روانشناسی مدرسه
سال:1397 | دوره:7 | شماره:2 (پیاپی 26) |تعداد مقالات:13

هدف از پژوهش حاضر، مقایسه ی اثربخشی یادگیری خودتنظیم و درمان دارویی بر کاهش نشانگان اختلال کاستی توجه/بیش فعالی است. روش پژوهش، شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه است. جامعه آماری کلیه کودکان 10 تا 12 ساله که از بهار تا پایان تابستان 1395به یکی از مراکز درمانی شهر ساری مراجعه نموده و تشخیص اختلال کاستی توجه/ بیش فعالی دریافت کرده اند. تعداد 30 دختر و پسر از این کودکان با در نظر گرفتن ملاک های ورود و خروج انتخاب، و به طور تصادفی به سه گروه 10 نفری تقسیم شده اند. این افراد به تصادف در یکی از گروه های دارودرمانی، یادگیری خودتنظیم و گروه گواه به کارگماری شده اند. برای جمع آوری داده ها ازآزمون کانرز والدین به صورت پیش آزمون و پس آزمون و از آزمون ریون برای سنجش هوش استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از کواریانس در SPSS. 21 اجرا گردید. یافته ها نشان می دهد مداخله یادگیری خودتنظیم به اندازه دارودرمانی(001/0P<) اثربخش است. اما بین دو روش مداخله تفاوت معنی داری(05/0P>) وجود نداشت. بنابراین، می توان نتیجه گرفت به کارگیری فنون و تکنیک های یادگیری خودتنظیم به اندازه دارو درمانی(داروی میتل فینیدیت) در کاهش علائم اختلال کاستی توجه/بیش فعالی اثر بخش است و می توان از آن برای درمان استفاده کرد. ضمن آن که این درمان روان شناختی، اثرات جانبی دارودرمانی را ندارد.

اضطراب اجتماعی یکی از شایع ترین مشکلاتی است که باعث اختلالات عملکردی قابل توجه در کودکان و نوجوانان می-شود. در رابطه با میزان اثربخشی انواع مختلف درمان های روان شناختی برای کودکان و نوجوانان مبتلا به اضطراب اجتماعی تردید وجود دارد در نتیجه ضرورت انجام مطالعه فراتحلیل در مورد اثربخشی درمان های موجود برای اضطراب اجتماعی در کودکان و نوجوانان را نشان می دهد. در مطالعه حاضر، اندازه اثر درمان های روان شناختی در کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی ارزیابی شده است. در این پژوهش 139 مطالعه در مورد اثربخشی درمان های روان شناختی برای اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان و نوجوانان جمع آوری شد و 12 مطالعه پس از ارزیابی های دقیق انتخاب شدند. تجزیه و تحلیل های آماری با استفاده نرم افزار جامع فراتحلیل CAM انجام شد. نتایج نشان داد که درمان های روانشناختی برای اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان و نوجوانان دارای اندازه اثر متوسط بودند. میانگین اندازه اثر درمان های روان شناختی بر اختلال اضطراب اجتماعی در کودکان 32/0(05>P) بود. درمان های موجود برای این گروه از کودکان نیاز به بررسی های بیش تری دارد.

