برنامه ریزی و آمایش فضا
سال:1400 | دوره:25 | شماره:3 |تعداد مقالات:6

تاب آوری اجتماعی ظرفیت جذب و مقابله با اختلال و آشفتگی های سیستم ناشی از بروز بحران هاست. در این راستا آگاهی از اثرات بحران ها بر تاب آوری اجتماعی در چهارچوب حکم روایی شایسته شهری نیازمند ارایه تحلیلی ساختاری از آن در آینده است تا به وسیله آن بتوان ظرفیت تاب آوری اجتماعی شهری را افزایش داد. هدف پژوهش حاضر تحلیل ساختاری تاب آوری اجتماعی شهری در چهارچوب حکم روایی شایسته شهری با رویکرد آینده پژوهی است. پژوهش حاضر کاربردی و به لحاظ روش انجام، توصیفی تحلیلی است که در راستای مبانی علم آینده پژوهی با رویکرد اکتشافی (دیده بانی گذشته و حال، برای شناخت آینده) و تحلیلی به وضعیت تاب آوری اجتماعی در چهارچوب حکم روایی شایسته شهری در شهر اردبیل پرداخته است. در این راستا نیز، گردآوری داده ها در بخش نظری به روش اسنادی و در بخش عملی نیز به صورت پیمایشی، مبتنی بر تکنیک دلفی بوده است. از نرم افزار میک مک و سناریو ویزارد برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. خروجی های نرم افزار میک مک تقریبا ناپایداری سیستم را نشان می دهد. در این مطالعه 12 عامل کلیدی شناسایی شد که باتوجه به شباهت بعضی عوامل به 11 عامل ادغام شد. تعداد 31 وضعیت احتمالی برای عوامل کلیدی در نظر گرفته شد و نرم افزار سناریو ویزارد، 10000 سناریو ارایه داد که از این تعداد 1294 مورد آن دارای اعتبار و 2 سناریو با سازگاری بالا ارایه شد. با توجه به نتایج به دست آمده که تا حدودی ناپایداری سیستم را نشان می دهد، بهتر است اقدامات اولیه در راستای رفع وضعیت های بحرانی باشد تا سیستم به سمت پایداری حرکت کند و عوامل تاثیرگذار در سناریوی اول روند تاثیرگذاری مثبت خود را داشته باشند. تسهیل مداخله شهروندان، افزایش تعداد سازمان های مردم نهاد شهری و تشکیل سازمان های داوطلب جزو بالاترین ارزش سازگاری مربوط به عوامل کلیدی در آینده تاب آوری اجتماعی شهر اردبیل هستند.

در این مطالعه با ارزیابی تیوری انتشار فضایی و تکیه بر الگوهای آن (گسترشی، سلسله مراتبی، پیوسته و جایگزین) قصد بر این است الگوی جدیدی از انتشار معرفی شود. هدف اصلی آن درک الگوی حاکم بر پراکنش فضایی مطب های پزشکان متخصص در شهر مشهد است. شیوه مطالعه توصیفی تحلیلی و واحد تحلیل آن تمامی مطب های پزشکان متخصص در 27 تخصص است. برای این منظور با استفاده از آدرس های مطب پزشکان متخصص (شامل 2425آدرس)، ضمن ایجاد پایگاه اطلاعات جغرافیایی از مطب ها برحسب نوع تخصص و با بهره گیری از مدل های تحلیل فضایی همچون پروفیل های تراکمی، مرکز ثقل و مسافت استاندارد، الگوی پراکنش و مبدا انتشار مطب ها شناسایی شد. در گام بعد با استفاده از مدل های خودهمبستگی فضایی، تحلیل شبکه و تخصیص مکانی، شیوه انتشار هر یک از مطب ها برحسب نوع تخصص مورد بررسی قرار گرفت و سرانجام با استفاده از نمودار پراکنش و ضریب همبستگی، میزان انتشار هریک از تخصص ها مشخص گردید. نتایج این بررسی نشان داد که انتشار مطب ها در شهر مشهد، دارای الگوی جدیدی است که می توان آن را الگوی «انتشار فضایی معکوس» نامید. ویژگی اصلی این الگو افزایش شکاف و نابرابری درنتیجه افزایش تعداد خدمات است. بدین شکل که با افزایش تعداد مطب ها در هر تخصص تمایل به قرارگیری آن ها درکنار یکدیگر افزایش می یابد. همچنین برخلاف الگوهای رایج انتشار فضایی که بازتوزیع خدمات را از منشا به بیرون نشان می دهد، در این الگو انتشار مطب ها از منشا آن ها چندان رخ نمی دهد. علاوه براین، گرایش به موقعیت مرکزی مطب ها با افزایش تعداد آن ها در هر تخصص بیشتر می شود. درک این موضوع می تواند ابعاد جدیدی از لایه های پنهانی تحولات کالبدی در شهر مشهد و چالش های فراروی عدالت توزیعی را نشان دهد.

