معرفت ادیان
سال:1395 | دوره:7 | شماره:3 (پیاپی 27) |تعداد مقالات:9

چکیده فارسی:در دین زرتشت کار، تولید و کشاورزی دارای اهمیت بسیاری بود. بخش هایی از ارداویراف نامه، یکی از متون مذهبی این دین، به عقاب گناهکاران و پاداش نیکوکارانی می پردازد که در زمینه کار، تولید و کشاورزی سهل انگاری کرده، و یا در انجام این امور تلاش و کوشش نموده اند. در این متن دینی، انسان ها به لحاظ اعمال خود و متناسب با آن، در جهان آخرت مستوجب عذاب و یا مستحق پاداش نیک می گردیدند. ارداویراف نامه برآن است تا با نشان دادن عذاب و ثواب اخروی اعمال انسان در جهان خاکی، به مردمان روزگار خویش، به ترویج و تبلیغ اعمال مینویی از جمله کار اقتصادی و کشاورزی بپردازد. این موضوع، از منظر سیاسی مهم تلقی شده، به اقتصاد دولت ساسانی کمک می کرد. احتمالا، محتوای کتاب ارداویراف نامه، به نوعی بیانگر اندیشه مذهبی و سیاسی پادشاهان ساسانی بوده است. این مقاله، ضمن پرداختن به جایگاه و اهمیت کار و کشاورزی در آیین زرتشت، به این پرسش پاسخ می دهد که چه عواملی موجب گردید متنی مذهبی مانند ارداویراف نامه، به صراحت در مورد کار، تولید و کشاورزی به ارائه کیفر متناسب با عمل بپردازد. چکیده عربی:الدیانة الزاردشتیة تعیر أهمیةً بالغةً للعمل والإنتاج والزراعة، وکتاب "اردا ویراف" هو أحد الکتب الدینیة المقدّسة فی هذه الدیانة، حیث أکّدت تعالیمه علی ضرورة معاقبة المذنبین إثر تقاعسهم فی العمل والإنتاج والزراعة، وأکّدت فی الحین ذاته علی وجوب إکرام المحسنین بالثواب إثر مساعیهم وجهودهم الحثیثة فی هذا المضمار، لذا اعتبرت أنّ الناس فی عالم الآخرة إمّا أن یستحقّون عذاباً أو أن یستحقّون راحةً وهناءً. حاول هذا الکتاب الترویج للأعمال الحسنة وترغیب الناس فیها عن طریق التأکید علی مبدئی الثواب والعقاب فی الحیاة الآخرة، ومن جملة الأمور التی دعا إلیها تتمثّل فی النشاطات الاقتصادیة والزراعیة؛ وهذا الأمر حظی باهتمامٍ سیاسی أیضاً لکونه ساعد علی إنعاش النظام الاقتصادی فی العهد الساسانی، ومن المحتمل أن یکون مضمون کتاب "اردا ویراف" انعکاساً لنمط الفکر الدینی السیاسی الذی تبنّاه الملوک الساسانیون. الهدف من تدوین هذه المقالة هو تسلیط الضوء علی مکانة العمل والزراعة وبیان أهمیتهما فی الدیانة الزرادشتیة وبیان العوامل التی أدت إلی تطرّق کتاب "اردا ویراف" الدینی إلیهما والتصریح بأهمیتهما وتعیین عقوباتٍ وتحفیزاتٍ تتناسب مع شأنهما.

