رهیافت
سال:1399 | دوره:30 | شماره:80 |تعداد مقالات:10

افتخار داشتم که 3 سال در سمت سردبیری مجله رهیافت در خدمت همه پژوهشگران و دوستداران علم و اندیشه باشم. بنا به صلا حدید مدیر مسئول محترم نشریه، این مسئولیت به یکی دیگر از پژوهشگران ارجمند عرصه علم و فناوری سپرده شد....

مطالعه حاضر با هدف معرفی دانشگاه دیجیتالی به عنوان بستری مناسب برای یادگیری دیجیتالی در دوران کرونا و پساکرونا انجام شد. امروزه شیوع ویروس کرونا، تغییرات چشم گیری در ماهیت و کارکرد آموزش عالی و به ویژه دانشگاه ها ایجاد کرده است که دانشگاه دیجیتالی، رهیافت مسیر تکاملی دانشگاه و مراکز آموزش عالی در مواجه با بحران کرونا و پس از آن به شمار می رود. پژوهش حاضر با روش مروری برای جمع آوری نظام مند مطالعات انجام شده به ویژه در دوران کرونا بود. یافته های پژوهش حاضر تاکید بر یکپارچه سازی دیجیتالی دانشگاه داشته به طوری که تمامی کارکردها، فرایندها و رویه های آن به صورتی دیجیتالی و یکپارچه درآید. یادگیری با تعریفی دیجیتالی، اجزایی ازجمله روش های یادگیری دیجیتالی، زمینه های یادگیری دیجیتالی، ابزارها و شبیه سازها و سیستم های پشتیبان یادگیری دیجیتالی را در برمی گیرد. با تاکید بر یادگیری دیجیتالی، ویژگی هایی ازجمله انعطاف پذیری، موازی سازی، اثربخشی، کارآمدی، برابری اجتماعی، بین المللی سازی، کیفیت و نقش جدید استاد-دانشجو در دانشگاه دیجیتالی بروز می نماید و مزایایی هم چون یادگیری بدون مشکل، ثبت تاریخچه یادگیری فراگیران، یادگیری تعاملی، کاهش هزینه ها و مانند آن را به وجود می آورد. ودر نهایت توجه به سیاستگذاری در محورهای(آموزشی شامل ارزشیابی، نظارت و کیفیت آموزش دیجیتالی، محتوای دیجیتالی، برنامه درسی دیجیتالی و فرایند یاددهی-یادگیری دیجیتالی) فناوری شامل(سیاست های نرم افزاری و سخت افزاری و سیاست های پشتیبانی) ساختاری شامل(سیاست ها و قوانین دیجیتالی، مدیریت و رهبری دیجیتالی) فرهنگی شامل(مدیریت ارتباطات دیجیتالی، بین المللی کردن دوره های آموزش عالی، شناخت و نگرش نسبت به دوره های دیجیتالی و دسترسی به آموزش عالی و برابری اجتماعی) و سیاستگذاری مالی(مدیریت مالی، روش های تامین منابع مالی و شیوه های تخصیص منابع مالی) حایز اهمیت می باشد. براین اساس، دانشگاه دیجیتالی به عنوان بستری مناسب برای یادگیری دیجیتالی، راهبردی اثربخش در آموزش عالی در دوران کرونا و پس از آن را معرفی می کند.