پژوهش حاضر با هدف رواسازی و اعتباریابی پرسش نامه تدریس تحول آفرین در دانش آموزان شهر اردبیل انجام پذیرفت. جامعه ی آماری مورد مطالعه، دانش آموزان پایه ی ششم ابتدایی آموزش و پرورش ناحیه یک شهر اردبیل، به تعداد 2415 نفر در سال تحصیلی 94-1393 بودند که تعداد 490 نفر به روش خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شدند. اعتبار پرسش نامه ی تدریس تحول آفرین بر اساس آلفای کرونباخ 83/0 و با استفاده از روش دو نیمه کردن، 77/0 به دست آمد. بررسی های مربوط به روایی محتوا و سازه پرسش نامه ی تدریس تحول آفرین، مؤید روایی پرسش نامه مذکور است. یافته های حاصل از تحلیل عاملی تأییدی همانند فرم اصلی، چهار عامل نفوذ آرمانی (ایده آل)، انگیزه الهام بخش، تحریک ذهنی و ملاحظات فردی را مورد تأیید قرار داد. با توجه به نتایج به دست آمده می توان گفت که پرسش نامه ی تدریس تحول آفرین ابزاری قابل اعتماد و روا برای اندازه گیری تدریس تحول آفرین است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ویژگی های روان شناختی (شخصیت وظیفه شناسی) و پارامترهای صلاحیت های حرفه ای با اثر بخشی معلمان صورت گرفت. روش پژوهش توصیفی از نوع همبستگی بود. جامعه ی آماری این پژوهش شامل کلیه معلمان مدارس دوره اول و دوم متوسطه آموزش و پرورش شهرستان مریوان (دوره اول 310 و دوره دوم 315 نفر) در سال تحصیلی 93-1394 بود، که 235 نفر از معلمان با توجه به نسبت طبقه دوره اول و دوم و زن و مرد با روش نمونه گیری طبقه ای نسبتی انتخاب شدند. ابزار پژوهش حاضر، سه پرسش نامه ی صلاحیت های حرفه ا ی معلمان، عامل شخصیت وظیفه شناسی نئو و پرسش نامه محقق ساخته اثربخشی معلمان بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار LISREL استفاده شد. نتایج نشان داد که صلاحیت های حرفه ای به تنهایی می-تواند اثربخشی معلمان را پیش بینی کند، ولی شخصیت وظیفه شناسی به تنهایی نمی تواند اثربخشی معلمان را پیش بینی کند، اما با واسطه گری متغیر صلاحیت حرفه ای می تواند اثر بخشی معلمان را پیش بینی کند. همچنین بخش دیگر یافته ها حاکی از آن بود که مؤلفه ی شخصیت وظیفه شناسی قدرت کمی در پیش بینی مؤلفه ی اثربخشی معلمان دارد، درحالی که مؤلفه ی صلاحیت های حرفه ای قدرت بالایی در پیش بینی اثربخشی معلمان دارند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی همبودی اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی با اختلال بدتنظیمی خلق مخرب در کودکان دبستانی انجام شد. روش پژوهش توصیفی بود و جامعه آماری شامل کودکان دبستانی مبتلا به اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی بود. برای دستیابی به هدف فوق، 40 کودک دبستانی با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. پس از اطمینان از تشخیص روانپزشکی اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی، برای تشخیص موارد اختلال بدتنظیمی خلق مخرب از یک مصاحبه بالینی ساختار یافته با والدین استفاده شد. یافته های حاصل از این مطالعه، حاکی از همبودی 5/17 درصدی (7 کودک از 40 کودک) اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی با اختلال بدتنظیمی خلق مخرب بود. با توجه به نتایج، لزوم توجه و تشخیص همبودی اختلال بدتنظیمی خلق مخرب جهت به کارگیری روش های درمانی مناسب برای اختلال کمبود توجه/ بیش فعالی توصیه می گردد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش افسردگی، اضطراب و استرس در پیش بینی نگرش مثبت و منفی دانش آموزان پسر به بزهکاری انجام شد. روش این مطالعه توصیفی-همبستگی بود و جامعه ی آماری آن شامل کلیه دانش آموزان نوجوان پسر 15-18 سال ساکن شهر همدان بودند. از بین این افراد نمونه ای به حجم 100 نفر با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند و با پرسش نامه های سنجش نگرش به بزهکاری و مقیاس افسردگی، اضطراب، استرس21) (DASS به جمع آوری داده ها اقدام شد. داده های به دست آمده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه تحلیل شد. نتایج نشان داد که نمره کل آشفتگی روان شناختی با نگرش مثبت دانش آموزان به بزهکاری رابطه مثبت معنادار دارد، ولی با نگرش منفی آن ها به بزهکاری رابطه ای ندارد. همچنین از بین زیرمتغیرهای آشفتگی روان شناختی، اضطراب با نگرش مثبت(24/0=r) و منفی(22/0-=r) به بزهکاری رابطه داشته، ولی افسردگی فقط با نگرش مثبت به بزهکاری رابطه ای مثبت داشت(21/0=r). نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که از بین مؤلفه های آشفتگی روان شناختی، اضطراب 28 درصد واریانس نگرش منفی به بزهکاری را به طور منفی تبیین می کند(28/0-= ß ). بنابراین خانواده ها، متخصصین بهداشت روانی و مشاوران آموزش و پرورش می توانند با شناسایی دانش آموزان در معرض خطر و مدیریت افسردگی و اضطراب آن ها موجبات پیشگیری از بزهکاری دانش آموزان را فراهم کنند.