چکیده فارسی:امروزه مناقشات بین پیروان ادیان مختلف، افزایش یافته و موجب ناامنی در جهان شده است. توجه به متون و اندیشه های دینی و بازتاب آن در تعامل بیرونی، می تواند در شناسایی دلایل اختلاف و رفع آن موثر باشد. در اندیشه یهود، «بیگانگان» افرادی خارج از قوم یهود هستند و نگاه دوگانه ای در برخورد با بیگانگان وجود دارد. در گزارش های کتاب مقدس عبری (تنخ) و تلمود، از یک سو آنان، دارای نژاد پست و متفاوت از یهود هستند و از سوی دیگر، مخلوقات محترم خداوند شمرده می شوند. اکثر یهودیان، به دلیل باور به خلوص نژادی و برگزیدگی قوم خویش، با بیگانگان برخورد نامتعارف می کنند. با بررسی متون مقدس یهود، یکی از دلایل مهم تعامل نادرست یهودیان با بیگانگان، تکیه بر اندیشه های ناصواب راه یافته به متون دینی آنان است. در مقابل، قرآن کریم به همه انسان ها یکسان نگریسته، برای هیچ نژادی اعتبار ویژه قائل نمی شود، بلکه تنها تقوا و ایمان و عمل صالح موجب برتری انسان ها می باشد. چکیده عربی:فی عصرنا الراهن احتدمت النقاشات بین أتباع مختلف الأدیان وأسفرت عن انعدام الأمن والطمأنینة فی العالم، ولأجل معرفة أسباب هذه الخلافات واستئصالها من المجتمع لا بدّ من الرجوع إلی النصوص والمعتقدات الدینیة وبیان مدی انعکاساتها فی سلوکیات البشر وکیفیة تعاملهم مع بعضهم. الغرباء حسب معتقدات الدیانة الیهودیة هم أولئک الذین لا یعتنقونها لکونها تنظر إلی البشریة وفق رؤیةٍ مزدوجةٍ، وقد أکّدت تعالیم الکتاب المقدّس العبری (التناخ) والتلمود علی أنّ غیر الیهود ینحدرون من جذور عرقیة متدنیة تختلف عن القوم الیهود، لکنّهم مع ذلک کائنات خلقها الله عزّ وجلّ محترمةً.معظم الیهود یتعاملون مع سائر الناس بأسلوبٍ غیر لائقٍ من منطلق افتخارهم بجذورهم القومیة وزعم أنّهم شعب الله المختار، ولو تتبّعنا نصوصهم الدینیة لوجدنا أنّ أحد أهمّ العوامل التی أدّت إلی رواج هذه الظاهرة یکمن فی تلک المعتقدات الخاطئة التی تدعو إلیها هذه النصوص، فی حین أنّ القرآن الکریم ینظر إلی البشریة من زاویةٍ واحدةٍ ویعتبر بنی آدم کأسنان المشط دون أن یفضّل قوماً علی غیرهم إذ اعتبر التقوی هی المعیار الذی یمنح الأفضلیة للإنسان الصالح.

چکیده فارسی:شیعه و کاتولیک به عنوان دو مذهب کلیدی در اسلام و مسیحیت، به طور خاص در حوزه آیین های مقدس، نمادها و شعائر دینی از شباهت های قابل توجهی برخوردارند. بیان این مهم می تواند زمینه گفت وگوی ادیانی و هم گرایی میان آنها را فراهم سازد. این پژوهش با این هدف و با رویکرد توصیفی- تحلیلی، گستره آیین های مذهبی، شعائر و نمادهای دینی شیعه و کاتولیک را مقایسه نموده، در بررسی مقایسه ای اشتراکات و تمایزات آنها را برجسته نموده است. از جمله اشتراکات آنها این است که هریک بر این مساله اذعان دارند که شعائر دینی منحصر در امور منصوص نمی شود. بر این اساس، عرف متدینان مجاز هستند که با حفظ شرایط، شعائر دینی را