پاندمی ویروس کرونا، کلیه نهادهای جامعه ازجمله آموزش عالی و آموزش عالی مهارتی را با چالش های زیادی مواجه ساخته است. اقدامات سیاستی مختلفی در سطوح دولتی و دانشگاهی، در کشورهای مختلف جهت پاسخ به این بحران صورت گرفته است. هدف از این پژوهش، مروری بر تجربه های جهانی در این زمینه و جمع آوری این اقدامات و سیاست گذاری ها و جمع بندی و به اشتراک گذاشتن آن ها و ارایه پیشنهاد های سیاستی نوآورانه، باهدف کمک به کاهش اثرات پاندمی کرونا در آموزش عالی مهارتی است. این پژوهش ازنظر نوع مطالعه تحلیل محتوای کیفی است و با استفاده از روش تحقیق توصیفی-تحلیلی تدوین شده است. نمونه هایی از چالش های پیش روی دانشگاه ها و همچنین دانشگاه های مهارتی در دوران کرونا جمع آوری و ارایه گردیده است و راهکارها و اقدامات سیاستی که جهت مقابله با بحران در پیش گرفته اند بررسی شده و پیشنهاد های سیاستی جمع آوری و تحلیل و در پنج حوزه: 1-اقدامات بهداشتی شامل تولید ملزومات بهداشتی و دستگاه های پزشکی، تدوین دستورالعمل های بهداشتی ویژه محیط های کارگاهی و. . . 2-اقدامات اداری جهت محافظت از عملکرد سیستم آموزشی شامل تجدیدنظر در فرایندهای اعتبارسنجی، فراهم سازی زمینه مشارکت دانشگاه ها با مراکز پژوهشی و ایجاد شبکه ذینفعان و. . .، 3-حمایت های مالی شامل حمایت های مالی از دانشجویان و اساتید 4-حمایت های اجتماعی-عاطفی از جامعه دانشگاهی شامل حمایت های روانشناسی و شبکه های گفتگوی اجتماعی جامعه دانشگاهی، 5-اقدامات حمایتی جهت استمرار فعالیت های آموزشی مانند پشتیبانی فنی از اساتید و دانشجویان، تهیه مواد و بسته های آموزشی دیجیتالی مهارتی و استفاده از ابزارهایی مانند واقعیت مجازی، واقعیت افزوده و شبیه سازی جهت ارایه دروس پاندمی,کرونا,آموزش عالی,مهارت,پیشنهاد های سیاستی عملی و کارگاهی و. . . ارایه شده است.

هدف: هدف از این پژوهش، تبیین ضرورت شناسایی و تدوین شاخص های موضوعی و اختصاصی علم، فناوری و نوآوری در حوزه "واکسن و فراورده های بیولوژیک"، است. روش پژوهش: از روش کتابخانه ای و سندی استفاده شده است. این پژوهش به ترتیب در 3 مرحله به شرح زیر صورت گرفته است: الف. تمامی اسناد بالادستی کلی و موضوعی مرتبط با واکسن و فرآورده های بیولوژیک کشور به منظور پی بردن به اهمیت این حوزه و استخراج اهداف، شاخص ها و برنامه های مربوط به این حوزه، بررسی شدند. ب. به منظور شناسایی فعالیت های اصلی علم، فناوری و نوآوری در حوزه ساخت و توسعه واکسن و فرآورده های بیولوژیک، منابع اطلاعاتی مربوطه بررسی شدند. ج. در نهایت، فعالیت های علم، فناوری و نوآوری در این حوزه با شاخص های موجود مقایسه شدند تا میزان پاسخگویی شاخص های موجود برای پایش و نظارت بر فعالیت ها و برنامه های این حوزه مشخص شود. یافته ها: تمامی اسناد بالادستی بر اهمیت علم، فناوری و نوآوری و ضرورت پایش، ارزیابی و سنجش آن در حوزه واکسن و فرآورده های بیولوژیک تاکید نموده اند. در پژوهش های پیشین فقط 2 شاخص بسیار کلی در حوزه علم و فناوری واکسن و فرآورده های بیولوژیک یافت شد. فعالیت های اصلی استخراج شده از منابع اطلاعاتی مرجع و معتبر تخصصی در مورد حوزه واکسن و فرآورده های بیولوژیک بیش از 100 مورد مشاهده شد. نتیجه گیری: ساختار و محتوای تمامی اسناد بالادستی دربرگیرنده جهت گیری ها، سیاست ها، الزامات و شاخص های کلی و عمومی است و قرار نیست به ریز ریز موارد اشاره مفصل بشود. بلکه ذکر موضوع ها و مباحث در اسناد بالادستی، نشانه اهمیت آن موضوع است. با استفاده از فقط 2 شاخص بسیار کلی، نمی توان بیش از 100 فعالیت اصلی این حوزه را ارزیابی و پایش نمود. بخش واکسن و فرآورده های بیولوژیک کشور نیز به دنبال هم راستایی با دیگر بخش ها و در راستای تحقق اهداف اسناد بالادستی نیازمند تدوین شاخص های اختصاصی علم، فناوری و نوآوری است. در مجموع، به نظر می رسد که شاخص های موجود و کلان علم، فناوری و نوآوری، پاسخ گوی نیاز ارزیابی، پایش و سنجش مستمر فعالیت های حوزه "واکسن و فرآورده های بیولوژیک" نیست. بنابراین، شناسایی و تدوین شاخص های اختصاصی این حوزه امری ضروریست.

