علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال:1400 | دوره:23 | شماره:8 (پیاپی 111) |تعداد مقالات:21

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت صنایع سیمان در رشد اقتصادی کشور و تاثیر آن بر میزان انتشار آلاینده های هوا (ذرات معلق)، در این پژوهش اثرات کارخانه سیمان تهران در محیط اطراف آن مورد بررسی قرار گرفته و هدف اصلی از آن ارزیابی آلاینده ذرات معلق محیطی با شاخص کیفیت هوا در مجتمع صنعتی سیمان تهران می باشد. روش بررسی: در این پژوهش اندازه گیری ذرات معلق PM10 و PM2. 5، طی یک دوره یک ساله (1395) در چهار فصل مختلف اندازه گیری شد. برای اندازه گیری ذرات معلق موجود در هوای محیط از دستگاه غبار سنج 531 MET ONE GT ساخت شرکت TSI استفاده می شود که قابلیت اندازه گیری ذرات با PM10, PM2. 5, PM7, PM1 را داراست. دستگاه بعدی غبارسنج پارتیکل کانتر 8530 TSI Dust Trak II از نوع غبارسنجی رومیزی بوده که دارای قابلیت ثبت داده ها را دارد، استفاده شد. این نمونه برداری ها در 6 ایستگاه اندازه گیری در مجتمع صنعتی سیمان تهران انجام یافت و در نهایت نتایج به صورت AQI فصلی مورد ارزیابی قرار گرفت. در روش AQI که یکی از پرکاربردترین روش های ارزیابی وضعیت کیفیت هوا می باشد، ابتدا شاخص آلودگی در یک ایستگاه اندازه گیری و سپس در همه ایستگاه ها بعنوان بالاترین شاخص کیفیت آلودگی تعیین می شود. یافته ها و نتایج: اولین یافته ای که از پژوهش حاضر بدست آمد این بود که آلاینده مسئول در کل ایستگاه های فصل بهار مربوط به تصفیه خانه بوده که جزو طبقه بندی پاک قرار دارد. در ادامه آلاینده مسئول در کل ایستگاه های فصل تابستان مربوط به جاده عوارضی (طبقه بندی سالم)، آلاینده مسئول در کل ایستگاه های فصل پاییز مربوط به محوطه ورزشگاه (طبقه بندی ناسالم برای گروه های حساس)، آلاینده مسئول در کل ایستگاه های فصل زمستان مربوط به منازل مسکونی (طبقه بندی سالم) قرار دارد. بنابراین آلاینده ترین ایستگاه طی یک سال یا 4 فصل متفاوت مربوط به PM2. 5 فصل پاییز می باشد. بحث و نتیجه گیری: بنابراین وضعیت کیفیت هوا با میانگین غلظت mg/m3 2. 106 در صنعت سیمان تهران در طبقه بندی ناسالم برای گروه های حساس قرار گرفته که با رنگ نارنجی مشخص می شود. در آخر پیشنهاداتی برای کاهش آلایندگی ذرات معلق در منطقه صنعت ارایه می گردد.

زمینه و هدف: رهایش و پراکندگی ابر گازهای سمی و آتش گیر در جو یکی از حوادث حائز اهمیت در ایمنی فرآیندهاست. پیش بینی نحوه انتشار گازها پس از رهایش آن­, ها به عنوان یک حادثه خطر زا برای جمعیت­, های انسانی مجاور صنایع یا محیط زیست برای کاهش خسارات ناشی از آن دارای اهمیت ویژه­, ای می­, باشد. آنالیز ریسک معمولاً با نرم افزارهایی که بر پایه آزمایش­, های تجربی و روش­, های ریاضی استوارند، انجام می­, شوند. روش بررسی: برای به دست آوردن مدل­, ها و ارزیابی مدل­, های ارائه شده چندین آزمایش در تحقیقات مختلف انجام گرفته است. آزمایش­, های انجام یافته در زمینه انتشار گاز را می­, توان به دو دسته اصلی آزمایش­, های میدانی و آزمایش­, های در تونل باد تقسیم بندی کرد. از جمله آزمایش­, های میدانی مهم می­, توان به آزمایش­, های Kit Fox، Thorney Island، Coyote اشاره کرد. آزمایش­, های گروه PREP، EMU از جمله آزمایش­, های صورت گرفته­, ی مهم در تونل باد می­, باشند. در بسیاری از موارد به دلیل آن­, که حادثه بیشتر در فضای باز رخ می­, دهد، بررسی انتشار گاز در فضای باز بدون حضور مانع و یا در حضور مانع به نمایندگی از ساختمان­, ها و تجهیزات فرآیندی انجام یافته است. در برخی از مطالعات نیز انتشار گاز در فضای بسته و ساختمان­, های بزرگ صورت گرفته است. در مدل سازی انتشار گاز، ابتدا مدل­, های ساده با عنوان مدل­, های جعبه ای، مدل­, های پلوم پایدار، مدل­, های انتگرالی و بعد مدل­, ­, های پیشرفته­, تر مانند مدل­, های لاگرانژی و مدل­, های لاگرانژی گوسی ارائه شده است. در سال­, های اخیر نیز استفاده از روش­, های دینامیک سیالات محاسباتی مورد توجه است. مدل­, های LES، RANSوDNS از جمله مدل­, های بکار برده شده در روش CFD می­, باشند. یافته­, ها: گازها و سناریوهای رهایش­,گوناگونی در کارهای یاد شده مورد مطالعه قرار گرفته­, اند. از دیگر موارد تاثیر گذار بر انتشار گاز می­, توان به توپوگرافی محل رهایش و بستر انتشار گاز اشاره کرد که در آزمایش­, ها و شبیه سازی­, های عددی مورد بررسی قرار گرفته­, اند. بحث و نتیجه گیری: در زمان استفاده و استناد به آزمایش­, ها و مدل های ارائه شده، تا حد ممکن بایستی شرایط سناریو با آزمایش و مدل نزدیک باشد. از این شرایط می توان به نوع گاز، بستر انتشار گاز، نحوه برون ریزی و نشت گاز ( آنی یا پیوسته) و شرایط محیطی دیگر اشاره کرد.