به غیر موارد منصوص سرایت دهند. همچنین هر دوی آنها در دین خود، با گرایش های مخالفی روبه رو هستند که هرگونه دخالت عرف در حوزه، مناسک و شعائر را مصداق بدعت می شمارند. با وجود چنین اشتراکاتی، تمایزاتی نیز در این عرصه میان آن دو مذهب وجود دارد: از جمله اینکه شعائر منصوص کاتولیک بسیار اندک و ناچیز است. ازاین رو، هرگز قابل مقایسه با شعائر منصوص شیعه نیست. این امر، بیش از هر چیز بیانگر جایگاه ویژه شعائر و مناسک دینی نزد شیعه و حاکی از وثاقت حداکثری آن است. چکیده عربی:مذهب التشیّع هو أحد المذاهب الأساسیة فی الدیانة الإسلامیة، والمذهب الکاثولیکی بدوره یعتبر واحداً من أهمّ المذاهب المسیحیة؛ وهناک بعض أوجه الشبه بینهما من حیث الطقوس المقدّسة والشعائر والرموز الدینیة، لذا من المؤکّد أنّ تسلیط الضوء علی هذه الخصوصیة من شأنها فسح المجال لإجراء حواراتٍ دینیةٍ وتحقیق أُلفةٍ فکریةٍ بین أتباع هذین المذهبین؛ وعلی هذا الأساس قام الباحثان بتدوین المقالة التی بین یدی القارئ الکریم وفق منهج بحثٍ توصیفیٍّ - تحلیلیٍّ، حیث تطرّقا إلی بیان مختلف أنماط الطقوس الدینیة والشعائر والرموز الدینیة لدی أتباع المذهبین المشار إلیهما ضمن دراسةٍ مقارنةٍ حول نقاط التمایز والاشتراک.النتائج التی تمّ التوصّل إلیها أثبتت أنّ إحدی نقاط الاشتراک الهامّة بین المذهبین تتمثّل فی الاعتقاد بکون الشعائر الدینیة لا تقتصر علی ما هو منصوص علیه ممّا یعنی أنّ عرف المتشرّعة له القابلیة علی تسریتها إلی سائر الموارد التی لم ترد فی النصّ مع الحفاظ علی الشروط الأساسیة. ونقطة الاشتراک الأخری هی عبارةٌ عن مواجهة کلا المذهبین معارضةً من قبل نزعاتٍ دینیةٍ أخری ووجود طوائف مذهبیة تعتبر تدخّل العرف فی المناسک والشعائر الدینیة بدعةً. وإلی جانب نقاط الاشتراک بینهما، هناک فوارق أیضاً ومن جملتها أنّ الشعائر المنصوص علیها فی المذهب الکاثولیکی أقلّ بکثیرٍ ممّا هو علیه الحال فی مذهب التشیّع وهی ضئیلةٌ للغایة بحیث لا یمکن مقارنتها مع ما لدی الشیعة، وهذه المیزة إنّما تنمّ قبل کلّ شیءٍ عن مکانة الشعائر والمناسک الدینیة لدی أتباع مذهب أهل البیت علیهم السلام ومدی وثاقتها.

چکیده فارسی:آنتونی قدیس، پدر رهبانیت مسیحیت شرقی است که مروج رهبانیت فردی است. اما رهبانیتی که پس از وی رواج یافت، رهبانیت جمعی بود. این رهبانیت را پاکومیوس بنیانگذاری کرد. رهبانیت پاکومیوس، افزون بر جمعی بودن، ویژگی های دیگری هم دارد: تدوین قانون نامه مشترک، شکل گیری صومعه و حضور در اجتماع و سیاست. از جمله نکات مثبت این مکتب، جلوگیری از افراطی گری، ایجاد ارتباط میان کلیسا و صومعه، ایجاد الهیات رهبانی و ارائه خدمت به جامعه بوده است. اما در کنار این جنبه های مثبت، نقدهایی نیز به این مکتب وارد است که عبارتند از: نداشتن پشتوانه کتاب مقدسی، ساختار نظامی داشتن، تغییر مفهوم صحرا و ریاضت، سهولت ورود به صومعه، حتی برای افراد