تجاری سازی تحقیقات علمی در چهار دهه اخیر به گفتمان رایج در مدیریت علم و فناوری جهان تبدیل شده است. در ایران نیز نزدیک به یک دهه است که موافقان و مخالفان این گفتمان در ساحت نظر و عمل به بحث و گفتگو پرداخته اند. به نظر می رسد نگاهی فرا-زمانی و فرا-مکانی به علم و موضوع تجاری سازی آن بر این گفتمان غالب شده است. در این مقاله، ضمن عبور از این دیدگاه، نشان می دهیم تجاری سازی تحقیقات علمی پدیده ای زمینه محور است و در طول یک صد سال تحولات سازماندهی علم در آمریکا و دنیا به وقوع پیوسته است. از این ملاحظه نتیجه می گیریم که چارچوب نظری مناسب برای ورود به مباحثه تجاری سازی و تحلیل اوضاع و احوال ایران بایست به زمانمندی و مکانمندی این پدیده توجه کند. در این راستا چارچوب مفهومی مناسبی برای تحلیل شرایط ایران پیشنهاد می دهیم. روش مورد استفاده در مقاله حاضر روش تحلیل نظری-فلسفی است. در پایان تا اندازه ای که اسناد و اطلاعات موجود اجازه دهد به ارزیابی شرایط زمینه ای برای تجاری سازی تحقیقات علمی در ایران می پردازیم.

هدف این پژوهش، شناسایی عوامل کلیدی در توسعه تعاملات و همکاری های صنایع دفاعی و دانشگاه ها است. روش پژوهش حاضر، استفاده از روش تبیینی-تحلیلی و مراجعه به پایگاه های معتبر داده ها و بهره گیری از منابع کتابخانه ای و فضای مجازی است که بر مبنای آن به شناسایی عامل های کلیدی موثر بر همکاری های صنایع دفاعی و دانشگاه ها می پردازد. بر مبنای بررسی های انجام شده، چهار عامل کلیدی؛ معماری تعاملات، دانشی، اجتماعی و موفقیت همکاری به عنوان عوامل اصلی و همچنین نوزده عامل فرعی اثرگذار بر روابط صنایع دفاعی و دانشگاه ها شناسایی گردید. نتایج به دست آمده مشخص ساخت که تنها مسیر مطمین جهت افزایش قابلیت های صنایع دفاعی اتخاذ رویکرد پیش دستانه در مواجهه با تحولات محیطی است. بر این اساس، صنایع باید در کنشگری پیش دستانه و با پویش مستمر تحولات محیطی و فناوری های نوین و در تعامل با دانشگاه ها بر میزان یادگیری و توانایی های علمی و عملی خود افزوده تا با پارادایم ها و بحران های جدیدی که امکان خدمت رسانی مناسب را دشوار می سازند مواجهه موثرتری داشته باشد.