فضا امری اجتماعی و درنتیجه سیاسی است و محصول نیروهای ایدیولوژیک، اقتصادی و سیاسی قلمرو قدرت است که به دنبال مرزبندی، تنظیم و کنترل فعالیت هایی است که در آن و به واسطه آن رخ می دهند. طبق نظر فوکو و لوفور، هژمونی سرمایه داری در فضا و به واسطه فضا عملی می شود تا تفکیک و نظم بخشی به جامعه از طریق مداخله در ساختار و طرح فضاهای شهری و کنترل آن تضمین شود. در پژوهش حاضر تلاش بر این است تا با شناسایی گفتمان های مسلط در دوره 13201304، یک تحلیل دیالکتیک از فرایند تولید فضا در شهر تهران ارایه شود. پژوهش حاضر در رده پژوهش های «بنیادی» و مسیر اجرایی آن «تحلیلی اکتشافی» است. نتایج پژوهش نشان می دهد طی سال های 13201304 با تسلط گفتمان مطلقه پهلوی برای اولین بار دولت در ایران برآن شد که چهره و سازمان جامعه و شهر را بر مبنای دال های گفتمان مسلط حکومت دگرگون سازد. از این رو، دولت فضای نهادی ای را شکل می دهد که محصول قدرت و انتزاعی است و در این دگرگونی، شهری را ایجاد می کند که در تضاد و تقابل آشکار با شهر سنتی قرار می گیرد و به ظن خود، نمادی از توسعه و پیشرفت است.

اهمیت توجه به پایداری معیشت روستاییان که یکی از ارکان دستیابی به توسعه پایدار روستایی است، ضروری به نظر می رسد. ازآنجایی که اقتصاد سکونتگاه های روستاهای شمالی شهرستان اندر بر کشاورزی استوار است و چنین ساختار اقتصادی نیز در برابر عوامل مختلف آسیب پذیر است، توجه به پایداری معیشت روستاهای مورد مطالعه ضروری می نماید. تحقیق حاضر در گروه تحقیقات کیفی قرار می گیرد. در این پژوهش کیفی از نمونه گیری مبتنی بر هدف پژوهش یا «نمونه گیری هدفمند» استفاده شده و برای گردآوری داده ها از تکنیک مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته استفاده شده و برای تحلیل داده ها از نرم افزار اطلس تی آی8. 4) ATLAS-ti) بهره گرفته شده است. مراحل انجام کدگذاری تا دستیابی به مدل تحقیق در سه مرحله انجام گرفت. مرحله اول کدگذاری متن مصاحبه ها، تصاویر، فایل های صوتی و ویدیویی، مرحله دوم طبقه بندی مفاهیم و دستیابی به مقوله های اصلی و فرعی و مرحله سوم ترسیم روابط معنایی میان کدها و مقوله ها و دستیابی به شبکه مفهومی تحقیق است. در این پژوهش، فرایند تحلیل محتوای کیفی هدایت شده برای تعیین عوامل تاثیرگذار بر معیشت پایدار در مناطق شمالی شهرستان اندر، استان غزنی استفاده شد و نخست 60 کد اولیه استخراج شد. با بازبینی متعدد و ادغام کدها بر اساس تشابه در طی چندین مرحله، 11 مقوله اصلی و 19 مقوله فرعی استخراج گردید. نتایج تحقیق نشان داد که اقتصاد روستاهای مورد مطالعه با وجود موانع اثرگذار بر معیشت پایدار، بر کشاورزی سنتی استوار است و چنین ساختار اقتصادی در برابر عوامل مختلف آسیب پذیر است. باتوجه به نتایج تحقیق فعالیت های کشاورزی تعیین کننده حیات اقتصادی روستاهای مورد مطالعه است که بخش کشاورزی به تنهایی قادر به تامین معیشت خانوارها نیست. بنابراین در ضمن تقویت و مدرن سازی بخش کشاورزی باید اقتصاد کنونی این روستاها متحول شود. به این منظور، راهبرد تنوع سازی معیشت راهکار مناسبی برای غلبه بر اوضاع نامساعد زندگی در این روستاها شمرده می شود.