ناسالم. این مقاله، با رویکرد تحلیلی و بررسی اسنادی، به بررسی تحلیلی و انتقادی این مکتب رهبانی، با معیار قرار دادن کتاب مقدس و سنت موجود در رهبانیت مسیحی، پیش از پاکومیوس می پردازد. چکیده عربی:القدّیس أنطونی یعدّ أب الرهبانیة المسیحیة الشرقیة وهو الذی روّج للرهبانیة الفردیة، إلا أنّ الرهبانیة التی سادت بعد عهده اتّصفت بطابعٍ جماعیٍّ حیث أرسی دعائمها القدّیس باکومیوس. إضافةً إلی کون رهبانیة باکومیوس جماعیةً فهی تتّصف بمیزاتٍ أخری أهمّها أنّها تخضع لقانونٍ مشترکٍ وأسفرت عن تأسیس صوامع وسمحت للرهبان فی المساهمة بالنشاطات الاجتماعیة والسیاسیة، وأمّا أهمّ النقاط الإیجابیة التی تمتاز بها فهی تنهی عن التطرّف وتعمل علی إیجاد ارتباطٍ بین الکنائس والصوامع وتروّج للاهوتٍ رهبانیٍّ کما أنّها تدعو إلی خدمة المجتمع. إلی جانب هذه النقاط الإیجابیة، هناک انتقاداتٌ ترد علی هذه النزعة الدینیة، ومن جملتها أنّها غیر مدعومةٍ من قبل أحد الکتب المقدّسة ولها بُنیةٌ عسکریةٌ وغیّرت مفهومی الصحراء والارتیاض وتیسّر للراغبین الانخراط فی الصوامع حتّی وإن لم یکونوا أهلاً لذلک.تمّ تدوین هذه المقالة وفق منهج بحثٍ تحلیلی بالاعتماد علی المصادر الموثّقة، حیث تطرّق الباحثان فیها إلی بیان معالم هذه المدرسة الرهبانیة فی إطارٍ نقدی تحلیلی استناداً إلی الکتاب المقدّس والسنّة المتعارفة فی الرهبانیة المسیحیة التی سبقعت عهد باکومیوس.

چکیده فارسی:«ضعف اخلاقی»، پدیده ای روانی است و این پرسش را مطرح می کند که چگونه انسان با وجود آگاهی از نادرستی یک عمل، بدان دست می زند. این مقاله به بررسی دیدگاه دو تن از متالهان مسیحی و فیلسوفان مدرسی درباره ضعف اخلاقی، یعنی آگوستین و آکوئیناس می پردازد. از نگاه آگوستین، گناه اخلاقی هنگامی پدید می آید که آدمی، اراده اش از خیر سرمدی و نامتناهی غافل باشد و یا اینکه از آن روی گردان باشد. آدم، نخستین انسانی بود که با ضعف اراده خود، دچار گناه شد و آن موجب سقوط وی گردید. این ضعف اراده، در نسل آدم جریان یافته و موجب بروز شرور اخلاقی در وی می گردد. توماس بر این باور است نفس را دو قوه است که از این دو، یکی پست تر و دیگری برتر است، اولی میل و دومی را اراده می نامد. از نظر وی، برای انجام فعل اخلاقی، صرف داشتن معرفت کافی نیست، بلکه صدور فعل، نیازمند شکل گیری سایر مبادی فعل اختیاری است. از نظر وی، انسان عادی به عنوان یک فاعل اخلاقی خطاکار، هرگز از روی لجبازی و با برنامه ریزی قبلی مرتکب گناه نمی شود، بلکه فقط در شرایطی که از اختیار برخوردار است، دچار سوء استفاده از قدرت انتخاب خود می شود. درحالیکه انسان فاسد و شرور به عکس، «از روی انتخاب» مرتکب عمل زشت می شود، زیرا این گونه اعمال، اساسا در راستای اصول و اهدافی است که برای زندگی خود برگزیده است. چکیده عربی:الضعف الأخلاقی هو انعکاسٌ لإحدی الظواهر النفسیة التی یطرح السؤال التالی بشأنها: کیف یمکن للإنسان القیام بعملٍ یعلم بعدم صوابه؟ قام الباحث بتدوین المقالة بهدف دراسة وتحلیل الآراء التی تتمحور حول ظاهرة الضعف الأخلاقی لاثنین من علماء اللاهوت المسیحی من الذین تبنّوا النزعة الفلسفیة المدرسیة، وهما أُوغسطین وتوما الأکوینی.الفیلسوف أُوغسطین یعتقد أنّ الخطیئة الأخلاقیة تحدث حینما یغفل الإنسان عن الإرادة السرمدیة اللامتناهیة للخیر أو عندما یُعرض عنها. من المؤکّد أنّ آدم (علیه السلام) هو أوّل من ارتکب خطئیةً إثر ضعف إرادته وبالتالی واجه ما واجه من سقوطٍ فی مرتبته، ومن ثمّ تسرّی هذا السقوط إلی ذرّیته وأسفر عن شیوع المساوئ الأخلاقیة فی الأجیال اللاحقة. وأمّا توما الأکوینی فهو یعتقد بأنّ النفس الإنسانیة لها قابلیتان کامنتان فی باطنها إحداهما دنیئةٌ والأخری سامیةٌ، وقد أطلق علی الأولی عنوان الرغبة وعلی الثانیة عنوان الإرادة. کما أکّد علی أنّ المعرفة وحدها لیست کافیةً للقیام بالفعل الأخلاقی، وإنّما صدور هذا الفعل یتطلّب وجود سائر مبادئ الفعل الاختیاری، وکذلک اعتبر الإنسان العادی عبارةً عن فاعلٍ أخلاقی مذنبٍ لکنّه لا یرتکب خطایاه إثر العناد أو التخطیط المسبق، بل یفعل ذلک عندماً یکون مخیّراً حیث یستغلّ قدرته علی الاختیار فی ارتکاب أفعال سیّئة، فی حین أنّ الإنسان الفاسد الشرور علی العکس من ذلک تماماً إذ إنّه یرتکب المساوئ بمحض إرادته لکونه جعلها أصولاً وأهدافاً یرغب فی بلوغها إبّان حیاته.

چکیده فارسی:یهودیت به عنوان اولین و قدیمی ترین آیین در سنت ابراهیمی دارای تاریخی طولانی و پرفراز و نشیب می باشد. پیروان این دین، گاهی در اقتدار و گاهی در اضمحلال، زمانی در کنعان و بیش از آن، در سفر و تبعید بوده اند. علی رغم عکس العمل متفاوت دینی یهودیان در این دوران، این سنت دینی همچنان پابرجاست و به حیات خود ادامه می دهد. این پژوهش، با نگاهی بر منابع تاریخی یهودیت پس از حضرت موسی علیه السلام تا تخریب دوم معبد در سال70 میلادی، درصدد است تا تفاوت رفتار دینی یهودیان را در دو قلمرو اقتدار و حیات در کنعان و در اسارت یا پراکندگی بررسی نماید و یافته های پژوهش حکایت از این دارد که حیات دینی یهود در دوران اسارت یا فشار بیگانگان، رو به رشد و بالندگی در زمان اقتدار و حیات در کنعان، رو به ضعف، سستی و انفعال دانست. در تحلیل قرآن کریم، علت اخراج و آوارگی بنی اسرائیل از سرزمین مقدس، سرپیچی از دستورات خداوند می باشد و علت جلا و اقتدار قوم یهود، توحید و خداپرستی آنان بوده است. چکیده عربی:الدیانة الیهودیة بصفتها أوّل الدیانات الإبراهیمیة وأقدمها فهی ذات تأریخٍ سحیقٍ وحافلٍ بالأحداث، وأتباعها علی مرّ التأریخ تمکّنوا أحیاناً من ارتقاء مناصب کبری ومقامات علیا وأحیاناً أخری واجهوا السقوط والاضمحلال، وفی عهد آل کنعان والفترة التی سبقته تمّ نفیهم وتفرّقوا فی البلاد. وعلی الرغم من اختلاف ردود الأفعال الدینیة للیهود فی العصر الحدیث فإنّ سنّتهم الدینیة بقیت علی حالها واستمرّت إلی یومنا هذا.