زمینه و هدف: در سال­ های اخیر، کاربردهای نانومواد با پایه کربنی در عرصه­ های مختلف نظیر صنعت آب و فاضلاب توسعه یافته است. یکی از این ترکیبات، گرافن­ اکساید (GO) است که به دلیل دارا بودن ساختار ورقه­ ای با سطح ویژه بالا و گروه­ های سطحی متنوع، توجه زیادی را به خود جلب نموده است. در این راستا، هدف اصلی از انجام پژوهش حاضر، بررسی ویژگی­ های انعقادی گرافن­ اکساید در حذف کدورت از آب و مدل­ سازی فرایند با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی (ANN) می­ باشد. روش بررسی: نمونه­ های کدورت با استفاده از خاک باغچه و آب شهری تهیه و نمونه GO به صورت سوسپانسیون غلیظ خریداری گردید. آزمایش­ های جارتست برای بررسی تاثیر pH، غلظت GO، کدورت اولیه، زمان ته­ نشینی و سایر پارامترها بر بازدهی حذف کدورت، انجام شد. به منظور شبیه­ سازی فرایند، از شبکه عصبی مصنوعی پرسپترون استفاده شد. یافته ­ ها: تحت شرایط pH اسیدی و نیز با افزایش غلظت GO­ از 5/2 تا40 میلی­ گرم بر لیتر، بازدهی حذف کدورت افزایش یافت. اما تغییرات کدورت اولیه اثر مشخص و مستقلی بر بازدهی فرایند نداشت. بخش عمده حذف کدورت در 10 دقیقه ابتدای ته­ نشینی رخ داد و سرعت ته­ نشینی لخته­ ها با افزایش غلظت GO و کاهش pH به شدت افزایش یافت. در مدل سازی با ANN، مقادیر ضریب تعیین (R2) و ضریب همبستگی (R) میان مقادیر واقعی و مقادیر پیش­ بینی شده حذف کدورت برای داده­ های آزمون به ­ ترتیب برابر با 9492/0 و 9740/0 به­ دست آمد که نشان­ دهنده کارایی خوب مدل بود. بحث و نتیجه­ گیری: نانو­ ماده گرافن­ اکساید کارایی بالایی در حذف کدورت از آب نشان داد. پارامترهای pH و غلظت منعقدکننده، به عنوان مهمترین پارامترهای کنترل­ کننده فرآیند تشخیص داده شد. مدل داده­ کاوی شبکه عصبی از عملکرد خوبی برای پیش­ بینی بازدهی حذف کدورت با استفاده از گرافن­ اکساید برخوردار بود.

ررسی نتایج آنالیز عناصر سنگین در نمونه های خاک منطقه مورد مطالعه نشان از غلظت بالای برخی عناصر از قبیل کروم، نیکل و کبالت در بخش های جنوبی منطقه دارد. ارزیابی فلزات سنگین در خاک های منطقه جغتای توسط روش های آماری چند متغیره( ضریب همبستگی پیرسون، آنالیز خوشه ای و تحلیل مولفه اصلی) نشان دهنده همبستگی مثبت و قوی عناصر کبالت، نیکل، کروم، آهن، منگنز و منیزیم می باشد که ناشی از منشا یکسان آنها ( واحدهای افیولیتی و الترامافیکی منطقه ) می باشد. محاسبه شاخص های آلودگی ( فاکتور زمین انباشتگی، فاکتور غنی شدگی، فاکتور آلودگی و درجه آلودگی اصلاح شده) نشان می دهد که خاک های منطقه نسبت به عناصر کروم و نیکل آلودگی شدید و نسبت به عنصر کبالت آلودگی متوسط دارند. آزمایش استخراج ترتیبی بر روی نمونه های آلوده نشان داد که عناصر نیکل و کروم با غلظت بیش از 50 درصد در فاز تبادل پذیرتمرکز یافته اند. به عبارت دیگر وجود واحد های افیولیتی و معدنکاری بر روی واحدهای کرومیتی در منطقه سبب آزاد شدن این عناصر گردیده است، به طوری که با دور شدن از واحدهای افیولیتی، غلظت این عناصر کاهش می یابد. همچنین گونه سازی عناصر در فاز های مختلف نشان داد که سایر عناصر اغلب در فازهای باقی مانده تمرکز یافته و منشا لیتوژنیک دارند.

زمینه و هدف: معماری مساجد و بناهای نظیر آن که با روان مخاطبین در ارتباط است، نیاز به شناخت بیشتر عوامل محرک در این فضاها را ضرورت می بخشد. یکی از این نمونه ها مسجد نصیرالملک است که طراحی منحصر به فرد شبستان آن به دلیل تعدد شیشه های رنگی و تاثیری که بر روی مراجعین می گذارد، بررسی اطلاعات و داده های مربوط به آن را حائز اهمیت می نماید. هدف اصلی این پژوهش دسته بندی داده های شیشه های رنگی بر اساس کد رنگی دیجیتال، دست یافتن به میانگین، واریانس و ارتباط رنگی غالب در هر دهانه، تحلیل اثر روانی رنگی ارسی های شبستان بر افراد و ارائه ی جدولی از کدهای رنگی موجود در تمامی دهانه های شبستان است. روش بررسی: با وجود حجم بالای داده های جمع آوری گردیده، تحلیل آن ها به وسیله روش های معمولی امکان پذیر نبوده، به همین دلیل روش پژوهش در این تحقیق براساس کدنویسی با زبان پایتون و کار با الگوریتم های هوش مصنوعی است، که پس از برداشت داده های مورد نیاز و انجام محاسبات پیچیده آماری، رنگ های موجود در ارسی ها جهت تحلیل به کدهای رنگی تبدیل گشته و پایگاه داد ه ای برای هر ارسی به فرم ماتریسی از اعداد در قالب کدهای رنگ RGB تشکیل گردیده است. یافته ها: ترکیبات رنگی در ارسی های مسجد در یک پیوستگی و رابطه ریاضی بسیار دقیقی با یکدیگر قرار دارند، هر یک از این رنگ ها در رابطه ترکیبی خود تاثیرات مشخصی بر روی کاربران میگذارد که در جداول به تفصیل به آنها پرداخته شده است. بحث و نتیجه گیری: میانگین و واریانس اعداد محاسبه شده، رنگ غالب در ردیف های مختلف شبستان را به نمایش در آورده است که بر اساس آن ها پلان رنگی فضای شبستان و همچنین جدولی بر پایه اطلاعات استخراج گردبده ترسیم شده است. از طرفی نیز پیوستگی رنگ ها با یکدیگر سنجیده گشته که نشانگر وجود ارتباط مثبت و پیوستگی در میان داده ها است.