تجربه و مطالعات صورت گرفته در سطح جهان نشان می دهد جهت کسب موفقیت در فرآیند مدیریت و توسعه ی شهرهای امروزی با دارا بودن مشکلات و آسیب های گوناگون در ابعاد کالبدی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی، لازم است شهروندان مشارکتی واقعی و پایدار در امور شهری داشته باشند. هدف این نوشتار ارایه ی چهارچوبی ادراکی بر فرآیند مشارکت مردمی در برنامه ریزی های شهری با رویکردی تطبیقی بر کشور های مختلف جهت معرفی مفهوم مشارکت واقعی در راستای دستیابی به توسعه ی پایدار شهری، می باشد. بدین منظور پس از ارایه ی مفاهیم و مدل های مشارکتی و مروری بر نمونه های موردی مشارکت در سطح جهان به بررسی معضلات و موانع برنامه های مشارکتی در ایران پرداخته می شود. روش تحقیق به لحاظ هدف از نوع کاربردی و توسعه ای و جمع آوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای می باشد که با روش توصیفی و تطبیقی-تحلیلی به بررسی وضع موجود پرداخته شد. نتایج گویای آن است که برخی از کشور های توسعه یافته ی جهان توانسته اند با اتخاذ سیاست ها و راهبرد هایی نظیر آموزش، شفاف سازی، اعتماد به شهروندان و. . . به موفقیت در اجرای طرح های مشارکت واقعی و در پی آن توسعه ی پایدار شهری دست یابند. اما این امر در ایران با مشکلات گوناگونی نظیر؛ عدم اعتماد دوسویه ی شهروندان و مدیران شهری به یکدیگر، عدم انطباق اولویت های شهروندان با برنامه های ارایه شده، ناهماهنگی نهادهای اجرایی با یکدیگر، مشکلات اقتصادی، نبود آموزش موثر و. . . مواجه می باشد که موجب شکست پی درپی طرح ها و برنامه های اجرایی و همچنین باقی ماندن مدیریتی معطوف و متکی به مرکز شده است.

هدف پژوهش: پژوهش حاضر با هدف ارتقای قابلیت کتابداران در بهبود رفتار شهروندی در کتابخانه ها با به کارگیری هوش اخلاقی و سرمایه اجتماعی انجام شده است. روش پژوهش: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر گردآوری داده از نوع توصیفی-همبستگی بود که به روش پیمایشی صورت گرفت. جامعه پژوهش را تمامی کتابداران شاغل در کتابخانه های عمومی استان مرکزی در سال 1397 تشکیل می دهند و نمونه آماری پژوهش، به صورت تصادفی طبقه ای انتخاب شد. ابزار گردآوری اطلاعات شامل هوش اخلاقی لنیک و کیل(2005)، رفتار شهروندی پادساکف، مکنزی و بومر (1996) و سرمایه اجتماعی ناهاپیت و گوشال (1998) بود. برای تعیین روایی پرسشنامه از روش تعیین شاخص معیار کفایت نمونه گیری و آزمون بارتلت و برای تعیین پایابی آن از آلفای کرونباخ و روایی واگرا استفاده شد. از آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای توزیع طبیعی داده ها، آزمون لوین برای تجانس واریانس داده ها و نیز آزمون های تحلیل رگرسیون چندگانه و مدل یابی معادلات ساختاری به بررسی تاثیر متغیرهای مشاهده شده بر متغیرهای مکنون پرداخته شد. یافته های پژوهش: ارتباط معناداری بین هوش اخلاقی کتابداران با رفتار شهروندی سازمانی و سرمایه اجتماعی کتابخانه ها وجود دارد. همچنین نتایج مدل پژوهش نشان دهنده برازش لازم و اثرگذاری و پیش بینی اثربخشی هوش اخلاقی کتابداران بر رفتار شهروندی سازمانی و نقش آن بر سرمایه اجتماعی کتابخانه ها بود.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت و ارزیابی ویژگی های ساختاری و محتوایی وب سایت نشریات معتبر وزارت عتف، در نظر دارد تا به شناسایی نقاط قوت و ضعف پرداخته و به ارتقاء کمی و کیفی نشریات و تطابق آنها با استانداردهای لازم بپردازد. روش: روش پژوهش پیمایشی-توصیفی، با رویکرد ارزیابانه و وب سنجی است. جامعه آماری مطالعه حاضر، وبگاه 1060 عنوان نشریه معتبر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است که تا شهریور ماه 1399 در سامانه یکپارچه ارزیابی نشریات ثبت شده اند. یافته ها و نتیجه گیری: یافته ها حاکی از آنست که بیش از 85 درصد نشریات به زبان فارسی و وابسته به سازمان های دولتی هستند. ویژگی های ظاهری بیشتر از ویژگی های محتوایی مورد توجه قرار گرفته و به معیار نمایه شدن در پایگاه های معتبر تخصصی و علمی که به ارتقا جایگاه بین المللی کشور کمک می کند، کمتر توجه شده است. همچنین اعلام فرآیند داوری که از دید نویسندگان بسیار حایز اهمیت است، به میزان مناسبی رعایت نشده است. تنها 10 درصد نشریات با توجه به امتیازهای کسب شده در رتبه "الف" قرار گرفتند، اما از سویی بیش 75 درصد از نشریات رتبه "ب" را کسب کردند، که با سیاستگذاری اصولی و رعایت استاندارها توسط مسیولین ذیربط، امید است بتوانند در آینده در رتبه بالاتری قرار گیرند.