هدف از این پژوهش، پیش بینی سازگاری و خودکارآمدی دانش آموزان از طریق سبک نظارتی و تفکر انتقادی والدین بود. روش پژوهش حاضر توصیفی _ همبستگی، از نوع مدل یابی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش، متشکل از کلیه دانش آموزان پسر دبیرستانی بودند که در سال 1395-1396 در مدارس شهر سنندج مشغول به تحصیل بودند. از بین این جامعه، نمونه ای به حجم 440 دانش آموز به روش خوشه ای تک مرحله ای انتخاب و پرسش نامه های: نظارت والدین(PMS)، مهارت هایتفکر انتقادی کالیفرنیا(CCTST)(فرم ب)، خودکارآمدی کودکان و نوجوانان(SEQ-C) وپرسش نامه سازگاری سینها و سینگ (AISS)را تکمیل نمودند. داده ها با نرم افزار AMOS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد بین نظارت والدین با کلیه مؤلفه های سازگاری و خودکارآمدی دانش آموزان رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و همچنین یافته ها بیانگر رابطه مثبت و معنادار بین تمامی مؤلفه های تفکر انتقادی با کلیه مؤلفه های سازگاری و خودکارآمدی دانش-آموزان بود. نتایج حاصل از پژوهش حاضر می تواند برای کمک به تدوین و به کارگیری برنامه های آموزشی، پیشگیرانه و درمانی برای والدین جهت شکل دهی و تقویت خودکارآمدی و سازگاری دانش آموزان مورد استفاده قرار بگیرد.

پژوهش با هدف آشکار ساختن همبستگی راهبردهای یادگیری با ویژگی های شخصیتی و تاب آوری دانش آموزان دوره متوسطه به انجام رسید. روش پژوهش همبستگی است و جامعه آماری آن دربرگیرنده همه دانش آموزان دختر دوره متوسطه شهرستان دلفان بود که از میان آن ها نمونه­ ای 250 نفری با به­ کار بستن روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شد. برای گردآوری داده­ ها از ابزارهای فرم بازنگری شده پرسش­ نامه شخصیتی آیزنک (EQP-R)، سنجه تاب آوری کانر و دیوید سون (CD-RISC) پرسش­ نامه راهبردهای انگیزشی برای یادگیری (M SLQ) استفاده شد. یافته ها نشان داد که همبستگی مؤلفه های راهبردهای یادگیری با پاره ای از ویژگی های شخصیتی مثبت و با پاره ای دیگر منفی بود؛ همبستگی میان مؤلفه های اضطراب امتحان و راهبردهای شناختی یادگیری با ویژگی شخصیتی روان­ آزردگی به ترتیب 33/0 و 21/0-، همبستگی میان مؤلفه های خودکارآمدی، ارزش گذاری درونی و خودنظم­ دهی با ویژگی شخصیتی روان­ گسسته­ خویی به ترتیب 26/0-، 23/0-و 19/0-و همبسته مؤلفه های خود کارآمدی و راهبردهای شناختی با ویژگی شخصیتی برون­ گردی به ترتیب 20/0 و 22/0 بوده است. افزون بر این ها، همبستگی میان تاب آوری و راهبردهای یادگیری 64/0 بوده و همه ی این همبستگی ها معنی دار بوده است (001/0>p). نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که مدل استفاده شده برای پیش بینی راهبردهای یادگیری معنادار است (82/15F=) و می تواند با ضریب تعیین 45/0 = R2همبستگی میان متغیرها را تبیین کنند؛ یعنی ویژگی های شخصیتی و تاب آوری می توانند 45/% از پراکنش راهبردهای یادگیری را تبیین کنند. با توجه به یافته ها می توان نتیجه گرفت که راهبردهای یادگیری با ویژگی های شخصیتی و تاب آوری در دانش آموزان رابطه دارد و شایسته است که معلمان در تدریس خود به این نکته توجه نمایند.