زمینه و هدف: ویژگی­ های فیزیکی، شیمیایی و میکروبی آب آشامیدنی مبنای قضاوت قابل آشامیدن بودن آن است. تغییرات نامطلوب در این پارامترها می­ تواند سلامت مصرف­ کنندگان را تهدید کند. لذا هدف این مطالعه بررسی کیفیت فیزیکی، شیمیایی و میکروبی آب آشامیدنی و مقایسه آن با استانداردهای ملی و سازمان حفاظت محیط زیست است. روش بررسی: 33 نمونه به طور مستقیم از 11 ایستگاه شبکه توزیع آب شهر جیرفت جمع آوری گردید. آزمایش­ های فیزیکی و شیمیایی شامل هدایت الکتیریکی، pH، کدورت، کلر باقی مانده، جامدات محلول (TDS)، فلوراید و نیترات بود که بر اساس روش­ های مندرج در استاندارد متد صورت گرفت و آزمایش­ های میکروبی نیز شامل کلی­ فرم کل و کلی­ فرم مدفوعی با روش تخمیر چند لوله­ ای انجام شد. این مطالعه در سال 1396 انجام گرفت. یافته ها: میانگین پارامترهای اندازه­ گیری شده به ترتیب هدایت الکتریکی 96/720 میکروزیمنس بر سانتی­ متر، کدورت NTU53/0، pH86/7، کل جامدات محلول 8/397، کلر باقی­ مانده 32/0، نیترات 77/11 و کلر باقی­ مانده 66/0 میلی گرم در لیتر بود. به جز نیترات و TDS که بالاتر از استاندارد ملی بودند سایر پارامترها استانداردهای ملی و EPA آب آشامیدنی را برآورده نمودند. همچنین کیفیت بهداشتی آب شبکه توزیع شهر جیرفت نیز مشکل آفرین نبود و در حد استاندارد ملی و EPA قرار داشت. بحث و نتیجه گیری: به طور کلی می­ توان گفت آب آشامیدنی شبکه توزیع شهر جیرفت از نظر فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی مشکلی برای آشامیدن نداشته و ایمن است.

زمینه و هدف: افزایش روز افزون مصرف انرژی با کاهش منابع طبیعی و آلودگی محیط زیست تهدید جدی برای بشر است. لذا استفاده منطقی و برنامه ریزی در این زمینه اهمیت زیادی دارد. مطالعه حاضر با هدف مدیریت یکپارچه انرژی و محیط زیست با استفاده از نرم افزار LEAP پیرامون رودخانه جاجرود انجام پذیرفت. روش بررسی: سیستم عرضه (تولید، واردات، انتقال و توزیع برق نیروگاه برق آبی لتیان)، تقاضای آب رودخانه جاجرود( مصارف شهری، کشاورزی و صنعتی) و اثرات زیست محیطی انرژی برای محدوده مرز فیزیکی تعیین شده با بهره گیری از توانمندی های نرم افزار LEAP مدل سازی گردید. سپس نتایج حاصل از اجرای مدل در سناریوی مرجع و سناریوی سیاست های بهینه سازی مصرف آب با راهکارهای مختلف غیر قیمتی (در بخش خانگی، کشاورزی و صنعتی) در افق ده ساله مقایسه شد. یافته ها: تقاضای انرژی در بخش آب و عرضه برق منطقه در سال پایه(1395) به ترتیب بالغ بر 4/506 و 4/5607 میلیون کیلووات ساعت بوده است که انتظار می رود در سال 1405به 2/651 و 9/7162 میلیون کیلووات ساعت تحت سناریوی مرجع برسد. درحالی که کل تقاضای انرژی در بخش آب و عرضه برق منطقه در سناریوی صرفه جویی مصرف آب به ترتیب 5/422 و 5/7028 میلیون کیلووات ساعت خواهد بود. انتشار دی اکسید کربن در سناریوی مرجع از 43/6 میلیون تن در سال پایه به 94/7 میلیون تن در سال 1405 خواهد رسید. درحالی که تحت سناریو پیشنهادی92/7 میلیون تن خواهد شد. بحث و نتیجه گیری: با اجرای سناریوی صرفه جویی آب در منطقه مورد مطالعه، میزان مصرف آب تا 100 میلیون متر مکعب در سال کاهش خواهد یافت. همچنین کاهش 9/32 درصدی در مصرف انرژی و 20هزار تنی در انتشار گازهای گلخانه ای در سال انتهای طرح را در پی خواهد داشت که در بهبود محیط زیست حائز اهمیت می باشد.

