده است. از این رو شناسایی عوامل تأثیرگذار که موجب افزایش رضایت و برآورده شدن توقعات و انتظارات گردشگران گردد، معمولاً به افزایش میزان ماندگاری، وفاداری و افزایش جذب گردشگر کمک می کند. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی، از نظر زمان مقطعی و از نظر ماهیت و روش توصیفی تحلیلی می باشد. جامعه ی آماری پژوهش، گردشگران ورودی به شهر قم در تابستان 1396 است که تعداد 384 نفربه عنوان افراد نمونه انتخاب شدند. روش تحلیل اطلاعات مبتنی بر آماره های توصیفی و استنباطی است و برای تعیین توزیع متغیرها از آزمون کلمگروف اسمیرنوف و برای اثبات فرضیه های تحقیق از آزمون T تک نمونه ای استفاده شده است، به منظور سنجش داده ها و محاسبه میزان ضریب رضایت مندی دیدار کنندگان شهر قم از عناصراصلی، ثانویه و جانبی محصول گردشگری شهری بر اساس الگوی جانسون وربک که هدف از انجام این پژوهش می باشد از مدل کانو بهره گرفته شده است و کلیه عوامل در گروه های نیازهای اساسی، عملکردی و انگیزشی این مدل طبقه بندی شد. نتایج پژوهش نشان داد مهم ترین اولویت های رضایت مندی در گروه الزامات عملکردی به ترتیب رفتار دوستانه احترام متقابل، پاسخگویی و میهمان نوازی مردم و تنوع بخشی به جذابیت های گردشگری شهری می باشد، همچنین مهمترین اولویت ها در گروه الزامات انگیزشی به ترتیب شرکت در مراسمات و سرگرمی های شبانه و وجود علائم راهنمایی مسیر در سطح شهر و ارایه نقشه و بروشور به گردشگران می باشد. همچنین مهمترین عواملی که وضعیت نامناسب آنها باعث بروز نارضایتی در دیدار کنندگان می شود به ترتیب امنیت اجتماعی در شهر، محیط زیست شهری، سیستم حمل و نقل درون شهری و پارکینگ های عمومی می باشد.

در طی دهه های گذشته بهبود معیشت روستائیان مورد توجه بسیاری قرار گرفته و به عنوان یکی از اهداف توسعه پایدار روستایی مطرح بوده است. یکی از راهبردهای اصلی برای بهبود اقتصاد روستا، گردشگری کشاورزی یا اگروتوریسم است که می تواند روستا را به سمت توسعه و پایداری سوق دهد. هدف این تحقیق بررسی تأثیر گردشگری کشاورزی بر اقتصاد روستایی در شهرستان ساوه است. این مقاله با استفاده از روش تحقیق توصیفی-پیمایشی و با برگزاری کارگاه های مشارکتی(PRA)، پرسشنامه (منطبق بر مدل نظری و پیشینه تحقیق) و مصاحبه حضوری انجام شده است. جمع آوری داده ها با استفاده از نرم افزار Spss استخراج شده و جامعه آماری کلیه ساکنان روستای قردین (انار دهکده قردین) بخش مرکزی شهرستان ساوه با نمونه آماری براساس فرمول کوکران (184 نفر) است. نمونه گیری تصادفی و چندمرحله ای است. نتایج آزمون بارتلت حاکی از همبستگی و مناسب بودن متغیرها داشت. عامل تمایل به توسعه گردشگری روستایی-کشاورزی با مقدار ویژه 285/3 بیشتر از گزینه دانش و آگاهی (561/2) بود و متغیرهای مربوط به هریک از عوامل و میزان بارهای عاملی به دست آمده پس از چرخش عامل ها به روش وریماکس نشان داد که تمایل به توسعه گردشگری روستایی اولویت اول را دارد و در همین رابطه پیشنهاد می شود که انار دهکده قردین به فعالیت هایی مانند فرآوری های انار روی آورد و زراعت راهبرد معیشتی قرار دهد و زمینه آسیب پذیری در روستا یعنی فصلی بودن تغییرات و کمبود آب را جدی بگیرد.

یکی از انواع گردشگری، گردشگری ادبی است. گردشگری ادبی را میتوان یکی از خوشههای گردشگری فرهنگی و گردشگری میراث دانست که مکانهای مربوط به نویسندگان، فضاهای مرتبط داستانها و کتابها، جشنوارههای ادبی، فیلم ها و تولیدات رسانه ای و مانند آن را در برمیگیرد. ایران نیز به دلیل غنای فرهنگی و ادبی که در خود دارد یکی از کشورهای صاحب نام در این حوزه است که میتواند از این میراث ناملموس بهره فراوانی ببرد و در ایران شهرستان نیشابور از لحاظ ادبی دارای موقعیتی ممتاز و خیرهکننده است و بستری مناسب برای توسعه این شاخه از گردشگری بهشمار میآید. لیکن با وجود ظرفیت بالا، گردشگری ادبی نیشابور رونق زیادی ندارد. در این پژوهش با استفاده از روش کیفی و تکنیک گروه تمرکز راهکارهایی برای بازاریابی گردشگری ادبی در شهرستان نیشابور شناسایی شد که شامل شش دسته 1. ایجاد پایگاههای تبلیغاتی 2. هدایت مسافران مشهد به نیشابور 3. برگزاری جشنوارههای ادبی مناسبتی 4. آشنا سازی اهالی نیشابور با ظرفیتهای گردشگری 5. طراحی سوغات مرتبط با حوزه ادب نیشابور. 6. طراحی بازیهای متناسب با گردشگری ادبی نیشابور است.

مشتریان هر سازمانی کانون توجه آن سازمان قرار دارند. از این رو درک و فهم انتظارات مشتریان به منظور ارضای نیازهایشان و ارائه خدمات مناسب و حتی کیفیت برتر و فراتر از آن برای سازمان های خدماتی امری اجتناب ناپذیر است. صنعت هتل داری نیز از این قاعده مستثنی نمی باشد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و بر حسب روش، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این پژوهش را همه مشتریان دائمی هتل های استان کردستان تشکیل داده که در سال دست کم یک شب در هتل اقامت داشته اند. از آنجا که آمار دقیقی از حجم جامعه مشتریان هتل های استان در دسترس نیست و جامعه نامحدود است، لذا بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه پژوهش تعیین و 384 بر آورد شد. روش نمونه گیری ساده و طبقه بندی شده است. متغیر وابسته پژوهش، وفاداری مشتری است که به وسیله متغیرهای کیفیت خدمات (مستقل) و رضایتمندی مشتری (میانجی) بر اساس پرسشنامه سرکوآل و مقیمی (1392) سنجیده شد. به منظور بررسی فرضیات از ضریب همبستگی پیرسون و مدل معادلات ساختاری استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که از نظر مشتریان کیفیت خدمات در سطح متوسط به بالایی ارائه شده است. همچنین داده ها بیانگر رضایتمندی و وفاداری مشتریان است. نتایج نشان می دهند مؤلفه های کیفیت خدمات و رضایتمندی بر وفاداری مشتری تأثیر معناداری دارد.