قام الباحث فی هذه المقالة بتسلیط الضوء علی المصادر التأریخیة للدیانة الیهودیة بعد النبی موسی (ع) وحتّی التخریب الثانی للمعبد سنة 70 م وذلک بهدف دراسة وتحلیل الاختلافات الموجودة فی الأعمال الدینیة للیهود إبّان سطوتهم فی عهد کنعان وحینما کانوا أسری ومشتّتین فی أرجاء البلاد، وأمّا نتائج البحث فقد أثبتت أنّ الحیاة الدینیة لأتباع هذه الدیانة أثناء فترة الأسر والضغوط التی واجهوها من جانب الذین تسلّطوا علیهم وإبّان الرفعة والاقتدار فی عهد آل کنعان، قد آلت إلی الضعف والأفول. السبب فی طرد بنی إسرائیل من الأرض المقدّسة وتشرذمهم حسب التعالیم القرآنیة، یرجع إلی تنصّلهم عن أوامر الله عزّ وجلّ؛ وأمّا السبب فی اقتدارهم فیرجع إلی التزامهم بعقیدة التوحید وعبادة الله تعالی وحده.

چکیده فارسی:دین زرتشت، از جمله ادیانی است که پیروان آن خود را در زمره ادیان توحیدی به شمار می آورند. بر اساس باورهای زرتشتیان، روح انسان با مرگ از بین نرفته، به حیات خود ادامه می دهد. مرگ در نگاه ایشان، جدایی روح از تن بوده و آن را به منزله انتقال به عالم دیگر دانسته اند. آنچه موجب تمایز دین زرتشت از سایر ادیان توحیدی شده، نگاه آنان به چیستی مرگ است. در نظر آنان، مرگ از جمله شرور در عالم بوده که خالق و پدیدآورنده آن اهریمن است، و اهورامزدا به طور مستقیم در ایجاد آن دخالتی ندارد. مرگ بر موجودات عالم تحمیل شده، وظیفه مومن زرتشتی این است که با مرگ و سایر اموری که در نظر آنان شر است، به مقابله و مبارزه بپردازد. این مقاله، با نگاه توصیفی تحلیلی و بر اساس متون اوستایی، پهلوی و مستندات زرتشت پژوهان نگاشته شده است. نویسنده، با فرض توحیدی بودن دین زرتشت، به نقد و بررسی انتساب این امور به دین اصیل زرتشت پرداخته است. چکیده عربی:الزرادشتیة هی إحدی الدیانات التی یری أتباعها أنّها تندرج ضمن الأدیان التوحیدیة، وروح الإنسان حسب معتقداتهم لا تفنی بعد الموت، بل تواصل حیاتها، وعلی هذا الأساس یقولون إنّ الموت هو عبارة عن انفصال الروح عن البدن وانتقالها إلی عالمٍ آخر. الأمر الذی یمیّز هذه الدیانة عن سائر الأدیان التوحیدیة هو رؤیتها الخاصّة بحقیقة الموت، حیث تؤکّد علی أنّه ینضوی تحت شرور العالم لکون الشیطان (أهریمن) هو الذی خلقه فی حین أنّ الربّ (أهورا مزدا) لا دخل له علی هذا الصعید. إذن، الموت برأی أتباع الدیانة الزرادشتیة قد فُرض علی الکائنات، لذا اعتبروا المؤمن الزرادشتی مکلّفاً بالتصدّی له ولسائر الشرور التی یعتقدون بها.تمّ تدوین هذه المقالة بأسلوب بحثٍ توصیفی - تحلیلی، وقد اعتمد الباحثان فیها علی النصوص الأفستیة والبهلویة وسائر المصادر التی دوّنها الباحثون المختصّون بالدیانة الزرادشتیة؛ ومن منطلق أنّ هذه الدیانة توحیدیةٌ تطرّق الباحثان إلی نقد وتحلیل الأمور المشار إلیها أعلاه والتی نسبت إلی الدیانة الزرادشتیة الأصیلة.