زمینه و هدف: برنامه­ ریزی بدون توجه به ابعاد مختلف شهری در ورودی شهرها، سبب تجمیع کاربری های ناسازگار، بناهای پراکنده و بی­ ارزش و خیابان­ های عریض و بی­ روح در محورهای ورودی اکثر شهرها شده است. از آنجایی که ورودی شهر نخستین فضای شهری است که افراد با آن برخورد می کنند و نخستین تصویر ذهنی از یک شهر را در میان ساکنان و تازه واردان ایجاد می­ کند؛ لذا توجه به ترجیحات استفاده کنندگان از فضاهای ورودی شهر و کیفیات آن با تأکید بر معیار های زیست محیطی بسیار اهمیت داشته و ساماندهی آن را ضروری می کند. با توجه به ظرفیت قرارگیری باغات سنتی اطراف ورودی شرقی شهر قزوین و اهمیت بصری محورهای ورودی شهر، این پژوهش به­ صورت خاص­ تر به دنبال بررسی اثرات معیارهای زیست­ محیطی بر انتخاب و ترجیح استفاده­ کنندگان از محورهای ورودی شهر می­ باشد. روش بررسی: این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت توصیفی-تحلیلی با ماهیت پیمایشی می باشد. در پژوهش حاضر 30 پرسشنامه ویژه متخصصان در سازمان های شهری توزیع گردید و در نهایت با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP معیارهای کلی و زیرمعیارها وزن­ دهی و اولویت بندی شدند. قلمرو زمانی تحقیق بین سال های 1398-1399 می باشد. یافته ها: نتایج حاصل از تجزیه وتحلیل داده ها نشان می دهد که بیشترین درجه اهمیت معیارها از نظر متخصصین شهری به منظور افزایش ترجیحات استفاده کنندگان از فضای ورودی مربوط به معیار خوانایی است. پس از آن معیارهای سرزندگی، پذیرندگی، تشخص و بهداشت محیط هریک به ترتیب در ترجیحات استفاده کنندگان از فضای ورودی شهرها حائز اهمیت هستند. بحث و نتیجه گیری: وضعیت هریک از معیارهای کیفی ترجیحات استفاده کنندگان از فضای ورودی در باغات سنتی ورودی شرقی شهر قزوین بررسی شده و در نهایت پیشنهادهایی به منظور ارتقاء کیفیت ورودی از طریق سکانس­ بندی ورودی ارائه گردیده است.

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت استفاده از سبزیجات سالم، کنترل غلظت عناصر سنگین جهت حفظ سلامتی مصرف­ کننده حائز اهمیت است. لذا این تحقیق با هدف ارزیابی خطرات فلزات سنگین بر سلامت انسان از طریق مصرف محصولات کشاورزی انجام گرفته است. روش­ بررسی: نمونه­ ها شامل بادمجان، گوجه­ فرنگی، خیار گلخانه­ ای و توت­ فرنگی بودند که به صورت تصادفی از گلخانه­ های جیرفت جمع آوری شدند و غلظت عناصر سرب و کادمیوم در محصول و میوه این گیاهان اندازه­ گیری شد و مقدار دریافت روزانه هر عنصر (EDI) برای هر محصول با توجه به مقدار مصرف روزانه هر محصول مشخص گردید. یافته­ ها: میانگین غلظت سرب و کادمیوم در محصولات نمونه­ برداری شده با یکدیگر متفاوت بود، بیشترین و کمترین مقدار کادمیوم به ترتیب مربوط به بادمجان و خیار گلخانه­ ای بود. نتایج نشان داد که مقدار سرب و کادمیوم در محصولات بادمجان، گوجه­ ­ فرنگی و توت­ فرنگی بیشتر از محدوده استاندارد ارائه شده براساس توصیه موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و سازمان جهانی بهداشت و خوار و بار و کشاورزی بوده است. بحث و نتیجه­ گیری: نتایج این تحقیق نشان داد در اغلب محصولات نمونه­ برداری شده مقدار فلزات سنگین سرب و کادمیوم بیش از حد مجاز است. با این حال مقدار دریافت روزانه هر عنصر (EDI) نشان داد همه محصولات مورد آزمایش، دارای EDI کمتر از میزان دریافت قابل تحمل روزانه موقتی (PTDI) که از طرف موسسه استاندارد ایران گزارش شده است، می­ باشند. در مجموع، با توجه به نتایج این مطالعه می­ توان نتیجه گرفت که مصرف این محصولات هیچ تأثیر منفی بر سلامت مصرف­ کنندگان ندارد.

زمینه و هدف: وجود چالش های منحصر به فرد در عصر حاضر موجب نیاز تغییرات واقعی در طرز تفکر و عملکردی کاملاً جدید در جامعه شده است. لذا استفاده از آموزش پایداری در تولید منابع انسانی کاملاً آگاه، به ویژه با توجه به مهارت های اساسی درک و دانش مورد نیاز در قرن بیست و یکم، حیاتی است. براین اساس هدف اصلی این پژوهش تحلیل محتوای کتاب های ریاضی دوره اول ابتدایی براساس مولفه های آموزش پایداری است. روش بررسی: پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی است. واحد تحلیل (تصاویر، متن، فعالیت کلاسی و تمرین و کار در کلاس) است. جامعه آماری کتاب های ریاضی دوره اول ابتدایی (پایه اول، دوم و سوم) است. که در این پژوهش کل محتوای آن براساس سه مولفه آموزش پایداری (اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی) تحلیل شد. حجم نمونه با جامعة آماری یکسان و به صورت سرشماری در نظر گرفته شد. برای تایید روایی چک لیست از روایی صوری و محتوایی با نظرات صاحب نظران استفاده شد و پایایی آن 92/0 از روش هولستی بدست آمد و برای پردازش داده های گردآوری شده از روش آنتروپی شانون استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد، تصاویر محیط زیستی در هر سه پایه دارای فراوانی بیشتری نسبت به دیگر واحد تحلیل است و در بین مجموع مولفه های آموزش پایداری، مولفه محیط زیستی در کلیه دوره های اول ابتدایی بیشترین و اقتصادی کمترین فراوانی را دارا بود. همچنین بر اساس معیار بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت، معیار محیط زیستی در پایه اول و معیار اجتماعی در پایه های دوم و سوم بیشترین مقدار را دارا است. همچنین آموزش پایداری در پایه دوم و سوم با هم یکسان بوده اند. بحث و نتیجه گیری: یافته ها بر این امر تاکید دارند که که تعادل و انسجام لازم بین سه مولفه آموزش پایداری برقرار نبوده و در محتوای کتاب های ریاضی دوره اول آن گونه که شایسته است به مولفه های آموزش پایداری توجه نشده است.