بلاکچین، فناوری بنیادین است؛ که دنیای دیجیتال را تغییر داده است. هدف این مقاله مطالعه ای اجمالی و علم محور بر پایهتحولات تجارت الکترونیک در عصر بلاکچین است. این مقاله گزارش هایی از توسعه موارد کاربردی قراردادهای هوشمند درمحیط تجارت الکترونیک را مورد استفاده قرار داده است و بررسی کلی از پنج مورد کاربردی شامل قراردادهای هوشمند درفروش های دارایی دیجیتال و بازارهای سرمایه، قراردادهای هوشمند برای مدیریت زنجیره ت امین، ثبت سوابق هوشمند برایدولت و شهرهای الکترونیک، قراردادهای هوشمند برای ثبت های املاک و مستغلات، و قراردادهای هوشمند برای توانمندسازیهویت مستقل را ارایه و توضیح م یدهد که بلاکچین چگونه با ایفای نقش خود در قراردادهای هوشمند، محیط تجارت الکترونیکرا متاثر و متحول ساخته است. این مقاله حاضر با رویکرد توصیفی-تحلیلی به بررسی موضوع می پردازد. مطالعات نشان داده که بلاکچین، یک ثبت و ضبطدیجیتال توزیع شده، غیر متمرکز و ضد تهاجم تراکنش (دفتر کل توزیعی) است که به قراردادها ویژگی اعتبار، اعتماد و امنیت بالارا می دهد که این امر قراردادها، تراکنش ها و ذخیره سازی آنها دنیای تجارت الکترونیک را متحول کرده است. به این ترت یبپروتکل های اعتبار و اعتماد بلاکچین، برخی از ویژگی های قرارداد اجتماعی که با ظهور اینترنت گم شده بود را به تجارت آنلاینبازگردانده اند. قراردادهای هوشمند فعال شده با بلاکچین، اطمینان و اعتماد بیشتری را برای معاملات آنلاین نسبت به آن چیزیفراهم می آورد که برای محیط تجارت الکترونیک در 20 سال گذشته ارایه داده است. موارد کاربردی در حال ظهور قراردادهایهوشمند در محیط تجارت الکترونیک تحت رژی مهای حقوقی کاملا متفاوت قرار می گیرند.