چکیده فارسی:شمایل های دینی، نوعی بیان تصویری و روشی برای بازنمایی مفاهیم و معانی درونی دین است. هنرمند درک خود از امور فرامادی و نامتناهی را در قالب تجربیات محسوس و قابل درک باز نمایی می کند، بدین معنا هنر به وسیله تجسم تصویری و نمادین، راهی به ژرفنای بعد معرفت شناختی دین می گشاید تا از طریق تفسیر و تاویل، درک امور قدسی را ممکن سازد. این نمادهای مصور در طول تاریخ موجب شکل گیری اسطوره ها شده اند. این مقاله با روشی توصیفی و تحلیلی و تحلیل محتوا درصدد است شمایل نگاری مسیحی در روسیه قرن پانزدهم میلادی را از جهت نقش مایه های نمادین موجود در آن، که سابقه تاریخی آن به اساطیر پیشین بازمی گردد، در مقایسه ای تطبیقی با نگارگری بازدید پیامبر اسلام از دوزخ در قرن نهم هجری در ایران را بررسی کرده، و وجوه اشتراک و افتراق و تاثیر و تاثر آنها بر یکدیگر را مورد واکاوی قرار دهد. نتایج حاصله از این پژوهش، بیانگر این است که بر اساس پیوند همیشگی اسطوره با تصاویر نمادین با کارکردهای اخلاقی و معرفتی، شمایل های دوزخی در هر دو فرهنگ اسلامی و مسیحی را می توان نوعی تصویر اسطوره ای قلمداد کرد که نظریه نقش مایه های آیکونوگرافیک، می تواند در آشکارگی زیرساخت های محتوایی و شکلی آنها نقش موثری داشته باشد. چکیده عربی:النقوش الدینیة هی عبارةٌ عن صورٍ یعتمد علیها لطرح المفاهیم والمعانی التی تتبنّاها الشرائع الدینیة، حیث یقوم الفنّان بتصویر قضایا ماورائیة لامتناهیة بالاعتماد علی تجاربة الحسّیة ومدرکاته، وهذا یعنی أنّ الفنّ یسخّر التجسّم التصویری الرمزی للغور فی عمق الأبعاد المعرفیة الدینیة لکی یجعل إدراک الأمور القدسیة ممکناً عن طریق التفسیر والتأویل؛ وهذه النقوش الرمزیة قد أسفرت عن رواج الأساطیر علی مرّ العصور.تمّ تدوین هذه المقالة وفق منهج بحثٍ توصیفی - تحلیلی بهدف بیان معالم النقوش المسیحیة فی روسیا إبّان القرن الخامس عشر المیلادی وتسلیط الضوء علی الصور الرمزیة منها والتی تضرب بجذورها فی الأساطیر التی کانت سائدةً فی العهود السالفة، وقد أجری البحث بأسلوبٍ مقارنٍ حیث قام الباحثان بمقارنتها مع النقوش التی رسمت فی إیران إبّان القرن التاسع الهجری والتی تصوّر النبی محمّد (ص) حین تفقّده لنار جهنّم فی قصّة المعراج؛ وعلی هذا الأساس قام الباحثان بالمقارنة بینها وذکرا أوجه التشابه والاختلاف فیما بینها ووضّحها مدی تأثیرها علی بعضها. وأمّا نتائج البحث فقد أثبتت أنّ الأساطیر لها ارتباطٌ وطیدٌ بالصور الرمزیة، وعلی هذا الأساس یمکن اعتبار النقوش الإسلامیة والمسیحیة ضرباً من الرسوم الأسطوریة فی تصویرها للأعمال الأخلاقیة والمعرفیة والأحداث الأخرویة، وهی عبارةٌ عن تصاویر إکونوغرافیة تعکس الأُسس البنیویة للمعتقدات فی کلا الدیانتین.