زمینه و هدف: طی دهه­ های اخیر انتشار آلاینده­ ها و حفاظت از محیط زیست یکی از دغدغه­ های مهم جوامع در حال توسعه می­ باشد، چرا که این جوامع برای رسیدن به رشد اقتصادی بالا نیازمند استفاده از انرژی هستند و مصرف انرژی بیشتر آلودگی­ های زیست محیطی بیشتری را به همراه دارد. بررسی عوامل موثر بر انتشار آلاینده­ ها و به­ خصوص گاز دی اکسید کربن می­ تواند در برنامه­ ریزی برای کنترل و مدیریت آلاینده­ ها موثر واقع شود. هدف از این تحقیق تعیین تاثیر اندازه جمعیت، تولید ناخالص داخلی، شدت انرژی و شهرنشینی بر انتشار دی اکسید کربن در کشورهای منتخب منطقه منا طی سال­ های 2000-2017 است. روش بررسی: عوامل موثر بر انتشار دی اکسید کربن در کشورهای منتخب منطقه منا با استفاده از مدل رگرسیون چندک پنل بررسی شده است. ویژگی شاخص این مدل تخمین متغیرهای مستقل در چندک های گوناگون و تاثیر آن ها بر متغیر وابسته است که با این کار دقت تخمین بسیار بالاتر رفته و می توان نتیجه تخمین در هر چندک را به صورت جداگانه مشاهده کرد. یافته ها: یافته­ های تحقیق نشان می­ دهد که اندازه جمعیت به جز چندک های 05/0 و 1/0 اثر مثبت و معناداری بر گسترش دی اکسید کربن دارد. شدت انرژی و تولید ناخالص داخلی در تمامی چندک­ ها اثر مثبت و معناداری بر انتشار CO2دارند. رابطه شهرنشینی و دی اکسید کربن در تمامی چندک ها به جز 95/0 منفی و فقط در چندک­ های 05/0، 1/0، 7/0 و 8/0معنادار است. بحث و نتیجه گیری: در این مطالعه با توجه به این که تولید ناخالص داخلی بیشترین اثرگذاری را بر میزان انتشار دی اکسید کربن دارد، لذا توصیه می شود که با ارتقای تکنولوژی­ های تولید، تعبیه زیرساخت های انرژی های تجدیدپذیر و ارائه مجوزهایی برای ورورد صنایع کمتر آلاینده کننده به کشورهای مورد بررسی، شرایطی میسر شود که رشد اقتصادی ناشی از افزایش تولید ناخالص داخلی با کمترین میزان انتشار آلاینده­ ها همراه باشد.

زمینه و هدف: گواهی پایداری، مشارکت مردم در مدیریت پایدار جنگل از طریق خرید محصولات گواهی شده است. بنابراین جامعه و مصرف کنندگان محصولات، عامل مهم و بازیگر فعال در پیش­ برد آن می­ باشند. از این رو شناخت عوامل مؤثر بر مشارکت، مرحله اول و مهمی در این زمینه است. پژوهش حاضر به بررسی فاکتور های مؤثر بر میزان تمایل به مشارکت در مدیریت پایدار جنگل از طریق خرید محصولات با گواهی پایدار می­ پردازد. روش بررسی: جامعه آماری مطالعه مصرف کنندگان بازار مبل یافت آباد بودند. پس از تعیین حجم نمونه، مشخصات پاسخ دهندگان و دیدگاه آن­ ها در باره سوالات تحقیق جمع­ آوری شدند. تحلیل داده­ ها با استفاده از ضرایب همبستگی و آزمون­ های t و کروسکال والیس انجام شد. یافته­ ها: بر اساس یافته های تحقیق، شناخت افراد از مفهموم پایداری و تمایل افراد به خرید محصولات گواهی شده دارای رابطه معنی دار و منفی با سن می­ باشد. سوالات تحقیق با میزان تحصیلات پاسخ دهندگان دارای ارتباط مثبت و معنی­ داری بودند. بین سطح درآمدی افراد و سولات تحقیق ارتباط معنی داری یافت نشد و تنها نگرش شهروندان مبنی بر لزوم مشارکت در مدیریت پایدار جنگل با میزان درآمد افراد ارتباط معنی­ دار و مثبتی داشت. بحث و نتیجه گیری: شناخت جامعه از مدیریت پایدار، محصولات گواهی شده و تمایل به خرید محصولات گواهی شده تحت تاثیر فاکتورهای اجتماعی قرار دارد. بنابراین لازم است که با توجه به این امر، برنامه­ های ترویجی برای افزایش آکاهی جامعه از این امر طراحی و اجرا شوند.