بازیابی پارامتر های بیوفیزیکی و بیوشیمیایی پوشش گیاهی که در طیف گسترده ای از برنامه ها مانند مطالعات اقلیمی، نرخ فتوسنتز، وضعیت تغذیه ای گیاهان و چرخه های ژیوشیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند، از اهمیت بالایی برخوردار است. آگاهی از این پارامتر ها دید مناسبی درباره سلامت گیاهان، وضعیت رشد آن ها و کیفیت پوشش گیاهی فراهم می آورد و امکان بررسی طولانی مدت پویایی پوشش گیاهی را میسر می سازد. به طورکلی، رویکرد های بازیابی پارامتر در دو گروه کلی رویکرد های آماری تجربی و رویکرد های مبتنی بر مدل های فیزیکی قرار می گیرند. در این مطالعه بازیابی پارامتر های شاخص سطح برگ (LAI)، مقدار کلروفیل و سطح پوشیده شده با پوشش گیاهی (FVC) با استفاده از رویکرد آماری تجربی از تصاویر ماهواره ای کریس پروبا در منطقه باراکس اسپانیا ارایه شده است. در این رویکرد برای بازیابی پارامترهای پوشش گیاهی، نیازمند داده های میدانی جمع آوری شده و یک تصویر ماهواره ای از منطقه مورد مطالعه بوده تا با فراهم کردن این داده ها و برقراری ارتباط بین آن ها، مدل کالیبره شده و با استفاده از روش های رگرسیون خطی و غیرخطی نسبت به بازیابی پارامتر های پوشش گیاهی اقدام کرد. نتایج حاصل از این مطالعه نشان دادند که در بازیابی شاخص سطح برگ، مقدار کلروفیل و سطح پوشیده شده با پوشش گیاهی به ترتیب مدل های Exponential GPR (RMSE= 0. 78, R2=0. 77, MAE=0. 49)، Rational Quadratic GPR (RMSE= 4. 55, R2=0. 36, MAE=3. 61) و Squared Exponential GPR (RMSE=0. 11, R2=0. 71, MAE=0. 09) بهترین برآورد و برازش با داده های میدانی را ارایه دادند. تجزیه و تحلیل نقشه های بازیابی شده شاخص های LAI، مقدار کلروفیل و FVC نشان دادند که مدل های فرایند گاوسی که از روش های رگرسیون غیرخطی هستند، در مقایسه با روش های رگرسیون خطی و روش های ماشین بردار پشتیبان، در بازیابی پارامتر های مذکور عملکرد بهتری داشته اند. نقشه های بازیابی شده نشان می دهند که مدل های مختلف گاوسی نه تنها در بازیابی شکل اراضی کشاورزی موفق عمل کرده، بلکه تغییرات شاخص های LAI، مقدار کلروفیل و FVC داخل اراضی کشاورزی را نیز با دقت مطلوبی بازیابی کرده اند.

احساس امنیت شهروندان از مهم ترین ویژگی های مکان های شهری است. بدین منظور سنجش و ارزیابی احساس امنیت شهری همواره کانون توجه مطالعات شهری بوده است. هدف اصلی تحقیق حاضر ارزیابی عوامل موثر بر احساس امنیت شهری کلانشهر تهران با استفاده از روش تصمیم گیری مبتنی بر خطا و ارزشیابی آزمایشگاهی (دیماتل) به عنوان روشی جامع و یکپارچه است. در این پژوهش محققان نشان می دهند که 8 معیار اصلی در ارزیابی احساس امنیت شهری در کلانشهر تهران حایز اهمیت است. بر حسب نتایج تحقیق، وجه امنیت اقتصادی و رفاه مادی و نیز وجه عدالت محوری بیشترین تاثیر را بر سایر عوامل احساس امنیت شهری در سطح کلانشهر تهران داشته اند. محققان نتیجه گیری می کنند که در عدم احساس امنیت شهری در کلانشهر تهران عناصر اقتصادی چون فقر، درآمد، بیکاری، گرانی و نیز توزیع ناعادلانه منابع و توام با تبعیض موثرند و می توانند در سلامت جسمی و روحی شهروندان و درنهایت در بروز ناامنی تاثیرگذار باشند.