هدف از این مطالعه بررسی میزان اثربخشی آموزش کلاسی کنش های اجرایی به همراه نوروفیدبک بر ارتقاء عملکرد تحصیلی دانش آموزان بهنجار بود. در قالب یک طرح نیمه آزمایشی پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل، 36 نفر دانش آموز پسر کلاس چهارم ابتدایی به صورت تصادفی انتخاب شده و در سه گروه 12 نفری آموزش کنش های اجرایی و نوروفیدبک، آموزش کنش های اجرایی و کنترل قرار داده شدند. دو گروه آموزش کنش های اجرایی به همراه نوروفیدبک و آموزش به تنهایی در 16 جلسه آموزش کلاسی کنش های اجرایی و گروه آموزش و نوروفیدبک علاوه بر آموزش کلاسی در 8 جلسه آموزش نوروفیدبک شرکت کردند و گروه کنترل در لیست انتظار قرار گرفتند. نتایج بیانگر بهبود معنادار عملکرد تحصیلی دانش آموزان شرکت کننده در جلسات آموزشی کنش های اجرایی نسبت به گروه کنترل با اندازه اثر 89/0 در نمره کلی عملکرد تحصیلی است و مقایسه گروه ها معناداری بیش تر عملکرد تحصیلی را در گروه آموزش کنش های اجرایی به همراه نوروفیدبک نسبت به گروهی که فقط از آموزش کلاسی استفاده کرده بودند را نشان داد. این مطالعه نشان داد که با آموزش کنش های اجرایی می توان عملکرد تحصیلی دانش آموزان را ارتقاء داد و این آموزش ها در همراهی با نوروفیدبک تأثیرگذاری بیش تری دارد.

پژوهش حاضر با هدف روشن ساختن تأثیر آموزش خودکارآمدی بر استرس تحصیلی و مهارت های اجتماعی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه اول انجام شده است. روش پژوهش آزمایشی است. طرح تحقیق آن پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل است. جامعه آن را دختران متوسطه اول شهر معمولان (خرم آباد) تشکیل می دادند که در سال تحصیلی 94-93 مشغول به تحصیل بودند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی (ساده) بوده است. برای انتخاب نمونه از بین 8 مجتمع آموزشی و پرورشی شهر معمولان، یک مجتمع به صورت تصادفی انتخاب و پرسش­ نامه های خودکارآمدی شرر (1982)، استرس تحصیلی زاژکووا و همکاران (2005) و مهارت های اجتماعی نوجوانان ایندربیتزن و فوستر (1992) بین تمام دانش آموزان دختر آن مجتمع اجرا شد. در این پژوهش، گروه آزمایش (15 نفر) با استفاده از پکیج آموزشی خودکارآمدی، 10 جلسه مورد آموزش قرار گرفتند. بعد از تجزیه وتحلیل، به صورت تصادفی، 15 نفر از دانش آموزانی که خودکارآمدی پایین، استرس تحصیلی بالا و مهارت های اجتماعی پایینی داشتند به عنوان گروه آزمایش و 15 نفر نیز به عنوان گروه کنترل انتخاب شدند. سپس آموزش خودکارآمدی در 10 جلسه به عمل آمد. در نهایت، از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. اطلاعات به دست آمده از پرسش­ نامه ها بر اساس تحلیل­ کوواریانس مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان داد که آموزش خودکارآمدی بر استرس تحصیلی و مهارت های اجتماعی گروه آزمایش تأثیر معنی داری داشته است، درصورتی که این تأثیر در گروه کنترل مشاهده نشده است. افزون براین، نتایج نشان داد که با آموزش خودکارآمدی، استرس تحصیلی کاهش و مهارت­ های اجتماعی افزایش یافته است. از این یافته ها می توان نتیجه گرفت که آموزش خودکارآمدی بر کاهش استرس تحصیلی و همچنین افزایش مهارت های اجتماعی دانش­ آموزان، مؤثر است.

بزهکاری نوجوانان از جمله مسائل بغرنج اجتماعی است که افکار عمومی را شدیداً به خود مشغول داشته است. پژوهش حاضر به منظور بررسی وضعیت ویژگی­ های پیشرفت تحصیلی، تبار خانوادگی-اجتماعی و سلامت روان نوجوانان بزهکار انجام گرفت. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی بود. جامعه ی آماری پژوهش را تمامی نوجوانان بزهکار کانون اصلاح و تربیت استان سیستان و بلوچستان در سال 97-1396 تشکیل می دادند که از میان آن ها با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 86 نفر از نوجوانان بزهکار کانون اصلاح و تربیت استان به عنوان نمونه انتخاب شدند و ضمن مشخص کردن سطح تحصیلات کنونی و نمره معدل آنان، پرسش­ نامه ویژگی­ های تبار خانوادگی محقق ساخته، و پرسش­ نامه سلامت روان SCL-90-R در مورد آنان اجرا و تکمیل گردید. یافته ها نشان داد، نوجوانان بزهکار از نظر ویژگی­ های تبار خانوادگی، فرزند سوم خانواده بوده و دارای ساختار خانوادگی گسترده، وضعیت اجتماعی، اقتصادی، تحصیلی پائین در والدین و تعداد اعضای خانواده زیاد بودند. در زمینه پیشرفت تحصیلی، نوجوانان بزهکار اکثریت بی­ سواد و تعداد اندکی تحصیلاتشان تا ابتدایی و متوسطه بود. بیش­ ترین فراوانی علت ترک تحصیل این نوجوانان این بوده که کمک خرج خانواده بودند و نگرش آنان به اجتماع بد بوده است. این افراد در زمینه سلامت روان نیازمند توجه و مداخله بالینی هستند، همچنین آنان در مقیاس سوءظن، افسردگی و ترس نیاز به مداخله بالینی داشتند. با شناسایی علمی این ویژگی­ ­ ها، مشخص می­ شود که برنامه­ ریزی­ های مناسب جهت پیشگیری از بزهکاری و بازپروری نوجوانان بزهکار در زمینه تدوین برنامه­ های آموزشی و هدایت شغلی و تحصیلی آنان از موارد قابل توجه است.