زمینه و هدف: امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا، اکوتوریسم برای دستیابی به رشد اقتصادی و همچنین حفاظت از محیط­, زیست و تنوع زیستی از اهمیت بالایی برخوردار است. اکوتوریسم یکی از جامع­, ترین جنبه­, های گردشگری است که تأثیر زیادی بر تنوع زیستی دارد. ارزیابی تنوع زیستی به عنوان شاخصی برای حفاظت بهتر پوشش گیاهی و تنوع گونه­, ها ضروری است. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر اکوتوریسم بر پوشش گیاهی پارک ملی خجیر است. روش بررسی: این پژوهش در سال 1398 انجام شد و دو زون فشار اکوتوریسم کم (100 تا 150 متر از جاده) و فشار اکوتوریسم متوسط ​, ​, (50 تا 100 متر از جاده) انتخاب شد. سپس 36 قطعه­, نمونه (1 × 1 متر، 1 متر مربع) به­, صورت تصادفی در فواصل مختلف انتخاب شدند. گونه­, ها، درختچه­, ها و گیاهان در قطعه­, نمونه ثبت شد. شاخص­, های تنوع زیستی در نرم افزارهایEcological methodology و PAST ارزیابی شد. یافته­,ها: بر اساس نتایج، درصد پوشش در زون­, های کم ​, ​, و متوسط فشار اکوتوریسم اختلاف معنی­, دار داشت و به­, ترتیب 4/59 و 6/33 درصد بود که بیشترین آن مربوط به گونه درمنه است. شاخص غنای مارگالف تفاوت معنی­, داری را در زون­, های کم ​, ​, و متوسط فشار اکوتوریسم با 55/5 و 01/4 نشان داد. شاخص شانون-وینر نشان داد که زون کم اکوتوریسم بیشترین تنوع را نسبت به زون­,فشار اکوتوریسمی متوسط دارد. بحث و نتیجه ­, گیری: به طور کلی، زون فشار اکوتوریسم کم، تاثیر منفی کمی را بر روی گیاه و تنوع گونه­, ای دارد و با توجه به آن که این پارک از شاخص ترین و غنی­, ترین بخش­, های طبیعی کشور به شمار می­, رود، به همین دلیل حفاظت از زیستگاه­, ها و رویشگاه­, های گیاهی آن ضروری است.

زمینه و هدف: جوامع امروز برای نیل به اهداف توسعه پایدار بایستی افراد جامعه با دانش محیط­, زیست خود آشنا باشند که از بنیادی­, ترین راه­, حل­, ها آموزش آن در تمامی مقاطع آموزشی می­, باشد. هدف از این پژوهش سنجش میزان تأثیر­, گذاری آموزش بر ارتقاء دانش محیط­, زیستی معلمان و دانش آموزان متوسطه­, ی اول شهر بم است. روش بررسی: بدین منظور در پژوهش حاضر تأثیرات آموزش محیط­, زیست هم برای کارکنان آموزش­,دهنده (معلمان) و هم دانش­, آموزان تحت دو پرسشنامه که توسط محققان این پژوهش تدوین شده، در مقطع متوسطه­, ی اول بررسی گردید. روش کار پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی انجام گرفت و جمع آوری اطلاعات از طریق تکمیل پرسشنامه برای دو گروه معلمان و دانش­, آموزان مقطع متوسطه اول، صورت گرفت. پاسخ­, ها بر اساس طیف لیکرت به صورت 5 گزینه­, ای (خیلی زیاد تا خیلی کم) و جامعه آماری این تحقیق از طریق آزمون تحلیل عاملی برای معلمان 72 نفر و برای دانش­, آموزان 180 نفر مشخص شد. برای تجزیه و تحلیل عامل­, ها از سه آزمون کیزر-میر-اوکلین و آزمون بارتلت استفاده شد. داده­, های به­, دست ­, آمده از نرم افزار SPSS استفاده ­, شد. یافته ­, ها: ضریب پایایی برای هر دو گروه قابل قبول بود. نتایج حاکی از آن است که رفتار­, های محیط­, زیستی دانش آموزان به همراه آموزش­, های محیط­, زیستی تئوری-عملی صحیح از اهمیت یکسانی برخوردار هستند، همچنین ارتقاء دانش محیط­, زیستی معلمان در ایجاد رفتار و نگرش مثبت در دانش آموزان تأثیر دارد. بحث و نتیجه ­, گیری: بنابراین برای نیل به هدف بالا بردن آگاهی و آموزش محیط­, زیست در بین افراد یک جامعه بایستی این آموزش­, ها به هر دو گروه دانش­, آموزان و آموزش دهندگان (معلمان) داده شود.

زمینه و هدف: آترازین یکی از مهم­, ترین علف­, ­, کش­, های مورد استفاده در ایران و جهان است که ضمن برخورداری از پایداری بالا، احتمال آلودگی آب­, های زیرزمینی و رواناب را به دنبال دارد. هدف از این آزمایش تعیین حساسترین گونه از بین هشت گونه گیاهی به آترازین و اندازه­, گیری حد آبشویی این علف­, کش بود. روش بررسی: آزمایش اول در سال 1398 به منظور ارزیابی حساسیت هشت گونه گیاهی (کلزا، سویا، چچم، یولاف، گندم، علف­, قناری، تاج­, خروس و گندم) به بقایای آترازین با استفاده از شاخص GR50 ( دز مورد نیاز علف­, کش برای کاهش 50% ی رشد گیاه) انجام شد. آزمایش دوم نیز به منظور تعیین حد آبشویی علف­, کش آترازین انجام گرفت. سطوح تیمار علف­, کش آترازین عبارت بودند از شاهد (عدم کاربرد)، سطح معمول (25/1 کیلوگرم در هکتار) و بالا (5/2 کیلوگرم در هکتار). تیمارهای یاد شده به ستون­, های خاک واقع در لوله­, های PVC به ارتفاع 32 سانتی­, متر تزریق شدند. بعد از گذشت سه روز خاک هر قطعه دو سانتی­, متری از ستون لوله جدا و هم زمان در معرض آزمون زیست­, سنجی و تجزیه شیمیایی قرار گرفتند. در آزمایش اول از تجزیه رگرسیون پروبیت برای تشخیص حساسترین گونه به آترازین و در آزمایش دوم نیز با طرح پایه کاملا تصادفی از تجزیه واریانس داده­, ها استفاده شد. یافته­, ها: آزمایش اول نشان داد که کلزا نسبت به سایر گونه­, ها حساسیت بیشتری به آترازین دارد. بررسی پروفیل توام تغییرات وزن گیاهچه کلزا و غلظت آترازین در اعماق مختلف خاک نشان داد که علف­, کش آترازین تا عمق 10 سانتی­, متری خاک نفوذ کرده است. بحث و نتیجه­, گیری: به نظر می­, رسد تجمع آترازین تا عمق 10 سانتی­, متری به دلایلی چون مقدار ماده آلی و درصد رس بیشتر در این لایه می­, باشد. با توجه به حداکثر بانک بذور علف­, های هرز در مزرعه مورد آزمایش در لایه­, های سطحی خاک، استفاده از علف­, کش آترازین در این قطعه آزمایشی می­, تواند کارایی کنترل علف­, های هرز را افزایش دهد.

زمینه و هدف: ساختار کالبدی اراضی نشان دهنده نحوه توزیع و ترکیب افقی کاربری های شهری است که نقش بسیار مهمی در پراکنش آلاینده های و کیفیت هوای شهری دارد. مکان گزینی منابع آلاینده (مانند کاربری های صنعتی، تجاری، اداری، مسکونی و. . . ) و اثرگذاری آن بر توزیع سفرهای شهری و ترافیک، به دنبال خود بر میزان و نحوه ی توزیع آلاینده های منتشر شده تأثیر می گذارد. هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی نقش الگوی کاربری اراضی و ساختار کالبدی در تغییرات مکانی آلاینده های شهر تهران در بازه زمانی 1390-1397 است. روش بررسی: جهت نیل به هدف تحقیق از تصاویر ماهواره ای لندست و همچنین از داده های آلایندگی مرکز کنترل کیفیت هوای تهران در سال های 1390 و 1397 استفاده شد، جهت طبقه بندی تصاویر ماهواره ای و مشخص نمودن نوع کاربری ها از روش شبکه عصبی مصنوعی در نرم افزار ENVI و همچنین جهت پهنه بندی غلظت آلایندگی هوای شهر تهران از مدل Kriging در نرم افزار Arc GIS استفاده شد (تاریخ انجام تحقیق: سال 1398). یافته ها: نتایج تحلیل خود همبستگی فضایی نشان داد که در طول مدت 7 سال بین تغییرات ساختار فضایی و میزان آلودگی هوای تهران همبستگی معناداری وجود داشته است. بحث و نتیجه گیری: نتایج بررسی تغییرات کاربری اراضی و شاخص های آلایندگی هوا نشان می دهد که افزایش ساخت وساز در غرب و شمال تهران باعث افزایش تمرکز آلاینده ها در این جهات از شهر شده درصورتی که تغییر کاربری از زمین های بایر به فضاهای سبز شهری در شرق و جنوب شرقی شهر تهران باعث کاهش غلظت آلاینده های هوای شهری در این مناطق شده است.

زمینه و هدف: صرفه جویی در مصرف نهاده­, ها، حفظ سوخت های فسیلی و کاهش آلودگی هوا، از جمله مزیت هایی استفاده موثر از انرژی هستند. این پژوهش با هدف بهینه سازی انرژی و انتشار گازهای گلخانه ای محصول پرتقال در شهرستان دزفول، با کمک دو تکنیک بهینه یابی تحلیل پوششی داده ها و الگوریتم ژنتیک چند هدفه اجرا شد. روش بررسی: در این تحقیق داده ها از 60 باغدار پرتقال به شکل تصادفی و از طریق مصاحبه حضوری و پرسشنامه ای در سال زراعی 1395 جمع آوری گردید و با استفاده از دو تکنیک تحلیل پوششی داده ها و الگوریتم ژنتیک چندهدفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: با توجه به نتایج حاصل از تکنیک تحلیل پوششی داده ها بر اساس مدل های بازگشت به مقیاس ثابت و متغیر و روش اندازه گیری ورودی محور، میانگین کارایی فنی، کارایی فنی خالص و کارایی مقیاس به ترتیب 95/0، 98/0 و 97/0 به­, دست آمد. نتایج بهینه سازی مصرف انرژی و انتشار گازهای گلخانه ای با استفاده از تحلیل پوششی داده ها نشان داد که حدود 36/4% از انرژی پرتقال، پتانسیل ذخیره شدن دارد که کودهای شیمیایی و سوخت دیزل بیشترین مقدار انرژی ذخیره شده را از کل انرژی ذخیره شده دارا می باشند. همچنین تحلیل پوششی داده ها قادر به کاهش 38/34 کیلوگرم کربن دی اکسید بر هکتار از گازهای گلخانه ای در محصول پرتقال می گردد. نتایج حاصل از الگوریتم ژنتیک نشان داد اگر تمامی نهاده ها به­, صورت کاملا بهینه مصرف شود، می تواند انرژی مصرفی در تولید پرتقال در منطقه مورد مطالعه را به میزان 1/26% کاهش دهد که در نتیجه کاهش این عامل ورودی، انتشار گاز گلخانه­, ای می­, تواند به میزان قابل توجهی کاهش پیدا بکند. همچنین نتایج نشان داد که میزان انرژی ورودی برای تولید پرتقال در حالت ایده آل می تواند 61/32810 مگاژول در هکتار باشد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج، استفاده از ماشین های نو به­, جای ماشین های فرسوده به منظور مصرف سوخت کمتر و همچنین تشویق کشاورزان به انجام آزمون خاک برای تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک قبل از مصرف کود ها توصیه می شود.