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان های مثبت نگر و شناختی-رفتاری بر عملکرد اجتماعی-انطباقی و فرسودگی تحصیلی دانش آموزان کمال گرا است. این پژوهش آزمایشی، با طرح پیش آزمون و پس آزمون و گروه کنترل انجام شد. جامعه آماری این پژوهش شامل دانش آموزان دختر کمال گرای مدارس متوسطه شهر رشت در سال 1395 است. نمونه پژوهش 69 دانش آموز دختر کمال گرا بود که به صورت تصادفی به سه گروه (دو گروه آزمایشی و یک گروه کنترل) گمارده شدند. برای جمع آوری داده ها، از مقیاس کمال گرایی بالینی استوبر، پرسش نامه عملکرد اجتماعی-انطباقی سالملا-آرو و همکاران و مقیاس فرسودگی تحصیلی پرایس و همکاران استفاده شد. گروه های آزمایش، درمان های مثبت نگر و شناختی-رفتاری را در 10 جلسه دریافت کردند و گروه کنترل مداخله ای نگرفت. نتایج نشان داد که درمان های مثبت نگر و شناختی-رفتاری در افزایش عملکرد اجتماعی-انطباقی و کاهش فرسودگی تحصیلی دانش آموزان کمال گرا تأثیر دارد. بین اثربخشی دو درمان تفاوتی به دست نیامد. این یافته ها بیان می کند که درمان مثبت نگر به اندازه درمان شناختی-رفتاری مؤثر است و می توان از آن به عنوان درمان جایگزین استفاده کرد.

هدف از تحقیق حاضر بررسی ارتباط خودپنداره ی بدنی با گذران اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت های بدنی در دانش آموزان تیز هوش متوسطه قزوین بود. روش تحقیق از نوع توصیفی – همبستگی است. جامعه ی این تحقیق تمامی دانش آموزان تیز هوش دختر و پسر سه پایه ی تحصیلی دوره ی متوسطه به تعداد 760 نفر در سال تحصیلی 93-94 بوده که از بین آن ها 256 نفر (128 دختر و 128 پسر) براساس جدول مورگان و به شکل تصادفی ساده به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این تحقیق از دو پرسش نامه ی اوقات فراغت روان بخش و پرسش نامه ی خود پنداره ی بدنی مارش استفاده شده است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و ضریب همبستگی پیرسون بهره گرفته شد. یافته ها نشان داد که دانش آموزان تیز هوش مشارکت بسیار کمی ( حدود22 درصد) در فعالیت های ورزشی اوقات فراغت دارند. تماشای تلویزیون و استفاده از کامپیوتر بیش ترین استفاده را در اوقات فراغت داشت. این نتایج همچنین موید ارتباط معنادار (p کم تر از 05/0)بین عوامل لیاقت ورزشی، عزت نفس و خودپنداره ی کلی با تمامی مؤلفه های گذران اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت های بدنی است. ارتباط معنادار(p کم تر از 05/0) بین عوامل چربی، ظاهر، انعطاف، سلامتی و هماهنگی با برخی از مؤلفه های گذران اوقات فراغت با تأکید بر فعالیت های بدنی ملاحظه گردید. لذا جهت گیری به سمت برنامه های ورزشی در اوقات فراغت می تواند به خودپنداره بدنی مثبت دانش آموزان کمک کند.