با توجه به آن که از یک سو انسان ها حق دارند از محیط زیستی سالم و متعادل و مساعد برای توسعه اقتصادی اجتماعی برخوردار گردند و از دیگر سو محیط زیست موضوعی است که هم مربوط به دولت می شود و هم مربوط به شهروندان، از این رو این مقاله با هدف بررسی تحلیلی نسبت محیط زیست، دولت و شهروندی در صدد بیان رویکردهای مختلف در رابطه با محیط زیست تدوین شده است. این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی بوده و با استفاده از روش کتابخانه ای، تهیه فیش و مراجعه به کتب و مقالات متعدد در سال 1397 انجام گرفته است. یافته ها نشان می دهددر مورد نحوه ارتباط و برخورد با مسایل زیست محیطی سه رویکرد عمده وجود دارد. در رویکرد دولت مدار شامل دیدگاه سوسیالیست ها و مارکسیست ها، دولت های فاشیستی و نازیستی، دولت های رفاهی و دولت های سبز بر نقش دولت ها در امر حفاظت از محیط زیست تاکید می شود. در رویکرد بدون دولت یا دخالت حداقلی دولت نیز دیدگاه لیبرال ها، پست مدرنیست ها و آنارشیست ها و محیط زیست گرایان بر نقش محدود و حداقل و یا عدم حضور و دخالت دولت ها در حوزه محیط زیست تاکید می گردد و در رویکرد مشارکت گرایانه که منطقی ترین رویکرد است، بر نقش و کارکرد سازمانهای غیر دولتی مردم نهاد و نهادهای محلی به عنوان سازمانهای مکمل بخش دولتی در مورد مسایل زیست محیطی کشور بحث می شود.

زمینه و هدف: امروزه، رضایت مندی شهروندان یکی از ابزارهای عمده در سنجش عملکرد شهرداری ها محسوب می شود. از این رو، در این مقاله تلاش می شود که با استفاده از نظرات شهروندان، میزان رضایت آنان از عملکرد شهرداری منطقه 1 شهر شیراز مورد سنجش قرار گیرد تا بتوان از این رهگذر، با شناخت نقاظ قوت و ضعف عملکرد شهرداری، راهکارهایی جهت بهبود عملکرد این سازمان و افزایش رضایت شهروندان ارایه نمود. هدف اصلی و کلی این طرح «بررسی میزان و عوامل موثر بر رضایت شهروندان شیراز از خدمات ارایه شده توسط شهرداری شیراز می باشد. روش بررسی: این تحقیق به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی تحلیلی و از نوع پیمایشی با استفاده از ابزار پرسش نامه بوده است. پایایی ابزار تحقیق برپایه ضریب آلفای کرونباخ برای پرسش نامه کانو 70/0 به دست آمده است. سپس با استفاده از نرم افزارspss داده ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نتایج حاصل از آزمون کای اسکوئر رضایت مندی متوسط به بالای شهروندان یعنی 82/70 را نشا ن داد، همچنین نتایج آزمون کای اسکوئر نشان داد که مردان رضایت کم تری نسبت به زنان از عملکرد شهرداری دارند و هرچقد میزان تحصیلات و سن افزایش یافته میزان رضایت مندی کم تر شده و رضایت کارمندان و دانشجویان نیز کم تر از مشاغل دیگر بوده است همچنین نتایج حاصل از آزمون کانو نشان داد که که سطح رضایت مندی شهروندان از (نیازهای اساسی با ضریب رضایت (35/0) در سطح پایین و نیازهای عملکردی با ضریب رضایت (584/0) در سطح متوسط و نیازهای هیجانی با ضریب (723/0) در سطح بالاتری قرار دارد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به کیفیت پایین خدمات ارائه شده در نیازهای اساسی که از جمله وظایف ذاتی شهرداری محسوب می شود، این امر بر رفتارشهروندان، به خصوص درمشارکت درامور شهری تأثیر منفی داشته است.

زمینه و هدف: مسائل محیطی و حفظ محیط زیست که به عنوان یکی از شااخص های مسئولیت اجتماعی شرکت ها در نظر گرفته می شودکه مصرف کنندگان هنگام خرید آن را مدنظر قرار می دهند. در نتیجه این مسائل باعث شده است که مسائل محیطی وارد مفاهیم بازاریابی گردند و رویکردی به نام بازاریابی سبز پدیدار شود هدف از این تحقیق تبیین تاثیر متغیرهای مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها و جهت گیری زیست محیطی بر عملکرد بازاریابی سبز(گرایش بازاریابی داخلی سبز، تاکتیک های بازاریابی سبز و جهت گیری استراتژیک بازاریابی سبز) مورد بررسی و سپس تاثیر این متغیرها بر عملکرد بازاریابی مورد بررسی قرار گرفت. روش بررسی: این تحقیق از نظر هدف در زمره تحقیقات کاربردی قرار دارد و از نظر شیوه اجرا در زمره تحقیقات توصیفی-پیمایشی می باشد و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ساختار یافته است. جامعه آماری کلیه شرکتهای سلامت محور در استان تهران می باشد (حدود 1120 شرکت) و درمقطع زمانی پاییز و زمستان1399 به انجام رسیده است. در این تحقیق روش نمونه گیری، روش تصادفی ساده بوده است و حجم نمونه با توجه به جامعه آماری 1120 تایی تعداد 286 شرکت بوده که طبق فرمول کوکران و در سطح خطای 5 درصد تعیین شده است. یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده از این تحقیق تنها فرضیه تاثیر مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها بر گرایش بازاریابی داخلی سبز مورد تایید قرار نگرفته است و سایر فرضیه ها مورد تایید قرار بوده اند. بحث و نتیجه گیری: در فرضیه اول با توجه به اینکه آماره t برابر با 57/1بوده و این مقدار در بازه (96/1، 96/1-) قرار دارد، لذا معنادار نیست. از این رو مشخص می شود که در سطح اطمینان 95 درصد مسئولیت پذیری اجتماعی شرکت ها بر گرایش بازاریابی داخلی سبز تأثیری ندارد، . همچنین فرضیه چهارم با توجه به این که آماره t برابر با 25/13-بوده و این مقدار در بازه (96/1، 96/1-) قرار دارد، بنابراین می توان نتیجه گرفت که این فرضیه معنادارنیست-. از این رو مشخص می شود که جهت گیری زیست محیطی بر گرایش بازاریابی داخلی سبز تأثیرمنفی دارد.